Normas fiscais e mercantís da empresa. Responsabilidade social.

1. BLOQUE1. A EMPRESA E O SEU MARCO EXTERNO
TEMA 4. NORMAS MERCANTÍS, FISCAIS E LABORAIS
NORMAS MERCANTÍS E FISCAIS
1.- LEXISLACIÓN MERCANTIL
• Concepto e fontes
◦ concepto de lexislación mercantil
◦ principais normas mercantís
▪ constitución
▪ código de comercio
▪ leis especiais
▪ disposicións europeas:
• regulamentos
• directivas
• decisións
◦ xerarquía das normas
• Obrigas e dereitos da empresa
◦ normas contables
◦ competencia e publicidade
▪ competencia
• Lei de Defensa da Competencia
• Lei de Competencia Desleal
▪ Publicidade: Lei Xeral de Publicidade
• Propiedade Industrial e defensa dos consumidores
◦ Propiedade Industrial
▪ invencións
• patentes
• modelos de utilidade
• deseños industriais
▪ signos distintivos
• nome comercial
• rótulo de establecemento
• marcas
◦ Lei de Defensa de Consumidores e Usuarios
• O Rexistro Mercanti l
2.- LEXISLACIÓN FISCAL
• O Dereito Fiscal. Concepto e fontes .
• Os tributos. Concepto e clases .
◦ Concepto de tributo
◦ clases de tributos:
▪ taxas
▪ contribucións especiais
▪ impostos
• Clases de impostos

2. ◦ Segundo o elemento subxectivo do feito impoñible
▪ persoais
▪ reais
◦ Segundo as circunstancias persoais do suxeito pasivo
▪ subxectivos
▪ obxectivos
◦ Segundo o aspecto temporal do feito impoñible
▪ periódicos
▪ instantáneos
◦ segundo o tipo de gravame:
▪ proporcionais
▪ progresivos
◦ segundo a capacidade económica do suxeito pasivo
▪ directos
▪ indirectos
◦ segundo o suxeito activo
▪ estatais
▪ das CCAA
▪ locais
• Elementos dos impostos
◦ Feito Impoñible
◦ Base Impoñible
◦ Base Liquidable
◦ Tipo impositivo
◦ Cota tributaria
▪ íntegra
▪ líquida
◦ Débeda tributaria
◦ Contribuínte
◦ Suxeito pasivo
◦ Suxeito activo
• Análise dos principais impostos
◦ IRPF
◦ IMPOSTO DE SOCIEDADES
◦ IMPOSTO SOBRE O VALOR ENGADIDO
◦ IAE
3.- A RESPONSABILIDADE SOCIAL DA EMPRESA

3. BLOQUE 1. A EMPRESA E O SEU MARCO EXTERNO
TEMA 4. NORMAS MERCANTIS, FISCAIS E LABORAIS DA EMPRESA.
1.- LEXISLACIÓN MERCANTIL.
1.1.- Concepto e fontes.
A lexislación mercantil está constituída polas normas e principios que integran o Dereito
Mercantil.
O Dereito Mercantil é a parte do Dereito que regula a actividade económica que se realiza
nunha empresa. Podemos pois incluír entre os asuntos que trata esta rama do Dereito cuestións
como: a empresa, o empresario, a forma xurídica da empresa, a contabilidade, a publicidade, etc.
As principais normas mercantís son as seguintes:
• A Constitución: é a norma fundamental de todo o sistema lexislativo e a ela deben
aterse as restantes normas, calquera que sexa o seu rango.
• O Código de Comercio: constitúe a normativa mercantil de carácter xeral, regula
cuestións para as que non existe normativa específica. É o principal marco lexislativo
das operacións mercantís en España e actualizouse coa lei 19/1989 do 25 de xullo.
• Leis Especiais: o Cco non abarca toda a lexislación mercantil, a maior parte das
disposicións mercantís atópase nas leis especiais, xa que a empresa e as súas
actividades evolucionan moi rapidamente e son cambiantes. Estas leis especiais son
moitas, entre as mais importantes podemos citar:
◦ Regulamento do Rexistro Mercantil
◦ Lei de Patentes
◦ Lei de Marcas
◦ Lei Xeral de Publicidade
◦ Lei de Defensa da Competencia
◦ Lei de Competencia Desleal
◦ Texto Refundido da Lei de Sociedades Anónimas
◦ Lei de Sociedades de Responsabilidade Limitada
◦ etc.
• Disposicións europeas: a normativa da UE é aplicable dentro dos estados membros. Á
marxe dos tratados fundamentais, as normas europeas basicamente divídense en:
◦ Regulamentos: equivalen a unha lei nacional, son directamente aplicables nos
estados membros tal e como aparece no DOCE
◦ Directivas: obrigan aos estados membros a cumprir os obxectivos marcados nelas,
de forma que se un estado xa os cumpre coa súa lexislación actual, non debe facer
nada; se, pola contra non os cumpre, debe adaptala á correspondente directiva.
◦ Decisións: normas aplicables de forma directa a destinatarios concretos
identificados nas mesmas.
• Ademais o Cco establece que en todo o referente aos contratos mercantís: requisitos,
modificacións, extinción e capacidade dos contratantes, a orde de aplicación das
normas será a seguinte: primeiro o Cco e leis especiais, e no seu defecto as normas
xerais do dereito común ou civil.
1.2.- As obrigas e dereitos da empresa.
1.- Normas contables.
A parte do Cco destinada á contabilidade comprende do artigo 25 ao 49. Nestes artigos
recóllense as obrigas en materia de contabilidade, entre as cales están as seguintes:
• O empresario deberá levar unha contabilidade ordenada, adecuada á súa actividade que
permita un seguimento cronolóxico das súas operacións, así como a elaboración
periódica de balances e inventarios. Tamén se debe levar necesariamente, un libro de
inventarios e Contas Anuais1, e o Libro Diario (recolle cronoloxicamente as operacións
1 O libro de inventarios recolle unha relación do que posúe a empresa e as Contas Anuais a situación patrimonial e os
resultados do período.

