8. 8
Tamawt n umaru
Tadyant-agi tettwaxdem deg unebdu n 1989. Tu$-itt isem-is
"Ajenwi n lâahed", tu$al ”Sophonisbe”.
Di dujember 2004, tettureqqeâ u teffe$-d, i tikelt
tamenzut, s ufus n Usqamu Unnig n Timmuz$a
(HCA). Deg unebdu n 2013, nu$al $er-s, nules-as akk tira u
nerna-yas-d aêric aneggaru (tibratin).
9. 9
« Oui, comme ma mère l’Afrique mille fois
Conquise, mais qui demeure immuablement
Elle-même... »
Taos Amrouche,
« Solitude ma mère »
10. 10
Tin$eft1
Tadyant tewwi-d $ef Sophonisbe, yelli-s n Asdrubal,
tameîîut n Syphax, agellid n Imasisiliyen, a$ref amazi$.
Syphax niqal tu$-it d amdakkel n Rruman. Akken a t-id-
twexxer fell-asen, Carthage, ihi, ad tekker tnaseb-it, tefk-
as Sophonisbe ; xas akken baba-s yeqqen-as yakan deg-s
i Massinissa, agellid n Imasiliyen, u d$a akkenni ara s-
ddukklen i Rome u a tt-nna$en di tmurt n Lispan.
Massinissa i tu$ si tama-s d amdakel n Carthage di
teswiât-nni, asmi ara ysell s wayagi, A t-yeqreê lêal u ad
yegzem assa$en yellan gar-as d Carthage. Rome mi
akken ara t-wali di Syphax texser-it dayen, ad d-tezzi $er
Massinissa wa ad tewwet a t-id-terr $ef llemm-is. D$a
Massinisa ad yernu $er Scipion, ad yenna$ Syphax, yernu-
t, yesse$vel tamana$t-is, Cirta. Di Sophonisbe, mi ara
tmuqel akken, ad tessuter di Massinissa ya$-itt ne$ yen$-
itt wala ad d-te$li gar yifassen n Rruman. D$a Massinissa,
yi$ilen Syphax yemmut deg umennu$, a s-yeddu leb$i u
ad yerr fell-as tame$ra d umatu. Maca, ayagi ur t-
iqebbel ara Scipion i yugaden $ef Massinissa ammar d
anda t-tessefra$ Sophonisbe u ad asen-t-id-terr d azrem
uqelmun, am akken texdem yakan d ugellid Syphax. Ad
iâeddi, ihi, yagi-yas, wa a t-iêettem ad yu$al deg wayen
akka iga. Massinissa, mi ara yeîîilli maççi d ayen d-
ifeddu di Sophonisbe, ad yekker iceggeâ-as taqerâunt n
ssem akken ad teg lêed i lmeêna-s.
1 Tin$eft : Argument.
12. 12
Imyurar
Syphax, agellid n Numidya.
Massinissa, agellid-nniven n Numidya.
Sophonisbe, yellis n Asdrubal, tameîîut n Syphax.
Scipion, asastan n Rome.
Taqeddact n Sophonisbe.
Akli n Masnsn.
Ihellalen.
Am$ar azemni.
Tagnit di Sirîa, Qsenîina n wass-a, tamana$t n Numidya.
14. 14
Asekkir amenzu.
Asayes amenzu.
Am$ar azemni.
Macahu !
Tellem cahu !
Irgazen yekkaten awal
Yetturaren tamedyazt
At tmedyazt d amawal
N ddunit teb$iv ssnat
Lmeâna tetta$ awal
Ad dergen mazal tekkat
15. 15
Asayes II
Ihellalen
(Lheffa n yilfan)
— D ilfan-nne$
(Kifkif)
A lferê-nne$
Ilfan-nne$
Nettagad-iten
D$a ma jerêen
Glun yes-ne$
Lebêayer-nni
Kfant irkel
Leâtab-nni
Iruê d asfel
àçet ternum
Tuççêa fiêel
Nekkni nennum
Nerou wabel
Ilfan-nne$
Ifen akk ilfan
Cebêen seêêan
Di tmurt-nne$
16. 16
Tamduct-nni
Deg i la nses
Tlu$ dayen
Kecmen deg-s
Swan aman
Teqqel i yives
Qeyylen tekkan
Deg later-ines
Ilfan-nne$
Fehmen d aya
£ran yerna
Ula
ay d-wwte$
Ilfan-nne$
Segwasmi d-necfa
Akka
i $-d-ufan
I ten-id-nufa
Deg-sen laman
I ak-nenna
Wi
i ten-isuman
Yak aql-a$ da
Ilfan-nne$
D nutni
i d nutni
Rebbi de
g yi
genni
Nutni nnig-ne$
17. 17
Asayes III.
Sophonisbe, taqeddact-is.
Sophonisbe.
Sel a Favma
a wletma sel
Bqaâlaxir a éérubat
Aâdaw fell-ane$ i d-yen$el
Am teérut deg tkessart
Tikelt-a
ixdem-a$ d cc$el
Ur cukke$ ad d-negri
a tinnat
D$a
argaz-nni
iêeqqa
Wissen amek tevra yid-s
Yemmut ur yemmut ara
Tessegra-t-id deffir-s
Ne$ iruê yeooa-yi-d da
Ula wi
irnun $er $ur-s
Aâdaw yewwev-d dayenni
Ssefk a tamgervt i lmus
Ur di-i$av ur di-nerzi
Ar gma
i s-d-iîîfen afus
Lbaz $ef nedda
ur neb$i
I nexdem $ef tmurt drus
Xas êemmle$-t tamurt tif-it
Nni$-as i wul-iw : err !
D$a
am zzayla nenher-it
D nnif-is a wer tt-yekker
Akken ad as-d-te
gri tmeddit
Carthage ad tezher teâmer
18. 18
Nni$ ad yim$ur yefhem
Yini
-as ur tevlim ara
Xas di tazwara
ad yasem
èri$ maççi d menwala
Ad yeqlileê yessusem
Yekk-d sennig tyita
Lli-d ul-im a m-êku$
Mmle$-am tin yevran yid-i
A lbavna-w ad am-bru$
Alse$-d i yâeddan fell-i
Ma drus a wletma
i yettru$
Nna$ i tewâer tayri
Sin n
yergazen gar-asen
Yiwen de
g wul wayev de
g leâqel
Amek ara sen-ddu$ akken
Ul-iw di tlemmast iwêel
Yerna i sin d atmaten
D weâdaw yeb$a
a tt-yecâel
Nni$ i baba qeble$
Ay ansi i teb$u tekk
èri$ d am$ar ara
a$e$
Ur tufiv ara yi-d-yefk
Ulad nekk ula
i s-fke$
D igellilen am netta
am nekk
19. 19
Asmi yeddi$ i s-nni$
A s-rre$ tablavt i wul
Nekk d umeâzuz ssali$
Axxam ur a$-yesdukul
Yettmekti-d ad d-ttmekti$
Mi $-tu$ d arrac nesmuhbul
D Rome i yeb$an akka
I $-yerran $er tseffit
Aâdaw-is anga yella
A t-id-nqewwer na$-it
Awi-d kan a s-yebdded da
Ad as-yesfunneg targit
20. 20
Taqeddact.
