Jayshakar sundri
- 1. જીલ્લા શિક્ષણ અને તાલીમ ભવન
ગાાંધીનગર
પ્રોજેક્ટ કાર્ય
જર્શંકર ભોજક
(ગુજરાતી રંગભૂમિના કલાકાર અને દિગ્િશયક)
માગગદિગન શ્રી,
શ્રી પ્રજ્ઞાબેન શિાય
ગ્રુપ નાંબર 05
સભ્ર્ઓના નાિ અને રોલ નં.
1. ચૌધરી મશતલ – 05
2. પરિાર મનલેશ – 26
3. પરિાર ભરત - 25
4. પડશુબબર્ા મિલન - 22
5. સાસદકર્ા અંદકત – 39
Presentation By
મનલેશ પરિાર & શીતલ ચૌધરી
- 3. કતાગ પરરચય :
નામ
•ભોજક જર્શંકર ભૂધરિાસ
ઉપનામ : “સુંિરી”
(ઇ.સ ૧૯૦૧ િાં ૧૨ િષયની ઉંિરે સૌપ્રથિ 'સૌભાગ્ર્સુંિરી'િાં િદિલાની
સિયત્તિ ભૂમિકા કરી અને તેઓ 'ભોજક' ના બિલે 'સુંિરી' નાિે ઓળખાર્ા.)
જન્મ
•૩૦,જાન્યુઆરી-૧૮૮૯;
•ઉઢાઇ, મિસનગર ( જજ. િિેસાિા)
અવસાન
•૨૨. જાન્યુઆરી- ૧૯૭૫; મિસનગર ( જજ. િિેસાિા)
કુટુમ્બ
•માતા -કૃષ્િાબેન;
•શપતા-ભૂધરિાસ
•પત્ની -ચંપાબેન
•પુત્ર - દિનકર ભોજક
શિક્ષણ
•બે ધોરિ
વ્યવસાય
• નાટયકલાકાર, નાટય દિગ્િશયક
નાટક અને સાંગીત તાલીમ
• મત્રભુિનિાસ(િાિા), પંદડત િાડીલાલ નાર્ક
ગુરુ
• ઉસ્તાિ ફકરુદ્દીન, બાપુલાલ નાર્ક, િરાઠી બાલ ગાંધિય
- 5. જયિાંકર ભોજક શવિે શવિેષ
૧૮૯૮-૧૯૦૧ કારદકિીનો પ્રારંભ કલકત્તાની ઉર્ૂય નાટક િંડળીિાં જોડાઇને કર્ો.
• ૧૯૦૧-૧૯૩૨ છોટાલાલ કાપદડર્ાના મુંબઈ ગુજરાતી નાટક િંડળિાં જોડાર્ા.
• અબભનર્ શીખિા િાબલક ,િેનેજરનાં િાથનો િાર પિ ખાધો
.
• તેિિે નાટકોિાં મુખ્ર્ત્િે સ્ત્રી ભૂમિકાઓ ભજિી િતી કારિકે તે સિર્ે નાટકોિાં સ્ત્રીઓને કાિ કરિાની િનાઇ િતી.તેિજ તેઓ
િેખાિે સુંિર િતા.
• નાટક સૌભાગ્ર્ સુંિરી િાં તેિિે ડેસ્ડેિોના પાત્રને "સુંિરી" તરીકે ભજવયું િતું. આ નાટક અત્ર્ંત સફળ રહ્ું િતું અને તેના પછી
જર્શંકરને સુંિરી ઉપનાિ િળયું િતું.(શરૂઆતના નાટકો ઇન્રસભા,સજબપરી,ગુલશન ઝરીના િગરે...)
• બાપુલાલ નાર્ક સાથે તેિિે ગોિધયનરાિ મત્રપાઠીના સરસ્િતીચંર, નૃમસિંિ મિભાકર અને મુળશંકર મુલાિીના નાટકો ભજવર્ા
િતા.
• ૧૯૩૨િાં તેઓ મનવૃત્ત થર્ા િતા અને મિસનગર પાછા ફર્ાય, ત્ર્ારબાિ રંગભૂમિ મિશે લેખો લખિાનું શરૂ કયુું.
• ૧૯૪૮-૧૯૬૨ સુધી તેઓ અિિાિાિિાં રંગભૂમિિાં દિગ્િશયક રહ્યા િતા.
• ઇ.સ. ૧૯૪૮િાં અિિાિાિ ખાતે રમસકલાલ પરીખ અને ગિેશ િાિળંકરની સાથે નાટય મિદ્યાિંદિરની રચના કરી, અને આ
મિદ્યાિંદિરિાંથી નાટક શાળા નાટયિંડળનો જન્િ થર્ો િતો.
- 6. • ૧૯૬૪ – મુંબઈિાં િળેલા ગુજરાતી સાદિત્ર્ પદરષિના બાિીસિા અમધિેશનિાં કળા મિભાગના પ્રમુખ.
