1. HARREMAN FUNTZIOA:
- NERBIO SISTEMA:
- ZENTZUMENAK
- LOKOMOZIOA-APARATUA
- BARNE-KOORDINAZIOA

2. 12
6 Harreman-funtzioa: nerbio-sistema
Kanpotik informazioa jasotzea Zentzumenen bidez.
Erantzuna planifikatzea Nerbio-sistemaren bidez.
Harreman-funtzioa honetan datza
Erantzuna gauzatzea Lokomozio-aparatuaren bidez.
Barneko prozesuak koordinatzea Sistema endokrinoaren bidez.
Harreman-funtzioa zuzentzen du.
Funtzioak: informazioa jasotzea eta transmititzea (bulkada elektrikoak).
Neuronek osatzen dute;
neuronak nerbio-sistemako Gorputza: bertan dago nukleoa.
zelula nagusiak dira. Atalak Axoia.
Luzakinak
Dendritak.
Funtzioa: informazioa jaso eta interpretatzen du, eta erantzuna lantzen.
Nerbio-
sistema Burmuina: borondatezko ekintzak kontrolatzen ditu.
© 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Nerbio-sistema Garuna Zerebeloa: mugimenduak koordinatzen ditu, eta orekari eusten dio.
zentrala Atalak Bizkarrezur-erraboila: oharkabeko oinarrizko funtzioak kontrolatzen ditu.
Atalak
Bizkarrezur-muina: nerbioen eta burmuinaren artean informazioa transmititzen du.
Nerbio-sistema Sentimen-nerbioak: zentzumen-organoetatik garunera eta bizkarrezur-muinera informazioa
periferikoa: eramaten dute.
nerbioak Nerbio motorrak: garunetik eta bizkarrezur-muinetik giharretara aginduak eramaten dituzte.

3. Oso azkar eta oharkabean egiten dira.
© 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Erreflexuak Adibidez, erretzen duen zerbait ukitutakoan, eskua kentzea.
Kanpoko estimulu bati erantzuten diote.
Erantzun-
mugimenduak Burmuinak informazioa jasotzen du, eta agindua ematen.
Borondatezkoak Kontzienteki egiten dira, eta gure erabakien araberakoak dira. Adibidez, objektu baterantz ibiltzea.
Kanpoko nahiz barneko estimuluei erantzuten diete.
Harreman-funtzioa: nerbio-sistema
6
13

4. 14
7 Harreman-funtzioa: zentzumenak
Harreman-funtzioaren zati dira. Zentzumenei esker, gizakiak kanpoko munduarekin harremanetan jar daitezke: informazioak eta
estimuluak jasotzen dituzte (soinuak, usainak…), estimuluak seinale elektriko bihurtzen dituzte, eta seinale horiek nerbio-sistemara
eramaten.
Funtzioa: argia bereganatzea, gauzen koloreak, formak eta tamaina hautemateko, eta zer distantziatara
dauden ohartzeko.
Kornea.
Irisa.
Barnealdea Begi-ninia.
Organoak: begiak; Kristalinoa.
Ikusmena
zenbait atal dituzte Erretina.
Betileak.
Kanpoaldea Betazalak.
Bekainak.
Zentzumenak Funtzionamendua: argia begi-ninitik sartzen da, kornea zeharkatzen du, eta erretinara iristen da.
© 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Ikusmen-nerbioak informazioa burmuinera eramaten du.
Funtzioa: usainak hautematea.
Organoak: sudurra; zehatzago esateko, sudurraren barneko mintz pituitario horia.
Usaimena
Funtzionamendua: airean dagoen usaina sudurretik sartzen da, eta pituitariora iristen; handik, informazioa
burmuinera iristen da, usaimen-nerbioaren bidez.
Funtzioa: elikagaien zaporea hautematea.
Organoak: mihia edo, zehatzago esateko, dastamen-papilak; zaporeen berri ematen dute (gozoa, gazia,
Dastamena
garratza, mingotsa eta umamia).
Funtzionamendua: dastamen-papilek zaporeen sentsazioak jasotzen dituzte, eta datuak burmuinera eramaten.

