In het nieuwe Ommelander Ziekenhuis in het Groningse Scheemda wordt de ziekenhuiszorg geconcentreerd die nu nog is verdeeld over locaties in Delfzijl en Winschoten. Stevens Van Dijck voert de bouwdirectie. Samen een tal van andere wordt het omvangrijke bouwproject gerealiseerd. Door mensen en voor mensen.

1. Een streekziekenhuis
‘voor onze mensen’
In het nieuwe Ommelander Ziekenhuis in het Groningse Scheemda wordt
de ziekenhuiszorg geconcentreerd die nu nog is verdeeld over locaties in
Delfzijl en Winschoten.Het omvangrijke bouwproject wordt gerealiseerd
doorDuraVermeeruitHengelo.VoordearchitectuurtekendeLeeuwenkamp
Architecten uit Alkmaar.Stevens Van Dijck voert de bouwdirectie.Samen
met tal van andere partijen bouwen zij ‘voor onze mensen’.
76
Zorg

2. De Ommelander Ziekenhuis Groep (OZG) nam Leeuwenkamp
Architecten in de arm toen de plannen voor een nieuw streekziekenhuis
eind 2012 vorm kregen. ‘We zijn samen met de stedenbouwkundigen
van provincie en gemeente en nog enkele commissieleden betrokken bij
de locatiekeuze, en hebben daarvoor schetsontwerpen gemaakt.’ Daarna
is er volgens de architect ‘een supersnel traject doorlopen.’ In januari
2016 ging de bouw van start.
Noaberschap
Toen het bestek voor 80% gereed was, stapte Stevens Van Dijck in als
directievoerder. René van Kooi, Unitmanager Bouwmanagement en
partner bij Stevens Van Dijck: ‘Wij hebben geprobeerd onze expertise
te laten landen in het definitieve bestek en maakten ook de aanbestedingsfase
mee.’ De opdracht werd eind 2015 gegund aan de combinatie Dura
Vermeer als aannemer en Kropman voor de E- en W-installaties. Voor
gunning is met de aannemerscombinatie een verificatiefase doorlopen
waarbij in een achttal sessies de tijd is genomen om elkaar te leren kennen
en te bevragen: ‘hebben we elkaar goed begrepen, is volstrekt helder wat
de opdrachtgever van de aannemer verlangt en heeft de aannemer ook
conform de besteksuitvraag aangeboden’. ‘Ik zou dat iedereen aanraden
bij zo’n groot en complex project’, aldus Van Kooi. Bij aanvang van de
realisatiefase namen directievoerder, opdrachtgever, ontwerpteamleden
en aannemer de tijd om de individuele belangen en drijfveren in kaart
te brengen. Dat resulteerde in een ‘noaberschap-overeenkomst’. Van
Kooi: ‘Noem het maar de tien geboden. Je moet zo’n werk samendoen,
met respect voor álle disciplines, en dan moet je goed met elkaar van
start gaan.’
Flexibel indeelbaar
Leeuwenkamp maakte het ontwerp op basis van “geen krimp, geen groei”.
‘We hielden rekening met het veranderende zorglandschap, onder andere
door eHealth en vergrijzing en zorgden voor een flexibel indeelbaar
gebouw dat zich kan aanpassen aan de toekomstige wensen’, licht Robbin
Leeuwenkamp toe. Het bureau had veelvuldig overleg met de gebruikers,
en maakte met de overige adviseurs een expert driven design. In totaal
komen er vier bouwdelen, elk met zijn eigen ‘dedicated’ installatie. Adri
van Veggel, bedrijfsleider bij Dura Vermeer, legt uit dat de bouw van alle
gebouwdelen tegelijk van start ging. ‘We hebben elk gebouw opgedeeld
in batches, zodat we er een “trein” in krijgen. In gebouw I zijn we met
de plafonds bezig, terwijl in gebouw IV de dekvloer er net in ligt.’ Het
ontwerp is in BIM uitgewerkt. ‘Wij maken er een As-built model van,
dat we aan het eind van de bouw terugleveren aan de opdrachtgever.’
‘Je moet zo’n werk samen
doen, met respect voor
álle disciplines’
- René van Kooi
77
Zorg

