3. • Հայկական Լայկա Շունը հազարամյակների ընթացքում
անգնահատելի ծառայություն է մատուցել Հայկական
լեռնաշխարհի բնիկներին։ Այնպիսի ահռելի գազանների որսի
ժամանակ, որպիսիք էին կովկասյան ազնիվ եղջերուն, վայրի
ցուլը, արջն ու վարազը, շունը օգնում էր որսորդին
նրանով, որ գտնում էր այդ կենդանիներին, հաչելով նրանց
ուշադրությունը գրավում էր իր վրա, արգելակում նրանց
փախուստը և դրանով իսկ հնարավորություն տալիս տիրոջը
աննկատելի մոտենալ՝ նետել իր գեղարդը, կամ քարե մուրճն
իջեցնել գազանի գլխին։
4. • Եթե շունը չի մասնակցում որսորդությանը, ոչ մի
վայրի կենդանի թույլ չի տա մարդուն մոտենալ իրեն
խոցելի տարածության վրա։ Կա այդ բանը
հաստատող մի հնադարյան բրոնզե քանդակ, որը
երեք հազար տարեկան է։ Այն գտնվել
է Գուգարքի հյուսիսային մասում։
5. • Եղջերուն խելակորույս վազքի ժամանակ հանկարծակի կանգ
է առել, որովհետև իր դեմն է ելել պոչը ոլորած մի շուն։ Սա
ցատկում է սարսափած կենդանու կրծքին, բայց եղջերուն չի
համարձակվում շուռ գալ և փախչել, քանի որ հետևից
նույնպիսի մի շուն արդեն բարձրացրել է առաջին
թաթերը, որպեսզի ցատկի իր գավակը։ Պարզ երևում է, որ
սրանք ներկայումս էլ գոյություն ունեցող "լայկա" շներն են՝
ականջները ցից և պոչերը՝ մանգաղաձև դեպի վեր։ Դրանք
այժմ էլ օգտագործվում են խոշոր վայրի կենդանիների որսի
ժամանակ։
6. • Վիրավոր որսին հետապնդելու, նրա թաքնված տեղը
գտնելու և հաչելով որսորդին իրենց մոտ կանչելու
առանձին հատկություն ունեին։ Բարակի կամ թազիի
նկարները հանդիպում են
ժայռապատկերներում, թեև ոչ այնքան
հաճախ, որքան "լայկա" շները։ Այս նույն շունն է
պատկերված նաև Լոռի Բերդի դամբարաններից ա.
առաջին հազարամյակի ոսկե զարդի վրա։
7. • Տալ գոտու նկարը Ուրարտական շպից
Ընտանի շան ոսկորներ են հայտնաբերված
Երևանի արվարձանում գտնվող մ. թ. ա. VII-
VIII դարի ամրոց Թեյշեբաինի պեղումների
ժամանակ։ Դրանք պատկանում են մի քանի
կենդանիների, որոնք բոլորն էլ նումեկում
հայտնաբերված մ. թ. յն տեսակին են
պատկանում։
