M0 MARKO TEORIKOA

0
MODULUA

MARKO
TEORIKOA

Susana Irazusta Adarraga y Aurora Fernández del Valle 2013

1

Dokumentuaren
jatorrizko

hizkuntza0k
(gaztelera)

itzulia
(euskaratua)

Kolaboratzaileak:

Maitane
Toledo
Lardi (Itzulpenaren arduraduna)
Nahikari Aristegi Arratibel.
Ainhoa Mugerza Salegi
Iñaki Etxeberria Garai.


2

AURKIBIDE
OROKORRA

…

…

…

…

MUGIMENDUAREN
GARAPENA
ETA
BILAKAERA………………..
0.1

GIZAKIAREN
HAZKUNDEAREN
BILAKAERA……………….…………0.2

GAITASUN
KOORDINATIBOEN
BILAKAERA……………..…………

0.3

GAITASUN
FISIKOEN
BILAKAERA
……………………………………...
0.4

MARKO
TEORIKOA


3

0.1
MUGIMENDUAREN
BILAKAERA
ETA
GARAPENA

MARKO
TEORIKOA


4

…

…

…

GARAPENAREN
ZIENTZIAK…………………………..5-‐6.or

MUGIMENDUA….……….……………………..……..7-‐10.or

TAXONOMIA………………………………….………..11-‐12.or

GARAPEN
MOTORRA……………………..……………13.or

AUTOREEN
METODOAK………………............14-‐17.or

BIBLIOGRAFIA
0.1………………………….…………….18.or


…

Fernández
del
Valle,
A.
,
e
Irazusta
Adarraga,
S.
(2012.)

AURKIBIDEA
0.1

MODULUA

5

GARAPENAREN
ZIENTZIAK

…

…

…

…

Antropologia
2.
Gizakiaren
aspektu
biologikoak
eta
sozialak
aztertzen
dituen
zientzia

Biologia
1.
Izaki
bizidunak
aztertzen
dituen
zientzia

Gene%ka
4.
Herentzia
eta
honen
ingurukoa
aztertzen
duen
biologiaren
alorra

Biomekanika
2.
Izaki
bizidunen
organo
eta
egituretan
lege

mekanikoen
aplikazioa
aztertzen
duen
zientzia.

Fisika
1.
materiaren
propietateak
eta
energia

aztertzen
dituen
zientzia,
considerando
tan
solo
los

atributos
capaces
de
medida.

ZinemeMka
(
κινεω
-‐kineo-‐
hitz
greko0k,
mugitu
esan
nahi
du)

Dinamika
(greko0k
dýnamis
que
esan
nahi
du
‘indarra‘)

mugimenduaren
kausak
aztertzen
ditu.


6

GARAPENAREN
ZIENTZIAK
2

…

…

…

…

Pedagogia
1.
Heziketa
eta
irakaskuntzaz
arduratzen
den
zientzia.

Psikologia
3.
Pertsona
eta
animalien
prozesu
mentalak

aztertzen
dituen
zientzia.

Kinestesia_
Orekaren
eta
gorputzeko
atalen

posizioaren
pertzeptzioa.

Kenestesia_
Norbere
gorputzaren
egoeraren
eta
izatearen
sentsazio

orokorra.

Medikuntza
1.
Giza
gorputzaren
gaixotasunak

sendatu
eta
aurre
egiteko
zientzia
eta
artea.

Soziologia
1.
Gizartearen
funtzionamenduaren

eta
egituraren
inguruko
zientzia.


7

MUGIMENDUA_kontzeptua

…

…

…

…

HRAE
(2012ko
azaroan
kontsultatua)

1. m. mugitzearen ekintza eta
ondorioa.
2. m. Gorputzen egoera posizio
edo lekualdatzeak ematean.

1. Mugitzeko ahalmena.
2. Psikol. Mugimendu konplexu
eta koordinatuak egiteko
gaitasuna.

MUGIKORTASUNA

MUGIMENDUA


8

…

…

…

MUGIMENDUAK

hiru
ikuspegiMk
azter
ditzakegu:

1.  Mugitzen
den
gorputzaren
egitura
alde0k:

hezurdura,
giharrak
etab.

2.  Mugimendu
horrek
daraman
norabidearen

alde0k.

3.  Indarrek
sortzen
dituzten
mugimendu
eta
legeen

alde0k.


Bäumler,
G.,
Scheneider,
K.
(1989).

Mugimenduaren
analisia
eta
esanahia

MUGIMENDUA-‐
Ikuspegia/Kontzeptua

9

MUGIMENDUA_Bilakaera

Nola garatzen
dira
mugimenduak?

14

11
-‐
13

…

…

…

…

Espezializatua

Espeziﬁkoa

Orokorra

8
-‐
10
urte

2
-‐
7
urte

0
-‐
2
urte

0
-‐
2
urte

Funtsezkoa

Landu
gabekoak

Erreﬂexuak

Gallahue,
,
George,
David,
Werner,
Peter
Y
Luedke
en_
Mc
Cleneghan
y
Gallahue
(1985,

23
or.)


10

…

…

…

Mugimenduaren
ﬁlogenesia
honen
ontogenesiarekin

elkarrekintzak
al
dago?

Erantzun
galderei.

Ikasketa
behar

Filogenesiaren-‐Garapena

dute

"
Narrasea
ibili

"
Hartu

"
Katuka

"
Ibili

Ez
dute
ikasketa

beharrik

Ontogenesiaren-‐Garapena

"
Igeri,
irristatu

"
Txirrindan
ibili

"
Moztu,
marraztu,

"
Mahai-‐tresnak
erabili


Lawther,
J.

(1983,
pp.
15-‐20).
Kurtsuko
autoreek

egokitua,
2012.

Mugimenduak
ikasi
egiten
dira
edo

norbanakoaren
hazkundearen

ondorio
dira?
Ala
biak?

FILOGENESIA
Vs.
ONTOGENESIA

11

TAXONOMIAK

…

…

…

…

GORPUTZ
MUGIMENDUAREN
TAXONOMIA

Sánchez

Bañuelos,
F.
(1984,
18
or.).

Kurtsuaren
autoreek
eginiko
eskema.

EGOERA
FISIKOA

ERRESISTENTZIA

ABIADURA

INDARRA

MALGUTASUNA


12

…

…

…

…

GORPUTZ
TAXONOMIA

ANN
JEWETT

Mugimendu

Generikoa

Eredu
motor
eraginkorraren

erraztea

Mugimendu

Eratzaile

Mugimendu
koordinatu
eta

egituratuen
erraztea

Mugimendu

Sortzaile

Mugimendu
trebeen
sortzea,

osaketa
eta
inprobisazioaren

erraztea


(Ann
Jewes,
1974).
En
Sánchez

Bañuelos,
F.

(1984,
pp.16-‐17).
Kurtsoko
autoreek
eginiko

eskema.

TAXONOMIA_JEWETT

13

Zahartzaroko

mugimendua

Heldutasuneko

mugimendua

Haurtzaro
eta

nerabezaroko

mugimendua


Garapen
motorra

Mugimenduaren

bilakaeran
nahiz
inboluzioaren

garapenean
gertatzen
diren

eraldaketak
edo
geldialdiak

dira.
Norbanakoaren
bizi
ziklo
osoan
zehar
ematen
dira,

umetoki-‐barruko
aldian
eta
zahartzaroan

barne.


G.MOTORRA_
Mugatzaileak

…

…

…

…

Autoreen
egokitzea:
Mc
Cleneghan
y
Gallahue
(1985,

23
or.).


16

PIAGET,
JEAN

…

…

…

…

Metodo
clinico
gene%koa

Etengabeko
egokitzea
haurraren

garapenean
erabakigarria
da.

Motrizitateak
garapen
kogni%boan

duen
garrantzia
azpimarratu
zuen.

Norbanakoak
eta
testuinguruarekiko

elkarrekintzaren
beharra
azpimarratu
zuen

Adimen
sentsoriomotorra

Adimen
pre-‐kontzeptuala

Herrialdea-‐
Suitza

1,
5
-‐

4
urte

Adimen
intui%boa

4
-‐

8
urte

Adimen
konkretua

MOTRIZITATEA

Bizitzako
1.urtea

8-‐
12
urte

Adimen
formala

12
%k
aurrera


17

WALLON,
HENRY

…

…

…

…

Metodo
Psiko-‐biologikoa

Psiko-‐biologikoa
eta
funtzionalaren
arteko

elkarrekintzaren
beharra.