Ay axbir i a$-d-iwwven
D ugellid amek tevra
D ajedâun-is i yjerrêen
Infev-it-id $er
lqaâa
Deg widenni
am y
igudar
Lhedda fell-as d-zzin
Ad t-ééu$ren am w
akrar
Si$ertemt a tulawin
Nnan ma
ur
skaddben ara
£ef Cirîa te$li dayen
Ëevru-ten-id $er da tura
A ssaddat d iâessasen
Rnu rnan nnan-iyi
Anwa
i asen-d-yezwaren
D aêbib-im n zik-nni
A tita deg-ne$ yersen
21. 21
Ni$ ugade$ ad yerr ttar
D ccama teooiv deg-s
Yezlu-kem sdat umnar
Ya$-d lêeq i wul-ines
Yewâer ubrid n tayri
Weâren wuguren i t-yessan
Drus i s-yessnen tikli
D leqlil t-id-iâeddan
22. 22
Asayes IV.
Sophonisbe, iman-is.
Di lêebs ideg lli$
Yella lexyal-ik
Ssarame$ a n-ff$e$
Ad wali$ udem-ik
Di lêebs ideg lli$
Lehna
ur a$-tufi
Lweqt ittâeddin
Amek ara yâeddi
Di lêebs ideg lli$
Tiwwura
ur
ttagint
A ééher ay sâi$
Anda ddi$ llint
Di lêebs ideg lli$
Arruz d ssnasel
D acu
ara k-ini$
A ééher imqeggel
Di lêebs ideg lli$
èélent tirga-yiw
Ugint ad aysent
Cennunt tuff$a-yiw
Di lêebs ideg lli$
D keçç i ttaâu$
Sani rri$ d udem-ik
Amek ara k-ttu$
23. 23
Asayes V.
Masnsn, iman-is.
Ay ass yufraren ay ass-a
Ay ul-iw freê ternuv
Tamurt n jeddi d baba
Tu$al-ik-id ma
ad tettruv
Fell-as i nnejla$ nnfi$
D tagmat i di yi-infan
£ef u
qerru-w amcum rri$
Bdi$ inig d ameéyan
Ff$e$ ur xdime$ ara
Imi d-ssutre$ lêeq-iw
I d-yekkren $ur-i d gma
Yenna-k wagi d ayla-yiw
Rou
a tamurt a n-knu$
Ad d-ssudne$ akal-im
Si lferê anef-iyi
ad ru$
Tu$alev-iyi-d a cwiîîeê-iw
Ay ass yufraren ay ass-a
Ay ul-iw freê ternuv
S kra nesâedda yâedda
D nnuba-k tura
ad tezhuv
24. 24
Asekkir II.
Asayes I.
Sophonisbe, Masnsn.
Sophonisbe.
Ah ! d keççini… !
Amek tettiliv ?
Masnsn.
Mi tenniv…
La tettwaliv
La heddre$ fell-am
Ten$a-yi l$iba-m
Wali
anda d-gri$
Mi tenniv…
La tettwaliv
Fell-am la cennu$
Äeddi ma
a kem-ttu$
Seg wasmi d-cfi$
25. 25
Mi tenniv…
La tettwaliv
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad d-zzi$ $ur-m
A kem-id-mmekti$
Mi tenniv…
La tettwaliv
Di tirga svave$
Deg yi
sefra xeddme$
Wid i m-d-ttawi$
Mi tenniv…
Wiss ma tecfiv
£ef lehdur-nni
Tenniv ass-nni
A kem-id-smekti$
Sophonisbe.
D acu k-nni$ ?
Xas ini-yi-d
Ttu$ ay aêbib
Smekti-yi-d
26. 26
Masnsn.
Tenniv-iyi:
Ulac tayri!
D lekdeb irkelli
Tu$al am laman-
Nni wwin waman
Tenniv-iyi:
Ulac tayri!
Ass-a ne$ ivelli
D tirga n teméi
Simi
ara tâeddi
Tenniv-iyi:
Ulac tayri!
Ttu-tt a wlidi
D timucuha kan
N wid yestufan
Tenniv-iyi:
Ulac tayri!
Ruê henni-yi
Nni$-am:
Ten$iv-iyi
Susem a tayri!!!
27. 27
Sophonisbe.
Sli$ i wayen ad d-issawal
Fell-ak i d-bdan awal
Ur nqebbel widen ixanen
Nnif wi
ur as-ngi
azal
Labudda
a s-yebru wakal
Acêal mu tevra d yiwen
Argaz ur
nêezzeb i lmuêal
Sseg-s ara
d-yezwir ccwal
A t-wwten wid yettewten
Ay a gma
ar k-nhu$ cfu
Tefkiv lâahed ur tettu
Adrum-ik êed ma
a t-yeêqer
Kker ma
ad teréev asalu
S leâtab mebla
asteâfu
S tid-ik vewwel-as later
Ur êebbes akud la yleêêu
A lhejna ass-en mi
ara
d-yejbu
Wi
ad d-yerren jeddi
a s-yeêver
28. 28
Ur tettu lbaîel iâeddan
D tewwurt i a$-d-réan
U$alen-a$-d si tesga
Neffe$ axxam i $-d-irebban
Neooa-t ibeddel imawlan
Nettru
ass-a mi d-nemmekta
I yevran d wayen ivran
Nugem-d si lmeêna
am waman
Nerwa-tt ur
$-tectaq ara
Bedde$ $ef tizi n
tmeddit
Wala$ azekka
amack-it
Wi
iêrezn asirem-is a t-yaf
A k-ini$ awal ales-it
Qqar-it ttâawad-it
Alamma yger-d ixulaf
Wi
iooan talaba n tnaslit
Ad yecbu i$es di tessirt
R tesga
a t-êazen i$uraf
29. 29
Masnsn.
Win ara yemmten yella
Win ara yeddern ulac
Am teméin i a$-tevra
Tid mu qqaren timeclac
Ansi
i a$-d-te
kka tyita
Necba
iger nerna
alewwac
A wihin la ytell$en kan
Ta d lêentit ta d tamment
A tisselbi ten-yuman
Kkren i yilel kerrzen-t
Ay asmi fkant iéuran
Nbeddel ssmid s takemt
30. 30
Sophonisbe.
Zerrâen lxuf d lbaîel
Teffe$ lmut d tineqqalin
Leqmen lwerd d inijel
Am ééerb i tmu$liwin
Yal mi
ara nekker a nmuqel
D tider$elt ay nedder$el
Anida nbedd d tasraft
La ttheggin deg tekmamin
Ttverriqen di l$ulat
La $-tt$izin timevlin
Yefti uzaglu $ef sin
Sers wa teddmev wihin
Rran-a$ imru d azrem
Lka$ev icuba $e
r lekfen
Leâqel di tselbi
itellem
Ayagi deg yi
derwicen
Rran asirem $e
r yilem
Armi yuyes ad yessirem
Rran ccek di tyemmat
Mmi-s ma d mmi-s
N$an tavat di tavat
Rnan tasusmi-s
Gren annar di tegmat
Wer tufi
iman-is
R tmucuha n zik rnan-tt
Teâdem ussan-is
31. 31
Masnsn.
Tiwwura begêent axxam
Asemmiv la yettcali
Ccer itturar $e
f y
ideknan
Asirem iddaddac tikli
Mi
akken yettnerni
ittim$ur
Ittazzal ye$li yiwwas
Mi ye$li yerreé de
g uzagur
Nu$al nettazzal fell-as
Axxam iêgen-it îîlam
Ala
avu la yettseffir
Laé $ef yimi n
ikufan
Deg ulac la d-yettâemmir
Tilufa $e
r yiri n
lkanun
Lêif yeééel di tesga
Leêzen yerra-d aqelmun
Mebâid i la d-yettavsa
Lehwa la tzeggwi de
g uxxam
Adfel yerna-d tigad-is
Lweêc ur yeooi amkan
Kkes-d $ef ayeg ur iris
Lehna tekmec di te$mert
Ccwal isseêma
abendir
Lxiq yurar ti$er$ert
Ma d iîij mazal yekkir
32. 32
Sophonisbe.