3. Uiteengelegd
De stedenbouwkundige noemde het een “uiteengelegd”
ziekenhuis. Aan de buitenkant kun je aflezen wat er aan
de binnenkant gebeurt. Leeuwenkamp: ‘Als je als bezoeker
aankomt, moet je meteen kunnen zien: daar is de poli, dat
is het beddenhuis.’ Een goede routing moet daaraan
bijdragen. De entree, opgetrokken uit staal en vliesgevel,
ligt daarom centraal tussen de bouwdelen en heeft een
transparante uitstraling. Het beddenhuis krijgt een
‘hotelsfeer’. Van Veggel: ‘Die wordt uitgevoerd in vliesgevel,
afgemetseld met een steen van Strating uit Pekela.’ De
‘hotfloor’, waar o.a. operaties worden uitgevoerd, ligt aan
de achterkant en heeft met zijn Kalzip-gevel een ‘hightech’
design. Het binnenwerk van dit OK-gebouw is in handen
van een gespecialiseerde OK-bouwer. Vooral hier gelden
strenge hygiëne-eisen. Van Veggel: ‘In dit deel zijn trespa-
wanden toegepast, nergens zitten randjes en naden zijn
extra afgedicht. Bovendien moeten alle metalen delen
geaard zijn en mag er geen stof achterblijven.’ Van Kooi:
‘Tijdens de afbouw een sigaretje roken of eten kan echt
niet, omdat daarmee de hygiëne in gevaar zou komen.’
Voor Leeuwenkamp was het een uitdaging om alle
bouwdelen bij elkaar te krijgen. ‘Elk gebouw heeft zijn
eigen uitstraling, maar er is ook verbinding, bijvoorbeeld
door de verbindingsgebouwen die in stucwerk en hout
zijn uitgevoerd.’
‘We leveren een BIM
As-built model terug
aan de opdrachtgever’
- Adri van Veggel
78
Zorg

4. ‘Elk gebouw heeft zijn
eigen uitstraling,
maar er is ook verbinding’
- Robbin Leeuwenkamp
Mock-up
De gebruikers – artsen en verpleegkundigen, maar
ook cliëntenraad en een patiëntenpanel – zijn
intensief meegenomen in het traject, evenals de
infectiepreventie en de technische dienst. Gebruikers
konden hun afdeling in een 3D-model bekijken.
Van Veggel: ‘We hebben bovendien een mock-up
gemaakt, zodat men kon zien hoe bijvoorbeeld een
beddenkamer eruit kwam te zien. Aan de hand
daarvan zijn wat zaken aangepast, met name op
gebied van design.’ Van Kooi vertelt dat er ook nu
nog regelmatig afstemming met gebruikers is.
Beleving
Een ziekenhuis “voor onze mensen” moest het
worden. ‘Dus we zijn heel erg bezig geweest met het
uitzicht, de routing, de beleving als je door het
gebouw loopt, het uitzicht op de omgeving…’, somt
Leeuwenkamp op. In de polikliniek bevinden de
kamers zich daarom aan de binnenzijde; vanuit het
wachtgedeelte heeft men volledig uitzicht. Van Kooi:
‘Als je als patiënt in het beddenhuis komt, waan je
je niet in een ziekenhuis, maar in een hotelomgeving.’
Ook met goederenstromen is rekening gehouden.
Leeuwenkamp: ‘Voor goederen hebben we een kelder
onder het gebouw gemaakt, en er zijn uitstootruimtes
op de afdelingen. Zo hoeven spullen niet in de
gangen te blijven staan tot ze worden opgehaald.’
79
Zorg