• સ્ત્રી પાત્રિાં જીિંત અબભનર્; નાટય રંગભૂમિ પર સ્ત્રી સંિેિનાને અત્ર્ંત સફળ રીતે ઉજાગર કરતા.
• ‘મેનાગુર્જરી’ નાટક દ્વારા તેિને જે લોકમપ્રર્તા, પ્રમસદ્ધિ, ર્શ અને સન્િાન િળર્ાં તે ગુજરાતના રંગભૂમિના
ઇમતિાસિાં અમિસ્િરિીર્ છે.
• પચાસ ઉપરાંત નાટકોિાં તેિિે સ્ત્રીપાત્ર ભજવયું. તેઓ જર્ારે સ્ત્રીનો શિગાર સજીને સ્ટેજ પર આિતા ત્ર્ારે
સ્ત્રીઓ પિ ઝાંખી પડતી. સ્ટેજ પર એક સ્ત્રીને કેિી રીતે પ્રગટ કરિી તે કલા તેિનાિાં અિમ્ર્ િતી.
• અબભનર્ નાટકો મિક્રિચાદરતા, જુગલજુગારી, કાિલતા, છત્ર પમત મશિાજી, િધુબંસી િગેરે... ઉપરાંત ગુજરાતી
રંગભૂમિ નું છેલ્ું નાટક સ્િાિી ભક્ક્ત ર્ાને બાજી પ્રભુ િેશપાંડે જેિા નાટકો નો સિાિેશ થાર્ છે.
• અિિાિાિ અને અન્ર્ સ્થળોએ તેિના નાિ પરથી નાટય મથર્ેટરો બન્ર્ા છે.
• આિ, 1948-62 સુધીિાં 23 નાટકો નું િીગયિશયન કયુું.
- 7. રચના
આત્મકથા– થોડાં આંસુ : થોડાં ફૂલ
(જે છેલલા સો િષયના ગુજરાતી રંગભૂમિ અને નાટયક્સ્થમતને સિજિા િાટે િિત્ત્િ ધરાિે છે.)
• આત્િકથાનું ત્રીજુ ંપ્રકરિ ‘અંતરનાટક’ ત્રીજો પુરુષ એકિચન પિમતએ લખાયું છે. તે ૧૯૭૬િાં પ્રકામશત થઇ િતી. ગુજરાત
યુમનિમસિટીના િાસ્ટર ઓફ આટયસના અભ્ર્ાસક્રિિાં તેનો સિાિેશ કરિાિાં આવર્ો િતો.
• ઇ.સ. ૨૦૦૨િાં તેિની આત્િકથા દિિંિીિાં કુછ આંસુ, કુછ ફૂલ તરીકે દિનેશ ખન્ના દ્વારા અનુિાિ કરિાિાં આિી િતી
જે નેશનલ સ્કૂલ ઓફ ડ્રાિા િડે પ્રકામશત થઇ િતી.
• ૨૦૧૧િાં તે અંગ્રેજીિાં Some Blossoms, Some Tears શીષયક િેઠળ અનુિાદિત થઇ િતી.
પ્રભાવ
• અિિાિાિિાં એક નાટયગૃિને તેિની ર્ાિિાં જર્શંકર સુંિરી નાટયગૃિ નાિ આપિાિાં આવયું છે.
• િડનગર, ઉત્તર ગુજરાતિાં આિે્ું ભિાઇ ગિનયિેન્ટ મ્યુબઝર્િ તેિના કાર્ોનું પ્રિશયન ધરાિે છે.
• િોરબીના કલા િંદિર દ્વારા જર્શંકર સુંિરીનું તૈલબચત્ર અનાિરિ કરિાિાં આવયું િતું.
• સૌરાષ્રના કલા િંદિરના સભાખંડિાં મૂકિાિાં આવયું િતું.
• સુંિરી : એન એક્ટર મપ્રપેસય તેિની આત્િકથા પર આધાદરત ૧૯૯૮િાં પ્રિમશિત નાટક િતું.
- 8. સન્માન
• ૧૯૫૧ – ગુજરાતી સાદિત્ર્નું સિોચ્ચ સન્િાન રિજજતરાિ સુિિયચંરક એનાર્ત થયું િતું.
• ૧૯૫૭ – ડૉ. રાજેન્ર પ્રસાિે નાટય કળાના દિગ્િશયન િાટેનો સંગીત નાટક અકાિિી એિોડય એનાર્ત કર્ો િતો.
• ૧૯૭૧ – રાષ્રપમત િી. િી. બગદરએ તેિને ભારતનો ત્રીજો સિોચ્ચ નાગદરક પુરસ્કાર પદ્મભૂષિ એનાર્ત કર્ો િતો.
• ૧૯૬૭ - ગુજરાત રાજ્ર્ સંગીત નૃત્ર્ અકાિિી તરફથી તેિનું સન્િાન કરાયું િતું.
રિજજતરાિ સુિિયચંરક ડૉ. રાજેન્ર પ્રસાિે
રાષ્રપમત િી. િી. બગદર