De VertragingsApp is een samenwerkingsproduct van verschillende uitgevers die het grote publiek graag willen laten kennismaken met de Nederlandse literatuur. Hoewel niet als marketinginstrument bedacht kan de VertragingsApp de belangstelling van het publiek voor Nederlandse literatuur zeker prikkelen. Resulteert het veelvuldig gebruik van de VertragingsApp in een andere houding ten opzichte van lezen? Wordt het lezen van boeken op een Smartphone “het nieuwe lezen”? Gaan gebruikers meer of andere boeken kopen? In dit onderzoeksverslag leest u meer hierover.

1. “Onderzoek naar de effecten van de VertragingsApp”
MIM-B case, presentatie 3 sept. 2013
Margriet van Eck Poppe / docent, onderzoeker HvA - MIC

2. Probleemstelling:
Welke invloed heeft de VertragingsApp op het
boekenaankoopgedrag van haar gebruikers?
• Hypothese
H 0: de VertragingsApp heeft geen invloed op het
boekenaankoopgedrag van haar gebruikers
H 1: de VertragingsApp heeft invloed op het boekenaankoopgedrag
van haar gebruikers
• Controlegroep: gebruikers van de Lees Dit Boek App
Idealiter zou ik de boekenkopers die de VA niet
gebruiken als controlegroep willen onderzoeken
maar dit bleek organisatorisch onmogelijk
2

3. Verkoopcijfers NL
literatuur lopen
sinds 2009 terug
(“algemene boek”)
Bron: www.kvb.nl/feiten-en-cijfers/kerncijfers
Afzet boeken in miljoenen aantallen Bron:
www.leesmonitor.nu/page/10001/boekverkopen
Sinds 2011 worden ook digitale boeken meegeteld.
3

4. Verkoopcijfers NL literatuur lopen sinds 2009 terug
(“algemene boek”)
2008: 51 miljoen ex. verkocht
2012: 44,7 miljoen ex. verkocht
Afzet boeken in miljoenen aantallen
Bron: www.leesmonitor.nu/page/10001/boekverkopen
Sinds 2011 worden ook digitale boeken meegeteld.
4

5. Lezen we van papier of digitaal?
E-boeken 2,4 procent van de
algemene boekenomzet
Bron: http://www.boekblad.nl
16 mei 2012
5

6. Uitgevers zoeken nieuwe wegen om
(nieuwe) lezers te binden en te vinden
•
•
•
•
•
•
•
•
•
E-books
Luisterboeken ( andere leesmomenten bijv. in auto)
Literatuur-apps (informeren, attenderen, verkoopkanaal)
Boek-apps ( bijv. Luis Zafon, Lulu Wang, Karin Slaughter, “Alles
ruikt naar chocola”)
Virtuele leesclubs bijv. via Twitter van Penguin (#readpenguin )
“Print your own book” bijv. LuLu, Bright new Books, BOL.com
Crowdsourcing van boeken (TenPages, schrijversmarkt en
literairwerk.nl )
Crossmediale strategie ( tijdschrift &website&boek&film)
………..
6

7. Bestaand product
Nieuw product
Bestaande
markt
Marktpenetratie
Nieuwe markt
Productontwikkeling
• Boekenweek
• Boekenbal
• Direct marketing
(webshops)
• E-books
• Crowdsourcen van
boeken
Marktontwikkeling
Diversificatie
• Literatuur-apps
• Luisterboeken
• Boek als app
• “Print your own book”
• Virtuele leesclubs
Tabel op basis van de groeimatrix van Ansoff

8. Literatuur-apps
8

9. VertragingsApp
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vanaf mei 2011
i-Pad en i-Phone
€ 3,89 ( soms € 0,79)
Geen statistische informatie
Kwartaalupdate
Digitale bloemlezing
25.000 downloads in 2 jaar
Literatuur met een hoofdletter L
Athenaeum-Polak & Van Gennep,
Nijgh & Van Ditmar, Querido en Q.
Ook in Duitsland ( Schöner warten)
en Zweden (Dodtit)
Meer …. info over auteurs
“Wachttijd doden”
Meer info over auteur
Bestelmogelijkheid verstopt
LeesDitBoekApp
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Vanaf mei 2012
i-Pad en i-Phone
Gratis
Wel statistische informatie
Wekelijkse update
Marketinginstrument
Korting, soms gratis e-books
“Liken” d.m.v. sterren
40.000 downloads in 1 jaar
Nieuwe boeken, soms onbekende
auteurs
A.W. Bruna, De Arbeiderspers,
Athenaeum, Balans, Uitgeverij Cargo,
De Bezige Bij, Lev., Nijgh & Van
Ditmar, Oog & Blik, Orlando,, Q,
Querido, Signatuur, Thomas Rap,
VIP, Zwarte Beertjes
“Lekker lezen”
9
Bestelmogelijkheid prominent

