2. Տեսակները
◦ Երկու տիպի փոշոտում կա՝ ինքնափոշոտում և խաչաձև փոշոտում։
Ինքնափոշոտումը կատարվում է երկսեռ ծաղիկներում, երբ ծակափոշին
փոշանոթներից թափվում է նույն ծաղկի սպիի կամ փոշանոթից որևէ այլ
եղանակով փոխադրվում է սպիի վրա մի ծաղկի սահմաններում։ Սակայն
երկսեռությունը դեռևս բոլորովին էլ չի կանխորոշում ինքնափոշոտումը։
4. Ինքնափոշոտում
◦ Ինքնաբեղմնավորմամբ ավարտվող ինքնափոշոտումը տեղի է ունենում այն պայմանի
դեպքում, երբ մոտավորապես միաժամանակ հասունանում են ծաղկափոշին և
սաղմնապարկը։ Հասունացած փոշանոթը պայթում է, ծակափոշին դուրս է գալիս, և
ծաղիկը քամուց ճոճվելու ժամանակ կամ միջատի օգնությամբ ծակափոշին կարող է
ընկնել իր իսկ ծաղկի սպիի վրա։ Բացի դրանից, անհրաժեշտ է նաև, որ բիոֆիզիկական
և բիոքիմիկան կարգի խոչընդոտներ չլինեն։ Այսպես օրինակ երբեմն ծաղկափոշին
ֆիզիկապես չի կարող ընկնել սպիի վրա իր ծաղկում՝ փոշանոթների և սպիի
դասավորության կամ թե այն պատճառով, որ փոշանոթը բացվում Է սպիի հակառակ
կողմում։ Շատ հաճախ ծաղկափոշին բեղմնավորման անընդունակ Է լինում իր ծաղկի
մեջ։
Ինքնափոշոտումը անհրաժեշտ Է դիտել որպես սեռական վերարտադրության հատուկ
Էվոլուցիոն տիպ։ Հացազգիների մեջ այն հաճախ կատարվում է դեռ այն ժամանակ, երբ
ծաղկաբույլը գտնվում է տերևապատյանում և օտար ծաղկափոշին չի կարող
ներթափանցել։
5. Խաչաձև փոշոտում
◦ Խաչաձև փոշոտումը հատուկ է բույսերի վիթխարի մեծամասնությանը։ Դարվինը 27 տարի զբաղվել է
ծածկասերմ բույսերի ծաղիկների ձևերի և փոշոտման եղանակների րնդարձակ
հետազոտություններով և եկել է այն եզրակացության, որ էվոլյուցիայի ընդհանուր ընթացքում
խաչաձև փոշոտումը ապահովում է առողջ սերունդ։ Լիսենկոն ապացուցեց, որ ինքնափոշոտվող
բույսերն ընդունակ են սերմերի լավ բերք տալ միայն փոքրաթիվ տարիների ընթացքում։ Իր
ժամանակին տեղի է ունենում այլասերում։ Այսպես, օրինակ ցորենի, գարու, վարսակի, ոլոռի և մյուս
մշակովի ինքնափոշոտվողների սորտերը 10—15 տարուց հետո սկսում են այլասերվել։ Այդ պատճառով
Լիսենկոն առաջարկեց պարբերաբար կատարել ներսորտային խաչաձևում։ Սա հիանալի արդյունքներ
տվեց, և այժմ ներսորտային խաչաձևումը հանդիսանում է սելեկցիայի հիմնական ձևերից մեկը, որը
բարձրացնում է ինքնափոշոտվողների բերքատվությունը։
◦ Մեծ մասամբ բացասական ազդեցություն է նկատվում նաև գեյտենոգամիայի այսինքն՝ մի բույսի
սահմաններում մեկ ծաղկի ծաղկափոշին այդ նույն բույսի մի այլ ծաղկի վարսանդի վրա փոխադրելու
միջոցով կատարվող բեղմնավորման դեպքում։ Ընդհակառակն, քսենոգամիան, այսինքն՝ ծաղկափոշին
մի բույսից մի այլ բույսի փոխադրելուց հետո կատարվող օտարաբեղմնավորումը էվոլուցիոն
առնչությամբ դրական նշանակություն ունի։ Երկտուն բույսերն ստիպված են խաչաձև փոշոտվելու
նրանք շատ ծաղկափոշի են տալիս և շատ սերմեր են առաջացնում։
