Profielwerkstuk Zonne-energie

Profielwerkstuk
Zonne-energie
Bas de Boer
& Joshua Slik
6 vwo

Profielwerkstuk: Zonne-energie Titelpagina Bas de Boer
Hoofdstuk: Productie simpele zonnecel Joshua Slik 0
Profielwerkstuk
Zonne-energie
Geschreven door
Bas de Boer
Joshua Slik
6 vwo Mendelcollege
onder begeleiding van C. H. W. Bekker
voor het vak scheikunde
Afgerond op 3 maart, 2014 te Haarlem
00. 056 pagina's
15.238 woorden
84.923 characters
0 08.916 regels
177.2 uur

Profielwerkstuk: Zonne-energie Inhoudsopgave Bas de Boer
INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................................................2
VOORWOORD ..................................................................................................................................................4
INLEIDING ........................................................................................................................................................6
WERKING ZONNECEL........................................................................................................................................8
PRODUCTIE SIMPELE ZONNECEL..................................................................................................................... 10
WERKPLAN VOOR HET MAKEN VAN EEN DSSC............................................................................................................. 11
WERKPLAN VOOR VERRICHTEN VAN METINGEN AAN EEN DSSC....................................................................................... 13
VOORDELEN EN HINDERNISSEN ZONNE-ENERGIE .......................................................................................... 14
VOORDELEN ......................................................................................................................................................... 14
HINDERNISSEN ...................................................................................................................................................... 15
OPBRENGST ZONNECEL.................................................................................................................................. 16
OPBRENGST 'DYE-SENSITIZED' ZONNECEL.................................................................................................................... 17
OPBRENGST COMMERCIEEL KRISTALLIJN ZONNEPANEEL ................................................................................................. 18
OPSLAG ENERGIE............................................................................................................................................ 22
ACCU'S................................................................................................................................................................ 23
CONDENSATOREN/SUPERCONDENSATOR.................................................................................................................... 23
WATERSTOF ......................................................................................................................................................... 24
METHANOL .......................................................................................................................................................... 25
BEREKENINGEN AAN OPSLAG.................................................................................................................................... 26
CONCLUSIES ................................................................................................................................................... 28
AFSLUITING.................................................................................................................................................... 30
LOGBOEK ............................................................................................................................................................. 31
DANKWOORD ................................................................................................................................................ 34
BRONVERMELDING ........................................................................................................................................ 36
ILLUSTRATIES ........................................................................................................................................................ 36
WORLD WIDE WEB ............................................................................................................................................... 36
LITERATUUR.......................................................................................................................................................... 37
BIJLAGEN........................................................................................................................................................ 38
BIJLAGE 1: EFFECT VAN INVALSHOEK OP OPBRENST ZONNECEL........................................................................................ 38
Inhoudsopgave ............................................................................................................................................. 39
Samenvatting ............................................................................................................................................... 40
Inleiding........................................................................................................................................................ 40
Methode....................................................................................................................................................... 40
Resultaten..................................................................................................................................................... 43
Discussie ....................................................................................................................................................... 45
Conclusie....................................................................................................................................................... 47
Aanbevelingen toekomstig onderzoek ......................................................................................................... 47
BIJLAGE 2: TABEL GEGEVENS ZON ............................................................................................................................. 48

Profielwerkstuk: Zonne-energie Voorwoord Bas de Boer
Joshua Slik
In 5 VWO deed ik een voorstel aan mijn scheikunde docent, Dhr. C.H.W. Bekker, om een keer in de
klas een zonnecel te maken om het hoofdstuk wat toen besproken werd, redox reacties, verder te
illustreren. Door tijdsgebrek was dit helaas niet mogelijk, echter deed Dhr. Bekker wel een voorstel
om dit onderwerp te kiezen voor het profielwerkstuk. Hij illustreerde dat dit onderwerp ook een
goed onderwerp is voor de praktische opdrachten van natuurkunde en scheikunde.
Nu vindt ik scheikunde een ontzettend interessant vak en het is uiteraard heel mooi als ik een
onderwerp kon gebruiken voor de drie belangrijkste scripties van het jaar.
Uiteindelijk zijn wij gaan samenwerken voor het profielwerkstuk, omdat wij allebei enthousiast zijn
om te zoeken naar alternatieve energiebronnen, zeker nu het punt nadert dat de fossiele
brandstoffen opraken. Wij menen dat de doorsnee wereldbewoner niet bewust is van het feit dat
alternatieve energiebronnen nu ontzettend belangrijk worden. Het einde van het olie- en aardgas
tijdperk is nabij.
Bas de Boer
Ik had nog geen onderwerp voor mijn profielwerkstuk en toen Joshua aan mij vroeg of ik het
profielwerkstuk samen met hem wilde doen, leek mij dit een leuk idee. Hij had al het onderwerp
gekozen. Het leek mij interessant om te kijken hoe een zonnecel precies in elkaar zit. Ook was het
gelijk mooi meegenomen dat we een deel van het profielwerkstuk voor de praktische opdracht van
scheikunde kunnen gebruiken.

Profielwerkstuk: Zonne-energie Inleiding Bas de Boer
Duurzame energie wordt steeds belangrijker in een wereld waar fossiele brandstoffen schaarser
worden. Op een gegeven moment is het op, en moeten we vertrouwen op alternatieve bronnen van
energie. Daarom is het belangrijk dat er nu onderzoek wordt gedaan en zo mogelijk projecten
worden gestart om minder afhankelijk te worden van fossiele brandstoffen.
Een voor de hand liggende bron van energie is de stralende bol van gas die elke dag de aarde verlicht,
de zon. De energie in het licht van de zon is een onuitputbare vorm van energie. Tenminste, tot de
zon sterft en de aarde verandert in ’s werelds grootste oven.
De vraag is: Is het wel haalbaar om zonne-energie te gebruiken als alternatieve bron van energie.
Daarom is onze hoofdvraag voor deze scriptie:
“Is het haalbaar en reëel om het energieverbruik van alle huishoudens in
provincie Utrecht volledig te voorzien in zonne-energie”
De reden dat wij provincie Utrecht hebben gekozen als doelgebied is omdat het hoofdstation van het
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut in De Bilt, Utrecht staat, en wij daar dus veel
gegevens van kunnen gebruiken in onze berekeningen.

Profielwerkstuk: Zonne-energie Hoofdstuk Bas de Boer
Scheikunde Werking zonnecel Joshua Slik 88
Een zonnecel is een constructie die licht kan omzetten in elektrische energie. Licht kan worden
geïnterpreteerd als golf en als deeltje, dit heet het golf-deeltje-dualisme. Voor deze scriptie zien wij
licht als deeltje. Dit deeltje heet een foton, die zich met een bepaalde energie voortbeweegt. Alle
lichtbronnen stralen deze energiepakketjes uit, het meest voor de hand liggende voorbeeld is de zon.
Het belangrijkste gedeelte van de zonnecel, dat wilt zeggen: het gedeelte dat de energie van fotonen
omzet in een elektrische stroom, is een combinatie van een p-type halfgeleider en een n-type
halfgeleider, genaamd een pn-overgang. Een pn-overgang wordt vaak gemaakt uit silicium als
hoofdbestanddeel. In een silicium kristal worden dan atomen met een elektron meer of minder in de
buitenste schil ingebracht. In de praktijk is dit meestal fosfor en boor. Dit vervuilen van een stof
wordt ook wel doteren genoemd.
Een silicium kristal waar fosfor-onzuiverheden zijn aangebracht wordt ook wel een n-type
halfgeleider genoemd. Fosfor (2,8,5) bevat een elektron meer dan silicium (2,8,4) in de buitenste
schil. Vier elektronen van fosfor vormen paren met vier elektronen van silicium, het extra elektron
kan geen paar vormen. Dit elektron dat geen paar kan vormen is zwak gebonden aan de fosforkern
en beweegt hierdoor in een grote baan er om heen. Het elektron beweegt nu enigszins vrij in het
kristal; met andere woorden: bewegen er negatieve deeltjes door het kristal heen.
Een silicium kristal waar boor-onzuiverheden zijn aangebracht wordt ook wel een p-type halfgeleider
genoemd. Boor (2,8,3) bevat een elektron minder dan silicium (2,8,4) in de buitenste schil. Drie
elektronen van boor vormen paren met drie elektronen van silicium, het extra elektron van silicium
kan geen paar vormen. Als gevolg hiervan is er nu een gat in de elektronenstructuur van dit kristal.
Dit gat wordt constant opgevuld, wat weer resulteert in de creatie van een ander gat. Deze gaten
spreken we voor het gemak voortaan aan als positieve deeltjes. Deze positieve deeltjes bewegen nu
door het kristal heen.
Deze twee typen halfgeleiders kan men aan elkaar koppelen, dit noemt men een pn-junctie. Voordat
men de koppeling maakt, zijn beide halfgeleiders lading neutraal. Ten opzichte van elkaar is de n-
type negatief geladen en de p-type positief. Zodra men de twee koppelt gebeurt er nog niets. Men
geeft er eerst energie aan, meestal in de vorm van elektriciteit. Dit geeft de negatieve deeltjes rond
de fosforkernen genoeg energie om volledig los te komen en gaan er door middel van diffusie
elektronen van het n-type naar het p-type waarbij ze de gaten opvullen die daar zijn. Hierdoor is er
nu een fosfor atoom positief geladen en een boor atoom negatief geladen, want ze hebben
respectievelijk een elektron te weinig en te veel.
Figuur 1-1
Dit gaat door totdat een evenwicht bereikt is. De voorwaarde van het evenwicht is als volgt:
𝐹𝑑𝑖𝑓𝑢𝑠𝑠𝑖𝑒 = 𝐹𝑑𝑟𝑖𝑓𝑡 . Drift is een fenomeen dat te vergelijken is met magneten. Deeltjes met gelijke
lading stoten elkaar af, deeltjes met tegensgestelde lading trekken elkaar aan. De 𝐵−
deeltjes stoten
de vrije negatieve deeltjes in het n-type af, eveneens stoten de 𝑃+
deeltjes de positieve deeltjes in

Scheikunde Werking zonnecel Joshua Slik
9
het p-type af. Er is dus meer kracht nodig om alsnog door te dringen van het ene type naar het
andere type. Deze kracht wordt groter tot de diffusie kracht hieraan gelijk is. Nu bewegen er geen
deeltjes meer naar het andere type, want de kracht die wordt uitgeoefend op het deeltje naar het
ene type is gelijk aan de afstotende kracht die dat type uitoefent op dat deeltje.
De oplettende lezer heeft al door wat een pn-junctie in het dagelijks leven ook wordt genoemd. Een
pn-junctie is namelijk het hoofdbestanddeel van een diode. Een pn-junctie laat namelijk stroom door
als men de plus pool van een spanningsbron aansluit op het p-type en de min pool op het n-type,
maar niet andersom.
Als men dit doet, dan voegt men elektronen toe aan het n-type vanuit de spanningsbron, hierdoor
vergroot de diffusiekracht, die nu dus groter is dan de driftkracht en kunnen er negatieve deeltjes
van het n-type naar het p-type toe. Dat negatieve deeltje vult een gat op in het p-type, wat er voor
zorgt dat er een elektron kan worden onttrokken aan het uiteinde van het p-type, waar de elektrode
zich bevindt. Dit elektron gaat door de lading die er aan vast zit en duwt alles door, wat er voor zorgt
dat er een elektron in het n-type wordt gedeponeerd. Vanaf hier begint deze cyclus opnieuw.
Maar een pn-junctie kan ook zelf een stroom laten lopen. Fotonen bevatten energie, zoals hiervoor al
was uitgelegd. Als een foton met de juiste golflengte en energie op een fosforatoom valt, zal het
elektron dat losjes gebonden was vrijkomen van de kern. Deze vult een gat op in het p-type, en alles
gaat verder zoals het in een diode ook gaat. Een elektron wordt onttrokken aan het p-type, schuift
alles door tot er een elektron bij komt in het n-type.

Scheikunde Productie simpele zonnecel Joshua Slik 10
De proef voor ons profielwerkstuk bestaat uit het maken van een zonnecel. Nu hebben we niet het
geld noch een halfgeleider fabriek om een commerciële zonnecel te maken met silicium. Daarom
hebben wij gezocht op het internet naar manieren waarop andere scheikundefanaten zonnecellen
maken en experimenteren met andere type zonnecellen. Wij hebben uiteindelijk gekozen voor de
minder bekende zonnecel; de DSSC.
DSSC staat voor 'dye-sensitized solar cell', het is dus een zonnecel die met een kleurstof werkt. Deze
zonnecel wordt ook Grätzel-cel genoemd, naar zijn uitvinder Michael Grätzel die samen met Brian
O'Regan in 1988 dit type zonnecel bedacht.1
Hoewel het rendement van deze zonnecel lager is dan
de silicium zonnecel, is hij toch aantrekkelijk vanwege zijn lage prijs; de meeste materialen die nodig
zijn om deze zonnecel te maken zijn niet duur, en het gebruikt geen complexe technologie zoals
halfgeleiders. De duurste onderdelen voor de beste variant van deze zonnecel zijn platinum en
ruthenium. Scheikundigen over de hele wereld doen onderzoek naar hoe ze deze dure stoffen
kunnen vervangen door goedkopere zonder te veel aan energie opbrengst te verliezen.
Een DSSC bestaat uit de volgende onderdelen: een lichtdoorlatend geleidend oppervlak, meestal glas
met een transparante geleidende coating, ook wel TCC (transparent conductive coating) genoemd,
dit is de bovenste laag van de zonnecel. Wij gebruiken glas met een laag indium(III) oxide (In2O3) die
gedoteerd is met tin(IV) oxide (SnO2), kort: Indium Tin Oxide (In2O3:SnO2) maar in de praktijk wordt
ook wel tin(IV) oxide gedotteerd met fluoride gebruikt (SnO2:F).
Op dit glas wordt aan de geleidende kant een dunne laag titanium dioxide (TiO2) aangebracht. Dit
vormt een zeer poreuze structuur waarbij de stof een zeer groot oppervlak heeft.
De glasplaat met de laag TiO2 wordt in een kleurstof gelegd. Voor de hoge kwaliteit DSSCs wordt
ruthenium-polypyridine (Pyridine: C5H5N) gebruikt. Deze stof is echter duur, daarom gebruiken wij de
kleurstof uit frambozen, anthrocyaan. Deze kleurstof vormt covalente bindingen met de TiO2 laag.
De onderste plaat is een onaantastbare elektrode, zoals koolstof of platinum.
Tussen deze platen in zit een elektroliet van trijodide-ionen (I3
-
)
De zonnecel werkt als volgt: Fotonen komen door het geleidende glas aan de bovenkant van de cel
en raken de kleurstof die gebonden is aan titaniumdioxide (TiO2). Als deze foton genoeg energie
overbrengt aan de kleurstof kan deze aangeslagen worden en een van de buitenste elektronen op
een hoger, ofwel geëxciteerde, energieniveau komen. Dit wordt door de TiO2 weg van de kleurstof
geleidt naar de glasplaat en zo uit de zonnecel.
Aan het oppervlak van de onderste plaat wordt I3
-
omgezet in 3I-
met de elektronen die daar terug in
komen, waarbij de koolstoflaag als katalysator functioneert. De gevormde I- deeltjes reageren met
de kleurstof+
deeltjes om kleurstof en I3
-
te vormen. Dit proces kan nu weer van voren af aan
beginnen.