5. © 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Funtzioa: soinuak hautematea, bereiztea eta nondik datozen jakitea.
Belarri-pabiloia.
Kanpo-belarria
Entzunbidea.
Organoak: belarriak; Tinpanoa.
Entzumena Erdiko belarria
zenbait atal dituzte Hezurtxoen katea (mailua, ingudea eta estribua).
Koklea.
Barne-belarria
Zentzumenak Entzumen-nerbioa.
Funtzionamendua: soinuak entzunbidetik sartzen dira, eta tinpanora iristen; tinpanoak dar-dar egiten du, eta
dardara hori koklearaino transmititzen da; handik, burmuinera transmititzen da, entzumen-nerbioaren bidez.
Funtzioa: ukitzen ditugun gauzetatik sentsazioak jasotzea, hala nola tenperatura, mina, presioa...
Epidermisa. Kanpoaldekoa.
Harreman-funtzioa: zentzumenak
Organoa: larruazala; bi geruza ditu
Ukimena Dermisa. Barnealdekoa; bertan daude nerbio-bukaerak.
Funtzionamendua: dermiseko nerbio-bukaerek kanpoko estimuluak hautematen dituzte, eta informazioa
burmuinera bidaltzen dute, ukimen-nerbioen bidez.
7
15

6. 16
8 Harreman-funtzioa: lokomozio-aparatua
Gorputzari eustea.
Funtzioak Organo delikatuenak babestea. Esate baterako, bihotza, birikak…
Higidura erraztea.
Garezurreko hezurrak: burmuina babesten dute.
Burua
Aurpegiko hezurrak: finkoak eta mugigarriak. Adibidez, baraila.
Bizkarrezurra: bizkarrezur-muina babesten du.
Eskeleto-sistema Hezurrak
Enborra Saihetsak: bihotza, birikak eta abar babesten dituzte.
(hezur-sistema)
Bularrezurra, lepauztaiak, sorbalda-hezurrak eta pelbisa.
Elementuak Gorputz-adarrak: besoetako eta hanketako hezurrak.
Lokomozio-
aparatua Giltzadurak Finkoak. Esate baterako, garezurrekoak.
(hezurren Mugikorrak. Adibidez, belauna.
arteko loturak)
Erdimugikorrak. Adibidez, ornoen artekoak.
© 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Kartilagoak: organo bigun eta malguak dira. Adibidez, belarriak.
Giharrek osatzen dute. Giharrak organo bigunak eta elastikoak dira; uzkurtu eta erlaxatu egin daitezke,
eta berreskuratu egiten dute hasierako forma eta tamaina. Hezurrei lotuta daude, zurden bidez.
Gihar-sistema
Gorputz zatiak higitzea.
Funtzioak Gorputzari forma ematea.
Zenbait organo babestea. Adibidez, sabelaldekoak.

7. © 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
8
Harreman-funtzioa: lokomozio-aparatua
17

8. 18
9 Harreman-funtzioa: barne-koordinazioa
Ez dira lokomozio-sistemaren parte.
Ezin ditugu gure borondatearen bidez kontrolatu.
Ez-borondatezko
giharrak Ezinbestekoak dira gure organismoaren funtzionamendurako.
Hauek dira ez-borondatezko gihar batzuk: bihotzeko giharrak (taupadak) eta digestio-aparatuko
giharrak (elikagaien higidura).
Oso funtzio garrantzitsuak kontrolatzen dituzte, hala nola hazkuntza eta ugalketa.
Barne-
koordinazioa Guruin endokrinoek osatzen dute; guruin horiek hormona izeneko substantziak jariatzen dituzte odolera.
Tiroidea: tiroxina jariatzen du, elikagaiak aprobetxatzeko.
Sistema Pankrea: intsulina jariatzen du; substantzia horren bidez, odoleko azukre
endokrinoa kantitatea erregulatzen du.
Hauek dira guruin
Obulutegiak eta testikuluak: sexu-hormonak sortzen dituzte; hormona horien
endokrino batzuk
bidez, karaktere sexual maskulinoak eta femeninoak agertzen dira.
© 2009 Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.
Hipofisia: giza hazkundearen hormona sortzen du, bai eta beste guruin batzuk
zuzentzeko hormonak ere.