4. das empresas). Estes libros deberán ser depositados no Rexistro Mercantil.
• A contabilidade deberá levala directamente o empresario ou persoas debidamente
autorizadas, por exemplo un apoderado (persoa que ten autorización de outra para
representala), sen esquecer a responsabilidade do empresario.)
• As sociedades mercantís teñen que levar ademais un libro ou libro de actas, onde
constarán os acordos adoptados nas Xuntas e noutros órganos colexiados da sociedade;
e un libro de socios que recolle o nome e participacións de cada un deles.
2.- Competencia e publicidade
Co fin de garantir a competencia nos mercados e conseguir que se produza de forma leal,
téñense promulgado as Lei de Defensa da Competencia e de Competencia Desleal.
• A Lei de Defensa da Competencia sanciona condutas que poidan impedir, restrinxir
ou falsear a competencia no mercado nacional. Algunhas destas condutas son: fixación
de prezos ou condicións comerciais a marxe das leis da oferta e da demanda, o reparto
do mercado ou fontes de aprovisionamento co obxecto de dominar o sector, etc. Por
tanto impide ás empresas abusar dunha posición dominante, por iso tampouco permite
as concentracións empresariais que obstaculicen a competencia. Os órganos encargados
de velar polo cumprimento desta lei son o Servizo de Defensa da Competencia e o
Tribunal de Defensa da Competencia.
• Dentro dos comportamentos considerados como desleais, a lei de Competencia
Desleal destaca:
◦ Os actos de engano, que omitan ou falseen as verdadeiras características do produto
ou servizo.
◦ Os actos que denigran o produto ou servizo dos competidores ou o comparan co
propio.
◦ Os actos de imitación e de explotación da reputación allea, como a utilización de
signos distintivos alleos ou de denominacións de orixe falsas.
◦ A entrega de obxectos publicitarios que polas circunstancias nas que se realicen
poñan ao consumidor no compromiso de contratar a prestación principal.
Pola súa parte, a Lei Xeral de Publicidade pretende que a publicidade se realice nun marco
legal, sen que cause perxuizos a terceiros, atente contra persoas nin vulnere valores e dereitos
recoñecidos na Constitución. Por tanto, a lei prohibe:
◦ A publicidade enganosa, no referente a características, calidade, orixe, etc. Dos
produtos ou servizos.
◦ A publicidade desleal que provoque descrédito ou menosprezo dos competidores ou
dos seus produtos.
◦ A publicidade subliminar que, mediante técnicas de produción de estímulos
fronteirizos cos limiares dos sentidos, poida afectar ao público destinatario sen ser
consciente de ser percibida.
1.3.- Propiedade Industrial e defensa dos consumidores.
a) Propiedade Industrial.
A innovación permite avanzar ás empresas e á sociedade. As normas que protexen aos
investimentos e os esforzos innovadores é a Lei de Patentes e a Lei de Marcas.
A Propiedade Industrial é o conxunto de dereitos que se protexen ao crear un invento, unha
marca ou un deseño industrial.
A propiedade industrial protéxese co dereito de explotación en exclusiva. Isto significa que
se impide a outros o uso, fabricación ou comercialización sen o seu consentimento. Este dereito
correspóndelle ao ser o primeiro en rexistrar esa propiedade industrial nun organismo público
chamado Oficina Española de Patentes e Marcas (OEPM).