Scheikunde Productie simpele zonnecel Joshua Slik
11
Nu volgt het precieze werkplan dat wij hebben gevolgd om de zonnecel te maken.
Materiaal
 [x2] Klein bekerglas
 [x2] Zeer groot bekerglas
 [x1] Bekerglas dat in het grote bekerglas past
 [x2] Indium Tinoxide glas
 [x1] Groot petrischaaltje
 [x1] Erlenmeyer
 Branderklem
 Onderleg vel
 Glazen roerstokje
 Kookplaat (min. 300 C°)
 Pipet
 [x2] Klemmetjes
 Multimeter
 Plakband
 Kaars
 Aansteker
 Wattenstaafje en papier
Stoffen
 Titaniumdioxide (TiO2) (0.5 g)
 Wit azijn (opl. CH3COOH)
 Afwasmiddel
 Aceton
 Frambozen
 Demiwater
 Ethanol
 Joodkristallen (127 mg)
 Kaliumjodide (830 mg)
 Watervrije ethyleenglycol (10 mL)

Scheikunde Productie simpele zonnecel Joshua Slik 12
Maken van titaniumdioxide-oplossing
1) Doe 0.5 gram TiO2 in een klein bekerglas.
2) Voeg 1 mL azijn per keer toe en roer tot het een licht stroperige vloeistof is.
3) Voeg een paar druppels afwasmiddel toe en roer.
4) Laat dit 5 minuten liggen.
Maken van de positieve elektrode
1) Meet met een multimeter welke kant geleidt.
2) Maak het glas schoon met aceton.
3) Tape het glas vast op het onderleg vel met een paar milimeter van het glas bedekt aan drie
kanten.
4) Drup met het roerstokje wat TiO2-oplossing op het glas en smeer het uit met het roerstokje.
 Als het te dik is, voeg dan een paar druppels water toe en doe stap 4 overnieuw
5) Laat het drogen voor 10 minuten.
6) Verwijder de tape van het glas en maak met een wattenstaafje het glas schoon op de
plaatsen waar geen TiO2-oplossing moet zitten.
7) Plaats het glas op een kookplaat en verhit tot tenminste 300 C°, het liefst 550 C°
Het TiO2-oplossing wordt eerst bruinig en daarna weer wit. Dit duurt ongeveer 20 minuten.
8) Doe in de tussentijd wat frambozen in een groot bekerglas en stamp ze met een ander
bekerglas tot pulp.
9) Plaats het glas met de TiO2 laag in een groot petrischaaltje en druppel de TiO2 laag helemaal
onder met het frambozensap.
10) Laat dit voor 10 minuten liggen. In deze tijd kan je de negatieve elektrode maken.
11) Was met water het sap er stukjes framboos weg. Was hierna met ethanol het glas, om
overige chemicaliën te verwijderen.
12) Laat dit drogen.
 Eventueel in een donker bekerglas gevuld met azijn stoppen in geval van lange
bewaring.
Maken van de negatieve elektrode
1) Meet met een multimeter welke kant geleidt.
2) Steek een kaars aan en haal het glas er doorheen om een laag roet te maken. Houd het glas
vast met een branderklem.
3) Veeg met een wattenstaafje de roet weg zodat de dikte van het roet op het glas
overeenkomt met de dikte van de TiO2 laag op het andere stuk glas.
Maken van de elektroliet
1) Voeg in een klein bekerglas 127 mg joodkristallen en voeg daaraan 830 mg kaliumjodide toe.
Je ziet het al reageren tot bruin kaliumtrijodide
2) Voeg 10 mL watervrije ethyleenglycol toe en schud tot het opgelost is.

Scheikunde Productie simpele zonnecel Joshua Slik
13
Het maken van de zonnecel
1) Drup een aantal druppels elektroliet op het glas met de TiO2 laag.
2) Plaats het glas met de roetlaag er overheen, zo dat de twee lagen precies overeenkomen.
De uiteinden zijn de kanten van het glas waar een paar millimeter schoon was gelaten.
3) Gebruik clips om dit geheel bij elkaar te houden.
 Deb eventueel de elektroliet weg aan de zijkanten als er wat tussenuit komt.
4) Nu is de zonnecel klaar om te testen.
 Zonnecel
 [x2] Aligatorclips
 Multimeter
 Lamp (150 W)
 Draden
 Donkere ruimte
 Maatstok
1) Maak de volgende schakeling:
2) Hang de lamp recht naar beneden, op 30 cm afstand van de
zonnecel en leg de zonnecel er recht onder.
3) Meet de spanning en stroomsterkte.
Figuur 2-1

Scheikunde Voordelen en hindernissen zonne-energie Joshua Slik 1414
Zonne-energie brengt veel voordelen met zich mee. Zo is het de komende 5 miljard jaar
onuitputbaar. Maar windenergie is dat ook. Nederland staat immers bekend om zijn molens en
windmolens, dus waarom is zonne-energie een beter alternatief dan windenergie?
Klein
Zonnepanelen zijn veel kleiner dan windmolens. Dit zorgt ervoor dat ze vrijwel overal kunnen staan.
Een windmolen kan je niet kwijt in een woonwijk.
Geen verlies door hoge concentratie
Als je veel windmolens naast elkaar hebt staan dan staan ze elkaar in de weg. De opbrengst van
windmolens verlaagt als je er veel te dicht bij elkaar hebt staan. Ze halen de wind uit elkaars wieken.
Dit is niet het geval bij zonnepanelen.
Onderhoud
Windenergie wordt vaak gezien als duurzaam, maar dit is niet helemaal waar. De wieken van
windturbines zijn ontzettend duur en niet te recyclen. Deze wieken gaan bovendien niet lang mee.
Zonnepanelen hebben daarentegen vrijwel geen onderhoud nodig. Voor een optimaal rendement
hoef je ze alleen 1 keer per jaar schoon te maken. Er kan namelijk altijd wat vuil op achterblijven. Het
is ook nog handig om 1 keer in de vier jaar de bekabeling te laten controleren door een inspecteur.
Vervuiling
Het is misschien vreemd om het onderwerp vervuiling te bespreken bij een duurzame energiebron,
maar er is wel sprake van. Windturbines worden door het volk beschouwd als lelijk en
uitzichtvervuiling. Hoewel zonnepanelen er misschien ook niet mooi uit zien, valt een zonnepaneel
minder op dan een 20 meter hoge windturbine.
Mobiliteit
Op sommige aflegen gebieden is het niet mogelijk om alle mensen aan te sluiten op het
elektriciteitsnet. De huizen staan zo ver uit elkaar dat het te veel geld zou gaan kosten. Voor deze
gebieden is een zonnepaneel een handige oplossing.

Scheikunde Voordelen en hindernissen zonne-energie Joshua Slik
15
Nu zijn er ook nadelen van het compleet vervangen van andere energiebronnen door zonne-energie.
Bewolking en nacht
De zon schijnt niet altijd. Het is soms nacht en het is soms bewolkt. Bij bewolking is er een lagere
opbrengst. Dit probleem is nog enigszins makkelijk op te lossen: er moet energie opgeslagen worden.
Opslag
Opslag is het grootste probleem dat nog opgelost moet worden. Als we echt zonne-energie willen
gaan gebruiken als grote energiebron, dan moet de opslag genoeg vermogen kunnen leveren om elk
huishouden in Nederland tegelijk van energie te voorzien.
Rotatie aarde en invalshoek licht
De aarde draait, zowel om zijn eigen as, als om de zon. Dit betekent dat de zon zich niet de hele dag
op hetzelfde punt aan de hemel bevindt en de invalshoek van het licht van de zon verandert over de
periode van het jaar. Dit betekend dat de zonnepanelen met de zon mee moeten draaien om de zon
te volgen. Ook moet of een persoon de hoek van de zonnepanelen ten opzichte van de horizon zo
afstellen dat de opbrengst maximaal is, of een paneel moet dit zelf doen door middel van een
techniek dat tracking heet. Een paneel met tracking heeft kleine servo motoren ingebouwd die
automatisch de hoek van het paneel aanpassen tot optimaal vermogen is berijkt. Deze hoek verschilt
per plaats, per dag in het jaar en per tijdstip op de dag.

Scheikunde Opbrengst zonnecel Joshua Slik 16
Bij het zoeken van alternatieve energiebronnen is de opbrengst niet een onbelangrijk onderwerp.
Wat levert het op? Is het efficiënt? Levert het meer op dan het kost? Hoelang duurt het voordat de
kosten zijn teruggewonnen? Dit zijn allemaal vragen die gesteld moeten worden om een alternatieve
energiebron te toetsen.
Laten we ten eerste opsommen welke omstandigheden invloed hebben op de opbrengst van een
zonnecel:
Invalshoek
De invalshoek is de hoek die het licht heeft op het moment dat het de zonnecel raakt, gemeten vanaf
de normaal. De normaal is een denkbeeldige lijn die loodrecht op het oppervlak van de zonnecel
staat; een invalshoek van 0 graden betekent dus loodrechte inval.
Hoek Spanning (V) Stroom (A) Vermogen (W) Afname Afname (0)
0 3.10 0.00308 0.009548 0.00% 0.00%
10 3.10 0.00308 0.009548 0.00% 0.00%
20 3.08 0.00306 0.0094248 1.29% 1.29%
30 3.05 0.00302 0.009211 2.27% 3.53%
40 3.03 0.00303 0.0091809 0.33% 3.84%
50 2.99 0.00297 0.0088803 3.27% 6.99%
60 2.95 0.00293 0.0086435 2.67% 9.47%
70 2.82 0.00283 0.0079806 7.67% 16.42%
80 2.58 0.00262 0.0067596 15.30% 29.20%
90 3.27 0.00233 0.0076191 -12.72% 20.20%
Legenda
Meting Berekening
Figuur 4-1
Spanning (V) Stroomsterkte (A) Vermogen (W)
0.37 0.1273 0.047101
Hoe groter deze hoek, hoe minder de zonnecel oplevert (figuur 7-1). Zoals te zien is, is de hoek
optimaal tussen 0 en 40 graden, maar tot 60 graden is de hoek nog acceptabel. Vanaf 60 graden
begint de opbrengst al snel af te nemen.
Golflengte
De opbrengst hangt ook af van de golflengtes van het licht dat op de zonnecel valt. Bepaalde
golflengtes kunnen de energie van de fotonen beter overbrengen dan andere.
Weersomstandigheden
Als het bewolkt is dan valt er minder direct zonlicht op de zonnecel. De opbrengst is hierdoor lager.
Ook kan in een koud land als Nederland sneeuwval niet vergeten worden. Als het sneeuwt dan vormt
zich een laag sneeuw op de zonnecel, wat het licht gedeeltelijk tot volledig blokkeert. Dit verlaagt de
opbrengst dus ook.

Scheikunde Opbrengst zonnecel Joshua Slik
17
Laten we beginnen met wat gegevens:
De lamp die we hebben gebruikt was 150 W halogeen lamp met een straal van 10 cm en hing op een
afstand van 30 cm. De invalshoek van het licht is 0° (loodrecht) op de zonnecel met afmetingen
2 x 3 cm. We hebben het volgende gemeten:
Spanning (V) Stroomsterkte (A) Vermogen (W)
0.37 0.1273 0.047
Legenda
Meting Berekening
Om uit te rekenen hoeveel 𝑊𝑚−2
de lamp levert moeten we eerst de lux van de lamp berekenen. De
formule van Watt naar lux is als volgt: 𝐸 𝑣 𝑙𝑥 =
𝑃𝑤 × 𝜂 𝑙𝑚
𝑊
𝐴 𝑚2
.
Hierin vullen we de volgende gegevens in:
𝑃𝑤 = 150 𝑊
𝜂𝑙𝑚
𝑊
= 20 (gemiddelde efficiëntie halogeenlamp)
𝐴 = 𝜋𝑟2
= 𝜋 × 0.12
= 0.031415
Hieruit volgt: 𝐸 𝑣 𝑙𝑥 = 150 × 20
0.031415 = 9.5 ∙ 104
𝑙𝑢𝑥
Vanuit de lux van de lamp kunnen we de 𝑊𝑚−2
van de lamp benaderen. Omdat wij niet de
apperatuur hebben om de golflengtes van het licht dat de lamp uitstraalt te bepalen, gaan we er van
uit dat het licht een golflengte van 555 nm heeft, het midden van het zichtbare spectrum.
1 𝑙𝑢𝑥 ≙ 1.464 ∙ 10−7
𝑊 𝑐𝑚2
9.5 ∙ 104
𝑙𝑢𝑥 ≙ 𝑥 𝑊 𝑐𝑚2
𝑥 =
9.5 ∙ 104
× 1.464 ∙ 10−7
1
= 0.013 𝑊 𝑐𝑚2
= 130 𝑊 𝑚2
De afname in 𝑊𝑚−2
over 30 cm is verwaarloosbaar weinig.
De oppervlakte van onze zonnecel is 2 × 3 = 6 𝑐𝑚2
. Het rendement is dus:
𝜂 =
𝑃𝑒𝑓𝑓𝑒𝑐𝑡𝑖𝑒𝑓
𝑃𝑖𝑛
=
0.047 𝑊
6 × 0.013
= 0.5615 = 56.15 %
En het vermogen per vierkante centimeter zonnecel:
𝑃 𝑐𝑚2
= 0.047
6 = 7.9 𝑚𝑊/𝑐𝑚2

Om de opbrengst zo nauwkeurig mogelijk te berekenen hebben we eerst geprobeerd de
stralingsenergie te berekenen door middel van het aantal zonneuren op een dag en de intensiteit van
de zon. Hiervoor hebben we berekend hoeveel zonneuren er per dag waren in het jaar 2013 en de
maximale hoek van die dag. Aan de hand hiervan hebben we de Airmass berekent en zo de
intensiteit van de zon bepaald per dag van 2013. Dit hebben we gedaan om rekening te houden met
verlies in energie in de atmosfeer.
Helaas bleek deze methode onbetrouwbaar, aangezien we niet kunnen berekenen hoe zwaar de
bewolking is in de niet zonneuren.
Ook al zijn de gegevens die berekend zijn niet nuttig geworden, hebben we wel een aantal mooie
grafieken er uit gekregen:
Figuur 4-2
Figuur 4-3
00:00
02:24
04:48
07:12
09:36
12:00
14:24
16:48
19:12
21:36
JANUARI
FEBRUARI
MAART
APRIL
MEI
JUNI
JULI
AUGUSTUS
SEPTEMBER
OCTOBER
NOVEMBER
DECEMBER
Tijdstipopdag
Zonsopkomst
Zonsondergang
Maximale zonneuren
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
JANUARI
FEBRUARI
MAART
APRIL
MEI
JUNI
JULI
AUGUSTUS
SEPTEMBER
OCTOBER
NOVEMBER
DECEMBER
Inverseinvalshoek
Maximale inverse invalshoek
Maximale inverse invalshoek