Haurraren
alderdi
psikologikoetan

jokabide
motorren
garrantzia
azpimarratu

zuen.

Funtzio
toniko
plas%ko
eta
funtzio
fasiko
edo

klonikorean
garrantzia

nabarmendu
zuen.

Aldi
oldarkorra:
m.ﬁsiologikoa

Aldi
sentsoriomotorra

1
-‐

2
urte

Aldi
proiek%boa

2
-‐

3
urte

Aldi
personalis%koa

MOTRIZITATE
A

Bizitzako
1.Urtea

3
-‐
4
urte

Herrialdea-‐Frantzia


18

GESELL,
ARNOLD

…

…

…

…

HELDUTZE
METODOA

Haurren
jokabideak
ikertu
eta
aztertzeko

beharra

Heldutzearen
garrantzia
azpimarratu

zuen

garapenean
aurrera
joateko

lau
alorren
garrantzia
adierazi
zuen:
egokitzearena,

sozialarena,
motorrarena
eta
ahozkoarena

Heldutzearen
printzipioa

MOTRIZITATEA

Zefalo-‐caudal
eta
hurbil
-‐
distala

norabidea

Asimetriaren
printzipioa

Bi
asimetria:
neurologikoa
eta

funtzionala,
gorputzaren
alde

baten
nagusitasuna
bestearekiko

Gorabeheraren
printzipioa

Honenga%k
garapen
erritmoak
ez

dira
jarraiak
ezta
aldi
berekoak

Herrialdea-‐EE.UU.


19

AJURIAGUERRA,
JULÍAN

…

…

…

…

“Ajuriaguerra”ren
NeuroPsikologia
metodoa

Nerbio
Sistema
Zentralaren
garapenaren

ikerketaren
beharra.

Heltzaroan

ematen
diren
gabezien
garrantzia

azpimarratu
zuen,
ez
momentu
konkretu

batean
ematen
direnak
,
baizik
eta
aldi
bate%k

bestera
ematen
direnak.

“Melodia
zine%koaren”
hiru
aldien
garrantzia
nabarmendu
zuen

Hezurdura
motorraren
A.

Antolaketak

Tonizitatea/
Propiozep%bitatea

Plano
motorraren
A.

Automa%zazioa

Herrialdeak-‐Espainia/
Frantzia


Fintasunaren
aldia

Tonizitatearen
eta

mugikortasunaren
arteko

elkarrekintza

20

BIBLIOGRAFIA
0.1

…

…

…

…

Bäumler,
G.,
Scheneider,
K.
(1989).
“Biomecánica
depor0va.
Fundamentos
para
el

estudio
y
la
prác0ca”.
Deportes
Técnica.
Barcelona:
Ediciones
Marvnez
Roca,
S.A.

Coga,
H.,
Heipert,
W.,
Teirich-‐Leube,
H.
(1975).
“Tratado
de
rehabilitación,
3”.

Barcelona:
Editorial
Labor,
S.A.

Gessell,
A.,
Ilg,
F.L.,
Bares
Ames,
L.,

y
otros

(1985).
El
niño
de
1
a
5
años.
Barcelona:

Paidós
Psicología
Evolu0va.

Lawther,
J.

(1983).
Aprendizaje
de
las
habilidades
motrices.
Versión
española
del
original

The
learning
of
physical
skills.
Barcelona:
Paidós
Psicomotricidad.

Lázaro,
A.,
y

Berruezo,

P.
(2009).
La
pirámide
del
desarrollo
humano.
Revista

Iberoamericana
de
Psicomotricidad
y
Técnicas
Corporales,
34.
Vol.
9
(2).
pp.
15-‐42.

Mc
Cleneghan
y
Gallahue
,
D.L.
(1985).
Movimientos
fundamentales.
Su
desarrollo
y

rehabilitación.
Buenos
Aires:
Editorial
Panamericana.

Moreno
Esteban
B.,
y
Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
(1992).
“Retrasos
del
movimiento”.

Fisiopatología.
Madrid:
Ediciones
Díaz
de
Santos,
S.A.

Sánchez

Bañuelos,
F.
(1984).
Bases
para
una
didácPca
de
la
educación
Qsica
y
el
deporte.

Madrid:
Gymnos.

DRAE
(Consultado
19
de
octubre,
2012).

Vigésimo
segunda
Edición.
Real
Academia
de
la

Lengua.
hsp://lema.rae.es/drae/


21

0.2

GIZAKIAREN
HAZKUNDEAREN
BILAKAERA

MARKO
TEORIKOA


22

…

…

…

…

HAZKUNDEAREN
BILAKAERA
…………
20-‐30
Or.ak

0.2
MODULUA
BIBLIOGRAFIA.……….…....
31
Or.


Fernández
del
Valle,
A.
,
e
Irazusta
Adarraga,
S.
(2012.)

AURKIBIDEA
0.2

MODULUA

23

Nola
Bilakatzen
da?

INGURUKO
LEHEN
IKERKETA

honi
zor
zaio

…

…

…

Duque
de

Montbeillard,
(1975).

Rodríguez
Hierro-‐n.

Zelula
edo
zigotoa
bilakatzen
da

"
"
"
"
"
"
"
"

 
Blastula

 
Embrioia

 
Fetoa

 
Jaio
berria

 
Haurra

 
Heldua

 
Zaharra

 
Urte
askokoa…

…


Rodríguez
Hierro,
F,
(1992,
p.
1-‐11)
en
Moreno
Esteban
B.,
y

Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
1992.
Kurtsoko
autoreek

egokituao.

HAZKUNDEA_Bilakaera

24

…

…

…

"  
“Prozesu
Globala
(…)”
1

"  
“Faktore-‐anitzeko
prozesu
konplexua

(…)” 1

"  
“Prozesu

biologiko
dinamikoa” (p.
XVII).

"  

“Faktore-‐Anitzeko
prozesua
eragin
gene%ko,
egituralak,

hormonalak,
nutrizionalak,
psikologikoak,
ingurunekoak
etab.

elkarlanean
daudenak
(Pato
Castel,
I.
1992,
69)
1

"  

“Prozesu
biologiko
konplexua”

(…).(Rodríguez
Hierro,
p.
1)1

1

Histologo

batentzat…

Hiperplaxia
edo

“zelula
kopuruaren
gehikuntza.”

Hipertroﬁa
edo
“zelulen
tamainaren
gehikuntza.”

Pediatra

batentzat…

“Tamainaren
gehikuntza
bere
osotasunean”…

Biokimiko

batentzat…

Edukien
gehikuntza

“osaketa
konplexuak,

proteinak,
lipidoak,
gatzak…”

pp
XXI-‐1…).

Adaptado
por
las

autoras
del

curso.

…

1
–
n
Moreno
Esteban,

B.,
y
Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
(
1992,

HAZKUNDEA_Kontzeptua

25

…

…

…

…

Hazkundearen Aldaketak

Gabezia
dela
eta

Eskasia

(GH,
hormona

Mroidea,
intsulina,
hormona

sexualak,
somatomedinak,

etab.)

Disfuntzioa

Gehiegikeria
dela
eta

Akromegalia

Gigan0smoa

Altuera
txikia

Nanismoa

Iskondroplasiak

(Aldaketa
osteoar0kularrak)

Discondroplasiak


Rodríguez
Hierro,
F.

(1992,
p.
XIX).
En
Moreno

Esteban
B.,
y
Tresguerres

Hernández,
J.A.F.
1992.

Esquema
realizado
por
las

autoras
del

curso.

HAZKUNDEA_
Aldaketak

26

…

…

…

…

Bases
Fisiopatológicas

Faktore Genetikoak
edo Erabakiorrak

Aurre0k
zehaztua:
altuera

Faktore Permisiboak

Elikagarri-‐metabolikoak

Klimatologia

Ingurumen faktoreak

Ekonomikoak

Afe0boak

Faktore
erregulatzaileak

Hazkunde
Hormonak
(GH)

Faktore
Hipotalamikoak

Hormona
Tiroideak

Androgeno

-‐
Estrogenoak

eta

bestelakoak


Rodríguez
Hierro,
F,
(1992,
p.
1-‐11)
en
Moreno
Esteban
B.,
y

Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
1992.

Kurtso
autoreek

eginiko
eskema.