A$-iyi
a gma ne$ en$-iyi
Imi
akkagi
i a$-yura
Ur yi-ittaooa
i uberrani
Ddel ur as-zmire$ ara
Ma swi$ $e
r $ur-k (tibselt
Yerkan)-nni qqaren akken
Ur tent-ttaooa
ad d-nezhent
Sut Rome deg mm y
ixelxalen
Lmut $ef medden irkelli
Xersum d gma
ad iyi-ine$
Win d-itturebban yid-i
Win d-tefka tmurt-nne$
Aâdaw ur
k-t-mmale$ ara
Ma di $li$-d gar y
ifassen-is
D rreêma ur tt-issin ara
Deg-i ixdem rray-is
Teériv d acu
i a$-yeroan
Tessnev tisselbi n Rrum
Zzin-d akk yes-si iberdan
Snezhen-d deg-i adrum
S y
ixf-ik d yixf n tayri-k
D kra nurar zik-nni
A k-d-ssudne$ avar-ik
Ttxil-k ay aêbib qil-iyi
33. 33
Masnsn.
(Ad yezzi akin udem-is.)
Ay$er d-t
u$alev
Ruêe$ ttu$-kem
Itêaya-d wul-iw
Eoo-it ttxil-m
Ay$er d-t
u$alev
A yi-d-te
smektiv kan
Truêev dayen
D acu
i kem-id-yerran
Ay$er d-t
u$alev
Ula
i di-tiniv
Te$leq tektabt-im
Äeddi ma
ad tâeddiv
(Yawi s wawal…)
34. 34
Ma tettu
a tayri
Smektay-itt-id
I teqsivt-nni
Ttawi-yas-tt-id
Asmi
akken ulac-itt
Yenna wul b$i$-tt
Jehle$ d amecîuê
Afus-a yemsel-itt
Wagi yessels-itt
Rri$-as rruê
T$abev am lexyal
Gri$-d weêd-i
Am llamba n
uzal
Ur tu$ ur texsi
Gar tili d tili
Ur tban fell-i
Ma vsi$ ne$ ttru$
Gar tayri d tayri
Ur yi-iban sani
D acu
ara m-d-rnu$
35. 35
Sophonisbe.
Ad ruêe$ a tamurt
Ul-iw ur yeddi
Ad ruêe$ a tamurt
Ur iban sani
Ad ruêe$ a tamurt
Igiooi n
uâarus
Ad ruêe$ a tamurt
Uqbel a nimsus
Ad ruêe$ a tamurt
Tenîerrev nîerre$
Ad ruêe$ a tamurt
Ula
i am-xedme$
Ad ruêe$ a tamurt
D inig i $-d-ifnan
Ad ruêe$ a tamurt
Ula wi
i kem-iglan
36. 36
Masnsn.
Amek ara truêev
Sani
ara têarev
D ayen i $-ifaten
I a$-immalen
Tikwal am w
akken
Acemma
ur ittfat
Kra
ur ittmettat
Mi yexsint tergin
Ma tmuqlev akin
D acu
i d-iqqimen
Lweqt ittâeddi
Leâmer di$enni
Leâmer d lfani
Lweqt d lmuêal
Tegriv kem…
Mi ruêe$ ttu$-kem
Ad ya$ lêal
Teftiv $ef w
acêal
37. 37
Ttxil-m a tayri
Ur ttruê ara
Qim yid-i
Ur yi-ittaooa
ara
Qim ar nemwanas
Ard yali wass
Ur
la ggane$ ara
Am uferîeîîu
D win ay cbi$
Kemmi d tiniri
Tagrest anebdu
Di later-im r$i$
Ijdi iîij d tayri
38. 38
Masnsn.
Amzun tu$alev-d
Amzun tbedlev aîas
Amzun tenniv-d
Ar tin xedme$ nedme$-as
Amzun tu$alev-d
Ar laman-nni d layas
Amzun tu$alev-d
Tenniv ul-iw d aterras
Yettraou-k kecm-d
D lferê ad yagar fell-as
Amzun tu$alev-d
Ar tayri-nni
-inem d layas
Amzun tu$alev-d
Yu$al-d kulci de
g yiwwas
Tettruv teqqarev-d
Ul-iw tgezmev tasa-s
Amzun tu$alev-d
Ar ussan-nni d layas
39. 39
Sophonisbe.
Ul-iw tzed$ev-t
Keçç a t-id-te
ssuturev
A nniyya tmelkev-t
Xas u$e$ wayev
F tmurt âzizen
Ur yi-d-tettsaêev
Ma ooi$-k ay afrux
F îîejra n
ubelluv
Maççi d menwala
Tin i$e
f tettrusuv
Ata d keççini
D acu
ara s-teb$uv
Ma ooi$-k ay ukyis
£ef udem n tmurt-iw
Meyyze$ ssali$
Fki$ ccerî-iw
Talaba n
lêerma-w
D tin i d leohaz-iw
40. 40
Asayes II.
Ihellalen.
Ay akal rundu tettruv
Ma drus i yâeddan fell-ak
Ur yelli deg-k ma tettuv
Ula $er tirga ddant-ak
D acu k-mazal ad t-ternuv
A rrezg-nne$ anda fell-ak
Irgazen wid tt-iêemmlen
En$-iten ur
s-t-qqaren ara
£er daxel ay rran êerqen
Nnehta
ur tt-id-giren ara
Irgazen wid tt-iâebden
Ma
ur tt-urgan ur
gganen ara
Lasel-ik am tecrav ye$man
Maççi d lêenni
ad yekkes
Seg wasmi d-bdan wussan
I tt-id-wwin deffir-s
S kra n triwa yellan
Tara-nne$ a medden weêd-s
41. 41
Asayes III.
Am$ar azemni.
Amedyaz iger aéeîîa
D taqbaylit i yga d ustu
Awal izger s lmeâna
Iferreq rruê iteddu
Wwet ay amedyaz wwet
èwer-k kkes-a$-d asefru
Wi
i s-yennan yemmut lêeq
Xas ad inadi fell-as
Ula d iîij a $-yeâreq
A win mu teâreq yemma-s
Ini
-as i zzit ad te$req
Nnan-t-id nettâawad-as
42. 42
Asekkir III.
Asayes amenzu.
Syphax, Scipion.
Scipion.
Wali wali wi
i d-yusan
D agellid s timmad-is
Ahaw zi$ egt-as amkan
Xas akka meqqer ccan-is
Ya êesra
ay ussan-nni
Anida-k anida-ten
Asmi i k-tu$ d ilelli
Am lbaz $ef y
i$allen
£ef yisem-ik êebsen waman
Wi
ara d-yinin maççi
akka
Tirrugza nnif d ayen kan
S yes-k tzux Tferka
43. 43
A k-d-rnu$ $e
f ddula-nni
Nekk mu d-te
zziv aârur-ik
Anida-tt tdukli-nni
D kra neçça de
g uxxam-ik
Lemmer di heddren yetran
Id$a$en lemmer neîqen
Ad ak-inin di Lispan
Anwa din i k-iêudden
Kra din iruê mavi
Yewwet ugeffur iâedda
£ef teqcict n yivelli
Tenniv ur
kwen-ssine$ ara
D$a
ihi yelha wakka
Muqel tagnit deg d-te
griv
I yivulan-ik tura
Ruê awi-ten-id mi tenniv
Ini
-as ad d-nadin fell-ak
Xersum yiwet n lemêella
Tessawalev sâuéégen-ak
Ini
-as a k-êudden tura
Di$ netta
amzun b$an-ak-tt
Ruê yerreé yiwen n
usennan
Ay ageswaê nndin-ak-tt
D asfel i a$-k-id-fkan
44. 44
Syphax.