Scheikunde Opbrengst zonnecel Joshua Slik
19
Figuur 4-4
Vervolgens hebben we geprobeerd om een formule te vinden om de omrekeningsfactor van
Wattpiek naar kilowattuur te vinden. Wattpiek is het vermogen van de zonnecel onder
gestandaardiseerde omstandigheden, genaamd Standard Test Controls (STC). Deze zijn de volgende:
 Sterkte van de invallende zonnestralen is 1000 𝑊𝑚−2
 Richting van de invallende zonnestralen is loodrecht
 Zonnesprectrum is genormaliseerd voor AM = 1,5. AM staat voor Airmass, zoals hierboven
uitgelegd.
 Temperatuur van de zonnecel: 25° C
De formule van de omrekeningsfactor hebben wij nergens vermeldt gezien. Helaas moeten wij dus
de meest vermelde omrekeningsfactor hanteren, dat is 0.85 kWh / Wattpiek op jaarbasis.
Het gemiddelde energieverbruik van een Utrechts huishouden is 3332 kWh per jaar. Utrecht telt in
totaal 557.990 huishoudens, dus dat komt uit op een jaarlijkse energieconsumptie van
1859 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ per jaar, wat overeenkomt met 5,098 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ per dag. Om iets veiliger te zitten
wat betreft opbrengst, ronden we ruim omhoog af tot 1900 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ per jaar opbrengt. Dit is
mede om de buffer accu's op te laden waar we het in het volgende hoofdstuk over hebben.
1900 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ × 0,85 𝑘𝑊ℎ 𝑊𝑝 = 1615 ∙ 106
𝑊𝑝 aan zonnepanelen nodig om op jaarbasis
genoeg energie op te wekken om alle huishoudens in provincie Utrecht van stroom te voorzien.
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
JANUARI
FEBRUARI
MAART
APRIL
MEI
JUNI
JULI
AUGUSTUS
SEPTEMBER
OCTOBER
NOVEMBER
DECEMBER
J/cm2 Globale straling
Globale straling
Poly. (Globale straling)

Figuur 4-5
Hierboven staat een tabel van een aantal zonnepanelen met de Wattpiek, prijs en oppervlakte van
dat zonnepaneel. U kunt zien dat het het goedkoopst is om AXITEC Polykristalijn panelen te
gebruiken, maar de AXITEC Monokristalijn panelen nemen maar 56 𝑘𝑚2
in beslag, 2 𝑘𝑚2
minder
dan de polykristalijn panelen. Het is dus een kwestie van afwegen wat belangrijker is: De kosten van
het project, of de ruimte die het gaat innemen.

Scheikunde Opslag energie Joshua Slik 2222
In het hier voorafgaande hoofdstuk werd het probleem van bewolking en nacht geïntroduceerd.
Overdag leveren de zonnepanelen meer energie op dan bij bewolking en nacht. Terwijl de meeste
huishoudens 's avonds juist meer stroom gebruiken. Overdag wordt er door de zonnepanelen te veel
stroom opgewekt en blijft er dus stroom over. Er zijn twee optie voor het extra opgewekte energie .
In de eerste plaats kan de energie het elektriciteitsnet opgaan. De stroom kan dan bijvoorbeeld bij de
buren terechtkomen. Je kan hiervoor een vergoeding krijgen van de energiemaatschappij. Het nadeel
is dat als je 's avonds zelf niet genoeg stroom hebt en dit van het elektriciteitsnet af moet halen. Hier
moet je dan weer voor gaan betalen. Om dit te voorkomen kan je het best de extra energie van
overdag zelf op gaan slaan.
De maximale opslagcapaciteit hoeft niet groter te zijn dan wat je op een dag verbruikt. Het is moeilijk
om een optimale accu te krijgen, omdat het verbruik niet altijd even veel is. Dus zou je dus een hele
grote accu moeten hebben en dat kost veel geld. De accu hoeft ook weer niet te groot te zijn, omdat
je op een dag een maximum kan opwekken. Zoals al eerder gezegd verandert de maximum
hoeveelheid dat de zonnepanelen per dag kunnen opwekken.
De ideale opslag van energie zie je in het plaatje hieronder.
Figuur 5-1
Een deel van de energie wordt voor het korte termijn gebruik opgeslagen. Als die accu dan vol zit
gaat de rest van de energie naar een andere opslagplek waar het voor de langer termijn wordt
opgeslagen. Op deze manier zou een huishouden geheel zelfstandig zijn eigen energie voorziening
hebben. De afbeelding hierboven is het toekomstbeeld om energie op te slaan. Er moeten hiervoor
nog veel technieken worden ontwikkeld, vooral voor de opslag in waterstof in tanks.
Op dit moment gaat de opslag eigenlijk altijd via accu's, maar er zijn verschillende methodes om
energie op te slaan. Je kan de opslagmethodes in twee groepen verdelen:

Scheikunde Opslag energie Joshua Slik
23
Opslag voor kortere termijn, tot deze groep behoren accu's en condensatoren/supercondensatoren
Opslag voor langere termijn, dit gaat via de omzetting naar waterstof of door het maken van
methanol uit zonne-energie en CO2.
Hieronder staan bij iedere opslagmethode de voordelen en nadelen en hoe de opslagmethode
precies werkt.
Een accu bestaat een elektrolyt en uit twee polen waarvan een pluspool en een minpool. Beide polen
zijn van metaal. Tussen deze twee polen kan via het elektrolyt uitwisseling van ionen plaatsvinden.
Accu's zijn herlaadbaar omdat de reactie heen en weer kan verlopen. Hierdoor is er opslag van
energie mogelijk.
Voordelen
Hoge energie dichtheid ten opzichte van een condensator
Lagere zelfontlading dan een condensator, maar nog steeds is de zelfontlading best hoog
Nadelen
De accu heeft een korte levensduur
Accu's kosten in de meeste gevallen veel geld
De opslag is voor korte termijn
Een condensator bevat twee metalen platen die dus geleidend zijn. Hiertussen bevindt zich een
ruimte die niet geleidend is deze ruimte wordt ook wel het dielectricum genoemd . Er kan een
elektrisch veld ontstaan als er een lading op de twee platen wordt aangebracht. Negatieve deeltjes
zullen door het dielectricium naar de positief geladen plaat gaan. Hierdoor wordt de condensator
opgeladen. Het nadeel van een condensator is dat het maar voor een korte tijd een kleine
hoeveelheid energie kan opslaan. Daarom wordt er veel onderzoek naar supercondensatoren
gedaan. Met dit onderzoek proberen ze er achter te komen hoe ze de opslagcapaciteit in de
condensatoren kunnen verhogen. Ze komen steeds dichter bij de batterij. Op dit moment heeft een
batterij een tien keer zo hoog opslagvermogen dan een supercondensator. In de toekomst zal deze
opslagmethode een stuk beter zijn dan een accu. Maar op dit moment zijn ze nog niet goed genoeg
ontwikkeld en ook nog heel duur in vergelijking met accu's.

Voordelen
Ze hebben een lange levensduur dan gewone accu's
Ze hebben een hoger voltage dan gewone accu's
Snel oplaadbaar
Onbeperkte levensduur
Milieuvriendelijker dan batterijen om te produceren.
Nadelen
Lage energie dichtheid
Kan niet op langere termijn gebruikt worden, doordat het een hoge zelfontlading hebben
Vrij duur om te produceren.
Methodes voor het opslaan van zonne-energie voor een langer termijn wordt veel onderzoek naar
gedaan. Twee van deze methodes staan hieronder uitgewerkt.
Waterstof kan worden gemaakt door het splitsen van water in waterstof en zuurstof. Er zijn
verschillende manieren om dit te toen. De manier die wij behandelen is de manier waarop waterstof
wordt gevormd door een silicium zonnecel gecombineerd met een waterstofproducerende cel. De
energie die wordt opgewekt met de zonnecel wordt gebruikt om water in een reservoir te splitsen in
zuurstof en waterstof. De gevormde waterstof kan worden opgeslagen in een vat of het kan ook
direct geleverd worden aan een brandstofcel. De waterstofzonnecel wordt dus gemaakt van een
silicium zonnecel. Hierop word een kleine laag van het metaaloxide bismutvandaat met
wolfraamverontreiniging aangebracht. Door het toevoegen van een deklaagje van kobaltfosfaat op
het metaaloxide kan water makkelijker splitsen. Het kobaltfosfaat dient hier als katalysator. Aan de
fotoanode worden positieve en negatieve ladingen gevormd, de toegevoegde
wolfraamverontreiniging zorgt ervoor dat deze gescheiden worden gehouden. Er is natuurlijk ook
een elektrode nodig die het water splits, hiervoor wordt een platinum elektrode gebruikt die wordt
aangesloten op de zonnecel.

Scheikunde Opslag energie Joshua Slik
25
Hieronder zie je een afbeelding van hoe deze waterstofzonnecel eruitziet.
Figuur 5-2
Voordelen
Het kan voor langere tijd worden opgeslagen
De waterstof kan direct aan een brandstofcel worden geleverd.
Nadelen
Gevaarlijk, waterstof is licht ontvlambaar
Lage energie dichtheid per volume
Het is pas een prototype, dus het kost tijd voordat er grotere exemplaren zijn gemaakt.
Je kunt zonne-energie gebruiken voor het vormen van methanol en methanol kan weer voor een
langere tijd worden opgeslagen. Als je methanol wil produceren heb je zonne-energie, water en CO2
nodig. De CO2 die voor deze reactie nodig is wordt uit de buitenlucht gehaald. Hierdoor raak je ook
nog van het broeikasgas CO2 af. De CO2 wordt uit de lucht gehaald met een 'CO2 Absorber'. Naar de
CO2 Absorber is international al veel onderzoek naar gedaan.
Het proces verloopt als volgt:
De CO2 Absorber haalt de CO2 uit de buitenlucht. Dit proces kost veel stroom en wordt gehaald uit de
extra zonne-energie die overdag extra wordt opgewekt. Vervolgens wordt er door middel van water
en elektriciteit methanol van gemaakt. Op dit moment is de energie uit deze methanol drie keer zo
duur als gewone stroom.

Voordelen
De opslag is veiliger dan die van waterstof
Je kunt het opslaan voor een langer termijn
Kan worden gemengd met benzine voor brandstof in je auto
Nadelen
De ontwikkelingen zijn nog niet ver genoeg, om dit te kunnen toepassen
Het halen van CO2 uit de lucht kost veel energie, dus je heb veel zonnepanelen nodig om dit voor
eigen gebruik te willen produceren.
Wij gaan er vanuit dat we de energie gaan opslaan in gewonen accu's, omdat dat op dit moment de
meest gebruikte manier is. Naar de andere manieren moet nog veel onderzoek gedaan worden
voordat deze op grote schaal in de praktijk kunnen worden toegepast, maar zullen in de toekomst
zeker een goed alternatief zijn.
In Utrecht was het in 2013 maximaal 3 dagen achtereenvolgens de hele dag bewolkt. Dus er moet
voor heel Utrecht energie opgeslagen worden voor 3 dagen. In Utrecht verbruikt een huishouden
9,1 𝑘𝑊ℎ per dag. Er zijn in Utrecht in het totaal 557.990 huishoudens. Voor die drie dagen wordt er
dus 3 × 9,1 × 557990 = 15 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ verbruikt. Voor het opslaan gebruiken wij een Mastervolt
Lithium Ion accu van 4,3 kWh. Het rendement van deze accu is ongeveer 85%. Dus moet er
100×15∙106 𝑘𝑊ℎ
85
= 18 ∙ 106
𝑘𝑊ℎ worden opgeslagen. Er zijn dan in het totaal
18×106 𝑘𝑊ℎ
4,3𝑘𝑊ℎ
=
4,2 ∙ 106
accu's nodig om voor heel Utrecht energie op te slaan voor 3 dagen. Deze accu’s kosten bij
elkaar 4,2 ∙ 106
× €5343, - = €22 ∙ 109
, 22 miljard euro.
De reden dat we 3 dagen doen en niet meer, is omdat zelfs na 3 dagen volledige bewolking, zijn deze
accu's nog niet leeg, want er wordt ook energie gegenereerd die dag, alleen minder dan normaal. De
batterijen dienen als buffer, om periodes van weinig zon op te vangen. De energie die is verbruikt in
deze dagen worden de dagen erna weer bij gegenereerd.

Scheikunde Conclusies Joshua Slik 2828
We hebben uitgewerkt dat het mogelijk is om de huishoudens van Utrecht te voorzien van zonne-
energie van silicium zonnecellen. Dit gaat echter wel veel ruimte, geld en onderhoud kosten. Het
totale oppervlak van de benodigde zonnepanelen bedraagt 56319231 m2
, wat minder is dan het
totale wateroppervlak in Utrecht. Dat beslaat namelijk 64100000 m2
, dus het is mogelijk om alle
zonnepanelen op de wateren van Utrecht te zetten. Ook is het mogelijk om een mix tussen land en
water te doen, afhankelijk van wat de provincie beslist.
De kosten van dit hele project zijn:
€ 7.788.461.625, - voor de zonnepanelen.
€ 22.338.684.360, - voor de opslag.
Wat uitkomt op een totaal van € 30.127.145.985, - en dan laten we arbeidskosten van de installatie,
de kosten voor alle omvormers en de arbeidsloon voor het onderhoud buiten beschouwing, want
deze zijn niet te berekenen. Om de kosten voor omvormers te berekenen is het namelijk nodig om
een volledig energieplan van alle huizen in provincie Utrecht te maken, iets waar wij geen toegang
tot hebben.
Als wij kijken naar de gegevens die wij hebben verzameld van de 'dye-sensitized' zonnecel en dan
overwegen of het mogelijk is om de huishoudens van Utrecht te voorzien van zonne-energie met
deze zonnecel dan kunnen we deze optie wel buiten beschouwing laten, tot deze techniek misschien
meer verfijnd is dan nu. Het levert niet alleen weinig op, maar de zonnecel heeft maar een levenstijd
van een half uur tegenover 25 jaar op de beste zonnepanelen.
Desalniettemin, is het antwoord op onze hoofdvraag dus: "Ja, het is mogelijk en reëel (doch duur) om
de huishoudens van provincie Utrecht volledig te voorzien van zonne-energie".

Profielwerkstuk: Zonne-energie Afsluiting Bas de Boer
Scheikunde Joshua Slik 3030
Het is dus zeker mogelijk om een provincie van Nederland volledig te voorzien van zonne-energie,
maar het gaat ook een ontzettend duur project worden als dit gerealiseerd wordt.
Dit project was een ontzettend leerzaam project, hopelijk even leerzaam voor u, de lezer, als voor
ons. Het is niet alleen leerzaam geweest wat betreft kennis, maar wij hebben ook ontdekt dat
sommige werkwijzen niet de beste zijn wat betreft de tijd die er in gestopt moet worden. Zo hebben
wij 10 uur de tabel van bijlage 2 ingevuld, wat achteraf onnodig bleek omdat de uiteindelijke
berekening niet overeenkwam met de meting uit De Bilt.
Ook hebben wij ontdekt dat 'dye-sensitized' zonnecellen niet goed kunnen worden opgeslagen als ze
al gekleurd zijn. De meting gaf namelijk een duizendste zoveel volt aan als bij de zonnecel die wij
direct hebben gebruikt. Dit is dus een tip voor toekomstige onderzoekers op dit gebied.

