1. Lana eta familia bateragarri egitea errazteko, lan-
ordutegiaren aldaketa batek EAEko enpresa-egituran
dituen inplikazioei eta eragin ditzakeen ondorioei buruzko
azterlana.
Proiektuaren ondorioak 2010eko
apirila

2. Agenda
➦ Proiektuaren testuingurua eta helburuak
➦ Azterlanaren ikuspegi metodologikoa
➦ Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
➦ Ondorioak

3. Proiektuaren testuingurua eta helburuak
Azken urte hauetan, lan-baldintzak aldatzeko zenbait “Batez beste, espainolek europarrek baino 232 ordu gehiago lan
proposamenen inguruko hausnarketa-prozesu etengabean egiten dute urtean, baina erdia produzitzen dute.”
murgilduta gaude, askotariko hobekuntzak lortzeko asmoarekin: “Belgikarrek bederatzi ordu gutxiago sartzen dituzte astean
lehiakortasuna, produktibitatea, enplegua sortzea, bizi-kalitatea lanean espainolek baino, baina askoz ere produktibitate handiagoa lortzen
eta bizitza profesionala eta pribatua bateragarri egitea. dute”
Lan-baldintza aldatzeko proposamenetako askok —hala nola ordutegi- “Europan batez beste lanaldi laburrenak dituzten herrialdeek
malgutasuna, telelana, lanaldi etengabea ezartzea eta abar— lan- (Holanda, Alemania, Belgika) produktibitate handiagoa dute lan
ordutegiak arrazionalizatzeko premiarekin dute zerikusia, eta bizi- egindako ordu bakoitzeko”
kalitatea igotzeko eta Europako gainerako herrialdeetako ordutegi- Okupatu bakoitzeko produktibitateari dagokionez,
erabileretara egokitzeko helburua dute. “2008an, batez beste, Belgikako okupatuak izan ziren
emankorrenak, 69.100 eurorekin okupatu bakoitzeko. Beste
Eurostaten eta IESE-ADECCO Euroindizearen datuen arabera,
muturrean Espainia egon zen, 49.500 eurorekin okupatu
Espainia eta EAE Europan ordu gehien lan egiten dituzten herrialdeen bakoitzeko . Hortaz, aztertutako herrialdeen artean % 40ko aldea
artean daude; alabaina, produktibitate-indize txikienak dituztenen nabari da okupatu bakoitzeko, gehieneko eta gutxieneko
artean daude aldi berean. Produktibitate-mailak behera egin du beraz, produktibitatearen artean.”
eta, hain zuzen ere horixe da Espainiako lan-merkatuak azken “Zenbait herrialdetan (Belgikan, Austrian eta Holandan,
urteetan aurre egin behar izan dien arazo nagusietako bat. EAEn, esaterako), okupatu bakoitzaren produktibitatearen igoera
landun bakoitzaren produktibitate-maila % 2 jaitsi da azken hamar metatua % 7-7,5 izan da. Italiak, eta Espainiak eta EAEk, aldiz,
urteetan. bilakaera okerrena eman dute aldagai horretan. 2000an,
okupatu bakoitzaren produktibitatea % 14,4 txikiagoa izan zen
Bestetik, lanaldi amaiezinen inplikazioen inguruko sentsibilizazioa gero
Eurogunearen batez bestekoa baino. Une honetan, aldea
eta handiagoa da: langileak ez dira gustura egoten lanaldi luzeak handiagoa da: % 17,1.
egin behar dituztelako, itota egoten dira lana eta bizitza Iturria: IESE-Adecco)
pertsonala bateragarri egin ezinean, eta horren ondorioz bizi-
kalitatea galtzen dute, enpresen eraginkortasunaren eta
produktibitatearen kaltetan aldi berean. Produktibitatearen bilakaera landun
bakoitzeko, 1997-2008
Enpresa jakin batzuek ordutegi-eredu alternatiboen aldeko apustua egin Produktibitatea okupatu bakoitzeko 2008
dute, produktibitatearen igoera eta lana eta bizitza pertsonala bateragarri
(Milako eurotan)
egitea bultzatzeko, langileen eta enpresen mesedetan.
Testuinguru horretan kokatu behar da azterlan hau. Lana eta familia
bateragarri egitea errazteko, lan-ordutegiak aldatzeak EAEko
enpresetan dituen inplikazioak eta eragin ditzakeen ondorioak
aztertzea da azterlanaren helburu nagusia.
Iturria: Eustat / Eurostat. Indizeak lortzeko,
EB-25 hartu dugu 100. oinarri gisa
Iturria. IESE-Adecco, Eurostati jarraiki

4. Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

5. Azterlanaren ikuspegi metodologikoa
Azterlan hau egiteko, dimentsio bikoitz batetik abiatu gara, enpresaren eta langileen ikuspegitik, hurrenez hurren, honako jarduera hauek eginez:
Jarduerak:
1. EAEren soziodemografiari eta langileen eta
lanaren arteko harremanari buruzko azterlana. Emaitzak:
2. EAEn denbora erabiltzeko dauden ohiturei Lan-ordutegia aldatzeak eragiten dituen inplikazio eta
buruzko azterlana (estatistika-iturri ofizialak, inpaktuen eredu teorikoa.
I. Langileen
aldez aurreko azterlanak, inkesta-prozesuen
ikuspegia • Aztertutako ikuspegi bikoitza jasotzen du ereduak,
emaitzak eta abar)
enpresak eta langileak alegia.
3. Benchmarka edo azterlan konparatua.
• Ezarpenerako aldagaiak ezartzen ditu, lanaldi
Europan denbora erabiltzeko egoerak eta
portaera-ereduak identifikatzea. etengabearen ereduaren alde egin nahi duten enpresek
kontuan hatu beharreko ondorioak, esaterako.
• Horrelako aldaketa batek denboraren erabilera eta
1. EAEko enpresa-egituraren azterketa eta langileentzako gastu elkartua birbanatzean eragiten dituen
kategoriak. ondorioak kalkulatzeko metodologia eta logika zehazten
2. Sektore- eta enpresa-hitzarmenen azterketa, ditu.
ordutegi-ereduaren aukerei dagokienez
• EAEko baldintza espezifikoetara ondoen egokitzen den
hitzarmenek eskaintzen duten estaldura-maila
identifikatzeko. ordutegi-ereduari buruzko gomendioak ezartzen ditu.
II. Enpresen 3. Elkarrizketa pertsonalizatuak EAEn lanaldi
ikuspegia etengabearen inguruko ekimenak ezarri dituzten
enpresa jakin batzuetako ordezkariekin.
Enplegu-ordezkagaitasuna: Enpresen % 27,9k 250 langile baino
gehiago ditu, eta enpresen % 20,4k, berriz, 100 langile baino
gehiago.
➦ Iberdrola ➦ Euskaltel
➦ ULMA construcción ➦ CAF
➦ Metro Bilbao ➦ Eroski
➦ Unión Farmacéutica ➦ BBK
Gipuzcoana ➦ Euskadiko Kutxa
➦ Tubacex ➦ Labein (Tecnalia Korporazioa)
4 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

6. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Denbora, goraka ari den balioa.
Ordutegia funtsezko faktoreetako bat da erakundeentzat, talentua atxiki eta erakartzeko,
eta joera hori goraka ari da.
➦ Gaur egun, lanak egituratzen du herritar gehienen egunetik egunerakoa. Gainera lan-errentak dira diru-sarrera nagusia, %
78,4 lanbide ertainentzat eta langileentzat. Hortaz, lanak baldintzatu egiten du langileen denbora, eta, horrenbestez langileen
gastatzeko ahalmena.
➦ Baliabide mugatua da denbora, eta horregatik jendeak gero eta gehiago estimatzen du. Lan-ordutegi on bat edukitzea da
langileek ondoen baloratzen duten gaietako bat (Bizi-kalitateari eta lanari buruzko inkesta, Lan eta Gizarte Gaietako
Ministerioa).
➦ Azken hamar urteetan, lan-ordutegiekiko gogobetetze-mailak behera egin du, enpresa pribatuaren eremuan eta
zuzendaritzatik kanpoko profesionalen artean bereziki.
➦ Aldi berean, bizitza profesionalaren eta pertsonalaren arteko orekaren inguruko gogobetetzeak egonkor eutsi dio oro har, baina
alde handia nabari da sektore pribatuko eta sektore publikoko langileen artean. Espainolen % 40 baino gehiago ez dago gustura
edo ez dago batere gustura bere bizitza-orekarekin.
➦ Lanpostua aldatzeko erabakian gehien eragiten duten faktoreei dagokienez, soldata da, beti bezala, gehien baloratzen dutena, eta jarraian,
ordutegia hobetzea eta egonkortasuna handitzea. Prestakuntza-maila zenbat eta handiagoa izan, soldatari eta ordutegia hobetzeari
emandako garrantzia orduan eta txikiagoa da.