Ay ass amcum d ass-nni
Asmi yu$e$ ti$irdemt
Ad tezzi tezzi-d-fell-i
Teqqes-i teoo-i-d tisiqest
Segmi d-tewwev d a$izi
Teqqar-i eoo leêbab-ik
Lmerqa ye$li yizi
Äiwed ay argaz leêsab-ik
Siwa
ul-iw ara llumme$
D netta
i terwi ssifa-s
Mi s-nni$ a tin xedme$
Yenna-yi sellbe$ fell-as
Tekkes-i leêbab d imawlan
D kra i yi-xedmen lxir
Amek tezdiv d izerman
Tenna d wigad-iw axir
Tegla ula s uâdaw-iw
Tger-iyi-t-id $er tesga
Yekcem-d ff$e$ axxam-iw
I nnâi-w terra tame$ra
45. 45
Asayes II.
Syphax, iman-is.
Ay ixf-iw rfed s yixf-ik
Ayagi deg yi
rgazen
Ulac lâib di tiréi-k
Zdi lqedd-ik $ef u
sawen
Tarkeft ini
-as tâedda
Kenwi
ay ivan sgelfet
D ilelliyen anda nedda
Yir tudert axir nemmet
£ef tmurt i $li$ yecbeê
Maççi f tukerva
i ttwaîîfe$
I umezruy ma
ad yewwet nneê
Ad âyu$ ttubedre$
Qerreb-d a lmut wer ttagad
Yya-d a m-gre$ irebbi
Mi d tudert ur d-ttâawad
Xersum d rrwaê s y
ibeddi
Ay areé ikeccmen ta$rast
Yettwakkes sser $ef u
gellid
Yu$al wayla-$ di têerrast
Tizizwa ff$emt i ubrid
46. 46
Hder ay asefru nîeq
Fakk-iten-id ur ttkukru
Argaz yettna$ $ef lêeq
I umzabni $ef w
acu
Ih d nekk d nekkini
I wen-issalin tisiwa
D dadda-k ay Arumi
Xas akka seddu ssnesla
Nekkini
aql-i ad mmte$
Ma d kenwi cfut fell-i
Nekk lule$-d ad d-qqime$
Di kenwi xas ne$t-iyi
47. 47
Asayes III.
Sophonisbe, Syphax.
Syphax.
Sophonisbe muqel-d deg-i
Ula
ay d-te
rnuv tigad-im
Ma âerqe$-am d nekkini
Ih a wletma d argaz-im
Maççi $er tuzzma
i d-usi$
D ul-im ula
i nexdem ara
Ur ifat ad am-t-ini$
Lexyal-im ur
ggane$ ara
Fell-am i ssudne$ azrem
I srewte$ tirgin êafi
Ula mi
akka d ini$em
Mazal lemêibba-m deg-i
I wul-iw nn$ant tesmin
Nni$-as zi$ testafev
A wi
isâan seg ul-is sin
Wi
iqquren ad d-yilqiq wayev
Jebde$-d ssif-iw muqle$
D udem-im i wala$ deg-s
S u$ilif-im ttna$e$
Wiss amek tevra yid-s
48. 48
S y
ixf-im d yixf n tayri
A wletma $urem i txeddmev
Ruê nekki teççur-iyi
I kem acimi
ara temmtev
èri$ d tiâdewt n Rum
I kem-id yerran $er $ur-i
Tayri n tiddas ur tettdum
Ayen din akk d lxaîi
èri$ weroin yi-têemmlev
Akka
i d-ufrare$ $ef ul-im
D ul-iw kan
i tesseêrartev
Mazal-it di loerra-yim
49. 49
Sophonisbe.
Ussan iâeddan âeddan
A lukan ad d-u$alen
A s-d-alse$ i wayen ivran
Ur d-kki$ ansi-nniven
Lfayda n wawal d ta
Tallit d-sâedda$ yid-k
Ini$ ur s-ndime$ ara
Yak ur sewqe$ deffir-k
Tu$ev taluft-iw u$e$-k
Tayri terna-d s ufella
Di ddunit-iw ni$ cerke$-k
Ooi$-d ulad dderya
Awal-agi beddel awal
Ayen yevran yak yevra
Tamu$li s ayen d-mazal
Lemmer di $-yelli
uzekka
Maâni ulac n
u$ilif
Ula wi
izwiren zdat-k
Keçç ruê ay adrar n nnif
Nekk aql-iyi-n deffir-k
50. 50
Asekkir IV.
Asayes amenzu.
Scipion, Masnsn.
Scipion.
D acu
akka sli$ ini-yi
Ruê ay abeêri meqqrev
D tidet tzewoev akkagi
Yernu anita
i tu$ev !
Buh ay amdakel buh buh
Waqila yeffe$-ik leâqel
Ini
-as i wul-ik ttfuh
Atayen yeb$a a k-yesfel
Anda-t deg-k urgaz-nni
Yebdan tem$er d amecîuê
I tmeddit i teg tizi
Ur neqbil tirrugza
ad truê
D lebda yeîîef iman-is
Ini
-as ad teêren tnefsit
Yettarra-tent $er wul-is
Wala
ad yeoo si teqbaylit
51. 51
Nnif tessnev azal-is
Maççi d nekk ara k-yemlen
Tayri-yagi de
g umviq-is
Ur tufiv wi
i k-iêettmen
Ruê teqqimev d yiman-ik
Teérev ma yecbeê waya
Ayen d-te
ssasev i yiri-k
Nekk cfu
ur
stehza$ ara
Syphax irreé dayenni
D Rome i yesâa lexsem
S kra i d-yeooa
irkelli
Tura d ayla-$ a t-neddem
S netta s tmeîîut-is
D tmurt-nni
ideg yeêkem
Rnu-d ulad a$ref-is
Wi
i ittalasen ad d-iqeddem
D$a i tgellidt-agi
Wi tt-illan ma di tceffuv
Tettuv wi d baba-s âni
Ne$ tura dayen tettuv
D nettat akk kra da
I yegren i$es gar-ane$
Wigi d lehdur n tsumta
Tetti-d argaz fell-ane$
52. 52
D$a
anef-as tura
ad tsellek
Tsellek aqdim d umaynut
Aâejmi n Rome a tt-yeârek
Ar temmet s yir lmut
I tikelt taneggarut
£urek ay aêbib i txeddmev
£ef ul-ik mdel tawwurt
Ma
ulac ad yames tamsev
53. 53
Masnsn.
Lemmer d wayev ma s-ssle$
Maççi di lehdur i nxus
Imi d keçç ad ssusme$
Ayen ara d-t
iniv drus
Ulêal txedmev-tt yagi
Terriv i flan tameîîut
Akka
i d tirrugza
a wali
D iêiqel d-te
ooa tsekkurt
Yerreé-n uâdaw tâetqev-t
Tenniv ar nnif ala
Tezwarev ul-ik tennu$ev-t
Ay izem d-te
ooa tsedda
Tenniv lêerma telha
A nenna$ kan akken ilaq
Maççi di teégi
ay nella
A lhiba n
lbaz aremmaq
Maca …
Kkes a$ilif wer ttagad
Te$liv-d de
g udrar n nnif
D lâez hatat i lmendad
Ur i-t-temmalev ay uvrif
54. 54
Lasmaê i yir tawenza
I d-ye$lin gar yeâdawen
Ma di d tudert ay teb$a
Ilaq ad tefren yiwen
Yegra-d a tagi
ay tenniv
Uyse$-tt asmi di yi-truê
Kkes a$ilif tethenniv
Alma d asmi
ara
yeffe$ rruê
Ma rri$ tame$ra fell-as
Maççi d zzhu
i a$-d-ifnan
Di leb$i kan ddi$-as
èri$ tsedda
i tt-yeroan
Maâni
ur tfehmev ara
Taqbaylit ééeg ssendu
Ruê ur a$-temmlev ara
Win k-iêemmlen a k-yesru !