Scheikunde Joshua Slik
31
Bas
Datum Beschrijving Tijdsduur SAMEN?
10/11/2013 Deelvragen 50 JA
11/11/2013 Literatuuronderzoek 50 JA
11/15/2013 Gesprek begeleidend docent 30 JA
1/13/2014 Verdelen dvragen 60 JA
1/26/2014 Informatie opzoeken 60 NEE
1/29/2014 Planning maken 50 JA
1/2/2014 Schrijven PWS 10:00-20:00 600 JA
2/2/2014 Schrijven PWS 15:00-18:00 180 JA
3/2/2014 Schrijven hoofdstuk 60 NEE
3/2/2014 Schrijven PWS 15:30-18:00 150 JA
6/2/2014 Maken zonnecel op school 180 JA
2/15/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 INET
2/17/2014 Voorlopige versie moet af 0 nvt
2/17/2014 Voorlopige versie inleveren 0 nvt
2/18/2014 Schrijven PWS op school 50 JA
2/24/2014 Schrijven PWS 7:00-19:00 720 JA
2/25/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 JA
2/27/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 JA
3/2/2014 Schrijven PWS 14:00-17:00 180 NEE
3/3/2014 Schrijven PWS 13:20-14:10 50 JA
3/3/2014 Schrijven PWS 16:00-18:00 120 JA
Totale tijd (min) 4850
Totale tijd (h) 80.83
Tijd resterend 0.83 uur te veel

Joshua
Datum Beschrijving Tijdsduur SAMEN?
10/11/2013 Deelvragen 50 JA
11/11/2013 Literatuuronderzoek 50 JA
11/15/2013 Gesprek begeleidend docent 30 JA
1/22/2014 Schrijven hoofdstuk 120 NEE
1/29/2014 Onderzoek zonne-energie (PO Na) 440 NEE
1/29/2014 Planning maken 50 JA
1/2/2014 Schrijven PWS 10:00-20:00 600 JA
2/2/2014 Schrijven PWS 15:00-18:00 180 JA
3/2/2014 Schrijven PWS 15:30-18:00 150 JA
6/2/2014 Maken zonnecel op school 180 JA
2/15/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 INET
2/17/2014 Voorlopige versie moet af 0 nvt
2/17/2014 Voorlopige versie inleveren 0 nvt
2/18/2014 Schrijven PWS op school 50 JA
2/18/2014 Schrijven PWS op school 180 NEE
2/20/2014 Maken zonnecel op school 60 NEE
2/24/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 JA
2/25/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 JA
2/27/2014 Schrijven PWS 10:00-22:00 720 JA
3/3/2014 Schrijven PWS 13:20-14:10 50 JA
3/3/2014 Schrijven PWS 16:00-18:00 120 JA
3/3/2014 Finaliseren PWS 19:00-23:00 240 NEE
Totale tijd (min) 5780
Totale tijd (h) 96.33
Tijd resterend 16.33 uur te veel

Profielwerkstuk: Zonne-energie Dankwoord Bas de Boer
Dit profielwerkstuk hebben wij niet volledig alleen kunnen maken en de kwaliteit zou slechter zijn
geweest zonder de hulp van enkele personen.
Dhr. C.H.W. Bekker, voor het begeleiden van dit profielwerkstuk en het beantwoorden van onze
vragen over de onderwerpen die hier zijn toegelicht.
Dhr. J.R. van den Brink, voor de begeleiding bij onze proef, het maken van een 'dye-sensitized'
zonnecel. Hij heeft de materialen verzorgd en geholpen bij de vele vragen die wij toch nog hadden
tijdens de uitvoering van de proef, ondanks onze 'excelente' voorbereiding.
Dhr. P. de Boer, voor het helpen bij de gramatica controle van dit profielwerkstuk.
Dhr. B.H.J. Slik, voor het helpen bij het finaliseren van dit profielwerkstuk.
En de laatste dank, maar zeker niet de minste, gaat uit naar u, de lezer.

Profielwerkstuk: Zonne-energie Bronvermelding Bas de Boer
FIGUUR 1-1: BRON web 1-2
FIGUUR 2-1: Gemaakt met behulp van PartSim (http://bit.ly/1kmZ7ud)
FIGUUR 4-1: BRON lit 4-1
FIGUUR 4-2 / 4-4: Bijlage 2
FIGUUR 4-5: Gegevens van BRON web 4-6.
WERKING ZONNECEL
BRON web 1-1 Arfman, T., herziene versie (2002), Basiselektronica (http://bit.ly/MwLRrE)
URL bezocht op 18 februari, 2014.
BRON web 1-2 Huygelen, J.; Lauwers, J.; Van den Broeck, K. en Mossoux., C. (onbekend), Maak je eigen
low-cost zonnecel (http://bit.ly/1eon8R4)
PRODUCTIE SIMPELE ZONNECEL
BRON web 2-1 Wikipedia gebruikers (2005-2014), Dye-sensitized solar cell (http://bit.ly/1fexeDV)
VOORDELEN EN HINDERNISSEN ZONNE-ENERGIE
BRON web 3-1 Solarwijzer (onbekend), Zonnepanelen onderhoud (http://bit.ly/1oOfdQY)
BRON web 3-2 Hemel waarnemen (onbekend), Wanneer is de Zon opgebrand? (http://bit.ly/1j9fMBI)
BRON web 3-3 Bisol (onbekend), Voordelen van zonne-energie (http://bit.ly/1feybMu)
OPBRENGST ZONNECEL
BRON web 4-1 RapidTables (onbekend), Watts to lux calculator (http://bit.ly/N7eBrh)
BRON web 4-2 TranslatorsCafé (onbekend), Convert lux to watt/centimeter
2
(http://bit.ly/1mINy5s)

Profielwerkstuk: Zonne-energie Bronvermelding Bas de Boer
Scheikunde Joshua Slik
3737
BRON web 4-3 Wikipedia gebruikers (2008-2014), Wattpiek (http://bit.ly/MyOZTc)
BRON web 4-4 ING (2013), Kwartaalbericht Regio's (p. 3) (http://bit.ly/1fufMak)
BRON web 4-5 Stadindex (2014), Utrecht (http://bit.ly/1eqDRDx)
BRON web 4-6 Bespaarbazaar (2014), Zonnepanelen kopen (http://bit.ly/1fzOaqo)
URL bezocht op 2 maart, 2014.
OPSLAG ENERGIE
BRON web 5-1 Sun4ever (onbekend), Opslag van zelf opgewekte elektriciteit (http://bit.ly/1kOTdSS)
BRON web 5-2 Zonnepanelen-info (onbekend), Opslag van zonne-energie (http://bit.ly/1jMIjNw)
BRON web 5-3 Kennislink (2012), De toekomst in met zonnebrandstof (http://bit.ly/1lv1gHD)
BRON web 5-4 Universiteit Twente (2012), Opslag van elektrische energie, Voordelen (http://bit.ly/1eXebKd)
BRON web 5-5 De Moor, W. (2013), Onderzoekers maken waterstof met zonnecel (http://bitly.com/MnBq99)
BRON web 5-6 EBBM (onbekend), Mastervolt Lithium Ion accu (http://bit.ly/1gNsXps)
URL bezocht op 2 maart, 2014.
OPBRENGST ZONNECEL
BRON lit 4-1 Nielen, J. en Slik, J.B. (2014), Effect van invalshoek op opbrengst zonnecel (Bijlage 1)

Profielwerkstuk: Zonne-energie Bijlage 1 Bas de Boer
Scheikunde Nielen, J. en Slik, J.B., Effect van invalshoek opbrengst zonnecel Joshua Slik 383838
Praktische Opdracht
Zonne-energie
Juliëtte Nielen
& Joshua Slik
6 vwo

Scheikunde Nielen, J. en Slik, J.B., Effect van invalshoek opbrengst zonnecel Joshua Slik
3939
SAMENVATTING............................................................................................40
INLEIDING .....................................................................................................40
METHODE .....................................................................................................40
RESULTATEN .................................................................................................43
DISCUSSIE .....................................................................................................45
CONCLUSIE....................................................................................................47
AANBEVELINGEN TOEKOMSTIG ONDERZOEK ................................................47

Onze praktische opdracht voor natuurkunde gaat over het optimale vermogen van een zonnecel.
Hiervoor hebben wij metingen verricht aan een zonnecel van school, waarbij we de invalshoek van
het licht en de externe weerstand veranderden. We hebben bij alle proeven de afstand tussen de
lamp en zonnecel constant gehouden.
Wij hebben gemeten dat de spanning en stroomsterkte evenredig met elkaar afnemen als de
invalshoek toeneemt. Vanaf 70° nemen de spanning en stroomsterkte sneller af.
Hieruit valt te concluderen dat het vermogen afneemt als de invalshoek toeneemt, maar ook dat het
vermogen niet aanzienlijk veel afneemt tussen een invalshoek van 0° en 70°. Dus is het niet nodig om
constant de hoek van zonnepanelen aan te passen, zolang de hoek op het midden van de dag tussen
de 0° en 70° zit.
Aangezien we allebei ons profielwerkstuk over een onderwerp doen dat te maken heeft met
zonnepanelen was al snel duidelijk dat we hier ook iets mee wilden voor ons PO. Eerst waren we van
plan zelf een zonnecel te maken, maar dat bleek te scheikundig. Dus hebben we ervoor gekozen om
metingen te doen aan een zonnecel.
Zonne-energie is een schone vorm van energie die veelbelovend is. Maar het is belangrijk voor de
toekomst van zonne-energie om te weten onder welke omstandigheden zonnecellen het meest
rendabel zijn. Daarom besloten we metingen te doen naar de optimale belichtingshoek. Om ons
onderzoek vollediger te maken wilden we ook kijken bij welke externe weerstand het geleverde
vermogen maximaal is.
Omdat het niet ons doel was onderzoek te doen naar professionele en commerciële zonne-
installaties, hebben we geen berekeningen gedaan aan bijvoorbeeld hoeveel zonnecellen je nodig
zou hebben om heel Nederland van energie te voorzien. We wilden onderzoek doen naar de theorie
achter zonnecellen.
Onze onderzoeksvraag is dan ook geworden: onder welke omstandigheden met betrekking tot hoek
van inval en externe weerstand levert een zonnecel het meeste vermogen?
Voor ons onderzoek hebben we gebruik gemaakt van een zonnecel, een multimeter, een luxmeter,
een geodriehoek en een lamp. De afstand tussen de lamp en de zonnecel was 29,5 cm en we hebben
ervoor gezorgd dat ze op dezelfde hoogte stonden.
Allereerst hebben we geprobeerd om metingen te verrichten aan een zonnecel zonder externe
weerstand. Al snel werdt duidelijk dat dit niet mogelijk is. Door het weglaten van een externe
weerstand schakelt men namelijk de ampèremeter in serie met de zonnecel. Daarom hebben we

4141
besloten om de metingen te schappen en hebben aan onze schakeling een externe weerstand
toegevoegd.
Vervolgens hebben we metingen aan de optimale belichtingshoek gedaan. Hiervoor hebben we de
volgende opstelling gebruikt met een weerstand van 1000 Ohm. Dit noemen we voortaan proef 1.
Met behulp van de geodriehoek hebben we gezorgd dat we precies wisten onder welke hoek het
licht inviel op de zonnecel. Hiervoor hebben we de lamp constant op dezelfde plek gehouden, en de
zonnecel steeds 10° gedraaid.
Bij de hoeken van 90°, 80°, 70°, 60°, 50°, 40°, 30°, 20°, 10° en 0° hebben we met behulp van de
multimeter steeds het voltage en de stroomsterkte gemeten. In figuur 1 is de opstelling voor deze
proef te zien bij een hoek van inval van 0°.
Figuur 1

Daarna hebben we volgens onderstaande opstelling (zie figuur 2) bij verschillende weerstanden weer
de spanning en stroomsterkte gemeten. Ook hierbij hebben we ervoor gezorgd dat de hoogte van de
lamp en de zonnecel telkens hetzelfde waren en dat de afstand ertussen ook gelijk bleef. De hoek
van inval bleef bij deze proef constant 0°. Deze proef noemen we in het vervolg proef 2. We hebben
weerstanden van 10 Ohm (2a), 100 Ohm(2b), 220 Ohm (2c), 330 Ohm (2d) en 1000 Ohm (2e)
gebruikt.
Figuur 2
Uiteindelijk hebben we ook nog met de luxmeter gemeten hoeveel lux de lamp gaf op een afstand
van 29,5 cm en hier kwam ongeveer 8500 lux uit.

4343
De resultaten van proef 1 hebben we weergegeven in de volgende tabel, en de gegevens hebben we
verwerkt in een grafiek (zie figuur 3).
Hoek (°) Spanning (V) Stroom (A)
90 2,27 0,00233
80 2,58 0,00262
70 2,82 0,00283
60 2,95 0,00293
50 2,99 0,00297
40 3,03 0,00303
30 3,05 0,00302
20 3,08 0,00306
10 3,10 0,00308
0 3,10 0,00308
Figuur 3
0.00
0.57
1.14
1.71
2.28
2.85
3.42
3.99
0.00
0.50
1.00
1.50
2.00
2.50
3.00
3.50
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Stroomsterkte(mA)
Spanning(V)
Hoek (Graden)
Spanning en stroomsterkte

De resultaten van proef 2 hebben we weergegeven in de volgende tabel en de gegevens hebben we
verwerkt in een grafiek (zie figuur 4).
Weerstand (Ω) Spanning (V) Stroom (A)
10 3,13 0,0464
100 2,88 0,0277
220 3,01 0,0136
330 3,05 0,00911
1000 3,11 0,00305
Figuur 4
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
0
5
10
15
20
25
30
0 200 400 600 800 1000 1200
Spanning(V)
Stroomsterkte(mA)
Hoek (Graden)
Spanning en stroomsterkte

4545
Nadat we proef 1 hadden uitgevoerd en de resultaten bekend waren, konden we met behulp van de
formule P=UxI het geleverde vermogen bij elke hoek uitrekenen, zodat we erachter konden komen
bij welke invalshoek het vermogen maximaal was. De uitkomsten hiervan hebben we toegevoegd
aan de tabel om die completer te maken:
Hoek (°) Spanning (V) Stroom (A) Vermogen (W)
90 2,27 0,00233 0,00529
80 2,58 0,00262 0,00676
70 2,82 0,00283 0,00798
60 2,95 0,00293 0,00864
50 2,99 0,00297 0,00888
40 3,03 0,00303 0,00918
30 3,05 0,00302 0,00921
20 3,08 0,00306 0,00942
10 3,10 0,00308 0,00955
0 3,10 0,00308 0,00955
Ter verduidelijking hebben we in een grafiek het vermogen uitgezet tegen de invalshoek (zie figuur
5).
Figuur 5
Het is duidelijk te zien dat het vermogen het hoogst is als de invalshoek het kleinst is.
0.0000
0.0020
0.0040
0.0060
0.0080
0.0100
0.0120
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Vermogen(W)
Hoek (Graden)
Vermogen