7. 5 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

8. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Joera-aldaketa.
Denboraren banaketa eta erabilera EAEn.
➦ 2003-2008ko denbora-aurrekontuei buruzko inkestak (Eustat) erakusten duenez, ohitura- eta portaera-aldaketa batzuk nabari dira
jardueren arabera denboraren eguneko banaketari dagokionez, denboraren gizarte-erabileraren joera berrien adierazgarri.
➦ Oro har, EAEko herritarrek gero eta denbora gehiago ematen dute adingabe eta helduak zaintzen eta aisialdi pasiboan,
aisialdiaren edo bizitza sozialaren kaltetan.
➦ Denbora jardueren arabera nola banatzen den aztertzean zera ikusi dugu, aldeak badaudela generoaren eta lanarekiko
harremanaren arabera.
2003-2008 aldian denboraren erabileran nabari diren aldaketa
nagusiak
Jardueren eguneko banaketa, generoaren eta
lanarekiko harremanaren arabera. ➦ Bazkaltzen 20 minutu gutxiago ematen dituzte langileek, batez
beste.
➦ Ordaindutako lana duten emakumeen tasak gora egin du (1,9
puntu ehunekotan).
➦ 16 urtetik gorako herritarren % 90ek baino gehiagok 2 ordu eta 36 minutu
ematen ditu egunean etxeko zereginetan, baina oraindik ere
emakumeak nagusi dira ordaindu gabeko etxeko lanaren alorrean.
➦ Adingabe eta helduen zaintzaren alorrean, parte-hartzeak eta batez
Iturria: Eustat. 2003-2008ko denbora-aurrekontuei buruzko inkesta. beste emandako denborak gora egin dute.
➦ Ordenagailuari eta Interneti aisia-xedeetarako eskainitako denbora
bikoiztu da. Aisia aktiboaren eta kirol-aisiaren beste alternatiba
batzuek pixka bat gora egin dute, baina bizitza sozialari eskainitako
denborak beherako bidean jarraitzen du.
➦ Joan-etorrien iraupenak egonkor jarraitzen du, ordubete eta erdi
egunean, gutxi gorabehera.
Iturria: Deloitte, 2003-2008ko denbora-aurrekontuei buruzko inkestaren datuak oinarritzat hartuta .

9. 6 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

10. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Rara avis bat Europan.
Egoera berezia, ordutegien irregulartasuna dela-eta.
➦ Euskadiko ordutegiak, oro har, irregularrak dira. Eta hori ez da kasualitatea, denboraren erabilera eta banaketaren alorreko zenbait ohitura
eta portaeraren ondorioa baizik.
• Lanaldiak etenaldi handiak izan ohi ditu egunean, denbora beste jarduera batzuetan ere ematen dugulako, lanera eskainitako ordutegia hasieratik
amaierara arte luzatuz.
• Oro har, lanaldia ordubete edo ordubete eta erdi beranduago hasten da Europako gainerako herrialdeetan baino, (GMT +1 ordutegi-erabileraren
desoreka aintzat hartu gabe), eta arratsaldeko zortziak arte luzatzen da.
• Eguerdiko etenaldia bazkaltzeko erabiltzen da normalean, eta etenaldi luzea da gurean. 2 orduko ordu-tartean luzatzen da, gutxi gorabehera
(14:00-16:00). Etenaldi hori Europako gainerako herrialdeetan (12:00 – 13:00) baino beranduago egiten da, eta horren ondorioz arratsaldeko
gainerako jarduerak ere beranduago egiten dira.
• Eguerdiko joan-etorriak ere badaude, bazkaltzeko ordutegiarekin bat etorriz. Lanaldi zatituan jarduten dutenen herena, gutxi gorabehera, etxera joaten
da bazkaltzera.
• Oheratu ere Europan (22:00) baino bi ordu beranduago oheratzen gara EAEn (00:00).
➦ Langileen ustetan, EAEn zailtasun handiagoak daude Europan baino lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko.
Belgikako, Erresuma Batuko eta Holandako herritarrek, ordea, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko
aukera gehiago dituztela uste dute. (iturria: Accor Services Barometer).
Belgika (Italia, Frantzia eta Alemania (Erresuma Batua eta Suedia (Norvegia, Finlandia eta
EAE abar) abar) abar)
Oinarrizko egoera I. EGOERA II. EGOERA III. EGOERA
Lanetik eta ikastetxetik etxerainoko
Lana eta prestakuntza joan-etorriak Etxeko lanak
Lo egiteko eta zaintza pertsonalerako
orduak Bazkaria Aisialdia
Telebista eta bideoa Zehaztu gabeko denbora
7 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

11. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Enpresak lanaldi etengabearen aurrean.
Lan-ordutegiak baldintzatzen dituzten faktoreak.
Ordutegi-ereduaren aldaketak (%)
➦ Oro har, bi dira enpresen lan-ordutegiak ezartzeko erabakia baldintzatzen duten faktoreak:
Lanaldi trinkoa luzatzea 30
• Bezeroari arreta eskaintzea eta zerbitzu-estaldura bermatzea. Ostiraleko lanaldia 20
• Enpresaren eragiketetatik eratorritako premiak (nazioarteko eragiketak, etengabeko produkzio- Denbora malgutzea 26,7
prozesuak eta abar). Sarrerako eta/edo irteerako
ordua aurreratzea 10
• Enpresek hirugarren faktore bat ere hartzen dute aintzat, beste biei baino garrantzi txikiagoa
ematen badiote ere: langileen lan-bizitza eta bizitza-pertsonala bateragarri egitea. Ordutegia luzatzea 6,7
Ordutegia laburtzea 6,7
➦ Hainbat enpresak adierazi dute azken hiru-bost urtean ordutegi-eredua aldatu dutela. Bereziki Lanaldia luzatzea 3,33
honako neurri hauek hartu dituzte:
0 5 10 15 20 25 30 35
Iturria: Inkesta Psiokoteknik. Madrilgo Erkidegoa.
• Lanaldi trinkoa, lanaldi etengabetzat hartuta, ezarri eta zabaltzea.
• Ordutegia malgutzea, sarrerako eta irteerako ordua aurreratuz eta lanaren denboraldi
orokorra laburtuz lanaldian zehar. Aztertzen ari diren
ekimenak
5,56
5,56
➦ Ezartzeko asmoarekin enpresak aztertzen ari diren ekimenek berretsi egiten dituzte orain artean 5,56
aurrera eramandakoak. Bereziki nabarmentzekoak dira ordutegiak zein espazioa (telelana) 5,56
malgutzeko hartutako neurriak, baita lanaldi trinkoa urte osora zabaldu izana ere.
44,44
5,56
11,11
11,11
Malgutasun-neurriak Telelana
Lanaldi trinkoa/ordutegia kontzentratzea Lanaldi trinkoa ostiralean
Lanaldi trinkoa udaran Lanaldi-murrizketa
Ordutegia luzatzea Ordutegiak bateratzea