55. 55
Asayes II.
Masnsn, iman-is.
A ru ay ul-iw fell-i
Ne$ anef-iyi
ad ru$ fell-ak
Fiêel nni$-ak tenniv-i
A tesrugmutev sli$-ak
A ru ay ul-iw fell-i
Tt$ave$ la tett$avev
D lqebla n teméi-k te$li
Sani $er ara teééallev
A ru ay ul-iw fell-i
Di nekk d lâib a ten-ru$
A s-inin terna-t tayri
Ay asmi te
nt-tu$ ur tsu$ !
A ru ay ul-iw fell-i
Xersum d keçç d amwanes
Aql-a$ nebzeg wer neksi
Ur nemzil ur nemmurves
56. 56
Asayes III.
Ihellalen.
D nekkni
i d-yesse$valen iv
D nekkni
i d-yessalayen ass
D nekkni
i yecban lêiv
D nekkni
i yecban lsas
D nekkni
i yekkaten awal
I la ssusumen warrac
D nekkni
i yekkaten uzzal
D nekkni
i yesraw wulac
D nekkni
i n tizi n litta
D nekkni
i n tizi n îîiq
D nekkni
i n tizi n lehna
D nekkni
i n tizi n y
i$erriq
D nekkni
i d arraw n tmurt
Nekkni
i d amayeg ufella
D nekkni
i yecban tawwurt
D nekkni
i yecban tasga
57. 57
Asayes IV.
Masnsn, akli.
Msnsn.
Ruê ay axudi heggi2
-d
Heggi-d êellej$ar-nni
Awi-yas-t i Sophonisbe
Ternuv-as tabrat-agi
Ha $urek efk-as-t s tuffra
Tini
v-as ur yezmir ad d-yas
A wer nelhi d tiyita
I yelhan d ssmaê ini
-as
Asayes V.
Sophonisbe, akli.
Akli.
Ax a lalla ttucegâe$-d
Si $ur Sidi-w i d-kki$
£er $ur-m aql-i ssawve$-d
Steqsi-yi-d a m-ini$
2 Heggi ne$ heyyi (aheyyi).
58. 58
A m-ini$ d acu
a m-ini$
A kra yezzan ur yettru
Armi d ass-agi
ay éri$
Azal-im ay asaru
Ata wacu yi-d-yewwin
Yerna-yam-d tabrat-a
La m-yeqqar Sidi ax-tt-in
Rebbi
irad tuzzma tekfa
Sophonisbe.
I netta anda yella
Ayen akka ur d-innunnet
Ccedha$-t ur
zmire$ ara
A wi
iéran udem-is yemmet
Sophonisbe
(ad d-t$er.)
Attayen tebrat-agi
A wletma d taneggarut
Xas ar nekkini
ayes-iyi
Ulamek i m-nekke$ tawwurt
Lâahed amenzu yerreé
Ma d wis sin îîfe$ deg-s
Ini
-as ul-iw am u
fareé
Ayes-it ay imelli
-ines
59. 59
Ini
-as ax tarzeft-agi
Ugade$ a wletma
a neênet
Ibeddi bedde$ ass-agi
Am kemmini zzman fayet
£ef tmurt tefkiv teméi-m
Wala a tt-yennal uâdaw
Ma teqqimev d yiman-im
Ula nekk ass-a d nnuba-w
Ulad nekk $ef tmurt-iw
Menna$ a wletma tfehmev
Dayen maççi deg u
fus-iw
Ur tektibev ur tkettbev
Lemmer di s-yehwi
i lmektub
Tili si zik i nemlal
A tazart ittin d aêbub
Ay ixf-iw d acu d-mazal
Tayri-nne$ d tagi
i d nettat
Nefka-tt d asfel i tsertit
Nettmettat ur tettmettat
Tennak d acu d ddunit
A wletma
awal efk-iyi-t
Aêbib nnan am teâkemt
Anida teâyiv sers-it
D akessar ne$ d tasawent
60. 60
Sophonisbe.
Ini
-as tarzeft-ik îîfe$-tt
Ma
ala aya i gar y
ifassen-is
Ula ma réaget qeble$-tt
Mi d-tekka si tama-yis
Ini
-as ulac n
u$ilif
Yessefk umayeg i tyita
Tame$ra ne$ nnâi kifkif
Mi d fell-a$ akka
i yura
Ini
-as ayen akka
ur d-te
rziv
Xersum d udem-ik nwali-t
Ad ruêe$ wer di-tenniv
Awal-n
ni
i$e
f tebna ddunit
Ini
-as i lbaz aremmaq
Ula
i ylum deg y
iman-is
Nekk yid-s yak nemsewwaq
Yal ta$awsa s wazal-is
Yal ta$awsa s ssuma-s
Ini
-as baîel $er t$irdemt
I $-d-te
wwi nedma fell-as
Wi
ib$an ad yidir yemmet !
61. 61
Asekkir V
Asayes I.
Masnsn, iman-is.
Masnsn.
Tayri-nne$...
Tekker-d am u
jeooig
Acemma
ur tt-ixus
Txus-itt tefsut
Tayri-nne$...
Tekker-d tettinig
Seg ufus $e
r ufus
Alarmi temmut
Tayri-nne$...
Fell-as ad tenwer
Tenêaf d tileméit
Tini
ad im$ure$
Tayri-nne$...
Tekker tafejrit
Tesker tameddit
Tekk tawwurt teffe$
62. 62
Tayri-nne$...
Ur terni deffir teméi
Tu$al am tergit
Lhedda texsi
Tayri-nne$...
Tger i dunnit irebbi
Tu$al am targit
Tu$al-d irkelli
(Tsew ssem.)
63. 63
Asayes II.
Masnsn, Sophonisbe.
(Tettmettat gar yifassen-is
Netta la yteddu yeéri-s.)
Masnsn.
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi
ara d-neîqe$
D acu
ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi
ara
im$ure$
Anef ad ggani$
Ad ggani$ tawwurt
Ahat a kem-id-tefk
D kemmini
i d tasarut
Afus-is d nekk
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi
ara d-neîqe$
D acu
ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi
ara
im$ure$
Anef ad sâeddi$
Ad sâeddi$ idurar
Ad d-$lin fell-i
Gar usawen d ukessar
Tizi d kemmini
64. 64
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi
ara d-neîqe$
D acu
ara d-ini$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi
ara
im$ure$
Anef ad d-mmekti$
Ad d-mmekti$ i yâeddan
Tbeâdev fell-i
Ad d-mmekti$ i d-yernan
Kem baqi
akkenni
Tusiv-d ssusme$
Truêev ssusme$
Imi
ur d-nîiqe$
D acu d-ssali$
Mm$i$-d qqure$
Valle$-d u$ale$
Imi
ara ssusme$
Anef-iyi
ad d-ini$ :
65. 65
Sophonisbe.
D acu
ara d-tiniv ?
Masnsn.
