It is the document may give you clear and previous information about Irreecha.

1. 11/15/2023 1

2. Irreecha
1.Kuushonni dur irraa kaasanii irreeffannaa qabu.
Uummata kana keessaa tokko Oromoodha.
2.Oromoon sirna Gadaatti aansee kan sirriitti ittin
beekamu, Irreechani.
3.Dhaabbilee sirni Gadaa ijaare keessaa tokko Irreecha.
4.Irreeffannaan jiruufi jireenya Oromoo irraa adda kan
bahu miti.
5. Jireenya guyyaa guyyaatti, Oromoon waaqa isaa ni
kadhata, ni galateeffata.
11/15/2023 2

3. 6. Akka hiikaa amma jirutti, irreechi faajjii eenyummaa
Oromooti.
7. Ibsituu tokkummaa, Ayyaana Oromoon garaagarummaa
siyaasaa fi amantii malee kabajuudha.
8. Irreechi waltajjii araaraa, tokkummaa, jaalalaa, bakka wal-
argaa Oromootaati.
9. Egaa kana irraa ka’uun, Irreechi hiika heddu qabaatus, inni
guddaa fi ijoon kadhaa fi galateeffannaadha.
10. Kadhaa fi galanni godhamu kunis iddoo fi yeroon kan
murtaa’edha.
11/15/2023 3

4. 11. Irreechi gaafa kabajamu, uumamaan uumaa
galateeffatu.
12. Kunis marga jiidhaa, lalisaa ta’e, yoo margi
jiidhan hin jirre immoo baala mukaa jiidhaa ta’e
qabachuuni.
13. Irreechi kutaa Oromiyaa garaagaraa fi biyyaan
alatti bakka garaagaraatti kabajamus, giddu-
galeessan Oromoon hundi bahee Hora Finfinnee fi
Arsadiitti Kabaja. Kuni Irreecha sabaati.
11/15/2023 4

5. Gosoota Irrechaa
•Irreecha Tulluu: Kun Tulluu gubbaatti roobaa fi
nagaaf kadhatama.
•Tulluun waa malee lafa diriiraa hin caalle.
Waaqattis dhiyoodha. Kanaaf waaqni namaaf
dhaga’a jedhamee amanama.
•Kessumattuu yeroo roobni hafee fi hongeen
dheerate kun kan raawwatu.
11/15/2023 5

6. Irreecha Malkaa
•Malkaati: Kan naannoo qama bishaanitti ta’a. Bakka
uumama kanaan Waaqaf galata itti galchaniidha.
•Akkasumas nagaaf waaqa itti kadhataniidha.
 Malkaan mallattoo qulqullinaati
 Lubbuudha- isa malee jiraachun hin danda’amu.
 Malkaan wayyuudha/ulfoodha. Madda cufuun
hooda.
 Malkaan hafuura nagaati, hafuura fayyummaati fi
abdiidha jedha Oromoon.
11/15/2023 6

7. Yoom Eegale?
- Yeroon isaa qabatamaan beekamuu baatus,
- Akka ragaan seenaa tokko tokko jedhutti,
Oromoon Irreecha kana kan jalqabe, waggaa
kuma 6000 dura akka ta’eedha.
11/15/2023 7

8. Maal kadhata Oromoon?
Oromoon Waaqa kan kadhatu;
Nagaa,
Rooba,
Jaalala,
Tokkummaa,
Araara fi waan waaqni kenneef hundaaf
immoo waaqa isaa galateeffata.
11/15/2023 8

9. Waaqni kun eenyu?
Oromoon kan amanu,
kan fakkaattii hin qabne,
waaqa tokkicha,
abbaa kennaa waan hundaa,
abbaa uumama kanaati.
11/15/2023 9

10. Irreechi Maalif Birraa Kabajama?
Yeroo hunda irreechi Masqalaan booda kan kabajamu. Kunis
Oromoon osoo Masqala hin gubin hin irreenfatu.
Masqala gubuun gara ifaatti bahuu agarsiisa. Sanaan booda
kan irreechi kabajamu.
- Birraan yeroo quufati jedhama Oromoo biratti.
- Yeroo hundi abdiin itti guutudhamuudha
- Birraan yeroo namni roobaa fi dukkana gannaa keessaa gara
ifa birraatti bahuudha.
- Yeroo lagni guute darbee firri wal qunnamuu fi walitti
dhufee wal dubbisuudha.
- Birraan yeroo sodaan baduudha.
11/15/2023 10