5. Hai pois como vemos, dúas modalidades de propiedade industrial:
• As invencións que comprenden:
◦ A patente , protexe ideas novas e orixinais durante un prazo que vai de 15 a 20 anos.
Da dereito a ser considerado autor da invención e a explotación (fabricación e
venda) exclusiva.
◦ Modelos de utilidade , protexen as invencións que consisten en dar a un obxecto
unha configuración, estrutura ou constitución da que resulte algunha vantaxe
apreciable para o seu uso ou fabricación. O dereito á protección dos modelos de
utilidade ten unha duración de 10 anos improrrogables. Ex: paraugas multifunción
para praia ou cámping, protector antisalpicaduras para cociñas, filtro para desaugues
do vertedoiro.
◦ Deseños industriais , protexe aqueles aspectos ornamentais novos e orixinais dos
bens atendendo á súa funcionalidade e presentación física (cor, forma, etc.) Teñen
unha duración de 5 anos prorrogables ate 25 . Ex: estampado dunha camisa ou de
colchas, modelos de lanternas e coches, etc.
• Os signos distintivos, que comprenden:
◦ O nome comercial: é o signo ou denominación que serve para identificar a unha
persoa física ou xurídica no exercicio da súa actividade empresarial, que a distingue
de outras idénticas ou similares. (Nome polo que é coñecida unha empresa ou
persoa no sector da súa actividade). Pódense protexer de forma indefinida sempre
que se renoven cada 10 anos. A lei de Marcas admite como nomes comerciais:
▪ Os nomes patronímicos (de familia), as razóns sociais e as denominacións das
persoas xurídicas.
▪ As denominacións de fantasía
▪ as denominacións alusivas ao obxecto da actividade empresarial
▪ os anagramas
▪ calquera combinación dos anteriores.
◦ Os rótulos do establecemento . Serán o signo ou denominación que serve para dar a
coñecer ao público un establecemento e para distinguilo de outros destinados a
actividades idénticas ou similares. Poderán constituír rótulos os mesmos xa
indicados para o nome comercial. A vixente lei de Marcas renunciou a recoñecer o
rótulo como un signo distintivo susceptible de rexistro.
◦ As marcas : son todo signo ou medio que serve para distinguir no mercado produtos
ou servizos dunha empresa, de produtos ou servizos idénticos ou similares de outra.
O dereito de marca concédese por 10 anos renovables, e admítese a renovación
continua.
◦ A denominación de orixe , é a expresión que se utiliza para designar un nome
xeográfico dunha marca, como lugar de fabricación ou extracción dun produto. Ex:
Ribeira Sacra, Faba de Lourenzá, Pemento de Padrón, etc.
Ex: nunha empresa de golosinas. A marca: Martigolos, o nome comercial: Golosinas Martínez,
o Rótulo: “Golosinas Martínez”, a denominación social: Golosinas e Froitos Secos Martínez S.L.
b) O consumidor tamén está protexido mediante a lei de Defensa de Consumidores e Usuarios,
que recoñece o dereito de consumidores e usuarios a ser indemnizado por danos e perxuizos
demostrados no consumo de produtos ou na utilización de bens, e establece unha sere de sancións
administrativas para as empresas que incumpran as normas de consumo.

6. 1.4.- O Rexistro Mercantil.
E un organismo do Estado, dependente do Ministerio de Xustiza que ten como finalidade
garantir a publicidade e veracidade das situacións xurídicas dos empresarios inscritas nel. Pódese
definir do seguinte xeito: oficina de rexistro pública que contén os datos dos empresarios mercantís
para que estes poidan ser coñecidos en calquera momento polos terceiros que con eles se relacionan.
Contén información pública e veraz.
No momento de inscribirse as sociedades no Rexistro Mercantil, estas adquiren personalidade
xurídica.
Segundo o Regulamento do Rexistro Mercantil (RRM), ten por obxecto:
• Inscribir as empresas no momento da súa constitución, así como os actos e contratos
marcados pola lei.
• Legalizar os libros contables das empresas
• Nomeamento dos auditores de contas.
• Depósito e publicidade dos documentos contables
• etc.
O Rexistro Mercantil divídese en Rexistros territoriais, en Galicia hai 5: un en cada capital de
provincia e outro en Santiago de Compostela.