Bij proef 2 hebben we ook met de formule P = U*I het vermogen bij elke weerstand uitgerekend. De
resultaten van deze berekeningen hebben we bij de tabel met de metingen van proef 2 gevoegd,
zoals hieronder te zien is.
Weerstand (Ω) Spanning (V) Stroom (A) Vermogen (W) U = I*R
10 3,13 0,0464 0,15 0,464
100 2,88 0,0277 0,08 2,77
220 3,01 0,0136 0,04 2,99
330 3,05 0,0091 0,03 3,01
1000 3,11 0,0031 0,00949 3,05
De rij van externe weerstand 10 Ω hebben we rood gekleurd omdat deze meting volgens ons
onbetrouwbaar is. Dit komt doordat de gemeten spanning niet overeenkomt met de berekende
spanning volgens U = I * R. Deze berekening is de laatste rij van de bovenstaande tabel. Zoals te zien
is komen de berekende spanningen en de gemeten spanningen voor de overige weerstanden wel (bij
benadering) overeen.
Ter verduidelijking hebben in een grafiek het vermogen uitgezet tegen de externe weerstand (zie
figuur 6). We hebben hier de meting van 10 Ohm ook niet in opgenomen.
Figuur 6
Te zien is dat het vermogen steeds sneller afneemt als de externe weerstand toeneemt. Helaas
hebben we geen correcte metingen van externe weerstanden lager dan 100 Ohm, waardoor we
eigenlijk niet kunnen zeggen wanneer het vermogen het hoogst is.
0
0.01
0.02
0.03
0.04
0.05
0.06
0.07
0.08
0.09
0 200 400 600 800 1000 1200
Vermogen(W)
Weerstand (Ω)
Vermogen

4747
Na de resultaten en discussie van proef 1 kunnen we concluderen dat het vermogen maximaal was
bij een hoek van inval van 0°. Tussen invalshoek 0° en 70° neemt het vermogen af, alhoewel deze
afname niet zeer groot is. Het vermogen begint pas snel af te nemen na een invalshoek van 70°. Als
we deze resultaten toepassen in de praktijk dan is het belangrijk bij de installatie ervoor te zorgen
dat de invalshoek zo dicht mogelijk bij 0° in de buurt zit. Maar doordat het vermogen dat een
zonnecel levert niet veel afneemt als de invalshoek verandert tussen de 0° en 70° is het niet nodig
om constant de hoek van de zonnecel ten opzichte van de aarde aan te passen.
Na de resultaten en discussie van proef 2 kunnen we concluderen dat het vermogen steeds sneller
afneemt bij een toenemende externe weerstand. Het is echter moeilijk te bepalen bij welke externe
weerstand het vermogen maximaal is aangezien we geen correcte metingen hebben bij weerstanden
lager dan 100 Ohm.
Uit ons onderzoek is al gebleken bij welke hoek van inval het vermogen maximaal is. Helaas weten
we nog niet precies bij welke externe weerstand dit het geval is. Wij denken dan ook dat het nuttig
zou zijn als hier verder onderzoek naar verricht wordt. Iets dat hier sterk mee te maken heeft is de
interne weerstand van de zonnecel. Wij wisten niet precies hoe we dit moesten aanpakken, maar we
denken wel dat een onderzoek hiernaar nuttig is voor de toekomstige ontwikkeling van zonnecellen.
Ook wilden wij graag weten bij welke kleur licht een zonnecel de meeste energie levert. We hopen
dan ook dat er nog een keer een onderzoek komt naar verschillende kleuren licht en de hoeveelheid
energie die een zonnecel oplevert. Ook zou men nog kunnen onderzoek kunnen verrichten aan de
opbrengst van een zonnecel bij golflengtes buiten het zichtbare spectrum, zoals infra-rood en ultra-
violet licht. Maar misschien kan er ook met gamma-straling energie worden opgewekt.

Scheikunde Tabel gegevens zon Joshua Slik 484848
Dag
Zonsopkomst...
Zonsondergang....
Maximale
zonneuren
Urenzon
Urenbewolkt
Globalestraling
J/cm2
Verwachtestraling
J/cm2
Maximaleinverse
invalshoek
Tijdmaxinverse
invalshoek
Gemhoek
(benadering)
z
r
AM
IntensityW/m2
IntensityW/cm2
uren hh:mm uren hh:mm uren hh:mm
JANUARI
1 08:48 16:38 7.83 07:50 1.20 01:12 6.63 06:38 148 143.17 14.94 12:43 6.79 83.21 707.89 8.07 213.43 0.021343
2 08:47 16:39 7.87 07:52 4.40 04:24 3.47 03:28 8 368.60 15.03 12:43 6.83 83.17 707.89 8.03 215.71 0.021571
3 08:47 16:40 7.88 07:53 0.00 00:00 7.88 07:53 102 61.94 15.13 12:44 6.88 83.12 707.89 7.98 218.24 0.021824
4 08:47 16:41 7.90 07:54 0.00 00:00 7.90 07:54 61 62.79 15.23 12:44 6.92 83.08 707.89 7.93 220.77 0.022077
5 08:47 16:42 7.92 07:55 0.00 00:00 7.92 07:55 37 63.71 15.34 12:44 6.97 83.03 707.89 7.88 223.56 0.022356
6 08:46 16:44 7.97 07:58 1.40 01:24 6.57 06:34 166 167.77 15.46 12:45 7.03 82.97 707.89 7.83 226.59 0.022659
7 08:46 16:45 7.98 07:59 0.00 00:00 7.98 07:59 45 66.07 15.59 12:45 7.09 82.91 707.89 7.77 229.88 0.022988
8 08:46 16:45 7.98 07:59 0.00 00:00 7.98 07:59 116 66.07 15.59 12:45 7.09 82.91 707.89 7.77 229.88 0.022988
9 08:45 16:48 8.05 08:03 0.00 00:00 8.05 08:03 54 68.60 15.86 12:46 7.21 82.79 707.89 7.65 236.71 0.023671
10 08:44 16:49 8.08 08:05 2.40 02:24 5.68 05:41 229 257.00 16.01 12:47 7.28 82.72 707.89 7.58 240.50 0.024050
11 08:43 16:51 8.13 08:08 2.80 02:48 5.33 05:20 273 293.45 16.17 12:47 7.35 82.65 707.89 7.51 244.54 0.024454
12 08:43 16:52 8.15 08:09 3.70 03:42 4.45 04:27 353 370.92 16.33 12:47 7.42 82.58 707.89 7.44 248.57 0.024857
13 08:42 16:54 8.20 08:12 7.20 07:12 1.00 01:00 452 664.50 16.50 12:48 7.50 82.50 707.89 7.37 252.85 0.025285
14 08:41 16:55 8.23 08:14 4.50 04:30 3.73 03:44 428 451.54 16.68 12:48 7.58 82.42 707.89 7.30 257.38 0.025738
15 08:40 16:57 8.28 08:17 0.00 00:00 8.28 08:17 182 78.10 16.86 12:48 7.66 82.34 707.89 7.23 261.89 0.026189
16 08:39 16:58 8.32 08:19 6.90 06:54 1.42 01:25 444 675.96 17.05 12:49 7.75 82.25 707.89 7.15 266.65 0.026665
17 08:38 17:00 8.37 08:22 0.00 00:00 8.37 08:22 168 81.82 17.25 12:49 7.84 82.16 707.89 7.08 271.65 0.027165
18 08:37 17:02 8.42 08:25 1.80 01:48 6.62 06:37 303 245.15 17.45 12:49 7.93 82.07 707.89 7.00 276.63 0.027663
19 08:36 17:03 8.45 08:27 2.10 02:06 6.35 06:21 229 277.51 17.66 12:50 8.03 81.97 707.89 6.92 281.85 0.028185
20 08:35 17:05 8.50 08:30 0.00 00:00 8.50 08:30 145 87.91 17.88 12:50 8.13 81.87 707.89 6.84 287.30 0.028730
21 08:34 17:07 8.55 08:33 0.00 00:00 8.55 08:33 110 90.10 18.10 12:50 8.23 81.77 707.89 6.77 292.73 0.029273
22 08:33 17:08 8.58 08:35 4.30 04:18 4.28 04:17 402 507.91 18.33 12:51 8.33 81.67 707.89 6.69 298.38 0.029838
23 08:32 17:10 8.63 08:38 0.00 00:00 8.63 08:38 216 94.49 18.56 12:51 8.44 81.56 707.89 6.61 304.02 0.030402
24 08:30 17:12 8.70 08:42 7.50 07:30 1.20 01:12 617 850.03 18.80 12:51 8.55 81.45 707.89 6.53 309.87 0.030987
25 08:29 17:14 8.75 08:45 4.70 04:42 4.05 04:03 534 580.63 19.05 12:51 8.66 81.34 707.89 6.45 315.94 0.031594
26 08:28 17:15 8.78 08:47 0.00 00:00 8.78 08:47 150 101.81 19.30 12:52 8.77 81.23 707.89 6.37 321.97 0.032197
27 08:26 17:17 8.85 08:51 0.70 00:42 8.15 08:09 94 179.01 19.56 12:52 8.89 81.11 707.89 6.29 328.22 0.032822
28 08:25 17:19 8.90 08:54 5.00 05:00 3.90 03:54 470 648.93 19.82 12:52 9.01 80.99 707.89 6.22 334.43 0.033443
29 08:23 17:21 8.97 08:58 0.00 00:00 8.97 08:58 121 110.02 20.09 12:52 9.13 80.87 707.89 6.14 340.84 0.034084
30 08:22 17:23 9.02 09:01 3.10 03:06 5.92 05:55 306 461.45 20.36 12:52 9.25 80.75 707.89 6.06 347.22 0.034722
31 08:20 17:25 9.08 09:05 2.80 02:48 6.28 06:17 263 436.64 20.64 12:52 9.38 80.62 707.89 5.98 353.78 0.035378
FEBRUARI
1 08:19 17:26 9.12 09:07 0.00 00:00 9.12 09:07 114 118.25 20.92 12:53 9.51 80.49 707.89 5.91 360.30 0.036030
2 08:17 17:28 9.18 09:11 5.80 05:48 3.38 03:23 557 811.01 21.21 12:53 9.64 80.36 707.89 5.83 367.01 0.036701
3 08:16 17:30 9.23 09:14 2.00 02:00 7.23 07:14 263 366.56 21.51 12:53 9.78 80.22 707.89 5.76 373.89 0.037389
4 08:14 17:32 9.30 09:18 5.20 05:12 4.10 04:06 550 768.91 21.81 12:53 9.91 80.09 707.89 5.68 380.72 0.038072
5 08:12 17:34 9.37 09:22 4.20 04:12 5.17 05:10 475 657.98 22.11 12:53 10.05 79.95 707.89 5.61 387.50 0.038750
6 08:11 17:36 9.42 09:25 7.10 07:06 2.32 02:19 671 1041.10 22.42 12:53 10.19 79.81 707.89 5.53 394.45 0.039445
7 08:09 17:38 9.48 09:29 5.00 05:00 4.48 04:29 561 787.17 22.73 12:53 10.33 79.67 707.89 5.46 401.33 0.040133
8 08:07 17:39 9.53 09:32 5.10 05:06 4.43 04:26 552 814.96 23.05 12:53 10.48 79.52 707.89 5.39 408.38 0.040838
9 08:05 17:41 9.60 09:36 0.00 00:00 9.60 09:36 173 143.55 23.37 12:53 10.62 79.38 707.89 5.32 415.36 0.041536
10 08:03 17:43 9.67 09:40 6.70 06:42 2.97 02:58 734 1063.63 23.69 12:53 10.77 79.23 707.89 5.25 422.28 0.042228
11 08:01 17:45 9.73 09:44 1.50 01:30 8.23 08:14 416 359.10 24.02 12:53 10.92 79.08 707.89 5.18 429.34 0.042934
12 08:00 17:47 9.78 09:47 1.00 01:00 8.78 08:47 269 295.05 24.35 12:53 11.07 78.93 707.89 5.12 436.34 0.043634
13 07:58 17:49 9.85 09:51 4.10 04:06 5.75 05:45 540 746.38 24.69 12:53 11.22 78.78 707.89 5.05 443.48 0.044348
14 07:56 17:51 9.92 09:55 0.00 00:00 9.92 09:55 175 160.84 25.03 12:53 11.38 78.62 707.89 4.98 450.54 0.045054
15 07:54 17:53 9.98 09:59 2.70 02:42 7.28 07:17 523 564.69 25.37 12:53 11.53 78.47 707.89 4.92 457.54 0.045754
16 07:52 17:54 10.03 10:02 0.00 00:00 10.03 10:02 313 167.83 25.72 12:53 11.69 78.31 707.89 4.86 464.66 0.046466
17 07:50 17:56 10.10 10:06 3.40 03:24 6.70 06:42 602 691.14 26.07 12:53 11.85 78.15 707.89 4.79 471.70 0.047170
18 07:48 17:58 10.17 10:10 5.80 05:48 4.37 04:22 753 1074.71 26.42 12:53 12.01 77.99 707.89 4.73 478.67 0.047867
19 07:46 18:00 10.23 10:14 0.00 00:00 10.23 10:14 277 178.95 26.78 12:53 12.17 77.83 707.89 4.67 485.75 0.048575
20 07:44 18:02 10.30 10:18 5.10 05:06 5.20 05:12 679 996.56 27.13 12:53 12.33 77.67 707.89 4.62 492.57 0.049257
21 07:42 18:04 10.37 10:22 1.50 01:30 8.87 08:52 464 429.33 27.50 12:53 12.50 77.50 707.89 4.56 499.69 0.049969
22 07:39 18:06 10.45 10:27 4.50 04:30 5.95 05:57 561 929.09 27.86 12:52 12.66 77.34 707.89 4.50 506.54 0.050654
23 07:37 18:07 10.50 10:30 0.20 00:12 10.30 10:18 356 227.37 28.23 12:52 12.83 77.17 707.89 4.44 513.49 0.051349
24 07:35 18:09 10.57 10:34 0.00 00:00 10.57 10:34 227 197.95 28.60 12:52 13.00 77.00 707.89 4.39 520.37 0.052037
25 07:33 18:11 10.63 10:38 0.00 00:00 10.63 10:38 187 201.80 28.97 12:52 13.17 76.83 707.89 4.33 527.16 0.052716
26 07:31 18:13 10.70 10:42 1.60 01:36 9.10 09:06 535 482.40 29.34 12:52 13.34 76.66 707.89 4.28 533.87 0.053387
27 07:29 18:15 10.77 10:46 0.00 00:00 10.77 10:46 226 209.57 29.72 12:52 13.51 76.49 707.89 4.23 540.68 0.054068
28 07:27 18:16 10.82 10:49 5.50 05:30 5.32 05:19 833 1188.24 30.09 12:52 13.68 76.32 707.89 4.18 547.23 0.054723
MAART
1 07:24 18:18 10.90 10:54 0.00 00:00 10.90 10:54 362 217.34 30.47 12:51 13.85 76.15 707.89 4.13 553.87 0.055387
2 07:22 18:20 10.97 10:58 0.10 00:06 10.87 10:52 485 239.49 30.86 12:51 14.03 75.97 707.89 4.08 560.60 0.056060
3 07:20 18:22 11.03 11:02 0.00 00:00 11.03 11:02 277 225.25 31.24 12:51 14.20 75.80 707.89 4.03 567.08 0.056708
4 07:18 18:24 11.10 11:06 10.00 10:00 1.10 01:06 1290 2087.24 31.62 12:51 14.37 75.63 707.89 3.99 573.48 0.057348
5 07:15 18:25 11.17 11:10 10.00 10:00 1.17 01:10 1226 2112.24 32.01 12:50 14.55 75.45 707.89 3.94 579.97 0.057997
6 07:13 18:27 11.23 11:14 1.80 01:48 9.43 09:26 632 579.10 32.40 12:50 14.73 75.27 707.89 3.89 586.37 0.058637
7 07:11 18:29 11.30 11:18 1.20 01:12 10.10 10:06 539 471.55 32.79 12:50 14.90 75.10 707.89 3.85 592.69 0.059269
8 07:09 18:31 11.37 11:22 4.00 04:00 7.37 07:22 758 1021.30 33.18 12:50 15.08 74.92 707.89 3.81 598.93 0.059893
9 07:06 18:33 11.45 11:27 0.00 00:00 11.45 11:27 160 249.42 33.57 12:50 15.26 74.74 707.89 3.76 605.10 0.060510
10 07:04 18:34 11.50 11:30 0.00 00:00 11.50 11:30 189 253.03 33.96 12:49 15.44 74.56 707.89 3.72 611.18 0.061118