12. Iturria: Inkesta Psiokoteknik. Madrilgo Erkidegoa.
8 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

13. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Enpresak lanaldi etengabearen aurrean.
Aurreikusitako eta lortutako helburuak.
➦ Horrelako ekimenen bitartez, honako helburu hauek bete nahi dira, bereziki. Ordutegi-ereduaren aldaketaren ondorioak (%)
Giza pentsamendua hobetzea 3,3
• Errendimendua eta produktibitatea hobetzea. Errendimendu txikiagoa
Elkarrizketa gehiago alderdien
3,3
• Jarraian, lan-giroa hobetzea. artean 3,3
Zerbitzu okerragoa
• Hirugarrenik, bizitza pertsonala eta lana bateragarri egitea. bezeroarentzat 3,3
Hautagaien estaldura
handiagoa 3,3
Txandakatze gutxiago 3,3
➦ Behin ordutegi-eredu berriak ezarri ondoren, oso gutxi dira eredu berri horien Motibazio handiagoa 3,3
Langileak leialtzea 6,7
inpaktuaren jarraipen zehatza egiten duten enpresak, adierazle kuantitatiboei Koordinazio-zailtasunak 10
dagokienez bereziki. Zerbitzu hobea bezeroarentzat 13,3
Produktibitate handiagoa 23,3
Lana eta bizitza pertsonala
➦ Alabaina, elkarrizketatutako enpresa gehienek zera adierazi dute, lan giroa hobetu dela bateragarriago 30
Lan-giroa hobetzea 36,7
eta langileak aldaketarekin gustura daudela. Gainera, enpresa horiek txandakatze Bat ere ez 30
boluntarioko indize txikiak dituzte, baita hautagaien estaldura handiagoa ere.
0 5 10 15 20 25 30 35 40
➦ Bestetik, eta aurkako ondorioak ere izan daitezkeela aintzat hartuta, oso gutxi dira langileen errendimendu txikiagoa edo zerbitzuarentzako
zerbitzu okerragoa atzeman duten enpresak.
➦ Azpimarratzekoa da, nolanahi ere, aldaketa-prozesu horietan koordinazio-premia berriei eskaini behar zaiela arreta berezia (barneko
departamentuak, hornitzaileak, bazkide estrategikoak, bezeroak eta abar), enpresa jakin batzuetan nabarmendu diren disfuntzioak saihesteko.
➦ Aldaketa-prozesuaren plangintza egokiak trantsizioaren arrakasta bermatzen du.
➦ Enpresek lortu nahi dituzten eta lortu dituzten helburuen inguruan zer uste duten konparatzen badugu, batzuen eta besteen artean nolabaiteko
korrelazioa dagoela esan dezakegu, eta hortaz era esan dezakegu, ekimen horien bitartez, enpresak lortu nahi duten gogobetetze-maila
lortzen ari direla.
9 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

14. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Lanaldi zatitutik lanaldi etengabera.
Helburuko ordutegi-ereduaren definizioa.
➦ Ez dago helburuko eredu bakarra, ez enpresa guztientzat ez ➦ Aztertutako eredu guztietan aldaerak ageri dira, jardueraren berezko
erakunde bateko kolektibo profesional guztientzat. ezaugarrietatik eratortzen direnak, baina guztiek ere oinarrizko
premisa batzuk betetzen dituzte:
➦ Aztertutako informaziotik eta egindako elkarrizketatik bi lanaldi etengabe
mota bereizi ditugu: • Sarrerako, bazkariko eta irteerako ordua aurreratzea, nolabaiteko malgutasuna
emanez.
➦ etenik gabeko lanaldi etengabea, gutxiago ezarri dena, eta
• Urteko orduen kopuruari eusten zaio, eta horrek ezartzen du malgutasunaren muga.
Gainera, inplikatutako langile guztien eguneko egonaldirako gutxieneko lanaldi bat
➦ lanaldi europar malgua, EAEn ohiko lanaldi zatituaz bestelako ordutegi-
zehaztu behar da, barneko eta kanpoko koordinaziorik eza saihesteko.
ereduak hartu dituzten enpresen artean gehiago hedatu dena.
• Ildo horretatik, 30 minutuko nahitaezko etenaldi bat ezartzen da lanaldiaren
erdialdean, lanaldi etengabe hutsak egitea saihesteko.
➦ Bigarren eredu horren alde egin duten enpresek honako arrazoi • Enpresek ez dute langile bakoitzaren portaeraren jarraipen zehatza egin, baina
enpresa guztiak bat datoz esatean langileen artean ordutegi erregularra
hauek eman dituzte aukera hori justifikatzeko, etenik gabeko lanaldi
egiteko eta irteteko ordutegia aurreratzeko joera nagusitu dela, produkzio-
etengabearen aldean: jarduera eguneko lehen herenean kontzentratzeak eskaintzen dituen aukerak
aprobetxatzeko.
• Arratsaldeko lehen orduetan, 14:00etatik 16:30era bitarte, zerbitzua estaltzeko
premia, langile guztiek jarduten duten gutxieneko lanaldi bat bermatuz. ➦ Azkenik, nabarmentzekoa da eredu horiek aldatu edo bilaka
• Eredu zorrotza saihestea, langile bakoitzaren ordutegia egokitzeko aukera daitezkeela, eta hortaz egokitu beharko direla, eredu horietan oro har
emanez bakoitzaren joan-etorrien eta betebeharren arabera, eta denbora hedatuen dagoenaren arabera egin beharreko egokitzapenak eginez.
profesionala eta pertsonala autokudeatzeko parametroak oinarritzat hartuta.
Okupatuen % 58k lanaldi
zatitua egiten du.
Urtean lan egindako ordu kopuruari eutsiz
gero, lanaldi etengabea ezarriz lan-
denboraren 1-3 ordu libre geratzen dira
15:30etik 18:30era bitarteko ordutegian.
10 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

15. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Ordutegi-ereduaren aldaketa ezartzeko prozesua.
Hitzarmen kolektiboak
➦ Hitzarmen kolektiboak, lan-kontratuekin batera, enpresek beren langileen lan-baldintzak erregulatzeko eskura dituzten tresna
nagusietako batzuk dira.
➦ Langilearen Estatutuaren arabera, langileak eskubidea izango du lanaldiaren iraupena eta banaketa egokitzeko bere bizitza
pertsonala eta familia- eta lan-bizitza bateragarri egiteko duen eskubidea gauzatzeko negoziazio kolektiboan edo
enpresaburuarekin adostutakoaren arabera ezartzen diren baldintzetan, nolanahi ere, hartan aurreikusitakoa errespetatuz.
➦ EAEn eta hiru lurralde historikoetan aplikatzekoak diren hitzarmen sektorialen arabera, bidezkoa da lanaldi zatitua aplikatzea, oso kasu
bakanetan izan ezik. Antolaketa- eta merkatu-ezaugarri propioak dituzten hainbat enpresari eman nahi zaie erantzuna, eta, horregatik,
ordutegi-eredua ez da behar bezala zehazten.
➦ Enpresako hitzarmen eta itunek gehiago zehazten dituzte lanaldiarekin zerikusia duten alderdiak. Zenbait kasutan zehaztasun
handiago horrek lanaldi etengabearen esanbidezko onespena dakar berekin, baina onespena orokorra izaten da, hau da, lanaldi
etengabea beste alternatiba edo tipologia baten antzera aurkezten da, aldi berean egon daitezkeen aukera guztien artean (txandak,
zatitua eta etengabea), erakundean zenbateraino ezarrita dagoen, eraginpean hartzen dituen kolektiboak, lanaldi etengabe horren
berezko ezaugarriak eta abar zehaztu gabe.
➦ Testuinguru orokorra horixe bada ere, badira enpresa gutxi batzuk berriki ekimen berriak ezarri dituztenak beren ordutegi-ereduan. Enpresa
horiek behar adinako zehaztasunez jaso dituzte eredu horren ezaugarriak enpresa-hitzarmenean, ezarritako sistemari segurtasuna emateko
eta inplikatutako alderdi guztiei jakinarazteko.
11 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

16. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Ordutegi-ereduaren aldaketa ezartzeko prozesua.
Eragileak eta oztopoak.
➦ Enpresaren tamainak edo enpresa horrek jarduten duen ➦ Horren ildotik, halaber, Goi Zuzendaritzaren apustua, bultzada eta lidertza
jarduera-sektoreak ez dute mugatzen lanaldi etengabearen funtsezkoak dira prozesuan.
edozein aldaera ezartzea.
• Kasu gehienetan lanaldi etengabea enpresa-plan bati lotzen zaio, jardueren
antolamendu soila gainditzen duena, eta, hainbat ikuspegitatik eta hainbat politikaren
• Enpresak antolaketako departamentu edo sail bat baldin badu, edota
bitartez, lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko eta lanera bideratutako denbora
dagoeneko hobekuntza-taldeak edo antzeko proiektuetan lan-dinamikak abian arrazionalizatzeko neurriei heltzen diena.
jarri baditu (hedatuagoak daude langile kopuru handiak dituzten enpresetan),
errazago izango du dagoen ordutegi-ereduaren alternatibak aztertu eta • Jarduera ebaluatzeko politikak jarri behar dira abian, baita erakundea emaitzetara
balioesteko proiektua abian jartzea. bideratzeko politikak ere, presentismoa saritu ordez.
• Sektorez sektore, lanaldi etengabea (bertsio europar malguan bereziki) errazago • Gainera, enpresaren konpromisoaren adierazgarri, enpresen herenean gutxi gora
behera, ekimen horiek abian jarri dira kalitatea ziurtatzeko prozesu baten esparruan, edo
ezarri da industrian eta finantza-sektorean, zerbitzuetan eta
bestela enpresa gizartearentzat edo oro har arduratsua den edo ez ebaluatzeko egindako
banaketa-sektorean baino. Nolanahi ere, bigarren sektore multzo horretan borondatezko auditoretzaren esparruan.
jarduten dutenek ez dute uste sektorea berez oztopo izan denik
ordutegia ezartzeko.
➦ Prozesu konplexuak dira, eta urtebetez atzera daitezke, gutxi
Kokapenak, aldiz, ordutegia aldatzeko ekimenak erraztu ditu askotan. gorabehera. Horregatik, garrantzitsua da bidean egindako
Hiriguneetatik lekualdatu diren enpresak lanaldi etengabearen alde ari dira egiten, aurrerapenak komunikatzeko plangintza egokia egitea, zer eta
langileen eguerdiko ia joan-etorri guztiak eta hutsarteak kenduz. Ordutegi-politika
berria ezarri duten zenbait enpresak enpresako garraio-zerbitzu kolektiboa ere
norekin (langileak, bezeroak, hornitzaileak, gizartea eta abar)
jarri behar izan dute abian, langileak lanera garaiz iritsi daitezen bermatzeko, komunikatu behar den jasoko duena.
• zerbitzu hori berma lezakeen garraio publikorik ezean.
➦ Azkenaldiko kasuetan, alternatibak balioesten dira hitzarmen kolektiboa
➦ Zenbait enpresak lanaldi etengabea ezartzeari buruzko hausnarketa- berraztertzearekin batera, ordutegi-eredu berriaren nondik norakoak
prozesua ere ez dute abian jarri, bezeroak galduko dituzten beldur hitzarmenera bilduta. Honako hauek aipatzekoak dira:
direlako bereziki. Nolanahi ere, enpresa horiek begi onez ikusiko lukete
horrelako lanaldia, baldin eta bezeroek gauza bera egingo balute. ➦ Alternatibak balioesteko eta ondoren ezartzeko prozesuan, ordutegi-eredua ez
zaio bestelako gaiei lotu behar, urtean sartutako ordu kopuruari (kopuruari
eusten zaio, eta zenbait kasutan kopurua igo ere egin da) edo soldatei,
➦ Alabaina, kultura-arloko alderdiak eta denboraren erabileran esaterako.
hartutako ohiturak dira, oraindik ere, ordutegi horiek ezartzeko
oztopo nagusia. ➦ Eredu berria ezartzeak gizarte-onuraren bat aldatzea badakar berekin, eta
aldaketa hori ekonomikoa bada bereziki, hobe da hasieratik horren berri ematea,
ezartzeko prozesuan gainditu ezinezko oztopo bihur daitezen saihesteko.
12 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

17. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Ordutegi-ereduaren aldaketa ezartzeko prozesua.
Ondorioak eta inplikazioak.
➦ Oro har, enpresek ez dute jarraipen-plan berezirik zehaztu ordutegi-eredu berria Lanaldi etengabea duen establezimenduaren onurak
ezartzeak dakartzan ondorioak neurtzeko, eta hortaz oztopo handiak daude eredu
horrek erakundean duen inpaktuari buruzko informazio kuantitatiboa ➦ Langileen motibazioa handitzen da .
eskaintzeko. Nolanahi ere, murrizketarik ere ez da nabari orain artean aginte-koadroak ➦ Enpresa-proiektuarekin bat egiteko aukerak sendotzen ditu.
osatu dituzten kudeaketako ratio edo adierazleei dagokienez. ➦ Estresa murrizten du.
➦ Denboraren optimizazioa pizten du.
➦ Erdiak baino gehiagok uste du langileen errendimenduan eragin positiboa duela, baina datu ➦ Plangintza egiten irakasten du.
enpirikorik eman gabe. Gainerakoen ustetan, ordea, emaitza neutroa da, ordutegi-ereduaren ➦ Irakaskuntza eta talde-lana ahalbidetzen du.
aldaketak ez duelako zerikusirik produktibitatearekin. Azkenik, produktibitate-aldagai tradizional
➦ Atsedena hobetzen du.
zaharkituta daudela eta berraztertu beharko liratekeela uste dute beste zenbaitek.
➦ Deskonexioa errazten du .
➦ Elkarrizketa egin diegun enpresa guztietan, borondatezko txandakatzea oso urria da. ➦ Ondorenean lanean zuzeneko eragina izan dezaketen arlo berriak ikertzen ditu.
Elkarrizketatuko ditugun arduradunen ustetan, ezin daiteke esan txandakatze-maila txiki horren
arrazoi bakarra ordutegi-eredu erakargarria edukitzea denik, baina enpresaren erakargarritasun- ➦ Produktibitatea igoarazten du.
ahalmenean jarduten duten faktore nagusietako bat dela uste dute.
➦ Errendimenduari eta produktibitatearen hobekuntzari dagokienez bezala, enpresek iritzi bat baino
Iturria: Espainiako Ordutegiak
Arrazionalizatzeko Batzorde Nazionala
gehiago dute absentismoan eta istripu-tasetan eragindako inpaktuaren inguruan. Orain urte (Arohe)
batzuk ordutegia ezarri zuten enpresek inpaktu hori balioesteko erreferentziarik ez dutela adierazi
dute. Lanaldi etengabea ezarri berri duten enpresetako arduradunen ustetan, aldiz, eredu horrek
eragin positiboa izan du lan-istripuetan, istripu kopuruak behera egin baitu, oraindik ere kontuan
hartzeko moduko mailetan jarraitzen badu ere.
➦ Enpresa guztien aburuz, ordutegi-eredu berriak langileen gogobetetze-maila eta lan-
giroa nabarmen hobetzea dakar berekin, eta gainera erakundearen irudia eta
erakargarritasuna hobetzen du etorkizuneko hautagaientzat.
➦ Enpresa guztiek adierazi dute ez dutela gastu orokorretan edo horniduretan
aurreztu, eta langile-arloko kostuei ere ez dietela aurre egin behar izan.
Lanaldi etengabe hutsa (7:00-15:00) ezarri duten enpresek bazkarien txeke edo
txarteletan aurreztu dute. Ordutegi malguan oinarritutako eredua duten enpresek,
edo jangela propioa dute, edo bestela bazkari-txartelak jartzen dituzte langileen
eskura.

18. 13 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana

19. Ordutegi-aldaketaren inplikazio eta inpaktuen eredura hurbiltzea
Erantzukizun partekatua gizarte-agenteen artean.
Gizarte-proiektua.
➦ CIS erakundearen Barometroaren arabera, herritarren % 69,8k uste du gobernuek neurri jakin batzuk hartu behar dituztela
enpresek lana eta bizitza pertsonala bateragarri egiteko neurriak har ditzaten ahalbidetu eta errazteko.
➦ Herritarrek uste dute aldaketa enpresaren eremuan sortu behar dela bereziki, ordaindutako lanak eguneroko jardueretan duen garrantzia
kontuan hartuta, lan-harremanen ingurune naturalaren esparruan.
➦ Aldaketa gizarte-proiektua den aldetik, enpresak, sindikatuak, komunikabideak, saltokiak eta gizartea oro har dira aldaketaren benetako
aktoreak, proiektu horrek kultura eta bizi-ohiturak aldatzea dakarren neurrian.
➦ Erakundeek eta Gobernuak aldaketa-aktoreei lagundu behar diete prozesu horretan, lana eta bizitza pertsonala
bateragarri egiteko neurri horiek hartzea ahalbidetu eta erraztuko duten tresnak edo baliabideak haien eskura jarriz, eta
kultura-aldaketa ere bultzatuz, sentsibilizaziotik eta inplikatutako agente guztien interesak bateratzetik abiatuta.
14 Lan-ordutegia aldatzeak EAEko enpresa-egituran eragiten duen inpaktuari buruzko azterlana