μεταπτυ

1. Η επιμόρφωση των Διευθυντών
σχολικών μονάδων: Αναγκαιότητα
σχεδιασμού οργανωμένων
προγραμμάτων.
Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα: Στελέχη
Εκπαίδευσης, Α’ εξάμηνο
Μάθημα: Εκπαιδευτική πολιτική
Φοιτήτρια: Μπαμπαλή Αικατερίνη
ΑΕΜ: 405

2. Η σημασία της αποτελεσματικής ηγεσίας στην αποτελεσματικότητα
της σχολικής μονάδας
• Ανώτερο ιεραρχικά όργανο του εκπαιδευτικού προσωπικού μιας σχολικής
μονάδας είναι ο διευθυντής της, με κύριο ρόλο την οργάνωση και διοίκηση
της.
• Διευθυντής ενός σχολείου ορίζεται και τοποθετείται ο εκπαιδευτικός που
πληροί τα κριτήρια μιας διαδικασίας που προβλέπεται από τις διατάξεις του
Ν.3848/2010 και επιφορτίζεται με το έργο και την ευθύνη:
 της εφαρμογής των νόμων
 των Υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων,
 των εντολών των ανώτερων βαθμίδων Εκπαίδευσης,
 την ανάληψη πρωτοβουλιών για την ομαλή λειτουργία της σχολικής
μονάδας και
 την προώθηση και υποστήριξη των εκπαιδευτικών καινοτομιών (ΦΕΚ
1340/16-10-2002, τ.Βj).
• Στη σημερινή κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης ο διευθυντής
καλείται συνεχώς να εμπλουτίζει τις γνώσεις και τις δεξιότητες του, ώστε να
μπορεί να ανταποκριθεί σε θέματα διοίκησης, οργάνωσης,
προγραμματισμού, αξιολόγησης, διαμεσολάβησης ανάμεσα στο
εκπαιδευτικό προσωπικό, υποστήριξης του μαθητικού δυναμικού και
εκπλήρωσης των στόχων της σχολικής μονάδας
(Μάρδας & Βαλκάνος, 2002)

3. Η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης των διευθυντών σχολικών
μονάδων της Ελλάδας.
• Η αποτελεσματικότητα της σχολικής μονάδας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την
αποτελεσματική διεύθυνση της και την ικανή ηγεσία της.
• Η σύνδεση αυτή των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων ενός σχολείου με την
ποιότητα της ηγεσίας δημιουργεί στα στελέχη την ανάγκη για περαιτέρω
επαγγελματική ανάπτυξη , κατάρτιση και δια βίου μάθηση.
• Στην Ελλάδα η επιμόρφωση των διευθυντών αποτελεί ένα θέμα των τελευταίων
χρόνων.
• Μέχρι τη δεκαετία του ’90 η όποια προσπάθεια για επιμόρφωση είχε να
κάνει περισσότερο με το κομμάτι της αξιολόγησης ή το εκτελεστικό έργο της
διοίκησης .Παράλληλα, την ίδια δεκαετία το ΥΠΕΠΘ πρότεινε ταχύρρυθμα
επιμορφωτικά προγράμματα στα ΠΕΚ για όσους εκπαιδευτικούς
επιθυμούσαν να γίνουν στελέχη εκπαίδευσης.
( Ανδρεοπούλου, 2020)

4. Επιμορφωτικά προγράμματα
• Από την επόμενη δεκαετία ψηφίζεται ο νόμος Ν. 3848/2010 σύμφωνα με τον οποίο η
ανέλιξη ενός εκπαιδευτικού σε διευθυντή μιας σχολικής μονάδας είναι εφικτή μόνο με
την προϋπόθεση συμμετοχής του στα επιμορφωτικά προγράμματα του Εθνικού Κέντρου
Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης –ΕΚΔΔΑ. Οι πρώτοι 190 υποψήφιοι διευθυντές
επιμορφώθηκαν στα προγράμματα αυτά που ήταν 8 και έλαβαν χώρα στη Αθήνα και τη
Θεσσαλονίκη εκείνη την χρονιά
• Επιμορφωτικά προγράμματα για διευθυντές διοργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν
από τον ΕΠΕΑΚ από το 2000-2006. Οι τίτλοι των προγραμμάτων ήταν οι εξής: «Μείζον
πρόγραμμα επιμόρφωσης» και « Επιμόρφωση Στελεχών Διοίκησης».
• Ένας άλλος επιμορφωτικός φορέας που σχεδίαζε και διοργάνωνε επιμορφωτικά
σεμινάρια και ημερίδες για τα εγγεγραμμένα στον σύλλογο στελέχη εκπαίδευσης από το
2016 έως το 2020 είναι η Πανελλήνια Επιστημονική Ένωση Διευθυντών σχολείων
Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ειδικότερα, διοργανώθηκαν από την επιστημονική αυτή
ένωση 4 κύκλοι από σεμινάρια με γενικό θέμα την « Οργάνωση και Διοίκηση της
Εκπαίδευσης.
(Παπαϊωάννου, Γιαβρίμης, Βαλκάνος, Κατσαφούρος, 2013)