HAZKUNDEA_
Oinarriak

27

…

…

…

…

Hazkundearen bilakaeran aldaketak

GeneMkoak
(Hipo/
hiperhazkuntza)

Kromosomopa0ak

Down
S.

(-‐2,5
zm)

Elikadura
metabolismoa

(Bigarren
mailako
hazkunde

atzerapenak)

Azkartzea

Moteltzea

Ingurumena

Gabezia
afek0boa

Klima0koa

(O2-‐
Andeak)

Turner
S.

(45x:-‐140
zm)

Gizentasuna

Ekonomiko
–
Sozialak

Klinefelter
S.

(XXY-‐185zm/XYY-‐190zm)

Desnutrizioa


Rodríguez
Hierro,
F,
(1992,
p.
3-‐7).
En
Moreno
Esteban
B.,
y

Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
1992.
Kurtsoko
autoreek

eginiko
eskema.

HAZKUNDEA_Bilakaera

28

Según
Lazaro
eta
Berruezo
(2009)

HAZKUNDEA_Balorazio
aldiak

…

…

…

Sistema
sentsorialen
garapena
(lehenengo
urtea).
Bi
mailatan

oinarritua.

"  
Lehenengo
maila:
oinarrizko
es0muluak,
ukimenarenak,

propiozep0boak
eta
bes0bularrak.

"  
Bigarren
mailakoak:
sentsoriala,
ikusmenezkoa,
dastamena,

usaimena,
entzumena.

Garapen Sentsoriomotorra (1 - 3).

"   Hirugarren maila: tonua eta erlaxazioa, oreka eta
koordinazioa.
"   Laugarren maila: gorputz eskema, arnasketaren kontzientzia;
lateralitatearen kontzientzia.


29

Según
Lázaro
eta
Berruezo
(2009)

HAZKUNDEA_Balorazio
Aldiak

…

…

…

Garapen
PertzepMbo-‐Motorra
(3
-‐
6).

" Bostgarren
maila:

gorputz
eskema.
Doitze
eta
jarreraren

kontrola.

"  Seigarren
maila:
hizkuntzaren
trebezia.

"  Zazpigarren
maila:
egituraketa
espaziala.

Maila
goreneko
prozesuen
garapena:
(6
-‐
12
urte).

" Zortzigarren
maila:

motrizitate
ﬁna.

" Bederatzigarren
maila:
autonomia
pertsonala.

" Hamargarren
maila:
egokitze
jokabidea.


30

…

…

…

…

Luzerako
hazkuntza

100
50

Pisu hazkuntza

0

Recién

nacido

Segun
do

año

Tercer

año

50

ESTATURA
cm

Primer

año

(ﬁnal)

75

88

96

14
12
10
8
6
4
2
0

Hortz
hazkuntza

20

PESO Kg

Recién
nacido

Primer
año
(final)

Segund
o año

Tercer
año

3,5

9,5

13

14

15
10
5
0

DIENTES
Nº

Recién

nacido

Primer

año

(ﬁnal)

Segund
o

año

Tercer

año

0

6

16

20

Jaio
berri

"  
Garezur
perimetroa
:
32
cm.

"  
Perimetro
torazikoa
:
30
cm.


Fernández
del
Valle,
A.
e
Irazusta,
S.
(2012).

Histogramak

kurtsoko

egilleek
eginak,
datuak
Gessell,
A.,
Ilg,
F.L.,
Bares
Ames,
L.,

eta
beste

batzuetaMk
hartuak
(1985).;
Cosa,
H.,
Heipert,
W.,
Teirich-‐Leube,
H.

(1975,
pp.
63-‐64).

HAZKUNDEA_Garapena

31

Hezur
adinaren
balioztapenak

HAZKUNDEA_
Balorazioak

ATLAS

GREULICH
Y
PYLE

(GP),
1954.

TANNER-‐en

metodoa

Esku
zein

eskumuturreko

hezurrak

(EZKER
ESKUA
)

…

…

…

…

Metodo

simpleagoa

Aurrera
eraman
ahal

izateko
metodo

konplexuagoa.


32

Hazkunde
prozesua

HAZKUNDEA_Ondorioak

…

…

…

Ingurua

Gizabanako

Hazkuntzan herentzi
kargak eragin
handia du.

Hankuntza
gizabanako
bakoitzaren berezkoa
da.

…

Hazkundea
jasotzen
dituen
estimuluak
direla eta
erasotua
suerta
daiteke

Irazusta Adarraga, S., Fernández del Valle, A. (2012).


33

BIBLIOGRAFIA
0.2

…

…

…

…

Bäumler,
G.,
Scheneider,
K.
(1989).
“Biomecánica
deporPva.
Fundamentos
para
el

estudio
y
la
prácPca”.
Deportes
Técnica.
Barcelona:
Ediciones
Marvnez
Roca,
S.A.

Coga,
H.,
Heipert,
W.,
Teirich-‐Leube,
H.
(1975).
“Tratado
de
rehabilitación,
3”.

Barcelona:
Editorial
Labor,
S.A.

Gessell,
A.,
Ilg,
F.L.,
Bares
Ames,
L.,

y
otros

(1985).
El
niño
de
1
a
5
años.
Barcelona:

Paidós
Psicología
Evolu0va.

Lawther,
J.

(1983).
Aprendizaje
de
las
habilidades
motrices.
Versión
española
del

original
The
learning
of
physical
skills.
Barcelona:
Paidos
Psicomotricidad.

Lázaro,
A.
y

Berruezo,

P.
(2009).

La
pirámide
del
desarrollo
humano.
Revista

Iberoamericana
de
Psicomotricidad
y
Técnicas
Corporales,
34.
Vol.
9
(2).
pp.
15-‐42

Mc
Cleneghan
y
Gallahue
,
D.L.
(1985).
Movimientos
fundamentales.
Su
desarrollo
y

rehabilitación.
Buenos
aires:
Editorial
Panamericana.

Moreno
Esteban
B.,
y
Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
(1992).
“Retrasos
del

movimiento”.
Fisiopatología.
Madrid:
Ediciones
Díaz
de
Santos,
S.A.

Sánchez

Bañuelos,
F.
(1984).
Bases
para
una
didácPca
de
la
educación
Qsica
y
el

deporte.
Madrid:
Gymnos.

DRAE
(Consultado
19
de
octubre,
2012).

Vigésimo
segunda
Edición.
Real
Academia
de

la
Lengua.
hsp://lema.rae.es/drae/


34

0.3
GAITASUN
KOORDINATIBOEN
EBOLUZIOA

MARCO
TEORIKOA


35

…

…

…

GAITASUN
KOORDINATIBOAK…....……………34-‐74.or

MODULU
BIBLIOGRAFIAO.3………………...…...75-‐76.or


…

Fernández
del
Valle,
A.
,
e
Irazusta
Adarraga,
S.
(2012.)

AURKIBIDEA
MODULU
0.3

36

GAITASUN
KOORDINATIBOAK

…

…

…

…

Oreka

Erritmoa

Lateralitatea

Koordinazioa

Tonua

&

Lasaitzea


Fernández
del
Valle,
A.
,
e
Irazusta
Adarraga,
S.
(2012).

Trebezi
eta
Abileziak

37

…

…

…

…

PPT
honetan,
Trebezi
eta
Abilezi
Motorrak,
jarraian
ikusiko

dituzuen
puntuen
ikuspuntu
orokor
bat
eskeintzen
dizue

"
"

Graﬁkoak,
eskemak,
jorratzen
ari
garen
gaiaren

bisualizazio
forma
simpleak.

Azpimarratu
autoreen
errebisioa
ez
dela
sakondu,
beraz

osteko
analisia
beharrezkoa
du.
Hemen
ikusgai
duzuen

lanak
honako
helburuak
ditu:

" Lortzea,
ikasle
desmo0batuentzako,
jorraturiko
gaia

hain
astuna
ez
izatea.

" Irakurtzen
jarrai
dezatela
bultzatu.
Kirol
zein
ekintza

ﬁsikoaren
prak0karekin
erlazionaturiko
gizakiaren

garapen
ebolu0boaren
mundu
txundigarrian

hausnartzen
eta
ikertzen
jarrai
dezatela
bultzatzea.

Kurtsoko
egileak

Gaitasun
koordinaMboak

SARRERA

Disfruta
dezazuela!