7. 2.- LEXISLACIÓN FISCAL
2.1.- O Dereito Fiscal. Concepto e fontes.
O Dereito fiscal xorde pola necesidade do Estado de obter ingresos para cubrir os gastos
públicos, que se recollen de forma detallada nos orzamentos do Estado.
A lexislación fiscal está formada basicamente pola Lei Xeral Tributaria, que establece o marco
legal para o desenvolvemento dos distintos tributos e normas tributarias.
2.2.- Os tributos: concepto e clases.
O tributo é un ingreso ordinario de Dereito Público que corresponde ao Estado ou a outro ente
público. Os tributos son a clase de ingresos públicos mais importantes do orzamento do Estado.
Teñen carácter de obrigatoriedade para os contribuíntes e a súa finalidade é obter os recursos
necesarios para financiar o gasto público ou ben controlar a actividade económica do país.
A Lei Xeral Tributaria distingue tres clases de tributos: as taxas, os impostos e as contribucións
especiais.
• As taxas son prestacións de diñeiro a un ente público, en contraprestación dun servizo
público ou pola realización dunha actividade, que proporcionan un beneficio directo para o
usuario. Ex: expedición do pasaporte, obtención do DNI, as que se cobran polo aparcamento
e recollida de lixo, matrícula na universidade, etc.
• As contribucións especiais son tributos que se ingresas nun ente público (facendas locais)
por parte dun particular, por un motivo determinado que sole ser a obtención de plusvalías
inmobiliarias (maior benestar, revalorización da propiedade, etc), pero o beneficio obtido co
diñeiro investido non será unicamente para o contribuínte senón para toda a colectividade.
Ex: alumeado, melloras urbanas, etc.
Por tanto podemos dicir que a diferenza entre taxas e contribucións especiais é a seguinte:
nas taxas o feito impoñible é realizado pola administración pero promovido polo particular
obrigado ao pago e nas contribucións especiais tamén existe unha actividade da
administración pero sen que medie unha petición do particular. Ademais nas taxas o
beneficio será unicamente para o contribuínte e nas contribucións especiais para toda a
colectividade.
• Os impostos son pagos esixidos polas administracións públicas sen que haxa unha
contraprestación directa para o contribuínte, é dicir, non hai un destino concreto para ese
diñeiro. Ex: IRPF, IS, etc. De todos os tributos, os que teñen mais importancia no
financiamento dos gastos do estado son os impostos.
2.3.- Clases de impostos
Os impostos pódense clasificar dende distintos puntos de vista:
1. Atendendo ao elemento subxectivo do feito impoñible:
1. Persoais : aqueles cuxo feito impoñible está relacionado cunha persoa determinada.
Ex: IRPF, Imposto sobre o Patrimonio, IS
2. Reais ou de produto : gravan a riqueza independentemente da persoa á que
corresponde. Ex: IBI, imposto sobre a cervexa.
2. En función das circunstancias persoais do suxeito pasivo:
1. Subxectivos: cando as circunstancias e características persoais dos obrigados ao pago
son determinantes á hora de establecer a cantidade a pagar. Ex: IRPF (fillos,
ascendentes, idade, etc.)
2. Obxectivos: se as circunstancias persoais do suxeito pasivo non se teñen en conta.
Ex: IBI, IAE, etc.
3. En relación co aspecto temporal do feito impoñible:
1. Periódicos: o feito impoñible prolongase no tempo de forma periódica. Ex: IRPF
(durante un ano)
2. Instantáneos : o feito impoñible é un feito illado. Ex: IVE.
4. En relación co tipo de gravame:
1. Proporcionais: o tipo de gravame é fixo con independencia da renda obtida. Ex: IVE,
IS

8. 2. Progresivos: o tipo de gravame aumenta ao facelo a base impoñible. Ex: IRPF:
5. Dependendo da forma de manifestarse a capacidade económica do suxeito pasivo (é a
clasificación mais importante):
1. Directos: son os que recaen directamente sobre as persoas ou sobre as empresas en
base á súa dispoñibilidade de renda ou riqueza. Os mais importantes son:
1. O imposto sobre o patrimonio, que pagan as persoas que posúen bens dun
determinado valor
2. Imposto sobre a renda das persoas físicas (IRPF), que recae sobre as persoas que
teñen rendas do traballo, do capital ou de outras fontes.
3. Imposto de sociedades, que pagan as sociedades mercantís polo beneficio obtido.
4. Imposto sobre actividades económicas, que pagan as empresas que exercen
actividades empresariais, profesionais ou artísticas.
5. Imposto sobre sucesións e doazóns, nas doazóns ou herdanzas.
2. Indirectos: son os que se pagan cando se adquire un produto ou se utiliza un servizo.
Polo tanto gravan un feito impoñible a través do consumo sen ter en conta quen o
realiza. Os mais importantes son:
1. Imposto sobre transmisións patrimoniais (ITP) que pagan os particulares que
compran algún ben a outros particulares.
2. Imposto sobre o valor engadido (IVE) que se paga na maioría das transaccións
económicas tanto entre empresas como entre empresas e particulares.
3. Impostos especiais, que recaen sobre consumos específicos e gravan a
fabricación, importación, e no seu caso, a introdución no ámbito territorial
interno de determinados bens, así como a matriculación de determinados
vehículos. Ex: impostos especiais sobre o alcohol e bebidas alcohólicas, imposto
sobre hidrocarburos, imposto sobre labores do tabaco, etc.
6. Segundo quen sexa o suxeto activo con capacidade de esixir o seu pago:
1. Estatais: IRPF, IS, etc.
2. Das Comunidades Autónomas: imposto sobre sucesións e doazóns, imposto sobre o
patrimonio, ITPAJD. Ademais teñen cedido unha parte do IRPF e do IVE.
3. Locais: IAE, IBI, imposto sobre vehículos de tracción mecánica, etc.
4. Tamén hai impostos europeos como os aranceis.
2.4.- Elementos dos impostos.
Os principais elementos que compoñen os impostos son:
• Feito Impoñible: situación ou acción que da lugar á existencia dun imposto: obtención
de renda, propiedade dun patrimonio, compra dun ben, etc.
• Base Impoñible : é a valoración monetaria do feito impoñible e a cantidade sobre a cal se
aplica o imposto: renda, valor do patrimonio, etc.
• Base Liquidable: é a cantidade que resulta de restarlle á base impoñible as cantidades
que a lei permite en cada tributo (reducións). Se non existen a base liquidable coincidirá
coa impoñible.
• Tipo impositivo ou tipo de gravame: é unha porcentaxe que se aplica á base liquidable
ou no seu caso á base impoñible. Se o imposto é proporcional, o tipo é único ou fixo,
independentemente da cantidade da base (IVE, IS). Se o imposto é progresivo, o tipo ou
porcentaxe aumenta a medida que aumenta a base (IRPF).
• Cuota tributaria: é o resultado de aplicar á base o tipo, e pode ser:
◦ íntegra: o resultado anterior
◦ líquida: despois de restarlle á anterior as deducións permitidas pola lei en cada
tributo.
• Débeda tributaria é a cantidade a ingresar en Facenda. É o resultado de restar ou sumar
bonificacións ou recargos á cota tributaria.
• Contribuínte: é a persoa física ou xurídica sobre a que recae o imposto (o que o paga.)