10. Onderzoeksaanpak
1. Desk Research ( boekenverkopen, apps, koopgedrag,
gedragsbeïnvloeding). Bronnen: CPNB, KVB, Boekblad, St. Lezen,
Marketing Data, CBS, Eurostat
2. Observatie ( o.a. twitterberichten over de Vertragingsapp)
3. Delphi interviews ( onder kenners van de uitgeverswereld)
4. Enquête ( primaire en secundaire enquêtegegevens, verzameld via
online enquêtes)
5. Poll tijdens seminar “Apps, Books, Content” HvA
6. Telefonische interviews over specifieke wensen m.b.t. de
VertragingsApp
10

11. Observatie
• Informatie van Twitter verzameld (#VertragingsApp en
#LeesDitBoek)
• Sinds introductie 126 Tweets over de VA sinds mei 2011
•
ter vergelijking: 82 tweets over de LeesDitBoekApp sinds mei 2102
• Informatie van het internet ( blogs, websites etc.) via Giga-alerts
verzameld over de VertragingsApp
Resultaat: in het algemeen wordt er positief geschreven over de
VertragingsApp, wel veel dezelfde namen ( fans) en veel tweets van de
uitgever zelf
Opmerking: graag had ik met sentiment
analyse tools de tweets onderzocht, maar
die tools zijn voor het Nederlandse
taalgebied nog niet beschikbaar
11

12. Delphi interviews Δελφοί
•
•
•
1.
2.
3.
4.
5.
5 experts uit de uitgeverswereld en “app-kenners”
Via e-mail bevraagd
Samenvattingen telkens geanonimiseerd rondgestuurd
Anna Bakker Directeur van de KVB KoninklijkeVereniging van het Boekenvak
Eppo van Nispen tot Sevenaer Directeur Stichting CPNB
Joost Kircsz programmaleider e-Publishing bij Create-it Applied Research (HvA). Directeur van KRA Publishing
Research
Jaap Bloem Senior analist bij VINT (Sogeti Netherlands),co-auteur van “Het App Effect” ( www.theappeffect.org)
Anneke Dirkx Hoofd Afdeling Informatie & Gebruikersondersteuning Universitaire Bibliotheken Leiden
Stelling: “De VertragingsApp spreekt alleen mensen aan die van lezen houden en zal
dus geen nieuwe doelgroep aanboren, hoogstens de bestaande doelgroep aansporen
tot meer lezen. Jonge mensen houden niet van lezen, die spelen liever games of
kijken naar films op de Smartphone als ze ergens moeten wachten”
Samenvatting reacties:
Deze stelling is in twee delen op te splitsen. Het eerste deel wordt door de meeste
deelnemers onderschreven, het tweede deel niet. Men vindt het een goede zaak om
een bestaande doelgroep (de lezers) via een nieuw medium een aanbod te doen.
“Voor marktverdieping is de VertragingsApp een prima instrument.”
12

13. Enquête ( jan.-maart 2013)
Onderzoekspopulatie = gebruikers van de VertragingsApp
op i-phone of i-pad
•
•
•
•
•
Nederlanders in bezit van i-phone: ca. 1,5 miljoen
Nederlanders in bezit van i-pad: ca. 1,25 miljoen
Aantal downloads VertragingsApp: in twee jaar 25.000
Geschat aantal gebruikers VertragingsApp: 15.000 (= populatie)
Aantal respondenten enquête = 9
Inzicht achteraf: te kleine populatie
gekozen die ook nog eens moeilijk te
bereiken is
13

