ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Dzeep

1. Тэорыя і практыка мовы
Утварэнне і
ўжыванне
дзеепрыметнікаў

2. У беларускай мове
дзеепрыметнік не
мае такога
пашырэння, як у
рускай!

3. Шырока ўжываюцца
дзеепрыметнікі незалежнага
стану прошлага часу з
суфіксам –л-
пацяплелы, змарнелы
Малаўжывальныя –
дзеепрыметнікі з суфіксамі
-ш-/-ўш-
Пацяплеўшы, змарнеўшы

4. Шырока ўжываюцца
таксама дзеепрыменікі
залежнага стану прошлага
часу з суфіксамі
-н-/-ен-/-ан-/-т-
задуманы, куплены,
напісаны, пасеяны,
зжаты, вымыты

5. Не ўжываюцца ў нашай мове
дзеепрыметнікі незалежнага
стану цяперашняга часу на
-уч/-юч- і -ач/-яч-
Выключэнне:
гаючая вада,
ляжачы камень,
дзеючы закон,
вядучая галіна

6. Не ўжываюцца таксама
дзеепрыметнікі залежнага
стану цяперашняга часу з
суфіксамі
-ом-/-ем- і -ім-/-ым-
Выключэнне:
вядомы, любімы, рухомы
неразлажымыя элементы

7. !!! Ужыванне любых
дзеепрыметнікаў цяперашняга
часу, якія не ўваходзяць ва
ўстойлівыя словазлучэнні і не
ўжываюцца ў ролі
прыметнікаў, з’яўляецца
парушэннем нормы
беларускай літаратурнай
мовы!

8. Як пры перакладзе
замяніць нетыповыя для
нашай мовы
дзеепрыметнікі і
дзеепрыметныя звароты?

9. 1.Даданым сказам
Поющие в хоре дети. –
Дзеці, што спяваюць у
хоры.

10. 2.Дзеепрыметнікам
прошлага часу
рекомендуемая литература
- рэкамендаваная
літаратура

11. 3. Іншай часцінай мовы:
- прыметнікам
дрожащий голос - дрыготкі
голас
- назоўнікам
председательствующий -
старшыня

12. - дзеясловам
Плачущий ребенок никого не
хотел слушать. - Дзіця
плакала і нікога не хацела
слухаць.
-дзеепрыслоўем
Уставший от работы отец
решил отдохнуть. –
Стаміўшыся ад працы, бацька
вырашыў адпачыць.

13. 4.Развітым прыдаткам
витамины, стимулирующие
рост – вітаміны –
стымулятары росту

14. 5.Апусціць,
калі дзеепрыметнік не
нясе вялікай сэнсавай
нагрузкі
Кастрюля, предназначенная
для приготовления
продуктов на пару –
каструля (рондаль) для
прыгатавання прадуктаў на

15. Перакладзіце назвы на
беларускую мову

16. * «Бегущая по волнам»
(Аляксандр Грын)
* «Дающий» (Лаіс Лоўры)
* «Смеющийся волк» (Юка
Цусіма)
* «Бегущий человек» (Стывен
Кінг)
* «Униженные и
оскорбленные» (Фёдар
Дастаеўскі)

17. * “Тая, што бяжыць па хвалях”
* “Той, хто дае”, “Даўца”
*“Смех ваўка”, “Воўк, што/які
смяецца”
* “Чалавек, што бяжыць”,
“Чалавек бяжыць”
* “Прыніжаныя і зняважаныя”,
“Прыніжаныя і абражаныя”,
“Прыніжаныя і пакрыўджаныя”

18. * «Хроника объявленной
смерти» (Габрыэль Гарсія
Маркес)
* «Дом утраченных грез» (Грэм
Джойс)
* «Тим Таллер, или Проданный
смех» (Джэймс Крус)
* «Исчезнувшая» (Гіліян Флін)
* «Сожженные заживо» (Суад)

19. * “Хроніка абвешчанай
смерці”
* “Дом страчаных мараў
(летуценняў / мрояў)”
* “Цім Талер, або
Прададзены смех”
* “Зніклая”
* “Спаленыя зажыва”

20. * «Из жизни одыхающих»
(фільм)
* «Крадущийся тигр,
затаившийся дракон» (фільм)
* «Рука, качающая колыбель»
(фільм)
* «Спящая красавица» (Шарль
Перо)
* «Любящее сердце» (Артур
Конан Дойль)

21. * “З жыцця адпачыннікаў
(адпачывальнікаў)”
* “Тыгр, што крадзецца /
насцярожаны тыгр, прытоены/
сцішаны дракон”
* “Рука, што гайдае калыску”
* “Заснулая (спячая ) прыгажуня
(красуня)”
* “Сэрца, напоўненае каханнем”,
“Закаханае сэрца”

22. * «Непобежденный» (Эрнест
Хэмінгуэй)
* «Зияющие высоты» (Аляксандр
Зіноўеў)
* «Пропавшая грамота» (Мікалай
Гогаль)
* «Песнь торжествующей любви»
(Іван Тургенеў)
* «Странствующий подмастерье»
(Жорж Санд)

23. * “Непераможаны”
* “Раскрытыя / прадонныя /
бяздонныя вышыні”,
“Вышыні зеўралі”
* “Зніклая грамата”
* “Песня пераможнага
кахання”
* “Вандроўны чаляднік
(падмайстар)”

24. * «Тереза Батиста, уставшая
воевать» (Жоржы Амаду)
*«Земля обетованная» (Генрых
Ман) – * «Блуждающие звёзды»
(Шолам Алейхем)
* «Вверх по лестнице, ведущей
вниз» (Бэл Каўфман)
* «Объяснимое чудо» (Герман
Кант)

25. * “Тэрэза Батыста, якая
стамілася ваяваць”
* “Запаветная зямля”
* “Блукальныя зоркі”
* “Уверх па лесвіцы, што
вядзе долу (уніз)”
* “Вытлумачальны цуд”

26. * «Несуществующий рыцарь»
(Італа Кальвіна)
* «Пейзаж, нарисованный чаем»
(Міларад Павіч)
*«Книга вымышленных существ»
(Хорхе Луіс Борхес)
* «Творящий благо» (Оскар Уайльд)
* «Тайна заброшенной часовни»
(Ежы Брашкевіч)
* «Женщина, не стоящая
внимания»

27. * “Няісны рыцар”, “Рыцар,
якога няма”
* “Пейзаж (краявід),
намаляваны гарбатай”
* “Кніга выдуманых істотаў”
* “Дабрадзей”, “Той, хто робіць
дабро”
* “Таямніца закінутай капліцы”
*“Жанчына, не вартая ўвагі”