Krótka historia szczecińskiego przemysłu motoryzacyjnego

1. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny Szczecin 26-04-2009

2. W 1918 r. w Szczecinie powstała „FabrikfürMotorenundMotorfahrzeuge”, produkująca początkowo wyłącznie silniki i części zamienne. Później pod nazwą „Alba” seryjnie wytwarzano motocykle i motorowery. Firma nie przetrwała jednak kryzysu i w 1926 r. ogłoszono jej upadłość . “Alba” Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

3. “Alba” Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

4. “Alba” W 1924 roku firma Alba stworzyła trajkę do przewożenia towarów o konstrukcji odwrotnej. Z przodu umieszczono jedno, a z tyłu dwa koła, między którymi zamontowano skrzynię ładunkową. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

5. W tym samym roku zakończyła działalność istniejąca od 1899 r. wytwórnia motocykli Teco-WerkeGmbH , która w latach 1924 – 1925 produkowała również samochód marki Teco. Model 5/30 był wyposażony w czterocylindrowy silnik marki Selve . Teco Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

6. Schütt &Ahrens Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

7. Schütt & Ahrens Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

8. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

9. Początki jednej z największych fabryk branży maszynowej na Pomorzu Zachodnim si“ęgały roku 1858 2 kwietnia 1858 Bernhard Stoewer, młody mechanik i rusznikarz, roku otworzył przy BreiteStrasse 11 (dziś Wyszyńskiego) pierwszy w Szczecinie warsztat naprawy maszyn do szycia. 1871 roku w zachodniej części Warsower Str.(Krasińskiego) na rogu Nemitzer Str. (Niemierzyńska) powstaja pierwsze budynki fabryki , która nosi wtedy nazwę NÄHMASCHINEN - FABRIK UND EISENGIESSEREIVON BERNHARD STOEWER, STETTIN - GRÜNHOF (Maszyny do szycia – fabryka i odlewnia żelaza Bernharda Stoewera, Szczecin – GRÜNHOF) Fabryka stopniowo poszerzała profil produkcji. W 1891 do asortymentu weszły maszyny do prania i wyżymaczki . Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

10. Początek XX wieku w kompleksie fabryk Stoewera przy ulicy Krasińskiego wiązał się“ z rozpocz“ęciem produkcji nowego towaru - maszyn do pisania. Ich pierwsze modele, konstrukcji Paula Grützmana, znalazły si“ę na rynku już w 1903 roku. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

11. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

12. W roku 1893, decyzją Bernharda Stoewera seniora fabryka rozpocz“ęłaprodukcj“ę nowego towaru – rowerów. W 1896 r., na powierzchni 2500 m2 w południowej części ElysiumStraße (Niemcewicza), ruszyła produkcja w kolejnej hali fabrycznej. W czerwcu tego roku fabryka, dostosowując się“ do kolejnej zmiany w profilu działalności, zmieniła swą nazwę“ na : Nähmaschinen - undFahrräder - Fabrik BERNHARD STOEWER ACTIENGESELLSCHAFT (Fabryka maszyn do szycia i rowerów Bernharda Stoewera. Spółka akcyjna.) Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

13. 10 października 1896, przy dzisiejszej alei Wojska Polskiego, (wówczas FalkenwalderStraße) zostały wybudowane budynki nowego kompleksu fabrycznego. Firma ta miała zaj“mować się“ głównie produkcją maszyn do obróbki metalu (tokarek) oraz cz“ęści do rowerów (pedały, łańcuchy). W fabryce tej pod okiem seniora Stoewera pracowali także jego dwaj synowie Emil i Bernhard jun. Jednak oni skupiali swą uwagę“ bardziej na próbach budowy prototypowych pojazdów mechanicznych. Bazując na produkowanych w fabryce rowerach, skonstruowali swój pierwszy pojazd trójkołowy, nap“ędzany silnikiem mechanicznym. Już w 1898 fabryka była w stanie wyprodukować pierwsze krótkie serie tego typu pojazdów. Bracia Stoewer w roku 1899 roku przejęli fabrykę“ przy FalkenwalderStraße, zmieniając jednocześnie jej nazwę“ na: GebrüderStoewer. Fabrik für Motorfahrzeuge und Fahrradbestandendteile Stettin ( BraciaStoewer. Fabryka rowerów i pojazdów silnikowych) Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

14. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

16. Ciężarówki

17. Autobusy

18. ciągniki

19. pojazdy wojskowe Do listy produktów należy jeszcze dodać silniki lotnicze, wytwarzane w filii firmy w Załomiu Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

20. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

21. Stoewer G 4 StoewerD-Types GroßerStoewerMotorwagen 1899 Stoewer LEPKW StoewerGreif StoewerSedinaund Arkona Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

22. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

23. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

24. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

25. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

26. Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

27. Stoewer jako marka jednośladów przetrwała do końca lat 90-tych XX wieku. W 1938 roku prawa do nazwy StoewerGreif nabyła firma Falter-Werke z Bielefeld Ostatni egzemplarz jednośladu o nazwie StoewerGreif został wyprodukowany w roku 1999 . Stoewer Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

28. Po wojnie, 1 czerwca 1946 r., budynki fabryki braci Stoewer przekazano Państwowemu Zakładowi Inżynierii Ursus (Państwowe Zakłady Przemysłu Motoryzacyjnego) , mającemu produkować części zamienne do samochodów i traktorów . W 1947 r. zmieniono nazwę na Państwowe Zakłady Inżynierii nr 2, które przy współpracy z Zakładami nr 3 w Gorzowie Wielkopolskim miały wytwarzać odlewy do ciągników produkowanych w Ursusie oraz traktorów amerykańskich przydzielonych Polsce w ramach pomocy UNRRA. Gwałtowny spadek zapotrzebowania części zmusił w 1950 r. do zmiany profilu produkcji. W powstałej wtedy Fabryce Okuć i Sprzętów Metalowych produkowano m.in. łóżka, szafy, fotele dentystyczne i ginekologiczne. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

29. 1 stycznia 1958 roku, kiedy to Szczecińską Wytwórnię Sprzętów Metalowych przemianowano na Szczecińską Fabrykę Motocykli Sylwetkę motocykla wzorowano na klasycznych maszynach angielskich. Prototyp wykonano w BKPMot, przy wydatnej pomocy niedawno powołanej Warszawskiej Fabryki Motocykli. Otrzymał on oznaczenie M07 i nazwę Junak. Od czerwca 1955 roku oficjalnie producentem finalnym rynku motocykli została Szczecińska Wytwórnia Sprzętów Metalowych. Pierwsze egzemplarze podwozi Junaków wykonano w Szczecinie wiosną 1956 roku. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

30. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

31. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

32. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

33. SFM M – 14 Iskra (prototyp)- 1961-64 Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

34. Budowę prototypu o nawie "Smyk" ukończono w 1957 roku. Do napędu pojazdu adaptowano czterosuwowy silnik z motocykla "Junak". Mini auto zaprojektowane przez Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Motoryzacyjnego w Warszawie przypominało konstrukcyjnie BMW Isettę oraz Zündappa Janusa. Do Smyka wsiadało się przez drzwi znajdujące się z przodu auta, które odchylały się w kierunku jezdni. Smyk miał być autem dla 2 dorosłych osób i 2 dzieci -przewidziano dla nich niewielką tylną kanapę. Aby przejść do tyłu, trzeba było odchylić lekko cofnięte wobec siedzenia kierowcy siedzenie pasażera, ale nie do przodu tylko na bok. Smyk miał być produkowany w Szczecińskiej Fabryce Motocykli. Planowano wówczas uruchomienie "Smyka" w Szczecinie, równolegle z produkcją motocykli "Junak". Wykonano nawet serię próbną. Ostatecznie jednak do produkcji seryjnej zatwierdzono "Mikrusa". Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

35. POLMO -SMYK Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

36. Ostatnią nowością ze Szczecina była (również nie wprowadzona do produkcji) wersja pojazdu trójkołowego B20 z kabiną kierowcy, chroniącą przed wpływami atmosferycznymi . Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny

37. Dr Andrzej Wojciech Feliński Szczeciński przemysł motoryzacyjny Z początkiem 1965 roku to wstrzymano produkcję motocykli w SFM. Ostatnie Junaki zmontowano tu w połowie tegoż roku w partii liczącej 2680 egzemplarzy. Ogólnie z hal Szczecińskiej Fabryki Motocykli wyjechało 91 400 motocykli Junak, w tym 2500 trójkołowców typu B20.