Scheikunde Tabel gegevens zon Joshua Slik
4949
11 07:02 18:36 11.57 11:34 0.00 00:00 11.57 11:34 378 257.00 34.35 12:49 15.61 74.39 707.89 3.68 617.19 0.061719
12 07:00 18:38 11.63 11:38 5.40 05:24 6.23 06:14 995 1351.50 34.75 12:49 15.80 74.20 707.89 3.64 623.27 0.062327
13 06:57 18:40 11.72 11:43 5.70 05:42 6.02 06:01 1042 1427.23 35.14 12:48 15.97 74.03 707.89 3.60 629.13 0.062913
14 06:55 18:41 11.77 11:46 9.10 09:06 2.67 02:40 1181 2140.91 35.53 12:48 16.15 73.85 707.89 3.57 634.91 0.063491
15 06:53 18:43 11.83 11:50 0.80 00:48 11.03 11:02 496 439.05 35.93 12:48 16.33 73.67 707.89 3.53 640.76 0.064076
16 06:50 18:45 11.92 11:55 1.50 01:30 10.42 10:25 640 591.45 36.32 12:48 16.51 73.49 707.89 3.49 646.40 0.064640
17 06:48 18:47 11.98 11:59 1.20 01:12 10.78 10:47 538 534.85 36.72 12:47 16.69 73.31 707.89 3.45 652.10 0.065210
18 06:46 18:48 12.03 12:02 6.30 06:18 5.73 05:44 1159 1627.50 37.12 12:47 16.87 73.13 707.89 3.42 657.74 0.065774
19 06:43 18:50 12.12 12:07 0.80 00:48 11.32 11:19 590 461.16 37.51 12:47 17.05 72.95 707.89 3.39 663.16 0.066316
20 06:41 18:52 12.18 12:11 0.60 00:36 11.58 11:35 659 423.26 37.91 12:46 17.23 72.77 707.89 3.35 668.65 0.066865
21 06:39 18:54 12.25 12:15 5.70 05:42 6.55 06:33 1033 1541.84 38.30 12:46 17.41 72.59 707.89 3.32 673.94 0.067394
22 06:36 18:55 12.32 12:19 6.50 06:30 5.82 05:49 1190 1731.79 38.70 12:46 17.59 72.41 707.89 3.29 679.29 0.067929
23 06:34 18:57 12.38 12:23 2.10 02:06 10.28 10:17 933 770.83 39.09 12:46 17.77 72.23 707.89 3.25 684.45 0.068445
24 06:32 18:59 12.45 12:27 4.50 04:30 7.95 07:57 951 1314.41 39.48 12:45 17.95 72.05 707.89 3.22 689.54 0.068954
25 06:29 19:01 12.53 12:32 9.60 09:36 2.93 02:56 1503 2474.24 39.88 12:45 18.13 71.87 707.89 3.19 694.70 0.069470
26 06:27 19:02 12.58 12:35 11.00 11:00 1.58 01:35 1817 2810.56 40.27 12:45 18.30 71.70 707.89 3.16 699.67 0.069967
27 06:25 19:04 12.65 12:39 11.80 11:48 0.85 00:51 1826 3014.59 40.66 12:44 18.48 71.52 707.89 3.13 704.57 0.070457
28 06:22 19:06 12.73 12:44 5.80 05:48 6.93 06:56 1077 1658.34 41.05 12:44 18.66 71.34 707.89 3.11 709.42 0.070942
29 06:20 19:07 12.78 12:47 0.60 00:36 12.18 12:11 487 467.52 41.44 12:44 18.84 71.16 707.89 3.08 714.21 0.071421
30 06:18 19:09 12.85 12:51 5.10 05:06 7.75 07:45 932 1520.55 41.83 12:43 19.01 70.99 707.89 3.05 718.94 0.071894
31 06:15 19:11 12.93 12:56 4.00 04:00 8.93 08:56 899 1274.71 42.22 12:43 19.19 70.81 707.89 3.02 723.61 0.072361
APRIL
1 06:13 19:13 13.00 13:00 10.80 10:48 2.20 02:12 1653 2888.55 42.60 12:43 19.36 70.64 707.89 3.00 728.11 0.072811
2 06:11 19:14 13.05 13:03 12.20 12:12 0.85 00:51 1996 3240.31 42.99 12:43 19.54 70.46 707.89 2.97 732.67 0.073267
3 06:09 19:16 13.12 13:07 8.00 08:00 5.12 05:07 1662 2258.51 43.37 12:42 19.71 70.29 707.89 2.95 737.06 0.073706
4 06:06 19:18 13.20 13:12 0.20 00:12 13.00 13:00 433 400.36 43.75 12:42 19.89 70.11 707.89 2.92 741.41 0.074141
5 06:04 19:19 13.25 13:15 1.30 01:18 11.95 11:57 1001 669.79 44.13 12:42 20.06 69.94 707.89 2.90 745.70 0.074570
6 06:02 19:21 13.32 13:19 6.20 06:12 7.12 07:07 1492 1866.00 44.51 12:41 20.23 69.77 707.89 2.88 749.94 0.074994
7 05:59 19:23 13.40 13:24 10.20 10:12 3.20 03:12 1938 2856.06 44.89 12:41 20.40 69.60 707.89 2.85 754.13 0.075413
8 05:57 19:25 13.47 13:28 8.90 08:54 4.57 04:34 1558 2553.83 45.26 12:41 20.57 69.43 707.89 2.83 758.17 0.075817
9 05:55 19:26 13.52 13:31 1.30 01:18 12.22 12:13 923 691.89 45.63 12:41 20.74 69.26 707.89 2.81 762.16 0.076216
10 05:53 19:28 13.58 13:35 2.20 02:12 11.38 11:23 1051 920.71 46.00 12:40 20.91 69.09 707.89 2.79 766.11 0.076611
11 05:50 19:30 13.67 13:40 0.00 00:00 13.67 13:40 392 378.85 46.37 12:40 21.08 68.92 707.89 2.77 770.02 0.077002
12 05:48 19:31 13.72 13:43 2.50 02:30 11.22 11:13 915 1008.98 46.74 12:40 21.25 68.75 707.89 2.75 773.88 0.077388
13 05:46 19:33 13.78 13:47 3.70 03:42 10.08 10:05 1164 1318.02 47.10 12:40 21.41 68.59 707.89 2.73 777.59 0.077759
14 05:44 19:35 13.85 13:51 5.60 05:36 8.25 08:15 1373 1807.08 47.46 12:39 21.57 68.43 707.89 2.71 781.27 0.078127
15 05:41 19:37 13.93 13:56 4.90 04:54 9.03 09:02 1066 1639.83 47.82 12:39 21.74 68.26 707.89 2.69 784.91 0.078491
16 05:39 19:38 13.98 13:59 2.90 02:54 11.08 11:05 1070 1137.67 48.17 12:39 21.90 68.10 707.89 2.67 788.41 0.078841
17 05:37 19:40 14.05 14:03 2.40 02:24 11.65 11:39 1239 1016.29 48.52 12:39 22.05 67.95 707.89 2.65 791.87 0.079187
18 05:35 19:42 14.12 14:07 11.60 11:36 2.52 02:31 2135 3393.23 48.87 12:38 22.21 67.79 707.89 2.63 795.30 0.079530
19 05:33 19:43 14.17 14:10 4.40 04:24 9.77 09:46 1032 1545.95 49.22 12:38 22.37 67.63 707.89 2.62 798.69 0.079869
20 05:31 19:45 14.23 14:14 13.20 13:12 1.03 01:02 2398 3840.73 49.56 12:38 22.53 67.47 707.89 2.60 801.96 0.080196
21 05:29 19:47 14.30 14:18 7.20 07:12 7.10 07:06 1737 2292.86 49.90 12:38 22.68 67.32 707.89 2.58 805.19 0.080519
22 05:26 19:49 14.38 14:23 11.20 11:12 3.18 03:11 2071 3352.06 50.24 12:38 22.84 67.16 707.89 2.57 808.39 0.080839
23 05:24 19:50 14.43 14:26 2.10 02:06 12.33 12:20 746 973.76 50.57 12:37 22.99 67.01 707.89 2.55 811.46 0.081146
24 05:22 19:52 14.50 14:30 8.70 08:42 5.80 05:48 2051 2721.12 50.90 12:37 23.14 66.86 707.89 2.54 814.51 0.081451
25 05:20 19:54 14.57 14:34 6.40 06:24 8.17 08:10 1678 2123.94 51.23 12:37 23.29 66.71 707.89 2.52 817.53 0.081753
26 05:18 19:55 14.62 14:37 0.00 00:00 14.62 14:37 256 431.71 51.55 12:37 23.43 66.57 707.89 2.51 820.43 0.082043
27 05:16 19:57 14.68 14:41 8.90 08:54 5.78 05:47 1906 2809.26 51.87 12:37 23.58 66.42 707.89 2.49 823.30 0.082330
28 05:14 19:59 14.75 14:45 9.70 09:42 5.05 05:03 2060 3034.77 52.18 12:36 23.72 66.28 707.89 2.48 826.06 0.082606
29 05:12 20:00 14.80 14:48 7.50 07:30 7.30 07:18 1647 2455.81 52.50 12:36 23.86 66.14 707.89 2.46 828.88 0.082888
30 05:10 20:02 14.87 14:52 7.10 07:06 7.77 07:46 1905 2357.81 52.80 12:36 24.00 66.00 707.89 2.45 831.50 0.083150
MEI
1 05:08 20:04 14.93 14:56 13.00 13:00 1.93 01:56 2391 3962.06 53.11 12:36 24.14 65.86 707.89 2.44 834.19 0.083419
2 05:06 20:05 14.98 14:59 1.70 01:42 13.28 13:17 1026 912.15 53.40 12:36 24.27 65.73 707.89 2.42 836.68 0.083668
3 05:05 20:07 15.03 15:02 11.90 11:54 3.13 03:08 2415 3689.96 53.70 12:36 24.41 65.59 707.89 2.41 839.24 0.083924
4 05:03 20:09 15.10 15:06 10.70 10:42 4.40 04:24 2221 3375.51 53.99 12:36 24.54 65.46 707.89 2.40 841.69 0.084169
5 05:01 20:10 15.15 15:09 8.60 08:36 6.55 06:33 1880 2812.16 54.27 12:36 24.67 65.33 707.89 2.39 844.04 0.084404
6 04:59 20:12 15.22 15:13 12.70 12:42 2.52 02:31 2421 3946.65 54.56 12:36 24.80 65.20 707.89 2.38 846.45 0.084645
7 04:57 20:14 15.28 15:17 4.30 04:18 10.98 10:59 1527 1649.32 54.83 12:36 24.92 65.08 707.89 2.37 848.68 0.084868
8 04:56 20:15 15.32 15:19 3.40 03:24 11.92 11:55 1392 1406.52 55.10 12:35 25.05 64.95 707.89 2.35 850.89 0.085089
9 04:54 20:17 15.38 15:23 10.00 10:00 5.38 05:23 2319 3236.43 55.37 12:35 25.17 64.83 707.89 2.34 853.08 0.085308
10 04:52 20:19 15.45 15:27 1.00 01:00 14.45 14:27 720 752.73 55.63 12:35 25.29 64.71 707.89 2.33 855.18 0.085518
11 04:51 20:20 15.48 15:29 2.20 02:12 13.28 13:17 865 1088.90 55.89 12:35 25.40 64.60 707.89 2.32 857.27 0.085727
12 04:49 20:22 15.55 15:33 4.40 04:24 11.15 11:09 1311 1710.20 56.41 12:35 25.64 64.36 707.89 2.30 861.39 0.086139
13 04:47 20:23 15.60 15:36 1.40 01:24 14.20 14:12 813 874.32 56.39 12:35 25.63 64.37 707.89 2.30 861.23 0.086123
14 04:46 20:25 15.65 15:39 2.00 02:00 13.65 13:39 1040 1045.58 56.63 12:35 25.74 64.26 707.89 2.30 863.12 0.086312
15 04:44 20:27 15.72 15:43 5.60 05:36 10.12 10:07 1545 2058.84 56.87 12:35 25.85 64.15 707.89 2.29 864.99 0.086499
16 04:43 20:28 15.75 15:45 0.00 00:00 15.75 15:45 397 491.46 57.10 12:35 25.95 64.05 707.89 2.28 866.77 0.086677
17 04:41 20:30 15.82 15:49 0.00 00:00 15.82 15:49 307 494.50 57.32 12:35 26.05 63.95 707.89 2.27 868.47 0.086847
18 04:40 20:31 15.85 15:51 0.10 00:06 15.75 15:45 587 524.75 57.55 12:35 26.16 63.84 707.89 2.26 870.23 0.087023
19 04:38 20:33 15.92 15:55 6.50 06:30 9.42 09:25 1827 2335.62 57.76 12:36 26.25 63.75 707.89 2.25 871.82 0.087182
20 04:37 20:34 15.95 15:57 0.00 00:00 15.95 15:57 378 501.51 57.97 12:36 26.35 63.65 707.89 2.25 873.41 0.087341
21 04:36 20:35 15.98 15:59 0.00 00:00 15.98 15:59 301 503.43 58.17 12:36 26.44 63.56 707.89 2.24 874.92 0.087492
22 04:35 20:37 16.03 16:02 2.80 02:48 13.23 13:14 1004 1300.95 58.37 12:36 26.53 63.47 707.89 2.23 876.42 0.087642
23 04:33 20:38 16.08 16:05 6.10 06:06 9.98 09:59 1547 2243.21 58.56 12:36 26.62 63.38 707.89 2.23 877.83 0.087783
24 04:32 20:40 16.13 16:08 7.70 07:42 8.43 08:26 1998 2704.18 58.75 12:36 26.70 63.30 707.89 2.22 879.24 0.087924
25 04:31 20:41 16.17 16:10 4.80 04:48 11.37 11:22 1920 1881.94 58.93 12:36 26.79 63.21 707.89 2.21 880.56 0.088056
26 04:30 20:42 16.20 16:12 3.70 03:42 12.50 12:30 1332 1571.39 59.10 12:36 26.86 63.14 707.89 2.21 881.81 0.088181
27 04:29 20:44 16.25 16:15 14.30 14:18 1.95 01:57 2735 4607.95 59.27 12:36 26.94 63.06 707.89 2.20 883.05 0.088305
28 04:28 20:45 16.28 16:17 13.10 13:06 3.18 03:11 2630 4271.30 59.43 12:36 27.01 62.99 707.89 2.20 884.22 0.088422
29 04:27 20:46 16.32 16:19 0.00 00:00 16.32 16:19 409 520.07 59.59 12:36 27.09 62.91 707.89 2.19 885.38 0.088538
30 04:26 20:47 16.35 16:21 1.70 01:42 14.65 14:39 1166 1009.95 59.73 12:37 27.15 62.85 707.89 2.19 886.39 0.088639