B$i$ a m-êku$
Ur
kem-ufi$ ara
B$i$ a kem-argu$
Ur
la ggane$ ara
Anida
ara ddu$
Si tayri am ta
£ef w
acu
ay nennu$
Ur wala$ ara
Nni$ a kem-ttu$
Lexyal-i
m ata-ya
Yufa-yi-d ttru$
Akken i di yi-iooa
Mmlalen ivudan deg ufus-iw
Nekk yid-m ur nemlal ara
Dduklen sin deg ul-iw
Nekk y
id-m ur neddukel ara
Sophonisbe.
Ma têemmlev-iyi ?
66. 66
Masnsn.
Tusiv-d kan
Issenîi lferê-iw
Ufi$ iman-iw
Kkren ivudan
D tira
ay bdan
Truêev kan
U$alen l
a êettben ussan
Tusiv-d kan
Attan tu$ teméi-w
Iwwet ikker ééher-iw
Ruêen i$eblan
D$a rnan wurfan
Truêev kan
Atna-ya zzin-d akken llan
Tusiv-d kan
Mmlale$ d wul-iw
Tejjuooeg tayri-w
Ur d-igri u$ilif
Iquc akk lêif
Truêev kan
Iâawed asenîi
am lexrif
I kemmini ?
Sophonisbe.
èer keççini… !
67. 67
Masnsn.
Tin b$u$ ssne$-tt
Lamççi
am kemmini
Kemmini
iman-im
Ulac lemtel-im
Kemmini d tayri mi
ara tâellem
Kemmini d ssut-im
D sser-im
D kulci-yim
Kemmini d tayri mi
ara teqdem
Tin b$u$ êemmle$-tt
Lamççi
am kemmini
Kemmini weêd-m
Ulac sennig-m
Kemmini d tayri mi
ara trekkem
Kemmini
ulac am kem
Ulac deg udem
Ulac deg y
isem
Kemmini d tayri mi
ara tessusem
Tin b$u$ vegâe$-tt
Lamççi
am kemmini
Kemmini
ala kem
Anta
ur nettasem
Kemmini d tayri mi
ara d-te
évem
Kemmini wi
ib$un yersem
Tissent s$ur-m
Isefra yes-sem
Kemmini d tayri mi
ara tsellem
68. 68
Asayes III.
Ihellalen.
Ata-ya ata-ya wavu
Ata-ya yekka-d tizi
La yettseffir icennu
Wexret-as ad iâeddi
Ata-ya ata-ya wavu
Ixav tamurt irkelli
Ata-ya ata-ya wavu
Yekka-d timura n medden
Selt-as i la yettsuvu
Ixlef-d a$ebbar s allen
Ata-ya ata-ya wavu
Yusa-d ad yeglu yes-wen
Ata-ya ata-ya wavu
Yekka-d sennig lkanun
La yesgerwiê irennu
Ëbes-it-id ay aâeggun
Ata-ya ata-ya wavu
Ur vmine$ i d-iteddun
69. 69
Asayes IV.
Am$ar azemni.
Macahu tellem cahu
Taqbaylit ayen i k-nnan
Iwa$ezniwen n
usefru
Lmeâna anda
ur
tt-walan
Lâebd ittas-d ittruêu
Ar awal ittas-d kan
Amedyaz yekker $e
r lebni
Wi
ixaqen irfed acewwiq
Deg wawalen la ysenni
La yettâawad yettêeqqiq
Mi t-steqsa$ yenna-yi
Taqbaylit tett$acca îîiq
Ifsiêen asif d amsaâef
A s-tiniv ulac deg-s
Netta zi$ ar k-id-yeîîef
I yruêen di tsusmi
-ines
Anef i ubujad iskw
efkw
ef
Ayen din akk d asmusses
75. 75
Yennayer 215 S.S.Ä
Attan tusa-d
Tayri d tmucuha-s d aêric
Nettat d wayev
Terna-d azgen di leâmer-iw
I mi
ara thedder ...
Amzun d ass mi
ara d-yali
Tettu$al-d de
g wawal-iw
I mi
ara tessusem...
Amzun d iv mi
ara d-ye$li
Yiwen yiîij ay yellan
Wayev d kemmini
Tettâayar iîij
Tessekreh i tizzya-s lemri
Tettâayar irrij
Tessa$ uvan irkelli
Anwa
ur tt-nettêemmil
Iîij d wayyur di sin
Nettat iman-is
76. 76
Me$res, 215 S.S.Ä
Tayri-m tewwi-yi
Hemmle$ am tagut
Tayri-m tesru-yi
Tessken-iyi lmut
Tayri-m d asennan
Nekk ul-iw êafi
Tayri-m d iberdan
Ssâerqen-iyi
Tayri-m ay telha
Ay tess$er deg-i
Tayri-m ay ter$a
Ay d-te
ooa
a ccwami
Tayri-m d ddunit
Nekk ur
d-lule$ ara
Tayri-m d targit
Ur nesgan ara
Tayri-m am lehwa-
Nni tarqaqant
Ur as-faqe$ ara
Bezge$ s tawant
Tayri-m d loennet
Kulci yella deg-s
Tayri-m d laxert
D ajajiê n tmes
77. 77
Magu 215 S.S.Ä
Ma kfant-i tirga
Yiwet-im ad tili
Ma tegra tnafa
Ësu
i kemmini
Fell-am ul yeêfa
Tesseêfa-t tayri
Fell-am ul yufa
Yufa
i yettnadi
Ma kfan-i lehdur
Ttre$ tasusmi
Ula ma d lbur
Lêeq-im ad yili
Fell-am ul yeççur
Ur t-ilêiq yimi
Fell-am ul yeqqur
Ur t-telêiq tayri
78. 78
£uct 215 S.S.Ä
Yif-itt yiv
Anda
ur telliv
D kem i d itri
ur yewwi
igenni
D kem i d udem yugaren allen
D kem ur d-nlul nekk $ile$ d kemmini
D kem ur nemmut nekk $ile$ dayenni
D kem ur neroi nekk $ile$ teroiv-iyi
D kem ur nfut nekk $ile$ teooiv-iyi
D kem ur âqile$ nekk $ile$ ssne$-kem
D kem ur ssine$ nekk $ile$ ttu$-kem
£ef udem n uglim-im teééu$...
Teééu$...
Ayen i mu semma$ nekk later
Maâni kra din...
Yu$al ssin
79. 79
Yennayer 214 S.S.Ä
Nekk ôwi$ deg-m tavsa
Teqqimev kan
Tbeddelv-iyi
Nekk ôwi$ deg-i tavsa
Qqime$ kan deg yiwet-nni
Nekk ôwi$ deg-ne$ tavsa
Anwa
ur nevsi
ara
Kkes-d ulad kemmini
Yu$al usefru d wayev
Seg wasmi truêev
D nekk d anadi fell-am
Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d de
g uzzal
Alamma s wawal
I la kwen-ferqe$
Ttargu$-kem tikwal
Tmeqqiv-d de
g wawal
Alamma s wuzzal
I la kem-âeqle$
80. 80
Yebrir 214 S.S.Ä
Tikwal...
Akken a kem-id-mmekti$
Reggw
le$ $ef medden
Reggw
le$ fell-asen
Weêdi i tt$imi$
Mi d-gri$ weêd-i
Miga
ad bdu$...
Ad âerve$ ad d-îîfe$
Udem-im
Ssut-im
Lheffa-m
Ulad rriêa-m
Ulac
Ittargu wayyur tafukt !