14. Resultaten VertragingsApp enquête
•
•
•
•
•
•
•
Kleine groep gebruikers, weinig respondenten
Fervente lezers, sommigen verslaafd ( 100 boeken per jaar!!)
Lezen zelden met de VA in de trein of in wachtkamers
Favoriete genres: romans, non-fictie zoals geschiedenis en reisboeken,
thrillers, detectives
Bijna allemaal HBO of WO, Leeftijd 25 – 61
Zijn geen andere genres gaan lezen door de VA
Kopen niet meer of minder boeken
Deze uitkomsten zijn niet representatief!
n= 9
Ook twijfel over de validiteit van enkele
vragen
14

15. Enquête Lees Dit Boek App (maart-mei 2013)
Onderzoekspopulatie = gebruikers van de LeesDitBoekApp
op i-phone of i-pad
•
•
•
•
Uitgevoerd door de makers van deze app
Populatie ( 10.000 personen die het gratis “Boek van de Week” hebben
gedownload na verplichte registratie met o.a. e-mailadres)
Aantal respondenten ( n=310)
Secundaire analyse van deze data
Probleem: lastig te vergelijken met VA enquête want:
• Andere vragen gesteld
• LDB app is gratis, VA niet, daardoor méér en andere gebruikers
15

16. Resultaten LeesDitBoekApp enquête
De resultaten van deze enquête zijn
vertrouwelijk en kunnen daarom hier
niet afgedrukt worden.
16

17. Is de VertragingsApp een tovermiddel om
mensen aan het lezen te krijgen?
Uitkomsten poll, 26 april, seminar “Apps, Books,
Content” 40 reacties( van 70 bezoekers)
Wat antwoordden de bezoekers op bovenstaande
vraag?
Voor de lezing:
Na de lezing:
Nee 23
Nee 23
Ja 3
Ja 3
Ja 5
Nee 5
Nee 1
Ja 1

18. Telefonische interviews: Wat gebruikers
van de VertragingsApp graag willen
Resultaten van telefonische interviews met 4 gebruikers van de VA:
Functionaliteit:
• Meer gebruiksgemak ( kantelen, vergroten van letters etc.)
• Attendering als nieuwe versie uitkomt, bijv. via nieuwsbrief
Content:
• Meer recente boeken, ook nieuwe schrijvers
• Meer nieuwtjes over boeken en schrijvers
• Maak er een “bestseller-app” van
• Overzichtelijke indeling op inhoud (op thema, genre o.i.d)
Verkoop:
• Gratis aanbieden
• Makkelijker maken om een boek te bestellen ( zit nu een beetje
18
verstopt)

19. Conclusie
•
•
•
•
•
Het kwantitatieve onderzoek naar de invloed van de
VertragingsApp op het boekenaankoopgedrag van haar
gebruikers heeft geen bewijs geleverd voor enige invloed.
Reden: te weinig respondenten.
Het kwalitatieve deel (observatie, interviews) van het VA
onderzoek laat wel zien dat er een kleine maar enthousiaste
groep gebruikers is die het fijn vinden om via een app kennis te
maken met andere literatuurgenres en auteurs.
Het onderzoek dat de makers van de LeesDitBoekApp hebben
uitgevoerd heeft wél een duidelijk verband aangetoond tussen
het gebruik van deze app en het boekenaankoopgedrag van de
gebruikers ( hij werkt stimulerend op het aankoopgedrag)
Er is een overlap tussen de beide gebruikersgroepen
De beide apps én de beide onderzoeken zijn te verschillend om
de conclusies van het LDB onderzoek geldig te verklaren voor
de VA
19

20. Advies voor vervolgonderzoek naar het effect
van literatuur-apps op de gebruikers
• Meer gebruikersonderzoek doen, liefst door ingebouwde
functionaliteit (log data, pop-up surveys)
• App analytics gebruiken om de performance van de app
te meten in vergelijking met andere literatuur apps
• Verzamel e-mailadressen van gebruikers door verplichte
registratie, (bijv. om gratis boek te verkrijgen zoals bij de
LeesDitBoekApp)
• Panelgroep inrichten voor de VertragingsApp om op gezette tijden
feedback van te krijgen
• Samenwerken met de LeesDitBoek App om de invloed van
literatuur-apps op het boekenaankoopgedrag van gebruikers te
monitoren
20