9. • Suxeito pasivo: persoa física ou xurídica que queda obrigada a cumprir as prestacións
tributarias e as obrigas materiais ou formais. Pode coincidir ou non co contribuínte.
• Suxeito activo : quen esixe o pago do imposto (estado, CCAA, concellos)
2.5.- Análise dos principais tributos que afectan á empresa.
O IMPOSTO SOBRE A RENDA DAS PERSOAS FÍSICAS (IRPF)
1.- Natureza do imposto
O IRPF é un tributo de caracter persoal, directo, subxectio e progresivo que establece o Estado
a nivel nacional pero que está cedido en parte ás CCAA, e que grava a renda que obteñen as persoas
físicas.
Imos analizar esta definición:
• Directo porque recae directamente sobre as persoas físicas.
• Persoal: porque está relacionado cunha persoa determinada
• Progresivo: a renda conseguida por cada contribuínte é gravada cun tipo crecente.
• Subxectivo : considera as circunstancias persoais e familiares do contribuínte para
establecer a cuantía a pagar.
2.- Suxeito pasivo e feito impoñible.
O suxeito pasivo é a persoa física que obtén rendas en cantidade suficiente para quedar suxeta
ao imposto.
O feito impoñible é a obtención de renda polo suxeito pasivo.
3.- Base Impoñible
E o importe da renda dispoñible do contribuínte, expresión da súa capacidade económica.
Calcúlase sumando todos os rendementos netos (ingresos íntegros menos gastos necesarios), menos
o mínimo persoal e familiar. Compoñen a renda do contribuínte:
• Os rendementos do traballo dependente: son as percepcións por conta allea. O rendemento
neto calcularase descontando dos ingresos íntegros os gastos deducibles: cotizacións á
seguridade social, a mutualidades, cotas sindicais, etc.
• Rendementos do capital inmobiliario: os que proveñen dos bens inmobles, tanto rústicos
como urbanos que non estean afectos a actividades económicas realizadas polo contribuínte.
Ex: aluguer dun piso. O rendemento neto obterase descontando os gastos deducibles, é dicir,
os necesarios para a obtención dos rendementos: impostos sobre o ben inmoble, taxas,
gastos de conservación, etc.
• Rendementos do capital mobiliario: os derivados das contas en entidades financeiras
ou pola obtención de dividendos.
• Rendementos de actividades económicas: aqueles que procedendo do traballo persoal e do
capital conxuntamente, ou dun so destes factores, supoñan por parte do contribuínte a
ordenación por conta propia de medios de produción de bens ou servizos. Por tanto, cando o
contribuínte explote algunha actividade que se atope dentro das que marca a lei (por
exemplo o empresario individual) ao presentar a declaración da renda, deberá incluír os
beneficios obtidos pola súa actividade neste apartado. O contribuínte pode optar, ao
determinar a base impoñible polos seguintes métodos ou réximes:
◦ Estimación directa: o contribuínte debe calcular o beneficio da súa actividade restando
dos seus ingresos os gastos necesarios para obtelos e o saldo neto dos incrementos ou
diminucións do patrimonio e debe levar a contabilidade correspondente axustada ao Cco
e ao PXC.
◦ Estimación obxectiva: o rendemento neto determínase utilizando os signos, índices ou
módulos xerais determinados por Facenda (volume de operacións, superficie das
explotacións, número de traballadores, quilovatios consumidos, quilómetros recorridos,
etc.). Con isto obtense unha cantidade fixa pola que se debe tributar. Se se opta por este
método non é obrigatorio levar libros de contabilidade.
• Ganancias e perdas patrimoniais: as derivadas do incremento de valor que se produce por
diferenza entre o prezo de venda e o de compra nos bens patrimoniais: pisos, terras, accións,