38

AGRADECIMIENTO
A
Microsoq
Oﬃce,
al
ofrecernos

esta
imagen
en
la
que
se
perciben

SenMmendu,

keinu
adierazpen,

gorputz
adierazpen
eta

partekaturiko
errMmoak

Erritmoa:
bere
garrantzia

Egileak
jakitun
gara
barne

erritmo
garela
edota

sinkronizazio
falta
txiki
batek

bikote
zein
gauzaturiko

mugimenduan
eragin
negaMboak

izan
ditzakeela.
Aldi
berean

teknika
eta
keinuaren
eﬁkaziari

ere
eragin
diezaioke.


39

Ritmo
es
la
“capacidad
para

variar
y
reproducir
los

parámetros
de
fuerza-‐velocidad

y
espacio-‐temporales
de
los

movimientos
“Platonov,
V.

N.
(2001,

pp.363).

Capacidad
(ahalmen/gaitasun)
.

“ApPtud,
talento,
cualidad
que

dispone
a
alguien
para
el
buen

ejercicio
de
algo.”
Acepción

segunda
dada
por
la
Real

Academia
de
la
Lengua

española,

…

…

…

…

DRAE-‐aren
arabera.

Ritmo
es
en
su
acepción
4m.
Mús.

“Proporción
guardada
entre
el

Pempo
de
un
movimiento
y
el
de

otro
diferente.”

(Consultado
,
octubre
de

2012).

Real
Academia
de
la

Lengua
Española.

Capacidad

(ahalmen)

Ap0tud

(gaitasun)

Habilidad

(Abilezi
/

Trebezi)


Sinonimoak

Drae

(kontsulta,
2012ko
urriaren
27).

DEFINIZIOAK

ERRITMOA_
Kontzeptuak

40

ERRITMOA_
Eraginak

…

…

…

…

“Cualquier
mínima
desviación
del
ritmo
puede
afectar
al

Gainera,

honakoetan
ere
eragin
dezake:

"  

Pertsonaren
tentsio
mailan
(
giharrak
uzkurtu
eta
lasaitzeko

gaitasuna).

"  

Mugimenduak
gauzatzeko
forma
edo
eran.

"  

Kontzentrazio
eta
arretan
mailan.

"  

Entzumen,
ikusmen,
ukimen
eta
abar
zentzuen
hautematen

mailan.

"  

Eﬁkazioa
galeraren
maila
gauzatzen
den
ekintza
edo
kirola

dela
eta
aldakorra
izan
daiteke.
Beraz
arazoa

Gimnasia

Erritmiko,
Akroba0ko,

Ar0s0ko,
Pa0naje
Ar0s0ko,
Igeriketa

Sinkronizatu,
Tranpolin,
Abiadura
Pa0najean…
berdina
edo
ez

izan
daiteke.


1_
Platonov,
V.N.
(
2001,

362.or).

ERAGINAK

movimiento
y
al
cuerpo1
”

Beraz
keinuaren
eﬁkazian
ere
eragina
izango
luke.

41

Noiz
hasten
da?

ERRITMOA_
Bilakaera

…

…

…

…

Erritmo
gaitasuna
jaiotze0k
jorratzen
da:
jaioberriaren
lehen
etapetan

azaldu
dugun

moduan.

Erritmoaren
ikaskuntza
jorratzeak
beste

balio
edo
gaitasun
kognitboetan

lagundu
dezake:
graﬁsmo,
hautemate,
eta
abar.

En
deportes
con
apoyo
musical,

podemos
servirnos
de
la
visualización
del

movimiento

interaccionado
con
el
tempo
de
la
música.

Mentalki

zehaztasun
osos
erreprodiuzituz
gero
baliteke:

"  
Keinuaren
eraginkortasuna
hobetzea
mugimenduaren

erritmoarekin
integratuz.

"  
Gimnastak
bisualizazioan
erritmoa
galtzen
badu
kalte
egin

diezaioke.

Ekite
errealean

huts
teknikoaren
erantzule
izan
daiteke?

Berau
aztertzen
gaude,

baina
horrega0k
beste
ekintza
edo

kiroletarako
aztergai
izan
daiteke.


42

…

…

…

…

" Erritmo,
adierazpen,
mugimendu
askatasun,

senMmendu
eta
musikaltasun
proba.

Ivanka
Tchakarova,
Fernández
del
Valle,
A.
(1993).

" Homologatu
gabeko
bateriak
zazpi
items-‐ez
osatua
dago.

Entzumen
proba
non
gerora
pianistak
markaturiko

erritmoa
jarraiki
mugimenduak
gauzatu
beharko
diren.

" Honakoa
ebaluatzen
da:

" Interpretazio
edo
antzezpena.

" Erritmo
ahalmena.

" Gorputz
eta
keinu
adierazpena.

" Sentsibilitate
musikala.

" Espazioan
zehar
aske
mugitzeko
gaitasuna.

" Inprobisazio
gaitasuna

" Musikaltasuna.

Fernández
del
Valle,
A.
(1993,
p.
41).

Lateralitatearen
ebaluazioa

ERRITMOA_Proba

43

Lateralitatea:
bere
garrantzia

ESKERRAK
EMAN
KEVIN
OrMz
de
Urbina:

irudi
hau
emateagaMk


44

Lateralitatea

DRAE.
Real
Académica

d e
l a
L e n g u a

Española.

…

…

" Lateralitate
prozesua,
gorputz

Proviene
del
francés

latéralité
(lateral).
“Es

l a
p r e f e r e n c i a "

espontánea
en
el
uso

d e
l o s
ó r g a n o s

s i t u a d o s
a l
l a d o

derecho
o
izquierdo

del
cuerpo,
como
los

brazos,
las
piernas,
los

ojos,
”

eskemaren
garapenaren
parte

eta
emaitzen
pertzepzio
eta

ekintza
motorraren
ondorioa
da.

Gorputzaren
alde
bat
edo
bestea

erabiltzearen
lehentasuna,

gorteko
lateralitatearekin
eta

n e r b i o
s i s t e m a r e n

heldutzearekin
erlazionatua

dago.


DRAE.
(kontsulta
2012
arazoan
egina
).
Real
académica
de
la

Lengua
Española.

LATERALITATEA_
Kontzeptua
/
Sarrera

45

…

…

…

…

" Jaiotza0k.

Lepoaren
erreﬂexu
toniko
eta
ardatz

Lateralitatea

lateralaren
arteko
erlazioa
(75%).

Burua
lehentasuna
duen
aldera
biratzen
da.

" Gorputzaren
alde
bat
beste
aldeari
gailentzen
zaionaren

arabera.

Ikusi

(
etapa
espeziﬁko
bakoitzaren
PPT-‐ak).

" Hemisferio
bat
besteari
gailentzen
zaionaren
arabera.


Le
Boulch,
1995,
120-‐123
en
Gesell.;

Gesell,
A.
et
al.

(1985,
p.
121)

Zazzo,
R.
(1985).

.

LATERALITATEA_
Bilakaera

46

Lateralitatea

" Begi
L.

…

…

…

HEMISFERIOEN

ARABERA

" Ezker
H.

"
Pentsamendu
logikoa.

"
Mintzamen
eta
idazketa.

" Belarri
(entzumen)
L.

"
Sentsibilitate-‐Abileziak.

" Eskuin
H.

" Esku
L.

"
Emozio.

"
Hitz
gabeko
memoria.

" Oin
L.

"
Garatu
daitezkeen
ekintza

ar0s0koak.


Boulch,
1995,
pp.120-‐123
;

Gesell,
A.
et
al.

(1985,
p.

121)
..

GORPUTZ
ATALEN

ARABERA

…

Autore
anitzen
ideien
errebisioa
:
Ajuriaguerra,
J.
2012.;
Le

LATERALITATEA_
Motak

47

Lateralidad

LATERALITATEA_
Integrala

…

…

…

…

LATERALITATE
INTEGRALA

GuzMz
albo
menderatzailea.

LATERALITATE
EZ
INTEGRALA

"  
Lateralitate
gurutzatua:
manifestazioetan
ez
dago

berdintasunik,
adibidea:
lehentasuna
duten
esku
eta
begiak

ez
dira
albo
berdinekoak.

"  
Kontrako
edo
alderantzizkatutako
lateralitatea:

Ikaskuntza
prozesua
berezko
tendentziaren
kontrakoa

denean
ematen
da.
Ekintzen
ezaugarrien
arabera
segmentu

batek
bere
lehentasuna
aldatzen
du.