Uêeq kra $-icerken
D kra $-iferqen
Uêeq ul-iw i d-iruêen
A s-teffungev ad yu$al
Uêeq kra
ifaten
D kra d-yeqqimen
Uêeq afus i kem-ikettben
Ittcerrig-ikem tikwal
Uêeq amayeg ufella
Necba di tmurt-a
Uêeq ass-en d wass-a
Ar ul-iw deg-m i t-mazal
81. 81
Yulyu 214 S.S.Ä
Ddunit ma tella tayev
D kemmini
Iîij d win tifev
Xas ad yexsi
Yu$al lxiq d askikev
Mi
ara
kem-iwali
Tegra-d tyerza n
lka$ev
D kemmini
Targit ma tella tayev
D kemmini
Tayri fell-am ay telmed
Selmed-iyi
Tayri fell-am ay telqev
Selqev-iyi
Tegra-d tyerza n
lka$ev
D kemmini
82. 82
Tuber 214 S.S.Ä
Yal asefru d kemmini
Kemmini d asefru-ynu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am tmes lakked usafu
Ass-a
a m-ini$ semmeê-iyi
Fell-am awal ma yteddu
Ula ma êki$-d a tayri
Ur yeéri êed $ef w
acu
Yal awal d kemmini
Kemmini d awal-inu
Tvaq ddunit yess-i
Yeb$a wul ad am-yeêku
D idlisen kan akkenni
A m-n-iqqar kem ttaru
Xas ad te
n-taruv a tayri
Ur yeéri êed $ef w
acu
Yal adlis d kemmini
Kemmini d adlis-inu
Ssne$-kem tessnev-iyi
Am lka$ev akked yemru
Ass-a
a m-ini$ dayenni
Awal fell-am ad yekfu
Xas ssusme$ a tayri
Ur yeéri êed $ef w
acu
83. 83
Dujember 214 S.S.Ä
Anda teddiv
Anda d-tegriv
Asmi telliv
Ulac ajeooig ur neftiê
Ifreê yiîij yettmerriê
Inîeq wul i kem-iccedhan
D acu
i yettmenni
Ahat d tayri-m t-irêan
Ne$ aha d kem mavi
Ahat d ass-nni
Seg ussan i $-d-iqqimen
Akka d asawen
Nekk yid-m...
Tugi tayri !
84. 84
Yebrir 213 S.S.Ä
Rnan-d wussan $ef wiyav
Armi ttu$ lexyal-inem
Yu$al wul-iw d asemmav
Ig yella akka
i yrekkem
Tayri
ad am-tt-mmle$
D iv mi
ara d-yesbeê
Akken truê targit
D$a kem tejbiv-d
Times tasusamt
Zi$ tewwev $e
r yi$es
Tâedda-d tagut
£ile$ d kemmini
Ata-ya lexrif
Wi
ara $-ikerrzen
Ulawen-nni-nne$
D tayuga mmuten
85. 85
Yebrir 213 S.S.Ä
Amzun d kem i d-yusan
Turiv i m-yehwan
Tenniv akka
i di yi-ihwa
Amzun d kem i d-yusan
Tenîelv allen-iw deg waman
Tiqit ur tt-ctaqe$ ara
Amzun d kem i d-yusan
Tleqvev akk itran
Itri
ur
yi
-t-id-te
ooiv ara
Amzun d kem i d-yusan
Ivra wayen ivran
Tkemmlev ur d-te
êbisev ara
86. 86
Magu 213 S.S.Ä
Ur yi-ittaooa
ara
Ugade$ ad d-gri$ weêd-i
Ur nemmu$ ara
Yid-m ay u$e$ tanumi
Ur yi-ittaooa
ara
Atta tmurt ata
igenni
Beîîu
ulamek ara
A tin âzizen fell-i
Ur yi-ittaooa
ara
Fell-am ur sebbre$ teériv
Ur dmi$ ara
Maççi
akkagi
i di-tenniv
Ur yi-ittaooa
ara
Am tili-m i di-terriv
Yak u lli$ ara
A tayri-w anda
ur telliv
Ur yi-ittaooa
ara
Aîas i d-nelêa
akkenni
Ur
d-mazal ara
Meêsub newwev dayenni
Ur yi-ittaooa
ara
Teqqimev-iyi-d kemmini
Ma terniv tura
Amek ara tevru yid-i
87. 87
Yulyu 213 S.S.Ä
èri$ a yi-teooev
Am tmes iooa ddexxan
Deg-i
ur tecliâev
Aêaruq n win yer$an
èri$ a yi
-teooev
Maççi $ur-i
i d-tettedduv
Imi yi
-d-te
mlalev
Tenniv-as ad testeâfuv
èri$ a yi
-teooev
Ad d-gri$ nekk d wul-iw
Am w
asmi d-tewvev
I d-izaden d lemêayen-iw
èri$ a yi
-teooev
Kem âziz lweqt-inem
Kker ma
ad truêev
Semmeê-iyi ma âeîle$-kem
88. 88
Nunember 213 S.S.Ä
D ul-iw i kem-id-yemmektan
D ul-iw maççi d nekkini
Xas akka âeddan wussan
R $ur-i
amzun d ivelli
R $ur-i
amzun d ivelli
Asmi nettdukul akken
Cfi$-as tenniv-iyi
Ala lmut i $-izemren
Taggara teooiv-iyi
D ulac i a$-iferqen
D ulac i a$-iferqen
Anida-ten lehdur-im
Inzef wul i kem-iêemmlen
Tessenzef-it l$iba-yim
Öwi$ akessar d usawen
Öwi$-tent di loerra-yim
89. 89
Furar 212 S.S.Ä
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yi$es d agergis
Yu$al lqut d aréagan
Kem baqi ur d-t
u$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yeéri-w s imeîîi-s
U$alen idammen d aman
Kem baqi ur d-t
u$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al yixf-iw am yilis
Yu$al wul-iw d i$essan
Kem baqi ur d-t
u$alev
Yu$al-iyi-d wul fell-am
Yu$al kulci s amviq-is
Yu$al leêrir d asennan
Kem baqi ur d-t
u$alev
90. 90
Yebrir 212 S.S.Ä
Tenniv ma txemmev asefru
Llan wid ara
yxemmen kter
Fell-i ma truv abandu
Llan wid ara
yrun lebêer
Akka
i d nekk i d tayri-inu
Ar lehdur wi
ib$un yehder
Asmi nemlal ay éri$
Ay éri$ ur tektibev
D leb$i kan ay s-ddi$
I wul-iw yugin tayev
Ass-a nekk yid-m ar s-ini$
Rwu rray-ik tuklalev
èri$ teb$iv ad truêev
Xas ruê ulac n
u$ilif
D lêeq-im ad textirev
Gar teslent d wes$ersif
Reggw
le$ la yi
-d-te
îîafarev
I s-tenna ccetwa
i lexrif
91. 91
Menna$-am lehna n kullas
Menna$ ad tafev iman-im
A wer txaqev ula yiwwas
Siwa zzhu di ddunit-im
Fell-am ul-iw d aâessas
Yerwu-tent deg umviq-im
Ur am-qqare$ ad tnedmev
Ahat ur tevlimev ara
Ahat si lhem tmenâev
Ahat ur am-laqe$ ara
Lxir ara yi-terrev
Ttu-yi
ur
yi
-d-ttmekti
ara
92. 92
£uct 212 S.S.Ä
Ttu$-am udem-im amek-it
Ttu$-t a m-neqqar
Ttu$-t a tayri mel-iyi-t