5. • Ένα ακόμη οργανωμένο επιμορφωτικό πρόγραμμα για τους διευθυντές των σχολικών μονάδων
υλοποιήθηκε το 2016. Είχε διάρκεια 166 ώρες και θέμα την « Διοίκηση των Σχολικών Μονάδων».
 Φορέας ήταν το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
 Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του προγράμματος πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης
(ΙΝΕΠ).
 Η συμμετοχή ενός εκπαιδευτικού στο επιμορφωτικό αυτό πρόγραμμα έγινε μόνο με σκοπό την ανάληψη
διευθυντικής θέσης.
• Το ΕΚΔΔΑ , παράλληλα, μέσω του ΙΕΠ έχει υλοποιήσει τέσσερα επιμορφωτικά προγράμματα την περίοδο
του Ιανουαρίου – Ιουλίου 2020 με θέματα τη Δημόσια Διοίκηση, τη Διοίκηση των Εκπαιδευτικών
Μονάδων, τη Διοικητική Μεταρρύθμιση και Αποκέντρωση και τη Διαχείριση των Κρίσεων και
κινδύνων στα σχολεία.
• Σημαντική προσπάθεια επιμόρφωσης σε θέματα διοίκησης της εκπαίδευσης πραγματοποιείται ειδικότερα
στο πλαίσιο των μεταπτυχιακών προγραμμάτων Πανεπιστημίων όπως το ΔΠΘ, ΤΟ ΕΚΠΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΑΠ.
• Επίσης, ταχύρρυθμα επιμορφωτικά προγράμματα για διευθυντές σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από τον
ΟΕΠΕΚ (Οργανισμός Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών) στο πλαίσιο του 3ου ΚΠΣ/2ΟΥ ΕΠΕΑΚ / ΜΕΤΡΟ 2.1 ΚΑΙ
ΠΡΑΞΗ: «ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΩΝ ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ»
• Προγράμματα επιμόρφωσης προαιρετικά σχεδιάζονται και από τα Περιφερειακά Ινστιτούτα Επιμόρφωσης-
ΠΙΝΕΠ που περιλαμβάνουν θεματικές σχετικές με την επιμόρφωση των διευθυντών, όπως: Εκπαίδευση
Στελεχών Διεύθυνσης, Δημόσια Διοίκηση ( MANAGEMENT) κ.ά.

6. Αποτίμηση των υφιστάμενων επιμορφωτικών προγραμμάτων από
ανασκόπηση των ερευνών
• Αρνητικά χαρακτηριστικά υφιστάμενης επιμορφωτικής προσπάθειας:
 Τα προγράμματα αυτά περιέχουν μια γενική θεματολογία χωρίς εμβάθυνση σε
ένα συγκεκριμένο τομέα.
 Ο τρόπος επιμόρφωσης δεν ήταν οργανωμένος και απουσίαζε η δομή και η
σταθερότητα στα προγράμματα.
 Η διάρκεια ήταν μικρή και τα προγράμματα έδιναν μια ευκαιριακή και
αποσπασματική δυνατότητα κατάρτισης.
• Κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται και από τα πορίσματα των ελληνικών
ερευνών:
 Πιο συγκεκριμένα, σε έρευνα του Παπαθωμά (2006) προέκυψε πως το 41,03%
του συνόλου των στελεχών δεν έχει επιμορφωθεί στο αντικείμενο της διοίκησης
της σχολικής μονάδας, αν και το 93,58% αυτών πιστεύει πως τα στελέχη πρέπει
να επιμορφωθούν στην άσκηση ηγεσίας, στις εκπαιδευτικές καινοτομίες,
στις νέες τεχνολογίες και στη διαχείριση κρίσεων.