10. etc.
• As imputacións de rendas que estableza a lei.
4.- A base liquidable
E a base impoñible menos as reducións.
5.- A cota íntegra.
É a base liquidable por o tipo de gravame que é progresivo.
6.- Cota líquida.
É a cota íntegra menos as deducións.
7.- A cota diferencial
É a cota líquida menos as retencións e pagos a conta. Se a diferencia é positiva corresponde
pagar a Facenda a diferencia, se é negativa Facenda ten que devolver a diferencia.
8.- Tributación individual ou conxunta.
Establecese con carácter xeral, a declaración de forma individual. Cando se dean as condicións
de unidade familiar as normas permiten que de forma voluntaria se realice a declaración conxunta.
9.- Devengo e período impositivo.
Con carácter xeral o período da imposición é o ano natural, devengándose o imposto o 31 de
decembro de cada ano. Excepcionalmente o período impositivo é inferior ao ano natural nos casos
establecidos pola normas que regulan o imposto (falecemento do suxeito pasivo, matrimonio, etc.)
10.- Esquema de liquidación.
R e n d e m e n t o s d o t r a b a l l o R e n d e m e n t o s c a p i t a l m o b i i l i a r i o R e n d e m e n t o s c a p . I n m o b . R e n d e m e n t o s a c t i v i d a d e s e c o n ó m i c a s .
B a s e I m p o ñ i b l e
- r e d u c c i ó n s
= B a s e L i q u i d a b l e
X t i p o d e g r a v a m e
= C o t a í n t e g r a
- d e d u c c i ó n s
= C o t a l í q u i d a
- r e t e n c i ó n s e p a g o s a c o n t a
= C o t a d i f e r e n c i a l

11. O IMPOSTO SOBRE SOCIEDADES (IS)
1.- Natureza do imposto
É un tributo de carácter directo, persoal e proporcional que grava a renda das sociedades de
demais entidades xurídicas non sometidas ao IRPF.
É directo porque grava directamente a renda obtida polas sociedades e demais entidades
xurídicas.
É persoal porque recae sobre unha persoa xurídica determinada
É proporcional xa que o tipo de gravame é fixo, con independencia da renda obtida.
2.- Suxeito Pasivo.
Serán suxeito pasivo do imposto todas as persoas xurídicas que non estean sometidas ao IRPF
• Son suxeitos pasivos por obriga persoal de contribuír as sociedades que teñan a súa
residencia en territorio español.
• Son suxeitos pasivos por obriga real as entidades que sen ter residencia en España, obteñan
rendas aquí.
3.- Período impositivo.
Coincide co exercicio económico da entidade, como regra xeral comeza o 1 de xaneiro e remata
o 31 de decembro. Pero pode non coincidir co ano natural, por exemplo, na contabilidade dun
colexio o exercicio económico vai do 1 de setembro ao 31 de agosto.
4.- Feito Impoñible.
O feito impoñible constitúeo a obtención de renda por parte do suxeito pasivo, calquera que
sexa a súa fonte ou orixe. Estas rendas estarán compostas por:
• Os rendementos netos de actividades empresariais, profesionais ou artísticas
• Os rendementos atípicos derivados de algún dos elementos patrimoniais que non se atopen
afectos ás actividades do punto anterior. Ex: aluguer dun inmoble.
• Os incrementos e diminucións do patrimonio.
5.- Esquema liquidativo.
R e s u l t a d o c o n t a b l e ( I - G )
+ / - c o r r e c c i ó n s a o r e s u l t a d o c o n t a b l e
- c o m p e n s a c i ó n d e B I n e g a t i v a s e j e r c i c i o s a n t e r i o r e s
= B a s e I m p o ñ i b l e
X t i p o d e g r a v a m e
= C o t a í n t e g r a
- d e d u c c i ó n s e b o n i f i c a c i ó n s
= C o t a l í q u i d a
- r e t e n c i ó n s e p a g o s a c o n t a
= C o t a d i f e r e n c i a l

12. Aclaracións do esquema:
• A base impoñible obterase do resultado contable (diferencia entre os ingresos e os gastos do
exercicio), corrixida con aumentos ou diminucións consecuencia das correccións positivas
ou negativas ao resultado contable (estes axustes aplicaranse cando existan diferencias entre
as anotacións contables da empresa e o legalmente recoñecido como fiscalmente deducible.
Por exemplo: límites á amortización) e diminuída pola compensación das bases impoñibles
negativas de exercicios anteriores.
• O resultado contable está integrado polos rendementos da sociedade, que se determinan
pola diferencia entre os ingresos e os gastos do exercicio económico. Esta cantidade
proporciónaa a contabilidade.
• Tipo de gravame. O tipo de gravame aplicable ás sociedades con carácter xeral é do 30%,
aínda que hai tipos reducidos para certas sociedades (exemplo as cooperativas fiscalmente
protexidas que tributan ao 20%, as mutuas de seguros, colexios profesionais, fundacións etc
fano ao 25%....). A lei de Orzamentos Xerais de cada exercicio pode modificar o tipo de
gravame do imposto por razóns socioeconómicas que así o aconsellen.
• Cota íntegra. É a base impoñible polo tipo de gravame.
• Cota líquida. É a diferencia entre a cota íntegra e as deducións (por dobre imposición de
dividendos, impostos pagados no estranxeiro, creación de emprego,.....) e bonificacións.
• Cota diferencial. É o resultado de restar á cota líquida as retencións e pagos a conta.
6.- Declaración-liquidación.
O prazo para presentar a declaración do imposto non é igual para todos os contribuíntes. En
principio tense que facer dentro dos 25 días naturais seguintes á data na que legalmente se
aprobaron as contas anuais, e estas deben terse aprobado dentro dos seis meses seguintes ao remate
do exercicio económico.
O IMPOSTO SOBRE O VALOR ENGADIDO (IVE)
1.- Natureza do imposto
É un tributo de natureza indirecta de carácter estatal que recae sobre o consumo e grava a
entrega de bens e prestación de servizos efectuadas polos empresarios e profesionais, así como as
importacións.
2.- Suxeito pasivo.
Serán suxeito pasivo do imposto as empresas ou profesionais que realizan entregas de bens ou
que prestan servizos.
O contribuínte é o consumidor final que é quen soporta a carga do imposto sen poder deducilo,
xa que tanto empresarios como profesionais teñen a posibilidade de repercutir o seu importe sobre o
consumidor de bens e servizos.
3.- Feito impoñible.
O feito impoñible constitúeno as entregas de bens e prestacións de servizos realizadas por
empresarios e profesionais a título oneroso (con contraprestación), con carácter habitual ou
ocasional no desenvolvemento da súa actividade empresarial ou profesional.
4.- Base impoñible.
A base impoñible estará constituída polo total da contraprestación das operacións efectuadas
incluíndo comisións, transportes, envases, etc. Non se inclúen os descontos e bonificacións.
5.- Esquema liquidativo
O que realmente grava o IVE é o valor engadido en cada proceso, así ao IVE repercutido polo
suxeito pasivo sobre o consumidor haberá que deducir o IVE soportado na fase previa. A diferencia
será o que haberá que ingresar en facenda.
Base impoñible x tipo de gravame= cota de IVE (soportado ou repercutido)
IVE repercutido – IVE soportado
• Se da positiva a diferencia, a ingresar en facenda
• Se da negativa, a compensar ou a devolver.
En xeral, das cantidades repercutidas polo IVE, os suxeitos pasivos deducirán as cantidades