48

…

…

Lateralitatea

begi

…

…

oin

Lateralitatea
homogeneoan
bi
lateralitateak
berdinak
dira?

Ajuriaguerra,
J.(1982).

LATERALITATEA-‐Homogeneotasuna

Ajuriaguerra-‐k
honela
konﬁrmatzen
du
!

Lateralitate
homogeneoa:
Esku,
begi
eta
oina
erabiltzerakoan

gorputz
alde
bera
erabiltzeari
deritzogu.

Bestelade,
interesgarria
izango
zen
aztertzea
lehentasuna
daukan
garunaren
hemisferioarekin

bestelako
lateralitateekin
zer
gertatzen
den
(
bereziki
aire
–espazioan
birak
gauzatzerakoan).

Alegia,

koordinazio
espazialari
dagokiona.


49

Lateralitatean
ingurumenak
eragiten
al

du?.

Ze
mailatan?

LATERALIDAD_
influjo

…

…

…

…

"
Begi
menperatzailea

" Eragin
eskasa.

" Oin
menperatzailea

" Eragin
eskasa.

" Esku
menperatzea

"
Dezentezko
eragina
:

" Koilara,
labana,
sardexka
hartzean
eta
eguneko

beste
ekintzak
gauzatzean.

"  
Idazkeran:

dislexia,
diskalkulia,
disortografia,

eta
abar
arazoak

"   Burmuin
menperatzailea

"  
Ezezaguna,
konfirmatu
ahal
izateko
ikerketak
falta

dira.


50

LATERALITATEA_
TEST-‐a

Lateralitate
Test-‐a

1. 
2. 

…

…

…

…

Eskuaren
gailentzea

Aldibereko
idazketa

Begiaren
gailentzea

1.  Monokularrak:
kaleidoskopio.

2.  Binokularrak:
bisoreak.

3. 

Oinaren
gailentzea

Kevin
OrMz-‐i
eskerrak
eman


51

LATERALITATEA_
Test-‐ak

…

…

…

…

"  

Lateralitate
misto
zein
norabidezko
nahastean
(confusión

direccional)
emaitzek
ﬁdagarri
eta
baztergarriak
direla

adierazten
dute.

"  
Taldeak
desberdintzeko
erabili
al
daiteke?
Idatzi
eta
irakurtze

ikasketa
prozesuan
arazo
larriak
dituztenak
lateralitate
misto,

gurutzatu,
kontrako
edo
norabidezko
nahastea
azaltzen
dute.

M:
mixto
50%
“derecha-‐izquierda.”

MA:
mixto
ambidextro.

MI:
mixto
zurdo.

MD:
mixto
derecho.

I:
todas-‐izquierda

D:
todas-‐derecha
D:
derecha-‐
(menos
un
par
con
izquierda)

I:
izquierda-‐
(menos
un
par
con
derecha)


Harris,
A.
(
1957)

TEA-‐an,
1978.

Lateralitatearen
ebaluazioa

" Albert
Harris-‐en
gailentze
lateralaren
test-‐a

52

Tonu
Muskularra:
bere
garrantzia

Lasaitzen
eta
tenkatzen

jakitearen
garrantzia

Gihar
tonua
borondatezko
masajeen

bidez
akMbatu
dezakegu.

Adibidez

"  
Oinutsik
eta
pilota
biguin
bat

zapaldurik

lurrean
zirkuluerdi
txiki

batzuk
marraztu.

"  
Pilota
aurrera
edo
aulki
azpian

sartuz.

"  
Pilota
lurreruntz
estutu
(bi
oinekin

batera
edo
lehenengo
bat
eta
gero

bestea,
alternatuz).

ESKERRAK
EMAN
Asunción
del
Valle-‐ri

irudi
hau
emateagaMk


53

TONU

MUSKULARRA_
Kontzeptua

…

…

…

…

Deﬁnizioak

DRAE

Tono
11.
m.
Biol.
Energía

potencial
de
un

músculo
y,
por
ext.,
de

algunos
órganos.
Tonu: Gihar baten
energia potentziala eta
organo batzuena

Tono
muscular.
Grado
de

contracción
muscular

permanente
e
involuntario,
de

naturaleza
esencialmente

reﬂejo,
cuya
misión

fundamental
es
el
ajuste
de
la

postura
y
de
la
acPvidad

corporal
general.

Tonu muskularra: Borondate
gabeko eta iraunkorra den
uzkurtze maila , erreflexu izaera
duena eta normalki posturaren eta
gorputz aktibitate jeneralaren
egokitzea.


54

…

…

…

…

EKITE MAILAK

ATSEDEN
TONUA

JARRERA
TONUA

Osotasun
ar0kularra
mantentzen

du

Ez
da
baliogarria

borondatezko

Mugimenduak
egiteko

EKINTZA
TONUA

Ekintza
baterako
prestatzen
du

Gerora
ez
da
mugimenturik

eragiten

Laguntza
edo
euskarri

funtzioa

Mugimendu
funtzioa


Gihar
ekintza

laguntzen
du

Irazusta, S. 2009. Fernández del Olmo, M.A. (2007)-tik egokitua.

TONU
MUSKULARRA_
Mailak

55

TONUA
_
Alterazioak

…

…

…

…

Kontzeptua:
Giharduraren
tentsio
eta
kitzikadura
egoera,
esna-‐
aldian
altuagoa
eta
lo
aldian
baxuagoa
dena.

SINZINESIAK

PARATONIAK

TONUAREN

ALTERAZIOAK

HIPERTONIA

HIPOTONIA

DISTONIA


56

Gorputz
oreka:
garrantzia

Haurrei beraien goputz
oreka aurkitzen
irakastea garrantzitsua,
bai begiak itxita eta
baita sostengu
ezberdinekin ere

Oin planoa
Plano
garaia

Oina
hatz
gainean

Eskerrak
Alba
Sarriaseri,
irudi
hau
uzteagaMk


57

…

…

…

OREKA
FAKTORE

NEUROFISIOLOGIKOAK

FAKTORE

BIOMEKANIKOAK

FAKTORE

PSIKOLOGIKOAK


(Melvill,
2001).

…

Da
Fonseca,
(
1998).

OREKA_
Faktoreak

58

OREKA_

Eraginak

…

…

…

…

"

Jardulearen
aldez
aurre0ko
jarreran:
Beldur
edo

ikara
ﬁsiologikoan,
arnasketan,
gihar-‐
uzkurduran.

"

Burutu
beharreko
posturan.

"

Gauzatu
beharreko
mugimenduan.

Honetaz
gain,
badira
beste
faktore
mugatzaile
edota
arrazoi
batzuk

oreka
mantentzearen
inguruan,
errebisatutako
autoreetara
egokitzen

jakin
behar
dugunak,
hurrengo
diaposi0betan
ikusiko
dugun
moduan.

Lapierre,
A.
(1971,
p.
181)
.

Zeren
baitan
dago
oreka?

Oinarria:

59

…

…

…

…

Oreka
gaitasuna
beste
baldintza
batzuren
menpean
dago,

Zeren
baitan
dago
oreka?

(ikus
Platonov,
eta
berak
errebistaturiko
autoreak).

Baldintza estatikoa

Baldintza dinamikoa

Euskarriarekin edo
gabe
Baldintza
hauek,
berriz,
ezaugarri
batzuen
menpe
egongo
dira:

" Kirolaren
behar
espeziﬁko
eta
dagokion
sailkapenaren
menpe:

akrobazia,
tranpolin
(ohe
elas0koa),
borroka,
izotz
gaineko

hockey-‐a,
gimnasia
erritmikoa
(Fernández
del
Valle,
A.
1993,
pp.
42-‐43).


Platonov,
eta
besteak
(
2001,
p.
362).;
Fernández
del
Valle,

A.
(1993,
pp.
42-‐43)
.

OREKA_
Baldintzak

60

…

…

…

GGZ1
eta
mugimendua
Hankabiko
posizioan:
Zilborre0k

urbil
kokatzen
da

Oinarrituko
da:

" Jardulearen
aldez
aurre0ko
jarreran:
Beldur
edo
ikara

"
"
"
"
"

ﬁsiologikoan,
arnasketan,
gihar-‐uzkurduran.

Burutu
beharreko
posturan.

Gauzatu
beharreko
mugimenduan.

Erabiliko
den
espazioan.