7.  Ως προς την υφιστάμενη κατάσταση των επιμορφωτικών προγραμμάτων που
έχουν ήδη διεξαχθεί, οι έρευνες αναδεικνύουν την αναποτελεσματικότητά τους
σύμφωνα με τους ίδιους τους διευθυντές. Ειδικότερα, έρευνα που διεξήγαγε ο
Ο.ΕΠ.ΠΕΚ (2010) έδειξε ότι:
 το 62,7% των διευθυντών είναι δυσαρεστημένοι από το περιεχόμενο των
προγραμμάτων στα οποία συμμετείχαν και το 56,65% από την οργάνωση τους.
 Το 50% ανέφερε ως επιθυμητό τρόπο κατάρτισης τη βιωματική μάθηση και τα
μαθήματα εργαστηριακού τύπου.
 Ανάλογα ήταν τα πορίσματα της έρευνας που διεξήγαγε και το Παιδαγωγικό
Ινστιτούτο ( 2010-2013) ενταγμένη στο Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης σε
3.435 διευθυντές όλης της Ελλάδας. Οι διευθυντές εξέφρασαν την απογοήτευση
τους αναφορικά με την οργάνωση, τον τρόπο και το περιεχόμενο των
προγραμμάτων κατάρτισης.
• Πρότειναν δε την κατάρτιση τους στα εξής θέματα:
o 1.Νέες τεχνολογίες,
o 2. Διοίκηση και πολιτική της εκπαίδευσης,
o 3. Επικοινωνιακές δεξιότητες και σχέσεις με μαθητές και γονείς,
o 4.Επίλυση προβλημάτων της τάξης,
o 5.Νέες κατευθύνσεις στη διδακτική πράξη.

8. Μορφές προγραμμάτων – Προτάσεις των ερευνητών
 Οι ερευνητές έχουν καταθέσει προτάσεις και εισηγήσεις που μπορούν να ληφθούν υπόψη
για τα προγράμματα που θα ακολουθήσουν. Οι προτάσεις αυτές είναι οι εξής:
 Σχεδιασμός προγραμμάτων εισαγωγικής κατάρτισης πριν την ανάληψη διοικητικών
καθηκόντων και «περιοδικής επιμόρφωση» για τα εν ενεργεία στελέχη.
 Σχεδιασμός μεταπτυχιακών προγραμμάτων σχετικών με την διοίκηση της εκπαίδευσης.
 Επιμορφωτικά προγράμματα με περιεχόμενο που θα προκύπτει από τη διερεύνηση των
ίδιων των αναγκών των διευθυντών, με μορφή σεμιναρίων και εργαστηρίων πριν την
έναρξη της σχολικής χρονιάς.
 Κίνητρα για τους επιμορφούμενους , οικονομικά ή απαλλακτικά από το διοικητικό
καθήκον τις μέρες κατάρτισης.
 Δημιουργία «τράπεζας πληροφοριών» όπου θα καταγράφονται τα ερευνητικά δεδομένα
και οι ανάγκες των διευθυντών και την οποία θα μπορούν να συμβουλευτούν οι αρμόδιοι
υλοποίησης των προγραμμάτων.
 Σύνδεση της κατάρτισης με την αξιολόγηση, η οποία προτείνεται να προηγείται, γίνεται
ταυτόχρονα και να έπεται της επιμόρφωσης.
(Παπαϊωάννου, Γιαβρίμη, Βαλκάνου και Κασταφούρου (2013)

9. Η επιμόρφωση των Διευθυντών σχολικών μονάδων σε χώρες
της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Στα περισσότερα κράτη- μέλη της Ευρώπης η επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών και των στελεχών της εκπαίδευσης αποτελεί ζήτημα
υψίστης σημασίας και προτεραιότητας, καθώς αντικατοπτρίζει την
ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου.
• Η επιμορφωτική πολιτική που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
είναι ένα ενδουπηρεσιακό μοντέλο επιμόρφωσης :
ο διευθυντής επιμορφώνεται σε προγράμματα κατά τη διάρκεια των
τριών πρώτων ετών της θητείας του ως στέλεχος ,
καθοδηγείται από επαγγελματίες με πείρα και επιστημονικές
γνώσεις και
πληροφορείται σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής του θητείας
από ένα δίκτυο- τράπεζα οδηγιών
( Γκόβαρης και Ρουσσάκης, 2008: 62-70)

10. • Στον παρακάτω πίνακα η Κουσκουμπέκου(2018) απεικονίζει στην
εργασία της τις χώρες της Ε.Ε. στις οποίες οι διευθυντές
παρακολουθούν εξειδικευμένα προγράμματα επιμόρφωσης.