Fekker-iyi-d meqqar
Dli$ $ef ul-iw ufi$-t
Yuli-t u$ebbar
Ufi$ a$ebbar yuli-t
Yu$al d a$urar
Dli$ $ef ul-iw ufi$-t
Temdel-as tewwurt
Annect-a deg-s ulac-it
Isfillit i lmut
Sani s-tu$alev a ddunit
D wasmi ittkuffut
Kra din yekka
am targit
Yufrar am tagut
Ddunit d tizza
Tizi-m a tayri tâedda
A ruê di lehna
Tanfev i kra nesâedda
93. 93
Tuber 212 S.S.Ä
Deg sin i tt-nebda
Gri$-d weêd-i
Ur s-zmire$ ara
U$al-d a tayri
U$al-d a tayri
Uma di tnafa
Leâmer yettâeddi
D acu nesâedda
Deg sin i tt-nebna
Aéru $ef w
ayev
Ur tfuk ara
Asmi tt-thuddev
Asmi tt-thuddev
D acu yi-d-yegran
Gran-i-d wussan
Lukan ad teérev
Deg sin i tt-neééa
Zi$ kem ad truêev
Cfi$ am w
ass-a
Asmi tt-tqelâev
Asmi tt-tqelâev
Tenniv yehwa-yi
èéi$-tt i wayev
Maççi
i keççini
94. 94
Deg sin i tt-nura
Weêd-m i tt-te$riv
Tekkiv di tme$ra
N wasmi tt-ten$iv
N wasmi tt-ten$iv
Nekk ur
ttu$ ara
Nekk ur
kki$ ara
Weêd-m i tt-tekfiv
95. 95
Yennayer 211 S.S.Ä
Ur mazal ara
Ad hedre$ fell-am
Tu$ac isefra
Yak tewwiv ayla-m
Tayri dayenni
Tâedda nnuba-m
Iîij mi ye$li
Rnu-t $er îîlam
Tbeddel twerqet
Ibeddel lawan
Ivelli d times
Ass-a d ddexxan
Tayri dayenni
Ooan-i wussan
Times mi texsi
Rnu-tt $er waman
Äedda$-d i tizi-m
Aql-i $ef tayev
Tekfa ddula-yim
Xas ad d-tu$alev
Tayri dayenni
Xas ruê ad truêev
Awal mi yewwi
Rnu-t $er
lka$ev
96. 96
Furar 211 S.S.Ä
S kra n tin wala$
A kem-id-mmekti$
Zi$ s kra nuda$
D kem i ttnadi$
Armi
i am-âedda$
I kem-id-ttmenni$
Amek akken tura
Ur d-te
ooiv deg-i
Ruê a lemêibba
Ggulle$ ass-nni
Nekk yid-m alamma
Tefreq-a$ tayri
Ma cbi$ imelli
Tecbiv afareé
Tesâeb tdukli
Alamma nerreé
97. 97
Magu 211 S.S.Ä
Qqiment-i-d tebratin-im
D awal-im mi
ara yeîîes
D acu d-rebêe$ di later-im
Siwa a$bel-iw weêd-s
Yeqqim-iyi-d lexyal-im
La tettawi$ d amwanes
Kra
iruê kra yeqqim
Am yi$ed deffir tmes
Teqqim-iyi-d targit-im
Ttu$ale$-d $er $ur-s
Teqqim-iyi-d tayri-yim
La leqme$ deg tara-ynes
Teqqim-iyi-d teqsivt-im
A tin iketben tekkes
Iqqim-iyi-d waîîan-im
Nekk saêe$-as-d d ayla-ynes
98. 98
Tuber 211 S.S.Ä
Mazal-iyi ttqellibe$
Fell-am ahat a kem-aâu$
Nuda$ a kem-id-mlile$
Ula di tirga ttargu$
Nuda$ armi dayen uyse$
Zzi$-d i l$iba-m ttru$
Ib$a wul a kem-immeslay
Izlu-yam-d akk imetman
Mazal-t a kem-id-ittmektay
Yusa-d am win yenne$nan
Wiyyam lweqt ittâedday
Di leâmer d acu
i yellan
Ma la yi-d-t
sellev err-iyi-d
Axi
ini-yi-d henni-yi
Ma
ur teskiddibev ini-yi-d
Melmi
ara d-tezziv $ur-i
Kem truêev nekk gri$-d
Am ureqqas ma ytezzi
Ivelli bedde$ i umkan
I umkan deg i kem-ssne$
D abrid kan i di yi-ifkan
Nni$-as ar t-id-ddehme$
Rri$-d ul-iw d iceqfan
Am lkas i as-serrêe$
99. 99
Ufi$-n akken nett$imi
Mazal later-im $ef teéra
Sanda valle$ d kemmini
Lexyal-im ala netta
Ya êesra ay ussan-nni
Amzun ur âeddan ara
Am teméi i d-tessawvev
Am nettat i di-teooiv
Am ifeîîiwej i tnesrev
Ur éri$ ansi tekkiv
èri$ ala
akken truêev
Maççi d lêal ad d-te
zziv
Anwa
ara steqsi$ fell-am
Wi
ara
yi-d-yawin lexbar-im
Am win ittnadin i îîlam
Icâel allen-is ne$ yeqqim
Teqqim-iy-id l$iba-m
A tt-rwu$ deg umviq-im
Menna$ a wi
i kem-id-yerran
Xersum d lhedda n
lâali
Iêreq wul i kem-iccedhan
Ittru la kem-id-yettmekti
Äyan ttâeddin wussan
Lemêibba-m tugi
ad tâeddi
Yuyes wul ad s-d-t
u$alev
Yu$al iserreê i wawal
Ittu seg wasmi t$abev
Ad yayes ume$bun d uzzal
Äni s ayyur i truêev
Yevêa-d ibâed-am lêal
100. 100
Yennayer 210 S.S.Ä
Vegre$ afus-iw $e
r îîlam
Anida-kem
A yewwet-d wul-iw fell-am
Ulac-ikem
F y
imîîi ttnusu$
Ttargu$ ttru$
Ttru$ la ttnadi$
Anida telliv
Aql-iyi xaqe$
Meêsub mmute$
Aql-iyi ttlawi$
Ayen di-d te
ooiv
Ttdekkire$ isem-im
Tefée$ di tayri-m
Ëerqe$ i m-nni$
Anida teddiv
Tasusmi lheffat
Ala
ul-iw yekkat
La kem-id-ttmekti$
Anida d-te
griv
101. 101
Me$res 210 S.S.Ä
Tiydert n teméin
F i zzint twevfin
Zzi$-d i tili-m !
Taxxamt n uârus
I$san n
ufeqqus
Ttawi$ tayri-m !
Aql-a$ di yebrir
Meskw
er yettdeggir
Ccedha$ udem-im !
Azger yesrugmut
Awi-yi-d tatut
Wagi d lexyal-im !
Uraw n tirga
Ar temmed tnafa
Wagi d ssut-im !
Jjiê afriwen
Ay iberriqen
Tvul l$iba-m !
103. 103
Tarugezt taruddirt3
Ilul ass n 25 di tuber 1968 di t$iwant n Ccerfa (Tubiret). Ëusin
Äerbawi d amedyaz. Ittekka deg waîas n tfaskiwin n tmedyazt
anida yewwi arrazen, am tfaska ta$elnawt n tmedyazt Si Muêend
Umêend, i d-yellan deg unebdu n 1989 di Äin n lêemmam lakked
tfaska n tmedyazt n Bgayet anida d-yella d inebgi n lêerma. Am
wakken i d-yella di$en d inebgi, i ssnat n tikal, n tedwilt “Imru d
Usefru” n Rabeê Gerruj di Rradyu tis ssnat. Di Decembre 2004,
yessufe$-d adlis-is amenzu (Sophonisbe, tadyant tudyizt) s ufus n
Usqamu Unnig n Timmuz$a.
3 Notice biographique.