Scheikunde Tabel gegevens zon Joshua Slik 505050
31 04:25 20:48 16.38 16:23 12.30 12:18 4.08 04:05 2700 4060.14 59.88 12:37 27.22 62.78 707.89 2.18 887.46 0.088746
JUNI
1 04:24 20:50 16.43 16:26 3.80 03:48 12.63 12:38 1251 1619.36 60.01 12:37 27.28 62.72 707.89 2.18 888.39 0.088839
2 04:23 20:51 16.47 16:28 14.30 14:18 2.17 02:10 2747 4647.59 60.14 12:37 27.34 62.66 707.89 2.17 889.32 0.088932
3 04:23 20:52 16.48 16:29 4.80 04:48 11.68 11:41 1503 1912.78 60.27 12:37 27.40 62.60 707.89 2.17 890.25 0.089025
4 04:22 20:53 16.52 16:31 12.40 12:24 4.12 04:07 2807 4109.58 60.38 12:37 27.45 62.55 707.89 2.16 891.02 0.089102
5 04:21 20:54 16.55 16:33 13.40 13:24 3.15 03:09 2512 4403.18 60.49 12:38 27.50 62.50 707.89 2.16 891.80 0.089180
6 04:21 20:55 16.57 16:34 13.30 13:18 3.27 03:16 2787 4378.62 60.60 12:38 27.55 62.45 707.89 2.16 892.58 0.089258
7 04:20 20:56 16.60 16:36 15.10 15:06 1.50 01:30 2895 4904.10 60.70 12:38 27.59 62.41 707.89 2.15 893.28 0.089328
8 04:20 20:56 16.60 16:36 13.50 13:30 3.10 03:06 2811 4444.16 60.79 12:38 27.63 62.37 707.89 2.15 893.91 0.089391
9 04:19 20:57 16.63 16:38 6.40 06:24 10.23 10:14 1821 2390.38 60.87 12:38 27.67 62.33 707.89 2.15 894.47 0.089447
10 04:19 20:58 16.65 16:39 6.40 06:24 10.25 10:15 1799 2392.41 60.95 12:39 27.70 62.30 707.89 2.15 895.03 0.089503
11 04:19 20:59 16.67 16:40 3.80 03:48 12.87 12:52 1935 1639.87 61.02 12:39 27.74 62.26 707.89 2.14 895.52 0.089552
12 04:18 20:59 16.68 16:41 1.10 01:06 15.58 15:35 992 857.41 61.08 12:39 27.76 62.24 707.89 2.14 895.93 0.089593
13 04:18 21:00 16.70 16:42 0.30 00:18 16.40 16:24 953 626.01 61.14 12:39 27.79 62.21 707.89 2.14 896.35 0.089635
14 04:18 21:01 16.72 16:43 5.50 05:30 11.22 11:13 1964 2137.54 61.19 12:39 27.81 62.19 707.89 2.14 896.70 0.089670
15 04:18 21:01 16.72 16:43 8.70 08:42 8.02 08:01 2200 3068.18 61.23 12:40 27.83 62.17 707.89 2.14 896.97 0.089697
16 04:18 21:02 16.73 16:44 5.10 05:06 11.63 11:38 1944 2023.12 61.27 12:40 27.85 62.15 707.89 2.14 897.25 0.089725
17 04:18 21:02 16.73 16:44 7.90 07:54 8.83 08:50 2027 2837.76 61.30 12:40 27.86 62.14 707.89 2.13 897.46 0.089746
18 04:18 21:03 16.75 16:45 8.70 08:42 8.05 08:03 2290 3071.39 61.32 12:40 27.87 62.13 707.89 2.13 897.59 0.089759
19 04:18 21:03 16.75 16:45 1.90 01:54 14.85 14:51 1475 1093.89 61.33 12:40 27.88 62.12 707.89 2.13 897.66 0.089766
20 04:18 21:03 16.75 16:45 1.50 01:30 15.25 15:15 903 977.63 61.34 12:41 27.88 62.12 707.89 2.13 897.73 0.089773
21 04:18 21:03 16.75 16:45 0.00 00:00 16.75 16:45 465 541.33 61.34 12:41 27.88 62.12 707.89 2.13 897.73 0.089773
22 04:19 21:04 16.75 16:45 3.10 03:06 13.65 13:39 1071 1443.01 61.34 12:41 27.88 62.12 707.89 2.13 897.73 0.089773
23 04:19 21:04 16.75 16:45 2.40 02:24 14.35 14:21 1108 1239.31 61.33 12:41 27.88 62.12 707.89 2.13 897.66 0.089766
24 04:19 21:04 16.75 16:45 1.40 01:24 15.35 15:21 1264 948.32 61.31 12:41 27.87 62.13 707.89 2.13 897.53 0.089753
25 04:20 21:04 16.73 16:44 4.10 04:06 12.63 12:38 1546 1732.54 61.28 12:42 27.85 62.15 707.89 2.13 897.32 0.089732
26 04:20 21:04 16.73 16:44 5.90 05:54 10.83 10:50 1832 2255.34 61.25 12:42 27.84 62.16 707.89 2.14 897.11 0.089711
27 04:21 21:04 16.72 16:43 3.60 03:36 13.12 13:07 1275 1585.78 61.21 12:42 27.82 62.18 707.89 2.14 896.83 0.089683
28 04:21 21:03 16.70 16:42 0.40 00:24 16.30 16:18 792 655.15 61.16 12:42 27.80 62.20 707.89 2.14 896.49 0.089649
29 04:22 21:03 16.68 16:41 2.80 02:48 13.88 13:53 1685 1351.20 61.11 12:43 27.78 62.22 707.89 2.14 896.14 0.089614
30 04:22 21:03 16.68 16:41 5.80 05:48 10.88 10:53 1840 2221.22 61.05 12:43 27.75 62.25 707.89 2.14 895.72 0.089572
JULI
1 04:23 21:03 16.67 16:40 4.50 04:30 12.17 12:10 1538 1842.40 60.98 12:43 27.72 62.28 707.89 2.14 895.24 0.089524
2 04:24 21:02 16.63 16:38 4.10 04:06 12.53 12:32 1882 1724.36 60.91 12:43 27.69 62.31 707.89 2.15 894.75 0.089475
3 04:25 21:02 16.62 16:37 1.00 01:00 15.62 15:37 959 824.62 60.83 12:43 27.65 62.35 707.89 2.15 894.19 0.089419
4 04:25 21:02 16.62 16:37 4.60 04:36 12.02 12:01 1783 1866.29 60.74 12:43 27.61 62.39 707.89 2.15 893.56 0.089356
5 04:26 21:01 16.58 16:35 7.20 07:12 9.38 09:23 1874 2616.10 60.65 12:44 27.57 62.43 707.89 2.16 892.93 0.089293
6 04:27 21:00 16.55 16:33 11.70 11:42 4.85 04:51 2540 3913.83 60.55 12:44 27.52 62.48 707.89 2.16 892.22 0.089222
7 04:28 21:00 16.53 16:32 15.00 15:00 1.53 01:32 2865 4863.03 60.44 12:44 27.47 62.53 707.89 2.16 891.45 0.089145
8 04:29 20:59 16.50 16:30 14.20 14:12 2.30 02:18 2805 4626.86 60.33 12:44 27.42 62.58 707.89 2.17 890.67 0.089067
9 04:30 20:58 16.47 16:28 14.10 14:06 2.37 02:22 2826 4592.53 60.21 12:44 27.37 62.63 707.89 2.17 889.82 0.088982
10 04:31 20:58 16.45 16:27 5.10 05:06 11.35 11:21 1568 1995.37 60.09 12:44 27.31 62.69 707.89 2.17 888.96 0.088896
11 04:32 20:57 16.42 16:25 0.90 00:54 15.52 15:31 1098 783.72 59.95 12:45 27.25 62.75 707.89 2.18 887.96 0.088796
12 04:33 20:56 16.38 16:23 4.30 04:18 12.08 12:05 1270 1758.99 59.82 12:45 27.19 62.81 707.89 2.18 887.03 0.088703
13 04:35 20:55 16.33 16:20 7.40 07:24 8.93 08:56 2185 2645.10 59.67 12:45 27.12 62.88 707.89 2.19 885.95 0.088595
14 04:36 20:54 16.30 16:18 4.80 04:48 11.50 11:30 1616 1895.39 59.52 12:45 27.05 62.95 707.89 2.19 884.87 0.088487
15 04:37 20:53 16.27 16:16 14.00 14:00 2.27 02:16 2754 4526.00 59.36 12:45 26.98 63.02 707.89 2.20 883.71 0.088371
16 04:38 20:52 16.23 16:14 8.10 08:06 8.13 08:08 2238 2831.91 59.20 12:45 26.91 63.09 707.89 2.20 882.54 0.088254
17 04:39 20:51 16.20 16:12 5.80 05:48 10.40 10:24 1989 2170.11 59.03 12:45 26.83 63.17 707.89 2.21 881.30 0.088130
18 04:41 20:50 16.15 16:09 14.60 14:36 1.55 01:33 2748 4674.65 58.86 12:45 26.75 63.25 707.89 2.22 880.05 0.088005
19 04:42 20:49 16.12 16:07 14.10 14:06 2.02 02:01 2620 4523.80 58.67 12:45 26.67 63.33 707.89 2.22 878.65 0.087865
20 04:43 20:47 16.07 16:04 4.40 04:24 11.67 11:40 1297 1758.13 58.49 12:45 26.59 63.41 707.89 2.23 877.31 0.087731
21 04:45 20:46 16.02 16:01 14.20 14:12 1.82 01:49 2713 4534.46 58.29 12:45 26.50 63.50 707.89 2.24 875.82 0.087582
22 04:46 20:45 15.98 15:59 11.20 11:12 4.78 04:47 2410 3676.12 58.10 12:45 26.41 63.59 707.89 2.24 874.39 0.087439
23 04:48 20:43 15.92 15:55 10.90 10:54 5.02 05:01 2421 3582.53 57.89 12:46 26.31 63.69 707.89 2.25 872.81 0.087281
24 04:49 20:42 15.88 15:53 5.60 05:36 10.28 10:17 1653 2078.90 57.68 12:46 26.22 63.78 707.89 2.26 871.22 0.087122
25 04:50 20:41 15.85 15:51 9.20 09:12 6.65 06:39 2077 3088.35 57.47 12:46 26.12 63.88 707.89 2.26 869.61 0.086961
26 04:52 20:39 15.78 15:47 3.10 03:06 12.68 12:41 1273 1364.90 57.25 12:46 26.02 63.98 707.89 2.27 867.93 0.086793
27 04:53 20:38 15.75 15:45 5.80 05:48 9.95 09:57 1377 2118.78 57.02 12:46 25.92 64.08 707.89 2.28 866.15 0.086615
28 04:55 20:36 15.68 15:41 6.30 06:18 9.38 09:23 1766 2252.36 56.79 12:46 25.81 64.19 707.89 2.29 864.37 0.086437
29 04:56 20:35 15.65 15:39 9.30 09:18 6.35 06:21 2079 3084.78 56.55 12:46 25.70 64.30 707.89 2.30 862.49 0.086249
30 04:58 20:33 15.58 15:35 2.00 02:00 13.58 13:35 1177 1040.47 56.31 12:45 25.60 64.40 707.89 2.31 860.60 0.086060
31 04:59 20:31 15.53 15:32 3.30 03:18 12.23 12:14 1230 1398.31 56.07 12:45 25.49 64.51 707.89 2.32 858.70 0.085870
AUGUSTUS
1 05:01 20:30 15.48 15:29 14.10 14:06 1.38 01:23 2566 4391.31 55.82 12:45 25.37 64.63 707.89 2.33 856.71 0.085671
2 05:03 20:28 15.42 15:25 12.70 12:42 2.72 02:43 2296 3990.90 55.56 12:45 25.25 64.75 707.89 2.34 854.62 0.085462
3 05:04 20:26 15.37 15:22 10.00 10:00 5.37 05:22 1930 3233.76 55.30 12:45 25.14 64.86 707.89 2.35 852.52 0.085252
4 05:06 20:25 15.32 15:19 10.90 10:54 4.42 04:25 2194 3471.84 55.03 12:45 25.01 64.99 707.89 2.36 850.32 0.085032
5 05:07 20:23 15.27 15:16 9.60 09:36 5.67 05:40 2177 3104.05 54.76 12:45 24.89 65.11 707.89 2.37 848.10 0.084810
6 05:09 20:21 15.20 15:12 5.70 05:42 9.50 09:30 1610 2025.01 54.49 12:45 24.77 65.23 707.89 2.38 845.87 0.084587
7 05:10 20:19 15.15 15:09 1.20 01:12 13.95 13:57 496 788.03 54.21 12:45 24.64 65.36 707.89 2.39 843.53 0.084353
8 05:12 20:17 15.08 15:05 10.60 10:36 4.48 04:29 2360 3345.72 53.93 12:45 24.51 65.49 707.89 2.40 841.18 0.084118
9 05:14 20:15 15.02 15:01 5.40 05:24 9.62 09:37 1652 1920.85 53.64 12:45 24.38 65.62 707.89 2.41 838.73 0.083873
10 05:15 20:14 14.98 14:59 3.80 03:48 11.18 11:11 1378 1480.67 53.35 12:44 24.25 65.75 707.89 2.43 836.25 0.083625
11 05:17 20:12 14.92 14:55 6.50 06:30 8.42 08:25 1563 2203.39 53.05 12:44 24.11 65.89 707.89 2.44 833.67 0.083367
12 05:18 20:10 14.87 14:52 4.40 04:24 10.47 10:28 1425 1629.56 52.75 12:44 23.98 66.02 707.89 2.45 831.07 0.083107
13 05:20 20:08 14.80 14:48 10.30 10:18 4.50 04:30 1881 3206.07 52.45 12:44 23.84 66.16 707.89 2.47 828.44 0.082844
14 05:22 20:06 14.73 14:44 7.80 07:48 6.93 06:56 1752 2524.67 52.14 12:44 23.70 66.30 707.89 2.48 825.70 0.082570
15 05:23 20:04 14.68 14:41 3.50 03:30 11.18 11:11 1092 1368.22 51.83 12:43 23.56 66.44 707.89 2.49 822.94 0.082294
16 05:25 20:02 14.62 14:37 5.30 05:18 9.32 09:19 1485 1839.74 51.51 12:43 23.41 66.59 707.89 2.51 820.07 0.082007
17 05:27 20:00 14.55 14:33 4.90 04:54 9.65 09:39 1676 1725.36 51.19 12:43 23.27 66.73 707.89 2.52 817.16 0.081716
18 05:28 19:57 14.48 14:29 7.60 07:36 6.88 06:53 1573 2429.51 50.87 12:43 23.12 66.88 707.89 2.54 814.23 0.081423
19 05:30 19:55 14.42 14:25 6.80 06:48 7.62 07:37 1577 2208.21 50.54 12:43 22.97 67.03 707.89 2.55 811.19 0.081119