Mugimendua
gauzatzean
behar
izandako
denboran.

Euskarriko
gainazalaren
neurrian.


las
autoras
del
curso.

Gorputz
Grabitate

Zentro

…

1_
Bäumler,
G.,
Scheneider,
K.
(1989,
pp.
17-‐97)
.
Revisado
por

Gorputzaren
Grabitate
zentroa
(GGZ1)

Grabitate
zentroa
(GZ)

OREKA_
GGZ

61

OREKA_
GL

…

…

…

…

"
"
"
"
"
"
"
"
"

Trago.

Dortsalaren
aurre
aldea.

Lunbar
zutabea
igaro
(2.a).

Azken
lunbarren
atzealdea.

Sakroaren
aurrealdea.

Barrunbe
koriloidearen
atzealdea.

Femurraren
ardatza.

Belaunaren
aurrealdea.

Orka0la.

Badirudi “Oreka gihar tonuaren mekanismo
erregulatzaileen bitartez mantentzen dela, (…) lotailuen
ekintza eta tentsio eta erlaxazioaren sentsazio
propiozeptiboak”

Lapierre,
A.
(1971,
p.
181)
.

Grabitate
lerroa

(GL)

Grabitate
lerroa_
GL,
igarotzen
den
atalen
sailkapena

62

GZ
_
Zehaztapena

…

…

…

Eskuin
aldearekin
berdina,
etb.

Buruko
segmentua

Ezker
besoko
segmentua

Enbor
segmentua

Ezker
besaurreko

segmentua

Ezker
eskumuturreko

segmentua

Ezker
izterreko
segmentua

Ezker
oineko
segmentua

Ezker
zangoko
segmentua

…

Vertex

Mandibularra

Supraesternala

Sorbalda

Ukalondoa

Eskumuturra

Eskua

Aldaka

Belauna

Orka0lla

Orpoa

Oina

Dawson-‐en
1935ko
segmentuzko

metodoa.
Helburua:
Argazkien

bitartez
gorputzaren
posizioa

ezagutzea.
(En
Aguado.,
Izquierdo.;

González,
1997,
p.
132-‐134)
.


63

…

…

…

…

Sailkapena

EGONKORRA

ADB.:
Barra finkoko
zintzilikako
posizioa

Haserako
posizioa

berreskuratu

EZEGONKORRA

ERAGINIK GABEA

ADB.:
Alderantzizko
sostenguaren
posizioa

ADB.:
Etzandako
posizioa

Ez
du
berreskuratzen

berak
desbideraturiko

posizioa

Desbideratua
izan

osteran

mantentzen
da

oreka


Bäumler,
G.,
Scheneider,
K.
(1989,
p.90).

Esquema
realizado

por
las
autoras

de
este
curso.

OREKA_
Motak

64

…

…

…

…

Errebisaturiko
autoreen
ikuspuntu0k
oreka
aztertuz
gero,
orekaren

hobetzea
proposatzen
duen
programa
egitea
sinplea
eta
konplexua

dela
ikus
daiteke
era
berean.
Programak
aspektu
hauek
kontuan
hartu
beharko
ditu:
"  
Materialen
erabilpen
ezberdinak:
bankuak,
barrak,
zaldia,
etab.

"  
Tresnen
erabilpen
ezberdinak:
uztaiak,
sokak
etab..

"  
Espazio
ezberdinak
(itxiak,
irekiak).
Eskaintzaren
zabaltasuna.

Aurrerago
azalduriko
diaposiPbetan

errebisaturiko
autore
bakoitzak,

bere
ideia
eta
irakaspenak
eskeini

dizkigu.

Oreka
programaren
diseinua–
Oinarriak-‐

OREKA_
Programa

"  
Laburbilduz,
programa
anitz
bat
prestatu
–
mugimendu,
forma,
jarduera,

gorputzaren
posizio,
mugimenduaren
zabaltasun,
pisu,
garaiera,
tempo,
zentzu

(ikusmen,
entzumen,
ukimen…)
oinarri,
egoera,
perzepzio,
etab.
Kontuan
hartuz

"  Haurraren
aldi
eboluMboaren
eta
lortu
nahi
duzun
maisutasunaren

araberako
programa
bat
proposatu:
ez
da
gauza
bera
oreka
gaitasuna
nerabe

gazte
batetan
garatzea
edota
goi
errendimenduan
jarduten
den
nerabe

kirolariarena

(Adb.:

Gimnasia
erritmikoan.
Lehentasunak
ezberdinak
dira
gimnasia
erritmiko
hezitzaile
edo

ludikoan
eta
goi
errendimenduko
(GE)
gimnasia
konpe00boan.
(Autoreak).


65

…

…

…

…

El
equilibrio
es
una
de
las
capacidades
que
englobaría
el
buen
savoir

faire
de
aquellos
deportes
considerados
“de
coordinación
compleja”
Marina
Fateeva
en
(Fernández
del
Valle,
1996)
.

Hastapeneko
programazioaren
za0
bat
“pseudo
denbora
galtzea”

esan
daitekenarekin
betetzen
dugu,
eginbehar
ezberdinak
planteatuz:

ekintza
ezberdinak,
keinu,
forma,
kreazio,
Egoera
ezegonkor
eta

koordinazio
konplexuetan
orekaren
mantentzea
errazten
duten
oreka

egoerak
aurkitzen
etab.

"  Hala
ta
guz0z
ere,
gure
aburuz,
espresio
modu
hori
adin

nagusiagoko
etapetan

edo
errendimenduko
maila
gorenetan

indartuagoa
eta
errazago
lortua
dela
iruditzen
zaigu.
Laburbilduz,

ez
izan
presarik.

Hasiera
batean
baliogabea
dirudienak,
denboran
etekina
ateratzean

eta
etorkizuneko
ikaskuntzan
eraginkortasuna
lortzean.
Horren

adibide
dira
oreka
gimnas0ko
espeziﬁkoak.
Aurora
Fernandez
Valleren

urtetako
eliteko
gimnasten
prestakuntzen
esperientzia0k
jasoa.


Fernández
del
Valle,
A.
(1996,
p.
20
)

Las
autoras

de
este
curso..

Oreka
programaren
diseinua
“oinarrizko

plataforma”

OREKA_
Programaren
proposamena

66

…

…

Según
nuestra
opinión,
el
equilibrio
es
una
de
las
capacidades
que

englobaría
el
buen
savoir
faire
de
aquellos
deportes
considerados
“de

coordinación
compleja” Marina
Fateeva
en
1
.

Etorkizuneko
mantentzearen
eta
mugimenduaren
egonkortasuna

bilatzea
eta
etorkizuneko
mantenua
babesten
duen
plataformaren

proposamenak
hauetan
oinarritzen
dira:

" Erreferente2
diren
autoreen

ideien
aldekoak
gara,
jaduera

aitzak
proposatuz.

"  J a d u e r a
F i s i k o a r e n
e t a

K i r o l a r e n
i r a k a s k u n t z a n ,

espazioan
forma
ezberdinak

sortzeari
begira
denbora
asko

eskaintzen
diogu.

"  Eginkizunetan
begiak
itxita

bezalako
ekintza
motorrak

esku-‐hartzen
duten
jarduerak

prestatzen
ditugu
(gimnasia).

"  Anitzak
eta
aberasgarriak
diren

mugimendu
jakinak
bezalako
esku-‐
hartzeak
prestatzen
ditugu,

aurrreko
parrafoan
azaldurikoak,

ezinbesteko
bihurtzen
direlako

edozein
hobekuntza
planetan
eta

ekite
espeziﬁkoetan
kontuan
hartu

behar
direlako,
oreka

mugimenduaren
keinu
bakoitza

automa0zatzea
posible
izan
dadin


…

Fernández
del
Valle,
A.

(1996,
p.
20
).
Las
autoras

…

2_
Platonov,
2001.;
Hahd,
1988.)

Gaitasun
koordinaMboen
hobekuntza

programen
eratzea
eta
diseinua

EKARPENAK
_
Oreka

67

Koordinazioa:
gaitasunen
batuketa

Gimnastak erakusten digu
"  Gaitasun koordinatiboen
maisutasun handia
"   Mugimendua gauzatzea (jauzia)
"   Koordinazio komplexukoa
"  Sokaren jaurtitzearen eta ondorengo
jasotzearekin
"  Horri, gailua gehitzearekin izaten
den ikusmen galera batuko diogu

Koordinazioa
gainontzeko
ahalmenekin

interakzioan
dagoela
frogatzen
dugu.