5. Opdrachtgever : Ommelander Ziekenhuis Groep, Groningen
BOUWTEAMLEDEN
Architect : Leeuwenkamp Architecten, Alkmaar
Bouwdirectie : Stevens Van Dijck, Zoetermeer
Aannemer : Bouwcombinatie Dura Vermeer, Hengelo
& Kropman Installatietechniek, Assen
ONDERAANNEMERS EN LEVERANCIERS
Gewichtbesparende breedplaatvloeren : De Hoop Pekso, Terneuzen
Plafond- en wandsystemen : Eissink, Hengelo
Prefab betonnen borstweringselement : Smit Bedum Prefab Beton, Bedum
Stalen trappen, hekwerken, leuningen,
aanrijdbeveiliging en stootbeveiliging : Constructiewerken Twente, Hengelo
Grond- en bestratingswerkzaamheden : Dura Vermeer infrastructuur Oost, Hengelo
Gevelsysteem voorzien van achter
constructie en panelen + zetwerken : VPT Versteeg Perforeertechniek , Heusden
Zonweringen : Schellekens & Schellekens, Beuningen
OMMELANDER ZIEKENHUIS, SCHEEMDA
Tekst:VeraBosma Fotografie:LeeuwenkampArchitecten
Uitdaging: Een
aardbevingsbestendige
constructie
Een van de aspecten waar in de constructie van
het Ommelander ziekenhuis rekening mee
gehouden moest worden, is de aardbevings-
bestendigheid van het gebouw. Het nieuwe
Groningse ziekenhuis ligt namelijk in het aard-
bevingsgebied waardoor het noodzakelijk is
om de constructie aardbevingsbestendig te
ontwerpen. De veiligheid van de mensen in
het ziekenhuis staat voorop.
Door een beving ontstaan zowel horizontale
als verticale grondtrillingen. Het gevolg van
horizontale grondtrillingen is dat de massa van
het gebouw boven de grond in beweging wordt
gebracht. Om de beweging te minimaliseren
is een reductie van het gebouwgewicht
noodzakelijk. Door de geïntegreerde Airboxen
van de Airdeckvloer is er minder beton nodig,
wat dus resulteert in minder gewicht en een
lagere aardbevingsbelasting.
Pieters Bouwtechniek heeft in een 3D
rekenmodel het gereduceerd gewicht van de
Airdeckvloer meegenomen. Hierdoor zijn er
minder ingrijpende voorzieningen nodig om
het Ommelander Ziekenhuis aardbevings-
bestendig te maken. Airboxen kunnen
weggelaten worden om zo de optredende kracht
bij een aardbeving op te vangen. Gezien de
kleine afmeting van de box in het grid, kan dit
optimaal worden ingevuld. Airdeck combineert
prefab onderdelen met een monolithisch
karakter. Hierdoor ontstaat een solide
verbinding tussen vloer en draagstructuur.
De Airdeckvloer zorgt voor een reductie van
het gebouwgewicht. Dit zorgt in elke omgeving
voor vermindering van de hoeveelheid palen
en wapening van de fundering en bovenbouw.
Energie
Elk bouwdeel krijgt zijn eigen energie- en
techniekgebouw dat wordt afgestemd op
verschillend gebruik en behoeftes. Daarnaast is er
één gebouw voor de algehele energieopwekking.
Er is een bovengronds WKO-systeem, omdat dit
vanwege de grondeigenschappen niet met
grondboringen kon worden aangelegd.
Gebouwdelen die veel gekoeld moeten worden,
bevinden zich aan de noordzijde. Vanuit het
beddenhuis kijkt men overal uit op een sedumdak.
Er is HR++-glas toegepast; waar mogelijk wordt
gebruik gemaakt van daglichttoetreding.
Zonnecollectoren vind je op het dak en in de gevel.
Van Veggel: ‘Deze zijn in het dubbele glas verwerkt;
ze zijn doorzichtig, je kunt er gewoon doorheen
kijken.’
Validatie
Een traditionele opleveringsprocedure zou bij een project van deze omvang een week of
drie duren, maar in dit geval volgt er nog een validatieronde met ter zake deskundigen die
de ruimtes moeten accepteren. Van Kooi noemt als voorbeeld ruimtes waar röntgenapparatuur
gebruikt wordt: ‘Hier worden de loodwanden getoetst aan wet- en regelgeving, en of ze
op de juiste manier zijn gebouwd. In de planning zijn voor deze validatierondes enkele
maanden gereserveerd, zodat er voldoende tijd is om zaken aan te passen als dat nodig is.’
Naar verwachting wordt het nieuwe Ommelanderziekenhuis in het eerste kwartaal van
2018 opgeleverd. Bouwen in het Noorden volgt ook in komende edities dit voor het
noorden bijzondere project.
81
Zorg