Αξιολόγηση,αναθεώρηση και εξειδίκευση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αεισφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας

1. Υ.Π.Ε.Κ.Α. ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ & ΑΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ"ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗΕΤΠΑΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙ∆ΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ∆ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑΣ ΣΤΑ∆ΙΟ Α1’: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΑΘΗΝΑ, Χωροτάκτης-Πολεοδόµος ΜΟΥΤΣΙΑΚΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, Περιβαλλοντολόγος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ • ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012

3. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠεριεχόµενα ............................................................................................................. iΠρόλογος.................................................................................................................. ivΑ.1.1.α.1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ∆ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑΣ ............................................................................................ 1 Α.1.1.α.1.1.Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης ................1 Α.1.1.α.1.2. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιοµηχανία ......................................................................................................14 Α.1.1.α.1.3. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας ............................................................................21 Α.1.1.α.1.4. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τον Τουρισµό.........................................................................................................25 Α.1.1.α.1.5. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Υδατοκαλλιέργειες ............................................................................................33 Α.1.1.α.1.6. Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τα Καταστήµατα Κράτησης .....................................................................................37Α.1.1.α.3. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝΕΠΙΠΕ∆ΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ......................................................................................... 91 Α.1.1.α.3.1. Τοµεακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα......................................................91 Α.1.1.α.3.1.1. ΕΣΠΑ 2007-2013 και Επιχειρησιακά Προγράµµατα .............................91 Α.1.1.α.3.1.2. Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Μακεδονίας – Θράκης............100 Α.1.1.α.3.1.3. Πρόγραµµα Αγροτικής Ανάπτυξης της Ελλάδας 2007-2013 .................102 Α.1.1.α.3.2. Επενδυτικοί Νόµοι ................................................................................108 Α.1.1.α.3.3. Έργα και δράσεις (µε δεσµεύσεις άνω των 3 εκ. € ή οµάδα µικρότερων που δηµιουργούν συγκέντρωση έργων) που εντάχθηκαν σε ΠΕΠ, και που επηρεάζουν τις βασικές επιλογές, προτεραιότητες και κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου. .......115Α.1.1.α.4. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 9 ΚΑΙ 10-12 ΤΟΥ Ν.2742/1999...... 119 Α.1.1.α.4-1. Μελέτες του Ν.2508/97 (Ρυθµιστικά Σχέδια, ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ) και του Ν.1650/86…………………….....................................................................................119 Α.1.1.α.4-2. Άλλα εγκεκριµένα σχέδια και µελέτες ......................................................122 Α.1.1.α.4-3. Μελέτες των άρθρων 10-12 του Ν. 2742/99 ............................................124 Α.1.1.α.4-4. Μελέτες µετεγκατάστασης οικισµών ........................................................126A.1.1.α.5. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΕΓΚΡΙΣΕΩΝ ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ .......................... 128 Α.1.1.α.5.1. Γενική θεώρηση - λήψη και συστηµατοποίηση δεδοµένων ..........................128 Α.1.1.α.5.2. Ανάλυση δεδοµένων - στατιστικά και χωρικά συµπεράσµατα .......................129 Α.1.1.α.5.2.1. Έργα και δραστηριότητες Α1 Κατηγορίας ..........................................129 Α.1.1.α.5.2.2. Έργα και δραστηριότητες Α2 Κατηγορίας ..........................................132Α.1.1.β.1. ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΘΝΙΚΟ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΚΑΙ ∆ΙΕΘΝΗ ΧΩΡΟ.................................................................................................... 141 Α.1.1.β.1.1. Θέση και ρόλος της Περιφέρειας σε εθνικό επίπεδο ....................................141 Α.1.1.β.1.2. Θέση της Περιφέρειας στο ευρωπαϊκό και διεθνές χωρικό σύστηµα...............149Α.1.1.β.2. ΦΥΣΙΚΟ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ................................................. 153 Α.1.1.β.2.1. Φυσικο-γεωγραφική µορφολογία και εδαφολογικά χαρακτηριστικά...............153 Α.1.1.β.2.2. Κλιµατολογικά δεδοµένα και ο παράγοντας της κλιµατικής αλλαγής .............164 Α.1.1.β.2.3. Φυσικοί πόροι - γενική αναγνώριση.........................................................171 Α.1.1.β.2.4. Έκθεση σε φυσικούς- τεχνολογικούς κινδύνους ........................................203Α.1.1.β.3. ∆ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ........................................................................... 210 Α.1.1.β.3.1. Γεωγραφική οργάνωση της διοίκησης και της αυτοδιοίκησης στο εσωτερικό της Περιφέρειας ...............................................................................................210 i

4. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο Α.1.1.β.3.2. Φορείς µε χωρικές αρµοδιότητες............................................................. 216Α.1.1.β.4. ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ..................................................................................................... 232 Α.1.1.β.4.1. Πληθυσµός ......................................................................................... 232 Α.1.1.β.4.1.1. ∆ηµογραφικές εξελίξεις και τάσεις – ∆ιαπεριφερειακές συγκρίσεις ........ 232 Α.1.1.β.4.1.2. Εξελίξεις και τάσεις µετανάστευσης στην Περιφέρεια .......................... 257 Α.1.1.β.4.2. Οικονοµική φυσιογνωµία....................................................................... 260 A.1.1.β.4.2.1. ΑΕΠ και επενδύσεις....................................................................... 260 A.1.1.β.4.2.2. Ενεργός πληθυσµός, απασχόληση, ανεργία, χαρακτηριστικά ενεργού πληθυσµού ...................................................................................................... 280 Α.1.1.β.4.3. Κοινωνικά χαρακτηριστικά-Βιοτικό επίπεδο.......................................... 296Α.1.1.β.5. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ............................................................. 300 Α.1.1.β.5.1. Πρωτογενής τοµέας.............................................................................. 300 Α.1.1.β.5.1.1. ∆ιαρθρωτικά χαρακτηριστικά και χωρική οργάνωση του τοµέα............. 300 Α.1.1.β.5.1.2. Κύρια προϊόντα της Περιφέρειας ..................................................... 315 Α.1.1.β.5.1.3. ∆υναµικές ζώνες στον πρωτογενή τοµέα .......................................... 324 Α.1.1.β.5.2. ∆ευτερογενής τοµέας............................................................................ 326 Α.1.1.β.5.2.1. ∆ιαρθρωτικά χαρακτηριστικά και χωρική οργάνωση του τοµέα............. 326 Α.1.1.β.5.2.2. ∆υναµικές ζώνες στο δευτερογενή τοµέα.......................................... 332 Α.1.1.β.5.3. Τριτογενής τοµέας................................................................................ 333 Α.1.1.β.5.3.1. ∆ιαρθρωτικά χαρακτηριστικά και χωρική οργάνωση του τοµέα............. 333 Α.1.1.β.5.3.2. Επισήµανση τριτογενών δραστηριοτήτων δυναµικού, υπερτοπικού ή/και καινοτοµικού χαρακτήρα............................................................................ 335 Α.1.1.β.5.3.3. Τουριστικά κορεσµένες περιοχές ή περιοχές ελεγχόµενης τουριστικής ανάπτυξης, εναλλακτικός-µαζικός τουρισµός ......................................................... 351Α.1.1.β.6. ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ∆ΙΚΤΥΟ .................................................................................. 355 Α.1.1.β.6.1. ∆ιάρθρωση και ιεράρχηση του οικιστικού δικτύου της Περιφέρειας ............... 355 Α.1.1.β.6.2. Κοινωνικός Εξοπλισµός ......................................................................... 364 Α.1.1.β.6.3. Αστικές λειτουργίες και ρόλος των πόλεων ............................................... 377Α.1.1.β.7. ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ................................................. 387 Α.1.1.β.7.1. Αξιόλογα και ευαίσθητα οικοσυστήµατα - κίνδυνοι υποβάθµισης .................. 387 Α.1.1.β.7.2. Αξιόλογοι και χαρακτηρισµένοι τόποι - κίνδυνοι υποβάθµισης...................... 401 Α.1.1.β.7.3. Πηγές ρύπανσης .................................................................................. 407 Α.1.1.β.7.4. Ζώνες και σηµεία µε έντονο πρόβληµα ρύπανσης (αποδέκτες)..................... 411 Α.1.1.β.7.5. Παραδοσιακοί και αξιόλογοι οικισµοί........................................................ 415 Α.1.1.β.7.6. Αρχαιολογικοί χώροι – Ιστορικοί τόποι..................................................... 421A.1.1.β.8. ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΗ ΥΠΟ∆ΟΜΗ .......................................................................... 432 Α.1.1.β.8.1. Οδικό ∆ίκτυο και Οδικές Μεταφορές ........................................................ 432 Α.1.1.β.8.2. Σιδηροδροµικό ∆ίκτυο / Σιδηροδροµικές Μεταφορές .................................. 436 Α.1.1.β.8.3. Αεροδρόµια / Ελικοδρόµια και Αεροπορικές Μεταφορές .............................. 439 Α.1.1.β.8.4. Σύνδεση µε λιµάνια .............................................................................. 441 Α.1.1.β.8.5. Συνδυασµένες µεταφορές – Εµπορευµατικά Κέντρα ................................... 441Α.1.1.β.9. ΛΟΙΠΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟ∆ΟΜΗ...................................................................... 442 Α.1.1.β.9.1. Ενέργεια............................................................................................. 442 Α.1.1.β.9.2. Τηλεπικοινωνίες................................................................................... 447 Α.1.1.β.9.3. Ύδρευση............................................................................................. 450 Α.1.1.β.9.4. ∆ιαχείριση αποβλήτων .......................................................................... 450Α.1.1.β.10. ΚΑΛΥΨΗ Ε∆ΑΦΟΥΣ – ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ................................ 458 Α.1.1.β.10.1.Κάλυψη Εδάφους ................................................................................ 458 Α.1.1.β.10.2.∆όµηση στην εκτός σχεδίου περιοχή....................................................... 461 Α.1.1.β.10.3.Θεσµοθετηµένες Xρήσεις Γης ................................................................ 462Α.1.1.β.11. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΑ ΕΡΓΑ........... 468 ii

5. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΑ.1.1.γ.1. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ∆ΡΑΣΗΣ TOY EΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥ ΠΠΧΣΑΑ ∆ΥΤΙΚΗΣΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑΣ ........................................................................................................... 471 Α.1.1.γ.1.1. Αξιολόγηση θεώρησης της θέσης και του ρόλου της Περιφέρειας .................471 Α.1.1.γ.1.2. Αξιολόγηση του Προτύπου Χωρικής Ανάπτυξης .........................................473 Α.1.1.γ.1.3. Αξιολόγηση του προβλεπόµενου αναπτυξιακού πλαισίου .............................476 Α.1.1.γ.1.4. Αξιολόγηση προτεινόµενης χωροταξικής οργάνωσης ..................................485 Α.1.1.γ.1.5. Αξιολόγηση της εφαρµογής του προγράµµατος δράσης ..............................503Α.1.1.γ.2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝΤΟΥ ΠΠΧΣΑΑ ΜΕ ΤΟΝ ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟ .................................................... 509Α.1.1.γ.3 ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ -ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ............................................................................................................ 517 Α.1.1.γ.3.1. Κρίσιµες κατευθύνσεις των Εθνικών και Ευρωπαϊκών πολιτικών...................517 Α.1.1.γ.3.2. Αξιολόγηση του ΠΠΧΣΑΑ από φορείς και προοπτικές ..................................522 Α.1.1.γ.3.3. Προοπτικές και επιλεγµένες χωρικές στρατηγικές.......................................528 Α.1.1.γ.3.4. Αξιολόγηση του ισχύοντος θεσµικού πλαισίου ...........................................537ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΟΣ........................................................................................ 541ΠΗΓΕΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ....................................................................................................... 549 iii

6. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΠΡΟΛΟΓΟΣΗ Μελέτη Αξιολόγησης Αναθεώρησης και Εξειδίκευσης Περιφερειακού Πλαισίου ΧωροταξικούΣχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας ∆υτικής Μακεδονίας ανατέθηκε µε βάσητην υπ’ αριθµ. Γ.Γ. 276/1.2.2012 απόφαση της Γενικής Γραµµατείας Χωροταξίας και ΑστικούΠεριβάλλοντος - ∆ιεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ και την από 26.4.2012 Σύµβαση ανάµεσαστο ΥΠΕΚΑ και τους Αναδόχους Μελετητές.Μελετητές είναι οι: − ∆ρ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ ΑΘΗΝΑ, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Χωροτάκτης-Πολεοδόµος − ∆ρ. ΜΟΥΤΣΙΑΚΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, ΠεριβαλλοντολόγοςΕιδικοί Επιστήµονες είναι οι: − ΦΟΥΤΑΚΗΣ ∆ΗΜΗΤΡΙΟΣ, Οικονοµολόγος – Περιφερειολόγος − ΡΟΝΤΗΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Πολιτικός Μηχανικός - Συγκοινωνιολόγος − ∆ρ. ΠΑΠΑΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝ∆ΡΕΑΣ, ∆ικηγόροςΕπιστηµονικοί Συνεργάτες είναι οι: − ΓΕΩΧΩΡΟΣ Ε.Π.Ε., Τεχνική Εταιρεία Μελετών. ΑΓΓΕΛΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Αγρονόµος Τοπογράφος Μηχανικός ∆ρ. ΤΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΠΠΑΣ ∆ΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης ΖΕΚΑ ∆ΗΜΗΤΡΑ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης − Η. ΒΑΛΙΟΥΛΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε., Γραφείο Περιβαλλοντικών Μελετών, − «Ι.ΚΟΝΙ∆ΑΣ – Ε. ΚΟΡ∆ΟΝΟΥΡΗΣ Ε.Ε. – ΓΕΩ∆ΙΑΣΤΑΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ», Τεχνική Εταιρεία Μελετών − ΚΑΠΟΥΣΙΖΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Τελειόφοιτος Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας − ΚΥΡΑΛΕΟΣ ΚΙΜΩΝ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης − ΛΑΖΑΡΙ∆ΟΥ ΕΡΜΙΟΝΗ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης − ΜΗΤΡΟΥΣΗ ΕΙΡΗΝΗ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης − ΣΑΛΑΤΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ, Μηχανικός Χωροταξίας, Πολεοδοµίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης − ΤΣΟΒΡΑΣ ΣΠΥΡΙ∆ΩΝ, Αρχιτέκτων Μηχανικός − ∆ρ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΣ, Γεωλόγος Μηχανικός − ΚΕΧΑΓΙΑΣ ∆ΗΜΗΤΡΗΣ, Βιολόγος∆ιευθύνουσα Υπηρεσία της Μελέτης είναι η Γενική Γραµµατεία Χωροταξίας και ΑστικούΠεριβάλλοντος - ∆ιεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ. Γενική ∆ιευθύντρια : − ∆ρ. Ζέϊκου Πολυξένη Αρχιτέκτων - ΠολεοδόµοςΕπιβλέποντες της µελέτης, σύµφωνα µε το υπ’ αριθµ. 20514/25.4.2012 έγγραφο τηςΓενικής Γραµµατείας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος - ∆ιεύθυνση Χωροταξίας τουΥΠΕΚΑ, είναι οι: − ∆ρ. ΚΑΡΚΑ ΛΕΝΑ, Αρχιτέκτων Μηχανικός − ∆ρ. ΚΥΡΙΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ, Οικονοµολόγος – Περιφερειακής Ανάπτυξης iv

7. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΑναπληρωτές Επιβλέποντες της µελέτης, σύµφωνα µε το υπ’ αριθµ. 20514/25.4.2012έγγραφο της Γενικής Γραµµατείας Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος - ∆ιεύθυνσηΧωροταξίας του ΥΠΕΚΑ, είναι οι: − ΣΤΕΦΑΝΗ ΦΩΤΕΙΝΗ, Τοπογράφος Μηχανικός − ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΕΛΕΝΗ, Αρχιτέκτων ΜηχανικόςΣύνδεσµος µε την Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας είναι ο: − ΓΚΑΣΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, Γενικός ∆ιευθυντής Ανάπτυξης Περιφέρειας ∆υτικής ΜακεδονίαςΗ µελέτη συντάσσεται µε βάση την υπ’ αριθµ. 10106/3.3.2011 (ΦΕΚ 45ΑΑΠ/17.3.2011)Απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ «Έγκριση προδιαγραφών για τη σύνταξη τωνΠεριφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης (προδιαγραφέςαξιολόγησης-αναθεώρησης–εξειδίκευσης Περιφερειακών Πλαισίων)» και τις ειδικότερεςκατευθύνσεις της ∆ιευθύνουσας Υπηρεσίας.Το παρόν τεύχος αποτελεί την Έκθεση του Α1 Σταδίου της µελέτης και περιλαµβάνει τηνΈκθεση αξιολόγησης της εφαρµογής του θεσµοθετηµένου Περιφερειακού Πλαισίου καιειδικότερα: α) την καταγραφή των νεότερων του θεσµοθετηµένου Πλαισίου στοιχείων, β)την αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και προοπτικών ανά θεµατική ενότητα(συµπεριλαµβανοµένης της συγκέντρωσης λοιπών στοιχείων–αναπτυξιακών µεγεθών καιστοιχείων χωροταξικής οργάνωσης) και γ) την αξιολόγηση των στρατηγικών κατευθύνσεωντου εγκεκριµένου ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας ανά θεµατική ενότητα καθώς και τηνσυνθετική αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης, των προβληµάτων και των προοπτικώντης Περιφέρειας.Για λόγους απλοποίησης, η µελέτη δοµήθηκε στα ακόλουθα τρία µέρη ως εξής: Α.1.1.α: Καταγραφή των νεότερων του θεσµοθετηµένου Πλαισίου στοιχείων. Το µέρος αυτό περιλαµβάνει τα Κεφάλαια Α.1.1.α.1-Α.1.1.α.5 των εγκεκριµένων προδιαγραφών (ΦΕΚ 45ΑΑΠ/17.3.2011). Α.1.1.β: Αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης και προοπτικών ανά θεµατική ενότητα. Το µέρος αυτό πρόκειται στην ουσία για το Κεφάλαιο Α.1.1.β.1. των εγκεκριµένων προδιαγραφών (ΦΕΚ 45ΑΑΠ/17.3.2011), το οποίο µετονοµάστηκε για λόγους απλοποίησης. Παροµοίως, µετονοµάστηκαν και τα υποκεφάλαια του Κεφαλαίου Α.1.1.β.1. των εγκεκριµένων προδιαγραφών. Το Α.1.1.β. παρουσιάζεται από κοινού µε το Α.1.1.α.6. (Συγκέντρωση λοιπών στοιχείων-αναπτυξιακά µεγέθη και στοιχεία χωροταξικής οργάνωσης των προδιαγραφών) και περιλαµβάνει τα Κεφάλαια Α.1.1.β.1-Α.1.1.β.11. Α.1.1.γ: Αξιολόγηση στρατηγικών κατευθύνσεων του εγκεκριµένου ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας ανά θεµατική ενότητα - Συνθετική αξιολόγηση υπάρχουσας κατάστασης – Προβλήµατα – Προοπτικές. Το µέρος αυτό περιλαµβάνει τα Κεφάλαια των Προδιαγραφών Α.1.1.β.2. Αξιολόγηση ανά θεµατική ενότητα των στρατηγικών κατευθύνσεων του θεσµοθετηµένου Περιφερειακού Πλαισίου, Α.1.1.β.3. Συνθετική αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης – Προβλήµατα και Α.1.1.β.4. Αξιολόγηση ισχύοντος θεσµικού πλαισίου των εγκεκριµένων προδιαγραφών.Βασικές πηγές της µελέτης είναι η επιτόπια έρευνα που διενεργήθηκε από την ΟµάδαΜελέτης, καθώς και δευτερογενείς πηγές. Η επιτόπια έρευνα περιλάµβανε τη συλλογήδεδοµένων από όλες τις κεντρικές, περιφερειακές και τοπικές υπηρεσίες και φορείς πουεµπλέκονται στην ανάπτυξη και το σχεδιασµό της Περιφέρειας, καθώς και διεξοδική επιτόπιααυτοψία της Οµάδας Μελέτης σε όλο το χώρο της Περιφέρειας. Όλες οι πρωτογενείς καιδευτερογενείς πηγές αναφέρονται στο Κεφάλαιο Πηγές Μελέτης στο τέλος της παρούσαςΈκθεσης. v

9. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο Α.1.1.α. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΝΕΩΤΕΡΩΝ ΤΟΥ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

11. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΑ.1.1.α.1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΙ∆ΙΚΩΝ ΠΛΑΙΣΙΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ∆ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑΣΣτο παρόν Κεφάλαιο καταγράφονται οι κατευθύνσεις που αφορούν την Περιφέρεια ∆υτικήςΜακεδονίας, των εγκεκριμένων υπερκείμενων πλαισίων χωρικού σχεδιασμού και ειδικότερατου Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης, του ΕιδικούΠλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τη Βιομηχανία, του ΕιδικούΠλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες ΠηγέςΕνέργειας, του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τονΤουρισμό, του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τιςΥδατοκαλλιέργειες και του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και ΑειφόρουΑνάπτυξης για τα Καταστήματα Κράτησης.Α.1.1.α.1.1. Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου ΑνάπτυξηςΤο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Γ.Π.Χ.Σ.Α.Α.)εγκρίθηκε με την υπ’ αριθμ. 6876/4871/12.6.2008 ΚΥΑ (ΦΕΚ 128Α/3.7.2008). Σκοπός τουΓενικού Πλαισίου είναι ο προσδιορισμός στρατηγικών κατευθύνσεων για την ολοκληρωμένηχωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου. Το Γενικό Πλαίσιοαποτελεί, κατά νόμο, τη βάση αναφοράς για το συντονισμό και την εναρμόνιση των επίμέρους πολιτικών, προγραμμάτων και επενδυτικών σχεδίων που έχουν σημαντικέςεπιπτώσεις στη συνοχή και την ανάπτυξη του εθνικού χώρου.Το Γενικό Πλαίσιο στοχεύει στη διαμόρφωση ενός χωρικού προτύπου ανάπτυξης, στο πλαίσιοτων αρχών της αειφορίας, δηλαδή τη συνθετική και ισόρροπη θεώρηση στο χώροπαραμέτρων που προωθούν την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικούπεριβάλλοντος της Xώρας και ενισχύουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή και τηνανταγωνιστικότητα. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Οι γενικέςεπιδιώξεις που θέτει είναι: Η ενίσχυση του ρόλου της Xώρας, σε διεθνές, ευρωπαϊκό, μεσογειακό και βαλκανικό επίπεδο. Η ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και της χωρικής συνοχής. Η διαφύλαξη - προστασία του περιβάλλοντος και, κατά περίπτωση, η αποκατάσταση και/ή ανάδειξη των ευαίσθητων στοιχείων της φύσης, της πολιτιστικής κληρονομιάς και του τοπίου. Η αναβάθμιση της ποιότητας σχεδιασμού του οικιστικού χώρου και η προώθηση της ανάπλασης υποβαθμισμένων περιοχών ιδιαίτερα σε αστικοποιημένες ζώνες και σε ζώνες έντονης τουριστικής ανάπτυξης. Η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της αλλαγής του κλίματος.Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης και της χωρικήςσυνοχής, με το Γενικό Πλαίσιο επιδιώκεται: Η ενίσχυση της ισόρροπης − πολυκεντρικής ανάπτυξης της Xώρας, ιδίως με τον περιορισμό των ανισοτήτων ανάπτυξης μεταξύ διαφόρων περιοχών και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων μιας εκάστης με σεβασμό στο περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκεται η επιτάχυνση του μετασχηματισμού του αστικού συστήματος της Xώρας σε περισσότερο ισόρροπο και πολυκεντρικό και η ενθάρρυνση της ενδογενούς ανάπτυξης ιδιαίτερα των μειονεκτικών περιοχών του ορεινού και νησιωτικού χώρου. Ο περιορισμός της υπέρμετρης αστικοποίησης, μέσα από τη βελτίωση της ελκυστικότητας της υπαίθρου και την ενίσχυση της συμπληρωματικότητας και ισορροπίας μεταξύ αστικών κέντρων και αγροτικών περιοχών. 1

12. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο Η βελτίωση της πρόσβασης σε βασικά δίκτυα μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών και η ανάπτυξη των σχετικών υποδομών.Η βελτίωση της ποιότητας ζωής, σε συνδυασμό με τη διαφύλαξη των ιδιαιτεροτήτων κάθε περιοχής, και η παροχή δυνατοτήτων επιλογής προτύπων διαβίωσης.Οι διαπιστώσεις του Γενικού Πλαισίου που σχετίζονται με την Περιφέρεια ∆υτικήςΜακεδονίας είναι οι ακόλουθες: H Μακεδονία συνολικά αναγνωρίζεται ως περιοχή με έντονα διαρθρωτικά προβλήματα, λόγω του ότι απώλεσε ή εκτιμούσε ότι θα απολέσει σημαντικούς κλάδους παραγωγής, γεγονός το οποίο συνεπάγεται μειωμένη ανταγωνιστικότητα. Εξακολουθούν να υπάρχουν διαπεριφερειακές και ενδοπεριφερειακές διαφορές στο επίπεδο του εισοδήματος και της ευημερίας. Αν και σε ορισμένες Περιφέρειες το Γενικό Πλαίσιο εκτιμούσε ότι είχε παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση, για τη ∆υτική Μακεδονία η εκτίμηση ήταν ότι εξακολουθούσε να μειονεκτεί συγκριτικά. Αναγνωρίζεται η σημασία της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται κυρίως στη ∆υτική Μακεδονία.Βασική στρατηγική επιλογή του Γενικού Πλαισίου αποτελεί η υιοθέτηση ενός προτύπουβιώσιμης χωρικής ανάπτυξης, βασισμένου στη συγκρότηση πλέγματος πόλων και αξόνωνανάπτυξης, που θα ενισχύει την ανταγωνιστική παρουσία της Χώρας στο διεθνές περιβάλλονκαι θα προωθεί την κοινωνική και οικονομική συνοχή, με διάχυση της ανάπτυξης στο σύνολοτου εθνικού χώρου, καθώς και την προστασία του περιβάλλοντος. Παρακάτω παρουσιάζεταιη εξειδίκευση αυτού του προτύπου βιώσιμης χωρικής οργάνωσης ως προς τηνΠεριφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας.Σχετικά με τη χωρική οργάνωση των κύριων εθνικών πόλων και αξόνων ανάπτυξης,καθώς και των διεθνών και διαπεριφερειακών εισόδων - πυλών και συνδέσεων τηςΧώρας (άρθρο 5), για την Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας αναφέρονται τα ακόλουθα: Η Κοζάνη περιλαμβάνεται στους δευτερεύοντες εθνικούς πόλους. Σε αυτούς προωθείται η αναβάθμιση των τεχνικών και κοινωνικών υποδομών και υπηρεσιών των πόλεων και η καινοτομία με στόχο την ανάπτυξη και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού τους δυναμικού. Ενισχύεται η ανάπτυξη δικτύων συνεργασίας μεταξύ γειτονικών αστικών κέντρων και η, μέσω αυτών, δημιουργία διπόλων ή πολύ-πόλων, όπως αυτών της Κοζάνης - Πτολεμαΐδας - Φλώρινας. Προβλέπεται η ολοκλήρωση κύριων αξόνων ανάπτυξης. Από τη ∆υτική Μακεδονία διέρχονται και επομένως την επηρεάζουν οι ακόλουθοι δύο:  Βόρειος Άξονας, ο οποίος αναπτύσσεται κατά μήκος της Βόρειας Ελλάδας και συγκεκριμένα της Εγνατίας οδού και περιλαμβάνει το Μητροπολιτικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, πρωτεύοντες εθνικούς πόλους, άλλους σημαντικούς σε εθνική κλίμακα πόλους ανάπτυξης, μεταξύ των οποίων και η Κοζάνη, καθώς και τις διεθνείς πύλες της Χώρας προς τα Βαλκάνια.  Άξονας κεντρικής ενδοχώρας, ο οποίος αναπτύσσεται κατά μήκος της Ε65 και του οδικού άξονα Λάρισα – Κοζάνη - Φλώρινα - Νίκη και περιλαμβάνει σημαντικούς σε εθνικό επίπεδο πόλους ανάπτυξης, μεταξύ των οποίων το δίπολο Κοζάνη/ Πτολεμαΐδα, ενώ συνδέεται λειτουργικά με πρωτεύοντες εθνικούς αναπτυξιακούς πόλους.Σχετικά με τη χωρική διάρθρωση των στρατηγικής σημασίας δικτύων υποδομών καιυπηρεσιών μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών (άρθρο 6), το Γενικό Πλαίσιοπεριλαμβάνει τόσο γενικές όσο και ειδικές κατευθύνσεις.Στον τομέα των μεταφορών, οι γενικές κατευθύνσεις που αφορούν άμεσα ή έμμεσα τη∆υτική Μακεδονία είναι οι ακόλουθες: Η βελτίωση της προσβασιμότητας των ορεινών και γενικά των δυσπρόσιτων περιοχών πρέπει να αποτελέσει κρίσιμο στοιχείο. 2

13. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο Η ανάπτυξη ολοκληρωμένων συστημάτων συνδυασμένων μεταφορών, τα οποία με τη σειρά τους απαιτούν τη δημιουργία αντίστοιχων κόμβων σε σημεία όπου επιτυγχάνονται οι βέλτιστες αποδόσεις των μέσων. Στις σιδηροδρομικές επιβατικές μεταφορές υπεραστικού τύπου η κύρια στρατηγική περιλαμβάνει:  Επέκταση του δικτύου, αύξηση της ασφάλειας, βελτίωση των ταχυτήτων και πύκνωση όλων των δρομολογίων των μέσων σταθερής τροχιάς.  Επέκταση των σιδηροδρομικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών προαστιακού τύπου στις μητροπολιτικές περιοχές και εκεί όπου εμφανίζονται δυναμικά αστικά δίπολα. Στις αεροπορικές επιβατικές μεταφορές η κύρια στρατηγική περιλαμβάνει:  ∆ιαρκή αναβάθμιση των αεροπορικών υπηρεσιών σε όλη την επικράτεια.  ∆ημιουργία νέων αερολιμένων και ελικοδρομίων κατά προτεραιότητα σε μειονεκτικές και απομονωμένες περιοχές αλλά και σε μεγάλα αστικά κέντρα και ενίσχυση της πολιτικής των επιδοτήσεων για την εξυπηρέτηση των περιοχών αυτών.  ∆ιερεύνηση της δυνατότητας επιδοτούμενου φορέα παροχής επιβατικών μεταφορών σε απομονωμένες περιοχές με εξειδικευμένα ελικόπτερα, σε σταθερά δρομολόγια καθ’ όλο το έτος με τη χρήση υπηρεσιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος.Επίσης, οι ειδικές κατευθύνσεις για τις μεταφορές που αφορούν άμεσα ή έμμεσα την ∆υτικήΜακεδονία είναι οι ακόλουθες: Στις οδικές υποδομές και τις συναφείς υπηρεσίες, επιδιώκεται:  Η ολοκλήρωση και συνεχής αναβάθμιση των υποδομών και υπηρεσιών της Εγνατίας Οδού.  Η αναβάθμιση της σύνδεσης όλων των πρωτευουσών των νομών ή άλλων σημαντικών για τις μεταφορές περιοχών, που βρίσκονται πλησίον σημαντικών οδικών αξόνων.  Η αναβάθμιση σε υποδομές και υπηρεσίες του οδικού άξονα Λάρισα – Κοζάνη. Ειδικότερα, για τους κάθετους άξονες της Εγνατίας Οδού δίδεται ως κατεύθυνση η νέα χάραξη, η ολοκλήρωση και η διαρκής αναβάθμιση των οδικών αξόνων:  Σιάτιστα – Καστοριά – Κρυσταλλοπηγή / Ιεροπηγή (Αλβανία – Πανευρωπαϊκός Άξονας VIII).  Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Φλώρινα – Νίκη (πΓ∆Μ – Πανευρωπαϊκός άξονας Χ). Με σκοπό την αποδοτικότερη χρήση του φιλικού προς το περιβάλλον, σιδηροδρόμου, δίδονται οι εξής κατευθύνσεις για το σιδηροδρομικό δίκτυο, τις σιδηροδρομικές υποδομές και τις σιδηροδρομικές υπηρεσίες:  Εφαρμογή υπηρεσιών «τραίνων υψηλών ταχυτήτων» για τις επιβατικές μεταφορές και ειδικών εμπορευματικών διαδρόμων (Freight Freeways) για ταχεία και αποκλειστική διακίνηση των εμπορευμάτων με σιδηρόδρομο.  ∆ημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων συνδυασμένων εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών με βασικό άξονα το σιδηρόδρομο.  Επέκταση του δικτύου προς Καλαμπάκα – ∆υτική Μακεδονία (Σιάτιστα-Κοζάνη και Σιάτιστα-Καστοριά).  Αναβάθμιση υποδομών και υπηρεσιών του λοιπού (περιφερειακού) δικτύου.  ∆ιερεύνηση της σκοπιμότητας επέκτασης και αναβάθμισης των υφιστάμενων υπηρεσιών σιδηρόδρομου προαστιακού τύπου στη Μητροπολιτική Περιοχή Θεσσαλονίκης (έως Κοζάνη - Φλώρινα).  Κατασκευή νέων ή ανακατασκευή παλαιών σιδηροδρομικών γραμμών περιορισμένης κλίμακας και απόδοσή τους σε τουριστική χρήση.Επισημαίνεται ότι στις ειδικές κατευθύνσεις που δίνονται για τις αεροπορικές μεταφορές καιτις αερολιμενικές υποδομές δεν γίνεται καμία αναφορά στην Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας.Στον τομέα της ενέργειας, γενικά επιδιώκεται: Η πλήρης εξασφάλιση της κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε όλα τα σημεία του εθνικού χώρου (σε συνδυασμό με τη συνεχή προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας σε όλους τους τομείς). 3

14. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΗ ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας με πλήρη ανάπτυξη των ΑΠΕ, προώθηση της χρήσης εναλλακτικών καυσίμων και αξιοποίηση εγχώριων πόρων. Ο αποτελεσματικός έλεγχος της περιβαλλοντικής επίδοσης του ενεργειακού τομέα και η μείωση των επιπτώσεων του τομέα στις κλιματικές αλλαγές στο πλαίσιο και των σχετικών δεσμεύσεων της Χώρας.Ειδικότερα, ως προς τις υποδομές παραγωγής και μεταφοράς ενέργειας, επιδιώκεται: Η αύξηση του ρυθμού διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική παραγωγή ενέργειας. Ο εκσυγχρονισμός των μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη και η σταδιακή μείωση της συμμετοχής του λιγνίτη στο ενεργειακό ισοζύγιο. Η ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Χώρας μας ως κέντρου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου και πετρελαίου. Η υπογειοποίηση των δικτύων διανομής ηλεκτρικής ενέργειας στους παραδοσιακούς οικισμούς και τους αρχαιολογικούς χώρους. Η αποφυγή της διέλευσης των δικτύων μεταφοράς από αρχαιολογικούς χώρους και, κατά το δυνατόν, από περιοχές του ∆ικτύου Φύση (NATURA) 2000 και προστατευόμενα τοπία.Επιπλέον, η ένταξη των υποδομών ενέργειας στρατηγικής εμβέλειας στον εθνικό χωροταξικόσχεδιασμό επιβάλλει, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες ρυθμίσεις – παρεμβάσεις που αφορούνκαι την Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας: Αξιοποίηση για παραγωγή ενέργειας των ιδιαίτερων ενεργειακών πλεονεκτημάτων συγκεκριμένων περιοχών της Χώρας, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται τα λιγνιτικά αποθέματα της ∆υτικής Μακεδονίας. Ολοκλήρωση του δικτύου φυσικού αερίου (κύρια διασύνδεση με την Ιταλία και την Τουρκία με διακλαδώσεις προς πΓ∆Μ, Αλβανία κ.ά.) και προσθήκη νέων υποδομών, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται η κατασκευή αγωγών προς Κοζάνη – Πτολεμαΐδα – Φλώρινα. Ριζική βελτίωση του συστήματος παραγωγής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και ιδίως:  Εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση περιβαλλοντική ή και ενεργειακή των υφιστάμενων θερμοηλεκτρικών σταθμών ή και υδροηλεκτρικών σταθμών και δημιουργία νέων σε κατάλληλες θέσεις.  Αντιμετώπιση των προβλημάτων των ιδιαίτερα ευαίσθητων ενεργειακά περιοχών (π.χ. μεγάλα αστικά κέντρα, βιομηχανικές συγκεντρώσεις) μέσω ενίσχυσης του δικτύου και των αντίστοιχων υποσταθμών, αντιστάθμισης αέργου ισχύος και συστήματος σύνδεσης μονάδων ΑΠΕ.Στον τομέα των επικοινωνιών, δίνονται οι ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις: Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στη δυνατότητα ευχερούς και ισότιμης πρόσβασης στις υποδομές επικοινωνίας και πληροφορικής και επομένως πρόσβασης στη γνώση. Οι υποδομές επικοινωνίας και πληροφορικής που θα χρησιμοποιηθούν πρέπει να βασίζονται στην πλέον σύγχρονη και καινοτόμο τεχνολογία ενώ πρέπει να προβλεφθεί και διαδικασία συνεχούς εκσυγχρονισμού τους.Ιδιαίτερα, για τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών απαιτούνται, μεταξύάλλων, οι ακόλουθες δράσεις και παρεμβάσεις που αφορούν και την Περιφέρεια ∆υτικήςΜακεδονίας: Στα αστικά κέντρα που φιλοξενούν σχολές και τμήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικά κέντρα (Πανεπιστήμια, ΤΕΙ κ.ά.) απαιτείται, κατά προτεραιότητα, η διαρκής αναβάθμιση όλων των υποδομών που υποστηρίζουν τις τεχνολογίες αιχμής στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και της πληροφορικής. Προτεραιότητα στις τεχνολογίες αιχμής της πληροφορικής και των επικοινωνιών πρέπει να δοθεί για τις απομονωμένες και απομακρυσμένες περιοχές της Χώρας. Προώθηση του έργου SEELight (διαβαλκανική ∆ικτυακή Υποδομή Ινών των χωρών της Βαλκανικής). Προώθηση προγράμματος υπηρεσιών δωρεάν ασυρμάτου διαδικτύου στην Περιφέρεια. 4

15. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΣχετικά, με τη χωρική διάρθρωση, εξειδίκευση και συμπληρωματικότητα τωνπαραγωγικών τομέων (άρθρο 7), το Γενικό Πλαίσιο περιλαμβάνει κατευθύνσεις για τηνορθολογική οργάνωση και ανάπτυξη των κύριων παραγωγικών τομέων της οικονομίας.Για τον αγροτικό τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία) διατυπώνονται οι ακόλουθεςκατευθύνσεις: ∆ημιουργία ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού συστήματος γεωργίας και διατροφικών προϊόντων με σαφή προσανατολισμό προς την αγορά, το οποίο θα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην παραγωγή προϊόντων διατροφικής ποιότητας και ασφάλειας, θα είναι ικανό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καταναλωτών, θα αναπτύσσεται κατά τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της υπαίθρου με σκοπό τη διατήρηση του αγροτικού πληθυσμού και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, αλλά και την ανάδειξη ενός μεγάλου φάσματος οικονομικών δραστηριοτήτων σε αγροτικές, μειονεκτικές και ορεινές περιοχές. ∆ραστικός περιορισμός της διάχυσης αστικών χρήσεων στη γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Τυχόν απόδοσή της σε άλλες χρήσεις πρέπει να γίνεται με φειδώ ύστερα από στάθμιση των παραγόντων κόστους–ωφέλειας σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο. Αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, σύμφωνα με την ΚΑΠ, σε συνδυασμό με την εκλογίκευση των συστημάτων άρδευσης και της χρήσης λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης πολιτικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Προώθηση της εφαρμογής του κοινοτικού προγράμματος για αναδάσωση πτωχών σε απόδοση γεωργικών εκτάσεων. Στήριξη της εγχώριας κτηνοτροφίας και αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού των βοσκοτόπων, ώστε να αποτελέσουν, μεταξύ άλλων, και μέσο για την ενίσχυση της οικονομίας και τη συγκράτηση του πληθυσμού στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Οριοθέτηση και ορθολογική χρήση των βοσκοτόπων και βελτίωση της παραγωγικής τους ικανότητας με εγκεκριμένα διαχειριστικά σχέδια. Εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας, σε συνδυασμό με αειφορικές πρακτικές διαχείρισης των οικοσυστημάτων. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των υδατοκαλλιεργειών με τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων μονάδων και την εφαρμογή μεθόδων διαχείρισης πιο φιλικών προς το περιβάλλον, την ίδρυση νέων μονάδων σε κατάλληλες θέσεις είτε μεμονωμένα, ιδιαίτερα σε περιοχές που δεν αναμένονται σημαντικές πιέσεις ή και παρουσιάζουν αναπτυξιακή υστέρηση, είτε σε οργανωμένους υποδοχείς και σταδιακή απομάκρυνση όσων λειτουργούν σε ακατάλληλες θέσεις με την παροχή σχετικών κινήτρων. Προώθηση Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (Π.Ο.Α.Υ.) σε περιοχές μεγάλης συγκέντρωσης υδατοκαλλιεργειών με στόχο την ορθολογική διαχείριση και ανάπτυξή τους, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων υποστήριξης (αποθηκευτικοί χώροι, συσκευαστήρια, ιχθυογεννητικοί σταθμοί κ.ά.). Ανάπτυξη υδατοκαλλιεργειών σε λιμνοθάλασσες, σε λίμνες, καθώς και σε εκβολικά συστήματα ποταμών κατά τρόπο συμβατό με το ευαίσθητο περιβάλλον των περιοχών αυτών και την παραγωγική τους ικανότητα.Για τη βιομηχανία (εξόρυξη – μεταποίηση) δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: ∆ιατήρηση της εξορυκτικής δραστηριότητας στις υφιστάμενες περιοχές εκμετάλλευσης και διασφάλιση της δυνατότητας επέκτασης σε περιοχές όπου εντοπίζονται νέα κοιτάσματα ή νέα ορυκτά με τήρηση των όρων προστασίας του περιβάλλοντος και των προϋποθέσεων λειτουργίας των γειτονικών δραστηριοτήτων. Ο λιγνίτης, τα σιδηρονικελιούχα μεταλλεύματα και τα βιομηχανικά ορυκτά στη ∆υτική Μακεδονία, όπως και τα μάρμαρα στο Νομό Κοζάνης περιλαμβάνονται σε αυτές τις δραστηριότητες. Πρόνοια χωρικού σχεδιασμού για τα λατομεία αδρανών υλικών, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη και με μικρότερο κόστος κάλυψη των αναγκών των λοιπών παραγωγικών δραστηριοτήτων και έργων υποδομής, παράλληλα με την ελάχιστη δυνατή επίπτωση στο 5

16. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο περιβάλλον. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουν: η πρόβλεψη χώρων εξόρυξης αδρανών σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση (αστικά κέντρα, τουριστικές περιοχές, μεγάλα έργα υποδομής) και η εξεύρεση θέσεων εκμετάλλευσης αδρανών για την εξασφάλιση παραγωγής προϊόντων που συνδέονται με την πολιτιστική κληρονομιά (παραδοσιακά κτίσματα), υλικών με ειδικές ιδιότητες, καθώς και πρώτων υλών για μονάδες παραγωγής τσιμέντου και ασβέστη. Εξασφάλιση των θεμελιωδών προϋποθέσεων για τη λειτουργία των εξορυκτικών δραστηριοτήτων και κυρίως εξασφάλιση της δυνατότητας χωροθέτησης μονάδων πρωτογενούς επεξεργασίας ορυκτών πρώτων υλών και μονάδων μεταποίησης για καθετοποίηση της παραγωγής στους χώρους εξόρυξης, λαμβάνοντας παράλληλα και τα αναγκαία μέτρα προστασίας και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. ∆ιασφάλιση των χώρων της εξορυκτικής δραστηριότητας από ανταγωνιστικές χρήσεις με κριτήρια τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη σπανιότητα των προς εκμετάλλευση πόρων, ειδικά στις περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ 2000. Εξασφάλιση των προϋποθέσεων σταδιακής και οριστικής αποκατάστασης των μεταλλείων και των λατομείων. Εξορθολογισμός της χωροθέτησης των βιομηχανικών μονάδων, αφ’ ενός με πρόσφορες ρυθμίσεις για την εγκατάσταση νέων μονάδων, αφ’ ετέρου με αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκαλούν οι ήδη υφιστάμενες συγκεντρώσεις ή οι διάσπαρτες μονάδες. Για τις νέες μονάδες επιδιώκεται η συγκέντρωση σε οργανωμένους υποδοχείς σε κατάλληλες θέσεις, παράλληλα με τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης. Οργανωμένοι χώροι προβλέπονται σε όλους τους νομούς, αλλά οι μεγαλύτερες ανάγκες για οργανωμένους υποδοχείς διαπιστώνονται στις ζώνες επιρροής των μεγάλων αστικών κέντρων και κατά μήκος των αξόνων ανάπτυξης, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται ο άξονας Καστοριάς – Κοζάνης. Για τις υφιστάμενες άτυπες συγκεντρώσεις απαιτούνται μέτρα εξυγίανσης των περιοχών με αναβάθμιση των υποδομών για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των περιβαλλοντικών επιδόσεων των μονάδων. Μέτρα απαιτούνται: α) για τις εθνικής εμβέλειας μονάδες που, από άποψη μεγέθους, αντιστοιχούν σε οργανωμένους υποδοχείς, β) για τις περιοχές αποβιομηχάνισης και τις εγκαταλειμμένες μονάδες και γ) για τις εξωαστικές, μη πολεοδομούμενες περιοχές με δυνατότητα εγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων. Μέτρα απαιτούνται, επίσης, για το καθεστώς χωροθέτησης συγκεκριμένων βιομηχανικών κλάδων. Τα μέτρα αυτά πρέπει να είναι συμβατά με τα ειδικά χαρακτηριστικά των οικείων μονάδων, ιδίως των αγροτικών μονάδων μεταποίησης προϊόντων ονομασίας προέλευσης, των μονάδων καθετοποίησης τοπικών προϊόντων και ικανοποίησης τοπικών αναγκών σε απομονωμένες περιοχές, των μονάδων εθνικής σημασίας κλπ..Τέλος, για τον τουρισμό δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Αναβάθμιση της εικόνας των τουριστικών προορισμών προκειμένου να καταστούν ελκυστικότεροι και ασφαλέστεροι με την ανάδειξη στοιχείων ταυτότητας και αναγνωρισιμότητας, την αναβάθμιση και την αποκατάσταση του δομημένου χώρου, την οργάνωση του ατύπως διαμορφωμένου οικιστικά εξωαστικού χώρου, κ.ά. Προστασία, ανάδειξη και αποκατάσταση του περιβάλλοντος και του τοπίου (προστασία φυσικού περιβάλλοντος, αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, άϋλης πολιτιστικής κληρονομιάς, δημιουργία πολιτιστικών χώρων, δικτύων μονοπατιών και διαδρομών). ∆ιάχυση της τουριστικής δραστηριότητας με ένταξη των αναξιοποίητων τουριστικά πόρων της ενδοχώρας στο προσφερόμενο προϊόν και με παράλληλη προστασία και διαφύλαξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους. Ειδικότερα, ενίσχυση της σχέσης ανεπτυγμένων τουριστικών κέντρων και υπαίθρου ώστε να εμπλουτιστεί η υφιστάμενη τουριστική προσφορά με νέα τουριστικά προϊόντα και να καταστούν βιώσιμες οι νέες μορφές τουρισμού που θα αναπτυχθούν σε ορεινές ή μη ανεπτυγμένες περιοχές. Περιορισμό της διάσπαρτης εκτός σχεδίου δόμησης τουριστικών εγκαταστάσεων σε ευαίσθητες περιοχές (Natura, ορεινός χώρος). Προστασία του αγροτικού χώρου από την ανεξέλεγκτη διάχυση των αστικών λειτουργιών και ιδιαίτερα ενθάρρυνση της ανάπτυξης της δόμησης σε οργανωμένους υποδοχείς αντί της 6

17. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο διάσπαρτης δόμησης, καθώς και αποτελεσματική διαχείριση των εκπομπών αέριων ρύπων, υγρών αποβλήτων και απορριμμάτων.Σχετικά με τη χωρική διάρθρωση του αστικού δικτύου (άρθρο 8), το Γενικό Πλαίσιο δίνειτις ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις για την οργάνωση της οικιστικής ανάπτυξης της Χώρας: Επιδιώκεται η δημιουργία πολυκεντρικής δομής με την ανάπτυξη ενός ιεραρχημένου οικιστικού δικτύου, εξαρτημένου από επιλεγμένους πόλους υπερεθνικής και εθνικής σημασίας. Υποστηρίζεται το οικιστικό δίκτυο και ιδιαίτερα οι επιλεγμένοι πόλοι υπερεθνικής και εθνικής σημασίας με δράσεις που στοχεύουν σε:  Συμπληρωματικότητα των ρόλων των αστικών κέντρων.  Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και του οικονομικού δυναμισμού τους.  Βελτίωση της προσπελασιμότητάς τους.  Προστασία και βελτίωση της ποιότητας του αστικού περιβάλλοντος  Υψηλό επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών με έμφαση στην υγεία, στη γνώση, με περαιτέρω ενίσχυση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και στην ανάπτυξη υποδομών έρευνας. Αναπτύσσεται η συνεργασία πόλης-υπαίθρου, με στόχο την αξιοποίηση της δυναμικής των αστικών κέντρων και τη διάχυσή της από τα μεγάλα αστικά κέντρα (πόλοι ανάπτυξης) στα μικρότερα και στην ύπαιθρο. Προωθείται η συνεργασία μεταξύ πόλεων που ανήκουν στην ίδια γεωγραφική ενότητα, μέσα από δίκτυα, με σκοπό την ενίσχυση της αναπτυξιακής και εδαφικής συνοχής της.Επιπλέον, το Γενικό Πλαίσιο παρέχει συγκεκριμένες κατευθύνσεις για τη χωρική διάρθρωσητου αστικού δικτύου στην ηπειρωτική Χώρα και τα πλησίον αυτής νησιά και στον νησιωτικόχώρο του Αιγαίου. Από τις κατευθύνσεις που δίνονται για την ηπειρωτική Χώρα, τηνΠεριφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας αφορά η ακόλουθη: Το δίκτυο των εθνικών πόλων της ηπειρωτικής Χώρας υποστηρίζεται από τους δευτερεύοντες πόλους (όπως προαναφέρθηκε η Κοζάνη περιλαμβάνεται στους δευτερεύοντες εθνικούς πόλους) με τους οποίους συναρτώνται τα υπόλοιπα αστικά κέντρα και οικισμοί.Επίσης, από τον Χάρτη 8.1: Πολυκεντρική και ισόρροπη χωρική ανάπτυξη (Σχέδιο Α.1.1.α.1-1) προκύπτει ότι η Κοζάνη αποτελεί αστικό κέντρο τρίτου επιπέδου, ενώ η Καστοριά, ηΦλώρινα, η Πτολεμαΐδα και τα Γρεβενά αποτελούν αστικά κέντρα πέμπτου επιπέδουΌσον αφορά τη συνεργασία και την εταιρική σχέση πόλης – υπαίθρου (Σχέδιο Α.1.1.α.1-2),τίθεται ως στόχος η βελτίωση της ελκυστικότητας και η αποκατάσταση της δημογραφικήςευρωστίας της υπαίθρου με τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης στους κατοίκους της,όπως και η εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης στις υπηρεσίες, στις υποδομές και στη γνώση.Για το σκοπό αυτό, προτείνονται οι ακόλουθες βασικές παρεμβάσεις: Τόνωση της λειτουργικής συνέχειας του ιεραρχημένου δικτύου αστικών κέντρων μέχρι τους μικρότερους οικισμούς, με συμπληρωματικότητα ρόλων. Εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας στη χωροθέτηση των υπηρεσιών και των υποδομών, ώστε να είναι το δυνατόν πλησιέστερα στους κατοίκους της υπαίθρου. Ριζική βελτίωση της πρόσβασης προς υπηρεσίες και εξυπηρετήσεις που διατίθενται μόνο σε μεγαλύτερα αστικά κέντρα με: α) καλύτερη και οικονομικότερη συγκοινωνία και β) χρήση νέων τεχνολογιών (όπως τηλεϊατρικής, τηλεκπαίδευσης και λοιπών υπηρεσιών διαδικτύου). Ενίσχυση και ενδυνάμωση των δεσμών μεταξύ αστικών κέντρων και υπαίθρου σε αντικείμενα όπως: α) προσφορά ποιοτικού τουρισμού - παραθερισμού στον αστικό πληθυσμό, με ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της υπαίθρου και ιδιαίτερα των τοπίων και των παραδοσιακών οικισμών και β) αμεσότητα πρόσβασης του αστικού πληθυσμού σε ποιοτικά προϊόντα αγροτικής παραγωγής. Προστασία του αγροτικού χώρου από την ανεξέλεγκτη διάχυση των αστικών λειτουργιών και, ιδιαίτερα, ενθάρρυνση της ανάπτυξης της δόμησης σε οργανωμένους υποδοχείς και 7

18. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο αποτελεσματική διαχείριση των εκπομπών αέριων ρύπων, υγρών αποβλήτων και απορριμμάτων. Ενθάρρυνση της συγκέντρωσης εμπορικών δραστηριοτήτων κλίμακας και συναφών υπηρεσιών σε ζώνες ελέγχου της δόμησης στον περιαστικό χώρο. Σχέδιο Α.1.1.α.1-1. Χωρική διάρθρωση αστικού δικτύου Πηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ128Α/3.7.2008) 8

19. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο Σχέδιο Α.1.1.α.1-2. Εταιρική σχέση πόλης - υπαίθρουΠηγή: Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΦΕΚ128Α/3.7.2008). 9

20. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 ΣτάδιοΣχετικά με τη χωρική οργάνωση και ανάπτυξη του ορεινού, παράκτιου, νησιωτικούκαι αγροτικού χώρου, καθώς και των παραμεθόριων περιοχών (άρθρο 9), πουδιαθέτουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης, το ΓενικόΠλαίσιο δίνει τις ακόλουθες γενικές κατευθύνσεις: Ενίσχυση της ανάπτυξής τους με βιώσιμο τρόπο και της σύνδεσής τους με βασικά αστικά κέντρα της λοιπής Χώρας, ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή και η περιφερειακή ισορροπία. ∆ιαφύλαξη της πλούσιας βιοποικιλότητας και των τοπίων που αποτελούν βασικά στοιχεία έλξης και επομένως, συγκριτικά πλεονεκτήματα των περιοχών αυτών, καθώς και της αρμονίας του ανθρωπογενούς με το φυσικό περιβάλλον που αποτελεί προϋπόθεση ποιότητας ζωής. Προς τούτο, κατά το σχεδιασμό πρέπει να γίνονται σεβαστές η κλίμακα του χώρου και η δυναμική αναπαραγωγής του φυσικού περιβάλλοντος και να λαμβάνεται υπόψη η φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων.Στην Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας μπορούν να ληφθούν υπόψη οι στόχοι καικατευθύνσεις που αφορούν τις αγροτικές περιοχές, τις ορεινές περιοχές και τις παραμεθόριεςπεριοχές.Ιδιαίτερα, για τον αγροτικό χώρο επιδιώκονται: Η αύξηση της ελκυστικότητάς του ως περιοχής οίκησης, αναψυχής και ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα δε του πρωτογενή τομέα, με την ανάπτυξη ποιοτικών πρωτογενών δραστηριοτήτων σε συνδυασμό με τον τουρισμό. Η συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού μέσω της δημιουργίας παραγωγικών και κοινωνικών υποδομών και της παροχής κίνητρων για τη δραστηριοποίηση των νέων και ασφαλή παραμονή των ηλικιωμένων. Η συνετή διαχείριση με στόχο τη διαφύλαξη των χαρακτηριστικών του ως φυσικού αποθέματος και ως τοπίου και η ανάδειξη της σημασίας του για τη διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων και των αγρο-οικοσυστημάτων.Καθώς ο αγροτικός χώρος δεν είναι ομοιόμορφος οι κατευθύνσεις που καθορίζονται γιααυτόν παρουσιάζουν αρκετές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. Έτσι: Για τις αγροτικές περιοχές υψηλής παραγωγικότητας προτείνεται η υλοποίηση πολιτικών και αποτελεσματικών μέτρων για την αειφόρο διαχείριση των εδαφικών και υδατικών πόρων με εξορθολογισμό της χρήσης των αγροχημικών και των συστημάτων άρδευσης. Για τις περιαστικές αγροτικές περιοχές προτείνεται η λήψη μέτρων για την αποφυγή της απώλειας γόνιμης γης λόγω άναρχης αστικοποίησης και για τη διατήρησή τους ως περιοχών ελεύθερων χώρων και αναψυχής. Για τις ορεινές και τις ημιορεινές περιοχές προτείνεται η ενθάρρυνση των πολλαπλών πρωτογενών δραστηριοτήτων με καλλιέργειες φιλικές προς το περιβάλλον, με ενίσχυση της κτηνοτροφίας και έμφαση στα προϊόντα ποιότητας και συνδυασμό με τον εναλλακτικό τουρισμό και παραθερισμό.Επίσης, για τον ορεινό χώρο επιδιώκονται: Η ανασυγκρότηση των παραγωγικών δραστηριοτήτων. Η συγκράτηση του πληθυσμού και η ισόρροπη σχέση μεταξύ πόλης και υπαίθρου με τη στήριξη, μεταξύ άλλων, των δυναμικότερων μικρών οικισμών.Οι παραπάνω επιδιώξεις εξειδικεύονται στις ακόλουθες κατευθύνσεις: Αντιμετώπιση της δημογραφικής αποψίλωσης με την ενίσχυση των υποδομών/ υπηρεσιών και των δυνατοτήτων απασχόλησης. Ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε παραγωγικού πόρου. Στήριξη των δραστηριοτήτων της τοπικής ενδοχώρας και προώθηση νέων που αντικαθιστούν τις φθίνουσες και ενισχύουν την κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση. ∆ιαφύλαξη των τοπίων, των δασών, των περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών, καθώς και προστασία και ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων ως αναπτυξιακών πόρων με εξειδίκευση 10

21. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο των πολιτικών και των μέτρων ανάλογα με τα κύρια χαρακτηριστικά των επιμέρους περιοχών. ∆ιευκόλυνση της πρόσβασης σε υποδομές, επικοινωνία και γνώση. Ενίσχυση των δυναμικών ορεινών οικισμών που λειτουργούν ως κόμβοι διοίκησης, υπηρεσιών και μεταφορών με τη διατήρηση και βελτίωση των κοινωνικών και τεχνικών υποδομών τους και την ανάδειξή τους σε κέντρα στήριξης των οικισμών της ευρύτερης περιοχής τους.Τέλος, για τον παραμεθόριο χώρο δίνονται οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Ενίσχυση των αναπτυξιακών ευκαιριών και της πολιτιστικής ταυτότητας, αντιμετώπιση της δημογραφικής αποψίλωσης και εξασφάλιση μεγαλύτερης επικοινωνίας και συνοχής με την υπόλοιπη Χώρα. Ενθάρρυνση της διασυνοριακής συνεργασίας σε πολλούς τομείς, όπως: α) η διαχείριση κοινών υδατικών πόρων (λιμνών και ποταμών), β) η προώθηση διασυνοριακών δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και γ) η ανάπτυξη επιχειρηματικών συνεργασιών. Κατασκευή των αναγκαίων συγκοινωνιακών υποδομών. Αναβάθμιση των μεθοριακών σταθμών και διασυνοριακών υπηρεσιών για την άνετη διακίνηση των ταξιδιωτών και τη διευκόλυνση του διεθνούς εμπορίου.Σχετικά με τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη του εθνικού φυσικού καιπολιτιστικού πλούτου, τη διατήρηση και ανάδειξη της ποικιλομορφίας της υπαίθρου,καθώς και τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων (άρθρο 10), το Γενικό Πλαίσιοπροβλέπει κατάλληλες πολιτικές και μέτρα που αφορούν και την Περιφέρεια ∆υτικήςΜακεδονίας.Για την αποτελεσματική και ολοκληρωμένη διαχείριση της φυσικής και πολιτιστικήςκληρονομιάς, δίνονται, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες κατευθύνσεις: Ολοκλήρωση και εφαρμογή της οριοθέτησης και των διαχειριστικών σχεδίων για τις 27 φυσικές περιοχές με Φορέα ∆ιαχείρισης. Εξασφάλιση της καλής λειτουργίας των Κέντρων Ενημέρωσης για το Περιβάλλον που υπάρχουν ήδη σε αυτές. Σύμφωνα με τον Χάρτη 10 “Περιοχές Φυσικού Πλούτου”, στην Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας η μοναδική φυσική περιοχή με Φορέα ∆ιαχείρισης είναι οι Πρέσπες. Ολοκλήρωση μέχρι το 2013 των διαδικασιών μελέτης και κήρυξης των περίπου 80 φυσικών περιοχών. ∆ιαχείριση αυτών, καθώς και των υπολοίπων ήδη κηρυγμένων περιοχών με κατάλληλους κατά περίπτωση τρόπους και με δημιουργία αντίστοιχων Κέντρων Ενημέρωσης για το περιβάλλον. Επισημαίνεται ότι αν υπάρχει γειτνίαση των εν λόγω περιοχών με περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς (π.χ. Καστοριά), ευνοείται η δημιουργία από τους συναρμόδιους φορείς συνδυασμένων ενοτήτων αξιοποίησης. Εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις υπόλοιπες φυσικές περιοχές που έχουν ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό ∆ίκτυο Natura 2000. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια για την εξασφάλιση διαδρόμων φυσικής συνέχειας μεταξύ όμορων περιοχών προστασίας. Ενσωμάτωση σε όλα τα διαχειριστικά σχέδια των προστατευόμενων περιοχών ειδικών μέτρων για την αντιμετώπιση τυχόν επιπτώσεων στα οικοσυστήματα και τα είδη της αντίστοιχης περιοχής από τις κλιματικές αλλαγές. Ανάδειξη και προστασία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την αξιοποίησή τους ως πόλων έλξης επισκεπτών με την κατάλληλη υποδομή πρόσβασης, τη λειτουργική σύνδεσή τους με τον περιβάλλοντα χώρο τους και τη σύνδεση των μνημείων μεταξύ τους ανά χωρική ενότητα. Προώθηση της δημιουργίας ενιαίων δικτύων φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, οργάνωση χώρων και διαδρομών και εν γένει ανάδειξη και αξιοποίησή τους με συνεργασία των αρμόδιων αρχών. ∆ιεύρυνση της προστασίας των αρχαιολογικών χώρων με την ένταξη σε αυτούς της διαφύλαξης των τοπίων. Παράλληλα καθιέρωση τυπολογίας τοπίων, απογραφή τους βάσει αυτής και αναγνώριση των τοπίων που χρήζουν παρεμβάσεων διαφύλαξης και προστασίας. 11

22. ΥΠΕΚΑ, Μελέτη Αξιολόγησης, Αναθεώρησης & Εξειδίκευσης ΠΠΧΣΑΑ ∆υτικής Μακεδονίας Α1 Στάδιο ∆ιατύπωση όρων και προϋποθέσεων για την προστασία των μικρής κλίμακας τοπίων που αφθονούν στον αγροτικό και τον αστικό χώρο σε συνδυασμό με την επιδίωξη ήπιας και ποιοτικής τουριστικής ανάπτυξης.Για την προστασία του τοπίου και της υπαίθρου από την άναρχη οικιστική ανάπτυξηδίνονται οι ακόλουθες χωρικές κατευθύνσεις: Προώθηση της αρχής της «συμπαγούς πόλης» σε όλα τα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού. Οι όποιες προτάσεις επεκτάσεων θα πρέπει να αιτιολογούνται τεκμηριωμένα επί τη βάσει αντικειμενικών αναγκών (δημογραφικών, οικιστικών και παραγωγικών). Λήψη μέτρων για τις υπόλοιπες προστατευόμενες περιοχές στο πλαίσιο Ρυθμιστικών- Πολεοδομικών Σχεδίων. Στον υπόλοιπο περιαστικό και αγροτικό χώρο προτείνεται περιορισμός της εκτός σχεδίου δόμησης και ενίσχυση της συγκέντρωσης νέων παραγωγικών μονάδων σε οργανωμένους υποδοχείς.Για τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων κατά τον σχεδιασμό σε περιφερειακόεπίπεδο, δίνονται γενικές κατευθύνσεις για το υδατικό και θαλάσσιο περιβάλλον, το έδαφος,την ατμόσφαιρα, τις κλιματικές αλλαγές, τα δάση και τις δασικές εκτάσεις.Για το υδατικό περιβάλλον, που αφορά την Περιφέρεια ∆υτικής Μακεδονίας, δίνονται οιακόλουθες κατευθύνσεις: Κατάρτιση προγράμματος ολοκληρωμένης διαχείρισης και προστασίας υδατικών πόρων σε εθνικό επίπεδο αλλά και ανά υδατικό διαμέρισμα λαμβάνοντας υπόψη και τις πιθανές επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών. Συνολική διαχείριση των υδατικών πόρων της Χώρας με τρόπο ώστε: α) να διασφαλίζεται η ορθολογική χρήση τους σε κάθε περίπτωση και ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα, β) να καλύπτονται ισόρροπα οι ανάγκες χρήσης και ανάπτυξης των διαφορετικών χωρικών και διοικητικών ενοτήτων και γ) να προστατεύονται ιδιαίτερα τα υπόγεια αποθέματα από την υπερεκμετάλλευση αλλά και την ποιοτική υποβάθμιση. Λήψη των απαραίτητων μέτρων (σχεδιασμός και εκτέλεση έργων) για τη διασφάλιση των αναγκαίων αποθεμάτων νερού για οικιακή, αγροτική και βιομηχανική χρήση. Μέτρα που συμβάλλουν στη δραστική μείωση του ρυπαντικού φορτίου από αστικά, βιομηχανικά και αγροτικά απόβλητα σε όλους τους υδατικούς υποδοχείς και κατά προτεραιότητα στις ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές. Συστηματική παρακολούθηση των απολήψεων από επιφανειακά νερά και υπόγεια ύδατα. Συστηματική παρακολούθηση της ποιότητας όλων των υδάτινων σωμάτων (ποτάμιων, λιμναίων, υπόγειων, παράκτιων). Οριοθέτηση των υδατορεμάτων και όλων των υδατικών συστημάτων που χρήζουν προστασίας. Εφαρμογή των Κοινοτικών Οδηγιών για τα νερά.Για το έδαφος πρέπει να προωθηθούν, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: Εφαρμογή μιας πολιτικής διαχείρισης αποβλήτων που θα στοχεύει στη βελτίωση των επιδόσεων της Χώρας στους τομείς της πρόληψης της δημιουργίας τους και της ολοκληρωμένης διαχείρισής τους. Αποτελεσματική αντιμετώπιση της ρύπανσης των εδαφών από τη βιομηχανία, αλλά και από τις γεωργικές δραστηριότητες και παρεμβάσεις αποκατάστασης. Αποφυγή της διάβρωσης και απερήμωσης των εδαφών μέσω προγραμμάτων φυσικής αναγέννησης και αναδασώσεων. Περιορισμός της υφαλμύρινσης των εδαφών με έλεγχο των αντλήσεων από τους υπόγειους υδροφορείς.Για την ατμόσφαιρα απαιτείται η προώθηση των ακόλουθων: Εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων δράσης για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα και επιβαρυμένες βιομηχανικά περιοχές. 12