13. soportadas que sexan deducibles.
A liquidación periódica, xeralmente por trimestres consistirá en:
• Sumar as cantidades repercutidas por IVE no período
• Restar as cantidades soportadas por IVE que teñan a condición de deducibles
• A diferencia se é positiva será a ingresar e se é negativa a compensar ou a devolver.
6.- Tipos impositivos.
Os tipos actualmente en vigor son:
• O xeral (18%) para as operacións ordinarias.
• O reducido (8%) aplicable a produtos alimenticios, auga, materiais para actividades
agrícolas, medicamentos, vivenda, transporte de viaxeiros, etc.
• O superreducido do 4% aplicable a artigos de primeira necesidade.
Existen unha serie de operacións exentas por diversos motivos:
• De interese público: actividades sanitarias, de ensino, seguridade social
• Económicos: operacións financeiras....
• Culturais: servizos de artistas, escritores, compositores, etc.
Hai réximes especiais que afectan ás pequenas empresas, empresas agrarias, comercio retallista,
axencias de viaxes, etc.
IMPOSTO SOBRE ACTIVIDADES ECONÓMICAS (IAE)
O IAE é un tributo directo, cuxo feito impoñible está constituído polo mero exercicio de
actividades empresariais, profesionais ou artísticas. E un imposto que actualmente tan só afecta as
empresas máis grandes e ten numerosas exencións, como por exemplo, quen inicie unha actividade,
que estará exento polos dous primeiros anos desta, ou as persoas físicas ou as sociedades civís e
mercantís, que teñan un importe neto da cifra de negocios inferior a 1.000.000 de euros, así como
outras actividades.
Este tributo é un imposto municipal, é dicir, o organismo que o recada é o concello.
A cantidade a liquidar obtense da aplicación das tarifas do imposto sobre as cotas municipais
mínimas (marcadas polo concello), e a este resultado aplícanselle uns coeficientes (que dependeran
do número de habitantes do municipio) e ou uns índices (de acordo co nivel da zona) que implican o
incremento da cota. Estas tarifas dependen das actividades que se realicen e as cotas asignaranse
dependendo de diversos factores, como a potencia eléctrica, o número de obreiros ou a superficie do
local.
3.- A RESPONSABILIDADE SOCIAL DA EMPRESA
As preocupacións polas implicacións que tiñan as prácticas empresariais foi un tema de
debate nos ámbitos económicos durante a década dos setenta, pero foron esquecidos durante
bastante tempo. A imparable globalización e as súas consecuencias, así como os escándalos
financeiros ligados a prácticas financeiras irregulares, reabriron a polémica. Os estudosos da
economía e os principais organismos formularon de novo a responsabilidade das empresas ante
a sociedade.
3.1.- A responsabilidade social da empresa (RSE)
Foron moitas as causas que obrigaron a redimensionar o ámbito de responsabilidades
empresariais.
As novas inquietudes e expectativas dos cidadáns, consumidores, poderes públicos e
investidores no contexto da mundialización e o cambio industrial a grande escala.
Os criterios sociais inflúen cada vez máis nas decisións de inversión das persoas ou as
institucións tanto en calidade de consumidores coma de investidores.
A preocupación cada vez maior sobre a deterioración ambiental provocada pola
actividade económica.
A transparencia das actividades empresariais propiciada polos medios de comunicación