Scheikunde Tabel gegevens zon Joshua Slik
5151
20 05:31 19:53 14.37 14:22 3.40 03:24 10.97 10:58 1238 1308.16 50.21 12:42 22.82 67.18 707.89 2.57 808.11 0.080811
21 05:33 19:51 14.30 14:18 8.40 08:24 5.90 05:54 1708 2605.30 49.88 12:42 22.67 67.33 707.89 2.58 805.00 0.080500
22 05:35 19:49 14.23 14:14 1.40 01:24 12.83 12:50 1047 774.60 49.55 12:42 22.52 67.48 707.89 2.60 801.86 0.080186
23 05:36 19:47 14.18 14:11 12.20 12:12 1.98 01:59 2017 3564.46 49.21 12:42 22.37 67.63 707.89 2.62 798.60 0.079860
24 05:38 19:45 14.12 14:07 1.80 01:48 12.32 12:19 1181 867.99 48.87 12:41 22.21 67.79 707.89 2.63 795.30 0.079530
25 05:40 19:42 14.03 14:02 2.40 02:24 11.63 11:38 898 1015.81 48.52 12:41 22.05 67.95 707.89 2.65 791.87 0.079187
26 05:41 19:40 13.98 13:59 11.40 11:24 2.58 02:35 2073 3308.95 48.17 12:41 21.90 68.10 707.89 2.67 788.41 0.078841
27 05:43 19:38 13.92 13:55 10.60 10:36 3.32 03:19 1899 3088.93 47.82 12:41 21.74 68.26 707.89 2.69 784.91 0.078491
28 05:45 19:36 13.85 13:51 6.80 06:48 7.05 07:03 1478 2111.11 47.47 12:40 21.58 68.42 707.89 2.71 781.37 0.078137
29 05:46 19:34 13.80 13:48 7.90 07:54 5.90 05:54 1680 2377.27 47.12 12:40 21.42 68.58 707.89 2.73 777.80 0.077780
30 05:48 19:31 13.72 13:43 7.00 07:00 6.72 06:43 1536 2137.87 46.76 12:40 21.25 68.75 707.89 2.75 774.09 0.077409
31 05:49 19:29 13.67 13:40 5.90 05:54 7.77 07:46 1411 1851.57 46.40 12:39 21.09 68.91 707.89 2.77 770.33 0.077033
SEPTEMBER
1 05:51 19:27 13.60 13:36 1.30 01:18 12.30 12:18 1061 698.16 46.04 12:39 20.93 69.07 707.89 2.79 766.54 0.076654
2 05:53 19:25 13.53 13:32 1.80 01:48 11.73 11:44 807 816.28 45.67 12:39 20.76 69.24 707.89 2.81 762.59 0.076259
3 05:54 19:22 13.47 13:28 2.40 02:24 11.07 11:04 1027 957.80 45.31 12:38 20.60 69.40 707.89 2.83 758.71 0.075871
4 05:56 19:20 13.40 13:24 6.60 06:36 6.80 06:48 1472 1977.87 44.94 12:38 20.43 69.57 707.89 2.85 754.68 0.075468
5 05:58 19:18 13.33 13:20 12.30 12:18 1.03 01:02 1872 3351.61 44.57 12:38 20.26 69.74 707.89 2.87 750.61 0.075061
6 05:59 19:15 13.27 13:16 8.00 08:00 5.27 05:16 1388 2291.06 44.19 12:37 20.09 69.91 707.89 2.90 746.37 0.074637
7 06:01 19:13 13.20 13:12 0.20 00:12 13.00 13:00 496 400.79 43.82 12:37 19.92 70.08 707.89 2.92 742.20 0.074220
8 06:03 19:11 13.13 13:08 4.10 04:06 9.03 09:02 1023 1329.25 43.45 12:37 19.75 70.25 707.89 2.94 737.98 0.073798
9 06:04 19:08 13.07 13:04 3.80 03:48 9.27 09:16 1011 1248.29 43.07 12:36 19.58 70.42 707.89 2.97 733.60 0.073360
10 06:06 19:06 13.00 13:00 1.80 01:48 11.20 11:12 766 766.50 42.69 12:36 19.40 70.60 707.89 2.99 729.17 0.072917
11 06:07 19:04 12.95 12:57 6.80 06:48 6.15 06:09 1205 1934.46 42.31 12:36 19.23 70.77 707.89 3.02 724.68 0.072468
12 06:09 19:01 12.87 12:52 3.60 03:36 9.27 09:16 1083 1173.54 41.93 12:35 19.06 70.94 707.89 3.04 720.14 0.072014
13 06:11 18:59 12.80 12:48 2.90 02:54 9.90 09:54 856 1002.05 41.55 12:35 18.89 71.11 707.89 3.07 715.55 0.071555
14 06:12 18:57 12.75 12:45 0.60 00:36 12.15 12:09 514 464.42 41.16 12:35 18.71 71.29 707.89 3.10 710.78 0.071078
15 06:14 18:54 12.67 12:40 5.90 05:54 6.77 06:46 1182 1671.69 40.78 12:34 18.54 71.46 707.89 3.13 706.07 0.070607
16 06:16 18:52 12.60 12:36 8.20 08:12 4.40 04:24 1353 2180.96 40.39 12:34 18.36 71.64 707.89 3.15 701.18 0.070118
17 06:17 18:50 12.55 12:33 3.80 03:48 8.75 08:45 816 1171.98 40.01 12:33 18.19 71.81 707.89 3.18 696.36 0.069636
18 06:19 18:47 12.47 12:28 1.90 01:54 10.57 10:34 680 735.88 39.62 12:33 18.01 71.99 707.89 3.21 691.35 0.069135
19 06:21 18:45 12.40 12:24 2.00 02:00 10.40 10:24 774 751.07 39.23 12:33 17.83 72.17 707.89 3.24 686.29 0.068629
20 06:22 18:43 12.35 12:21 0.50 00:30 11.85 11:51 563 413.19 38.84 12:32 17.65 72.35 707.89 3.27 681.15 0.068115
21 06:24 18:40 12.27 12:16 3.30 03:18 8.97 08:58 947 1021.23 38.45 12:32 17.48 72.52 707.89 3.31 675.95 0.067595
22 06:25 18:38 12.22 12:13 2.60 02:36 9.62 09:37 710 859.96 38.06 12:32 17.30 72.70 707.89 3.34 670.69 0.067069
23 06:27 18:36 12.15 12:09 3.40 03:24 8.75 08:45 795 1024.21 37.68 12:31 17.13 72.87 707.89 3.37 665.50 0.066550
24 06:29 18:33 12.07 12:04 1.50 01:30 10.57 10:34 571 607.56 37.29 12:31 16.95 73.05 707.89 3.40 660.11 0.066011
25 06:30 18:31 12.02 12:01 0.30 00:18 11.72 11:43 545 346.83 36.90 12:31 16.77 73.23 707.89 3.44 654.65 0.065465
26 06:32 18:29 11.95 11:57 6.20 06:12 5.75 05:45 1038 1583.19 36.51 12:30 16.60 73.40 707.89 3.47 649.12 0.064912
27 06:34 18:26 11.87 11:52 9.70 09:42 2.17 02:10 1448 2297.35 36.12 12:30 16.42 73.58 707.89 3.51 643.52 0.064352
28 06:35 18:24 11.82 11:49 10.80 10:48 1.02 01:01 1461 2503.28 35.73 12:30 16.24 73.76 707.89 3.55 637.84 0.063784
29 06:37 18:22 11.75 11:45 9.90 09:54 1.85 01:51 1413 2294.90 35.34 12:29 16.06 73.94 707.89 3.58 632.10 0.063210
30 06:39 18:19 11.67 11:40 10.80 10:48 0.87 00:52 1410 2454.53 34.95 12:29 15.89 74.11 707.89 3.62 626.28 0.062628
OCTOBER
1 06:40 18:17 11.62 11:37 10.50 10:30 1.12 01:07 1370 2370.02 34.56 12:29 15.71 74.29 707.89 3.66 620.39 0.062039
2 06:42 18:15 11.55 11:33 7.40 07:24 4.15 04:09 1049 1729.05 34.18 12:28 15.54 74.46 707.89 3.70 614.58 0.061458
3 06:44 18:12 11.47 11:28 8.50 08:30 2.97 02:58 1178 1927.12 33.79 12:28 15.36 74.64 707.89 3.74 608.54 0.060854
4 06:45 18:10 11.42 11:25 3.00 03:00 8.42 08:25 761 833.15 33.40 12:28 15.18 74.82 707.89 3.78 602.42 0.060242
5 06:47 18:08 11.35 11:21 0.90 00:54 10.45 10:27 809 417.59 33.02 12:27 15.01 74.99 707.89 3.82 596.38 0.059638
6 06:49 18:05 11.27 11:16 3.70 03:42 7.57 07:34 635 947.03 32.64 12:27 14.84 75.16 707.89 3.87 590.27 0.059027
7 06:51 18:03 11.20 11:12 2.40 02:24 8.80 08:48 915 689.49 32.25 12:27 14.66 75.34 707.89 3.91 583.92 0.058392
8 06:52 18:01 11.15 11:09 5.60 05:36 5.55 05:33 524 1279.95 31.87 12:27 14.49 75.51 707.89 3.96 577.65 0.057765
9 06:54 17:59 11.08 11:05 0.10 00:06 10.98 10:59 506 246.46 31.49 12:26 14.31 75.69 707.89 4.00 571.30 0.057130
10 06:56 17:56 11.00 11:00 0.90 00:54 10.10 10:06 966 388.41 31.11 12:26 14.14 75.86 707.89 4.05 564.87 0.056487
11 06:57 17:54 10.95 10:57 7.40 07:24 3.55 03:33 103 1558.85 30.73 12:26 13.97 76.03 707.89 4.10 558.37 0.055837
12 06:59 17:52 10.88 10:53 0.00 00:00 10.88 10:53 707 216.26 30.36 12:25 13.80 76.20 707.89 4.14 551.95 0.055195
13 07:01 17:50 10.82 10:49 2.10 02:06 8.72 08:43 75 583.54 29.99 12:25 13.63 76.37 707.89 4.19 545.46 0.054546
14 07:03 17:47 10.73 10:44 0.00 00:00 10.73 10:44 126 208.16 29.61 12:25 13.46 76.54 707.89 4.24 538.71 0.053871
15 07:04 17:45 10.68 10:41 0.00 00:00 10.68 10:41 320 204.63 29.24 12:25 13.29 76.71 707.89 4.30 532.06 0.053206
16 07:06 17:43 10.62 10:37 0.00 00:00 10.62 10:37 610 200.85 28.88 12:25 13.13 76.87 707.89 4.35 525.51 0.052551
17 07:08 17:41 10.55 10:33 2.50 02:30 8.05 08:03 748 617.15 28.51 12:24 12.96 77.04 707.89 4.40 518.70 0.051870
18 07:10 17:39 10.48 10:29 6.00 06:00 4.48 04:29 292 1188.55 28.15 12:24 12.80 77.20 707.89 4.46 512.00 0.051200
19 07:11 17:37 10.43 10:26 0.00 00:00 10.43 10:26 646 189.69 27.78 12:24 12.63 77.37 707.89 4.51 505.02 0.050502
20 07:13 17:34 10.35 10:21 3.90 03:54 6.45 06:27 656 815.40 27.43 12:24 12.47 77.53 707.89 4.57 498.35 0.049835
21 07:15 17:32 10.28 10:17 0.40 00:24 9.88 09:53 385 245.60 27.07 12:24 12.30 77.70 707.89 4.62 491.41 0.049141
22 07:17 17:30 10.22 10:13 7.70 07:42 2.52 02:31 802 1387.16 26.72 12:23 12.15 77.85 707.89 4.68 484.58 0.048458
23 07:18 17:28 10.17 10:10 3.70 03:42 6.47 06:28 501 747.47 26.37 12:23 11.99 78.01 707.89 4.74 477.68 0.047768
24 07:20 17:26 10.10 10:06 8.80 08:48 1.30 01:18 884 1513.20 26.02 12:23 11.83 78.17 707.89 4.80 470.70 0.047070
25 07:22 17:24 10.03 10:02 0.00 00:00 10.03 10:02 208 167.47 25.67 12:23 11.67 78.33 707.89 4.87 463.64 0.046364
26 07:24 17:22 9.97 09:58 5.60 05:36 4.37 04:22 658 992.54 25.33 12:23 11.51 78.49 707.89 4.93 456.72 0.045672
27 07:26 17:20 9.90 09:54 3.40 03:24 6.50 06:30 424 655.69 24.99 12:23 11.36 78.64 707.89 4.99 449.72 0.044972
28 07:27 17:18 9.85 09:51 3.10 03:06 6.75 06:45 401 601.84 24.66 12:23 11.21 78.79 707.89 5.06 442.85 0.044285
29 07:29 17:16 9.78 09:47 5.50 05:30 4.28 04:17 539 930.34 24.33 12:23 11.06 78.94 707.89 5.12 435.92 0.043592
30 07:31 17:14 9.72 09:43 7.30 07:18 2.42 02:25 705 1164.51 24.00 12:23 10.91 79.09 707.89 5.19 428.92 0.042892
31 07:33 17:12 9.65 09:39 1.10 01:06 8.55 08:33 403 296.90 23.67 12:23 10.76 79.24 707.89 5.26 421.85 0.042185
NOVEMBER
1 07:35 17:11 9.60 09:36 0.00 00:00 9.60 09:36 189 143.40 23.35 12:23 10.61 79.39 707.89 5.32 414.93 0.041493
2 07:36 17:09 9.55 09:33 0.00 00:00 9.55 09:33 149 140.33 23.04 12:23 10.47 79.53 707.89 5.39 408.16 0.040816
3 07:38 17:07 9.48 09:29 2.10 02:06 7.38 07:23 239 409.86 22.72 12:23 10.33 79.67 707.89 5.46 401.11 0.040111
4 07:40 17:05 9.42 09:25 1.00 01:00 8.42 08:25 214 261.37 22.41 12:23 10.19 79.81 707.89 5.54 394.22 0.039422
5 07:42 17:03 9.35 09:21 0.00 00:00 9.35 09:21 167 130.43 22.11 12:23 10.05 79.95 707.89 5.61 387.50 0.038750
6 07:44 17:02 9.30 09:18 0.00 00:00 9.30 09:18 181 127.47 21.81 12:23 9.91 80.09 707.89 5.68 380.72 0.038072
7 07:45 17:00 9.25 09:15 0.70 00:42 8.55 08:33 212 209.31 21.51 12:23 9.78 80.22 707.89 5.76 373.89 0.037389
8 07:47 16:58 9.18 09:11 2.10 02:06 7.08 07:05 422 371.28 21.22 12:23 9.65 80.35 707.89 5.83 367.24 0.036724

Profielwerkstuk Zonne-energie

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (13)

Profielwerkstuk Zonne-energie