Autoreak

ESKERRAK
Julia
UsonI,
irudi
hau
uzteagaMk


68

Kontrako
gihardurarekin

sinkronizatzea
uzten
duen

ezaugarria
da,
abiadura

egokiak
ezarrita.
Nerbio

sistema
zentralaren
eta

giharduraren
artean

lotura

estua
izatea
eskatzen
du.

(Mosston)

…

…

…

…

Orokorra
edo
analiPkoa

da?

Nerbio
Sistemaren
baitan
dago,

Kortex
entzefalikoa,
Niks
y

Fleshman
(1960).


hgp://www.efdeportes.com/
Revista
Digital
-‐
Buenos

Aires
-‐
Año
7
-‐
N°
36
-‐
Mayo
de
2001.
Mosston,
M.

Zeren
baitan?

KOORDINAZIOA_
Kontzeptuak

69

…

…

…

…

Gaitasun
koordina0boen
Ikaskuntzarako
momentu
egokiena
lau

eta
zazpi
urteren
artean
kokatzen
da
(Hahn
,
1988,
p.
84).

Aldiz,
beste
autore
batek
(Hirtz,

1979)
en
Hahn,
opus
cit,

(1988,
p.
74),

haurraren
garapenerako
gakoa
den
momentua
zazpi
edo
sortzi

urteren
buruan
lortzen
dela
gehitzen
du.

(MarPn,
1982)
en
Erwin
Hahn,
opus
cit.
(p.
85).,
ere

zioen
ahalmen

koordina0boaren
garapen
gorena
11/12
urte
inguruan
lortzen

zela
zioen.

Esan
dezakegu,
hiru
aldi
hauek
4-‐7,
7-‐8,
11-‐12
urtekoak

hastapenerako,
garapenerako
eta
gaitasun
koordina0boaren

hobekuntzarako
aproposenak
direla.

Etapa
hauei
probetxua
atera
behar
diezaiogun,
haurrak
modu

errazean
bereganatzen
bai0tu
ahalmen,
abilezia
eta
oinarrizko

gaitasun
ﬁsikoak
(Autoreak).


Hahn
,
E..
(1988).

Egoera
onuragarria

KOORDINAZIOA_
Noiz

70

…

…

…

…

MUGIMENDUEN
PERZEPZIOA

ETA
ANALISIA

BARNE
ETA
KANPOKO
GIHAR

KOORDINAZIO

ERAGINKORRA

GIHAR
ETA
GILTZADUREN

SENTIKORTASUNA

ESPAZIO
ETA
DENBORAREN

AURRE
HARTZEAK

MUGIMENDUAREN
OROIMENA

ANALIZATZAILEAREN

EGOKIERA

“Koordinazioa
gaitasun
anitza
eta
espeziﬁkoa
da
kirol
bakoitza”

(1)_Platonov,
V.

N.
(2001,
pp.359-‐360).
Autores

revisado

Pejtl,
Blume,
Guzhalovski,
Ter-‐
Overnesian
A,
e
I,
Keller
y
Platonov.

KOORDINAZIOA-‐Mugatzaileak

(1)

71

KOORDINAZIOA_
Motak

…

…

…

…

Jarraian
agertzen
diren
gaitasun
koordinaMboak
elkarri
eragiten
diote

1

6

Mugimenduak

koordinatzeko

ahalmena

Motak

Giharren

borondatezko

tentsio
eta
lasaitze

ahalmena

5

2

Oreka
mantentzeko

gaitasuna

Erritmoa
sen0tzeko

gaitasuna

Espazioan

orientatzeko

gaitasuna

3

Platonov,
V.

N.
(2001,
p.
360).

Mugimenduen

parametro
dinamiko

erregulatzaileak

erregulatzeko

ahalmena

4


72

…

…

…

…

Bi
eskuen,
bi
zangoen,
esku-‐zangoen
edota
alde

bereko
esku-‐zango
aldibereko
erabilera

Mugimenduen
eskuratzea
latza
eta
oinarrizko
da

hasiera
batean,
aldebakarrekoa
ondoren

gustuko
eskuarekin
eta
aldebiko
eskuaren
eta

zango
laguntzailearen
mugimendu
ﬁnarekin

amaiera
emanez


Ideas
tomadas
de
(Harriet
G.
Williams,

1983).

En
Fernández

del
Valle,
e
Irazusta
(2012).

Aldebiko
koordinazioa

KOORDINAZIOA_
Motak

73

PLANIFIKAZIOA

…

…

…

…

Gure
lema:
mul0diziplinartasuna,
aniztasuna
eta
ekintza
motorren

oparotasuna.
Ezaugarri
hauek
ezinbestekoak
dira
zailtasuna
duten

mugimendu
espeziﬁkoen
irakaskuntzan.
Guz0
hau
zuhurtasunez

burutu

behar
da,
keinu
teknikoaren
automa0zazioa
lortu
aurre0k.

Etaparen
azken
aldera,
haurrak
jarduera
motorretan
aberasgarria
den

jakinduria
lortzen
du,
honela
jarduera
berriak
ikasteko
aukera
erraztuz.

Etapak
ez
moztearen
kezka
adierazten
duten
errebisaturiko
autore

guz0ekin
ados
agertzen
gara.

HELBURUAK:
erraztea,
ekiditea
eta
profesional
bateri
lan

metodologia
egokia
proposatzean
sor
diezaioken
kezkei
irtenbidea

aurkitzea.


Las
autoras

Zertan
oinarritu?

Denbora
asko
eskaintzen
diogu
jarduera
ﬁsikoaren
irakaskuntzan
jolasak

eskaintzen
digun
forma
anitz
sortzeari
begira
(hasierako
urteetan).

74

…

…

…

…

Proposamena
lau
eta
zortzi
urteko
haurrentzat
dago
bideratua.
Helburua

oinarrizko
programen
automaMsmoetaMk
banaketa
egiten
ikastea
da,
haurra

hedonosmiaren
aurkikuntzara
bideratzeko
nahiarekin:
sortzearen
plazerra

aurkitzea,
eraberritzea,
jolastea,
mugitzeko
beste
modu
batzuk
probatzea,

beste
jauziak
egitea,
oreka,
bolteoak,
birak,
ezegonkortasineko
arazoak

soluzionatzen
ikastea,
egiten
dutenarekin
gozatzea
etab.

Programaren
azken
etapan,
haur,
gazte
edo
nagusia
bere
giltzadura,
gihardura

eta
azken
ﬁnean
bere
gorputz
eskema
zein
egoeratan
aurkitzen
den

kontziente
dela.
Esaterako,
oreka
mugimendu
batean
orka0la
belaunarekin

parez
pare
egon
behar
dela
jakitea
edota
burua
edo
grabitate
zentroa

ardatze0k
kanpo
dagoela
jakitea,
haserako
diaposi0betan
azaldu
bezala.

Gure
programazioetan
logika
hau
jarraitzen
saiatzen
gara.

Hurrengoko
galdera
proposatzen
dugu,
AutomaMsmoak
azkar
lortzeko
nahiak

kirolariaren
etorkizuneko
programa
arrakastatxua
porrotera
eraman
dezake?

Nahiz
eta
aurreragoko
lanetako
gaia
izan,
gure
iritziz
patroi
motor
eskasia

eginkizun
bakarreko
lanketaren
errepikapen
ugarirekin
batera
joanez
gero,

aurreragoko
maila
konplexuetako
aldietan
ikaskuntza
prozesu
egokia
eramatea

eten
dezakeela.


75

Las
autoras

Luzaroko
aldietan
kezkak
ekiditeko

programaren
proposamena

PROGRAMA

EKARPENAK

…

…

… …

Erritmo
gaitasuna.
Aurreragoko
ikerketetan
entrenamentu
mentalean

(gimnasiako
espezialitatea)
erritmo
faltak,
ejekuzioren
mugimenduko
akats

teknikoaren
arrazoia
izan
daitekeen
aztertuko
dugu

Oreka
gaitasuna.

Posizio
orokor
edo
espezifikoetako
mugimenduetan
GGZ
non

aurkitzen
den
jakiteak,
haurrari
gaitasun
hau
hobetzen
laguntuko
lioke.