14. e as modernas tecnoloxías de información e comunicación
LECTURA
A empresa do século pasado debía explicar aos accionistas, clientes e empregados os
seus criterios de actuación, as súas prácticas. A actual empresa é moito máis complexa, por
iso os criterios deben facerse explícitos tamén aos provedores, as asociacións ecoloxistas, os
medios de comunicación, o Estado, etc.; en definitiva, a todos os membros da colectividade na
que se insire a empresa.
Nesa liña de preocupación, no transcurso do Foro Económico Mundial de Davos (1999), o
Secretario xeral da ONU, Kofi Annan, pediu aos directivos das grandes corporacións
empresariais que implantasen, nas súas prácticas comerciais, unha serie de principios que tiñan
que ver cos dereitos humanos, o traballo e o ámbito.
PRINCIPIOS DE RESPONSABILIDADE SOCIAL EMPRESARIAL.
Dereitos humanos
Principio nº 1. Favorecer e respectar a protección internacional dos dereitos humanos na súa
esfera de influencia.
Principio nº 2. Asegurarse de que as súas empresas non son cómplices dos abusos dos dereitos
humanos.
Traballo
Principio nº 3. Liberdade de asociación e recoñecemento efectivo do dereito á negociación
colectiva.
Principio nº 4. Eliminación de todas as formas de traballos forzados.
Principio nº 5. Abolición efectiva do traballo infantil.
Principio nº 6. Eliminación da discriminación no que atinxe ao emprego e á ocupación.
Ámbito
Principio nº 7. Favorecer unha actitude de cautela ante os desafíos do ámbito.
Principio nº 8. Asumir iniciativas que promovan unha maior responsabilidade ambiental.
Principio nº 9. Auspiciar o desenvolvemento e difusión de tecnoloxías respectuosas co medio.
Estes principios recibiron a adhesión de 45 países e de 627 empresas
Máis recentemente, en marzo de 2000, o Consello Europeo de Lisboa apelou en particular ao
sentido de responsabilidade social das empresas no relativo ás prácticas correctas en materia
de aprendizaxe permanente, organización do traballo, igualdade de oportunidades, inclusión
social e desenvolvemento sostible. Con posterioridade, a Comisión das Comunidades Europeas
elaborou o Libro Verde co obxectivo de promover un marco de referencia sobre a
Responsabilidade Social Empresarial. Este libro transmite tres mensaxes fundamentais: a
definición da Responsabilidade Social; o recoñecemento da necesidade da aplicación de
prácticas responsables e a obriga de informar á sociedade dun triplo balance: económico,
ambiental e social.
De acordo cos documentos anteriores, a responsabilidade social da empresa (Rse)
podémola definir como a integración voluntaria, polas empresas, das preocupacións sociais e
ambientais nas súas operacións comerciais e nas relacións cos partícipes sociais.
Ser socialmente responsable non significa soamente cumprir plenamente as obrigas
xurídicas, senón tamén ir máis alá do seu cumprimento invertendo «máis» no capital humano, o
ámbito e as relacións cos interlocutores.

15. 3.2.- Os ámbitos da responsabilidade social.
Na liña dos documentos antes mencionados (Global Compact, Libro Verde da Comisión) os
ámbitos de Responsabilidade social da empresa poderían dividirse en dous:
1.A dimensión interna. Dentro da empresa, as prácticas responsables no social afectan
en primeiro lugar os traballadores e refírense a cuestións como a inversión en recursos
humanos, a saúde e a seguridade, e a xestión do cambio.
2.A dimensión externa. Nun mundo caracterizado polos investimentos multinacionais e
as cadeas de produción planetarias, a responsabilidade social das empresas debe superar
o ámbito interno, estendéndose ata as comunidades locais e inclúe, ademais de aos
traballadores e accionistas un amplo abano de interlocutores: socios comerciais e
provedores, consumidores, autoridades públicas e ONG defensoras dos intereses das
comunidades locais e o medio.
A pesar das observacións anteriores a xeneralización destas prácticas está moi lonxe de
ser unha realidade en todos os países e empresas.
A obriga do empresario é facer diñeiro (The business of business is business). Esta
famosa frase de Milton Friedman (1912) é utilizada por todos aqueles que se opoñen a
formular as prácticas anexas á Rse. Segundo este economista "nunha economía libre hai unha e
soamente unha responsabilidade social da empresa: utilizar os seus recursos e dedicarse a
actividades que aumenten os seus beneficios".
Os que defenden manter a voluntariedade dos balances social e ambiental argumentan que os
empresarios os realizarán se consideran que lles pode achegar diñeiro ao seu negocio.
Contrariamente, son incrementos de custos e perda de competitividade nos mercados. Dende
este punto de vista a Rse está en todos os estamentos sociais que circundan a empresa,
incluída a Administración: son eles os que deben delimitan o campo de xogo e as normas que se
aplican. O papel da empresa é respectar esas normas.
Os gobernos teñen, sen dúbida, un papel determinante á hora de impoñer un marco
normativo que garanta a posta en marcha deste instrumento básico na relación Empresa-
Sociedade.