11. Irreecha dura maaltu raawwatama?
- Osoo masqala hin ibsin, Irreecha hin dhaqan.
- Torban tokko dursee Oromoon waan raawwatu qaba.
- Kan waldhabe ni araarama.
- Garaa qulqulluun gara bakka irreechaa deemta.
- Haaloo/gadoo garaatti qabachuun waaqa kadhachuun
hin danda’amu.
- Namootni yoo waldhaban, osoo gara irreechaa hin
dhufin achuma bakka jiraatanitti araaramu. Namootni
yoo walitti araaraman waaqatu namaaf dhaga’a
jedhamee amanama.
11/15/2023 11

12. Bu’aan Irreechaa Maali?
- Oromootni kallattii garaagaraa irraa dhufuun achitti
wal arguun nageenya naannoo ofii fi biyyaa wal
gaafatu.
- Walitti dhufeenya namootaa, gosaa, sabootaa fi
biyyootaa ni jabeessa.
- Yeroo ammaa kana waltajjii sabootaa fi sablammootaa
ta’eera.
- Madda galii tuuriziimii cimaa illee ta’aa dhufee jira.
11/15/2023 12

13. Irreechi Maalif Dilbata Kabajama?
- Kun dirqama miti.
- Akka abbootin Gadaa murteessanitti:
- Kuni kan ta’e yeroo dhiyoo keessa. Murtii
boordii Machaa fi Tuulamaatin.
- Haa ta’u malee Dilbata ta’uun mormii kaase hin
qabu.
- Guyyaan kun guyyaa hojiin idilee hin jirreefi
namoota hedduf guyyaa mijatuudha.
11/15/2023 13

14. Kadhaafi Galateeffannaa taasifamu;
- “Kan ganna bacaqii nu oofkalchite,
- Kan dukkanaa gara ifaatti nu baste,
- Kan kan facaafne nuuf biqilchite,
- Sa’aa namaa kan nagaa nuuf kennite,
- Galanni siif haa ta’u.
- Midhaan biqilchite namaaf simbira waliin nu soori.
- Bara nagaa, kan quufaa nuuf godhi.
- Yaadaf hawwii keenya nuuf guuti” jedhanii kadhatu.
11/15/2023 14

15. Sirboota garaagaraan dabaalamuuni irreechi kan kabajamu
Mareeyoo (*3)
Alaa mana nuuf toli yaa ayyoleewoo
Mareewoo(*3)
Mee nutti araarami yaa ayyoleewoo….
• Kan biraa immoo
Gabbisayyoo ---hoo-hoo Roobee lafa gabbisee
Gabbisayyoo ---hoo-hoo roobee nafa nuuf ga’i
Gabbisayyoo ---hoo-hoo- yaa waaqi ati nuuf na’ii
11/15/2023 15

16. Irreechaa fi Amantii
- Amantiin kamiyyuu qaama aadati.
- Gochootni aadaa fi amantiin wal qabatan heddu
keessatti argamu.
- Kan amantii kamuu faallessuu fi balleessu miti.
- Waan waaqni kenne hundaaf galata galchuudha.
- Kanaaf amantiin osoo wal hin qoodin, Oromoon
hundi akkuma Kanaan duraa irratti hirmaatu.
11/15/2023 16

17. Ilaalchota Dogoggoraa/Misconceptions
- Namootni baay’en akka agarsiisa aadatti
warri ilaalan jiru.
- Kaan immoo kuni kan amantii tokkoo qofa
warri jedhan jiru.
- Amantii biroon waan wal faallessu akka
ta’etti warri ilaalan illee jiru.
- Oromoon tulluu ykn laga miti kan
waaqeffatu.
11/15/2023 17

18. Horaa Bulaa!
Ayyaana Gaarii!
11/15/2023 18