Erlaxazio
gaitasuna.
Gorputz
eta
emozioen
kontrolaren
printzipioa
da.

Beharrezkoa
da
giharren
gehiegizko
tentsio
edo
erlaxazioaren
artean
bereizketa

egiten
jakitea,
energia
aurrezteko
mugimenduen
arteko
lotura
guz0ak
ondo
egin

ahal
izateko.

Koordinazio
gaitasuna.
Mugimenduen
oinarri
sendo
eta
orokorra

eskuratzea:

motrizitate
espezifikoa,

orokorra,
fina,
koordina0boa,
espaziala,

okulo-‐
manuala,
oculo-‐pédica,
segmentuen
independentzia,
etab.
Guz0
honek

aurreragoko
etapetan

mugimenduetan
aberastasun
gehiago
izaten
lagunduko

du.


76

Koordinazioa
gaitasun
ﬁsikoen,
perzepMbo-‐
motoreen,
koordinaMboen
elkarrekintzaren,

eta

ikaskuntzaren
batuketa
da.
(Ikus
Nataliak
nola

zehazten
duen)

1. 
Goi
aldeko
indarra-‐potentzia,
Lurre0k
altxatzeko
eta

mugimendua
aireko
fasea
ikusgai
izateko.

2. Oreka,
Postura
ezegonkor
mantentzeko
eta
egonkortasuna

azkar
berreskuratzeko

3. 
Erritmoa

Kanpokoa,
musikaren
denbora
eta
jarraipenera

egokitzeko
eta
barnekoa
presizioa
eta
kontzentrazio
maila

mantentzeko

4. 
Gihar
tonua,
Giharraren
tentsio
eta
erlaxazio
maila
egokiak

manentzeko

5. 
Lateralitatea,
Jaur0tzeko
eta
esku
batekin
edo
biekin

eraginkortasun
osoz
jasotzeko
gai
izateko

6. 
Malgutasuna
eta
mugikortasun
ar0kularra,
Giltzaduren

ibilbide
luzeena
lortzeko
eta
giharduraren
beharrezko

malgutasuna
lortzeko.

7. Erresistentzia
(kasu
espeziﬁkoan)
jarduera
modu

intentsitate
altuan
amaitzeko
gai
izateko.

8. 
Abiadura,
Gorputza
eta
gailua
denbora
zehatzean

berreskuratzeko.

9. 
Bestelako
gaitasun
perzepPbo-‐motoreak,
Espazio

eta
denboraren
perzepzioa
jaur0kitako
gailua
non
dagoen

kokatzeko.
Presizioa
(….),
adaptazioa,
kontzentrazioa,
oroimena

etab.
Luze
bat.
Autoreak.

Natalia Garcíarekin esker onez argazki hau
uzteagatik


77

0.3
BIBLIOGRAFIA

…

…

…

…

Aguado,
Jódar,
X.,
Izquierdo
Redín,
M.,
González
Montesinos,
J.L.
(1997).
Biomecánica
fuera
y
dentro
del

laboratorio.
León:
Universidad
del
León.

Ajurriaguerra,
J.
De.,
Marcelli,
D.
(1982).
Manual
de
Psicopatología
del
niño.
Edición
Española,
Barcelona:

Toray-‐Mason,
s.a.

Carmona
Ruiz,
R.
(
2010).
Diseño
y
estudio
cienvﬁco
para
la
validación
de
un
test
combinado
complejo

psicomotor
original
que
evalúe
los
niveles
de
las
capacidades
percep0vo
motrices
en
los
alumnos
(…),
de

educación
infan0l
y
primaria.
Tesis.
Granada:
Editorial
Universidad
de
Granada.
hsp://hera.ugr.es/
tesisugr/18930712.pdf

Cobos,
P.
(1995,
reimp.
1998).
El
desarrollo
psicomotor
y
sus
alteraciones.
Manual
prác0co
para
evaluarlo
y

favorecerlo.
Madrid:
Pirámide.

Cosa,
H.,
Heipert,
W.,
Teirich-‐Leube,
H.
(1975).
“Tratado
de
rehabilitación,
3”.
Barcelona:
Editorial
Labor,

S.A.

Fernández
del
Valle,
A.
(1996).
Gimnasia
Rítmica
DeporPva.
Aspectos
y
Evolución.
Madrid:
Librerías

Depor0vas
Esteban
Sanz,
S.L.

Fernández
del
Valle,
A.
,
Aurrekoetxea
Urru0koetxea,
I.(1993).

Captación
de
talentos
en
gimnasia
rítmica
.

Kirola
Ikertuz.
Revista
de
InvesPgación
y
Opinión
del
Deporte.

Nº
6.
Primavera,
pp.39-‐46.
Vitoria:
Ins0tuto

Vasco
de
Educación
Física.


78

0.3
BIBLIOGRAFIA

…

…

…

…

Gessell,
A.,
Ilg,
F.L.,
Bares
Ames,
L.,

y
otros

(1985).
El
niño
de
1
a
5
años.
Barcelona:
Paidós
Psicología

Evolu0va.

Hahn
,
E.
(1988).
Entrenamiento
con
niños.
Teoría,
prác0ca,
problemas
especíﬁcos-‐
Barcelona:
Marvnez
Roca,

S.A.
Deportes
Técnicas.

Le
Boulch,
J.
(1983).
El
desarrollo
psicomotor
desde
el
nacimiento
hasta
los
6
años.
Madrid:
Doñate.

López
Or0z.
A.
(Consultado
en
sep0embre,
2012).
Educación
ƒsica.
6º
Grado.
Postprimaria.
Revolución

educa0va
Colombia
Aprende.
Colombia:
Ministerio
de
Educación
Nacional.
hsp://
www.colombiaaprende.edu.co/html/mediateca/1607/ar0cles-‐83415_archivo.pdf

Moreno
Esteban
B.,
y
Tresguerres
Hernández,
J.A.F.
(1992).
“Retrasos
del
movimiento”.
Fisiopatología.

Madrid:
Ediciones
Díaz
de
Santos,
S.A.

Mosston,
M.
(2001).
hsp://www.efdeportes.com/
Revista
Digital
-‐
Buenos
Aires
-‐
Año
7
-‐
N°
36
-‐
Mayo
de

2001

Platonov,
V.
N.
(2001).
Teoría
general
del
entrenamiento
deporPvo
olímpico.
Barcelona:
Paidotribo.
Rodríguez
Boggia,
D.O.
(2010).
La
lateralidad.
Espacio
logopédico.
shsp://www.espaciologopedico.com/
ar0culos/ar0culos2.php?Id_ar0culo=219


79

0.4
GAITASUN
FISIKOEN
EBOLUZIOA

http://www.youtube.com/watc


80

0.4
MODULUAREN
AURKIBIDEA

…

…

…

…

OINARRIZKO
GAITASUN
FISIKOAK

Motrizitatea:
G.
Koordina0boen
eta
G.
Fisikoen
Mapa………..
77-‐78.
orr.

Indarra…………………………………………………………………..…………….
79-‐82.
orr

Erresistentzia…………………………………………...…………..……………..
83-‐84.orr

Abiadura..………………………..…………………………………..................
85-‐87.
orr

Malgutasuna
&
Mugikortasun
ar0kularra…….…………..….........
88-‐91.
orr

Esku-‐hartzeak
…………………………………………………….……………….
92-‐101.
orr

0.4
Bibliograﬁa……………………………………………………………………..
104.
orr


81

Flexibilitatea


82

Gaitasun
ﬁsikoak

…

…

…

…

Indarra

Erresistentzia

Abiadura

Flexibilitatea


Fernández
del
Valle,
A.
,
e
Irazusta
Adarraga,
S.
(2012.)

GAITASUN
FISIKOAK

83

"

…

…

…

…

Definizioa:
erresistentzia
baP
aurka

egiteko
sistema
neuromuskularren

gaitasuna
tentsio/uzkurdura
bat

sortuz.

Gaitasun
fisiko
honen
funtsa
formula

honekin
definitzen
da:

Indarra=masa
x
azelerazio

F=
m
x


Fernández
.
P.P.
(2000).

ERAGITEN
DUTEN
FAKTOREAK

INDARRA

84

ERAGITEN
DUTEN
FAKTOREAK

INDARRA

Indarraren
sailkapena
burutzen
den

analisi
motaren
araberakoa
izango

da.

Uzkurdura
motaren
arabera
honako

hau
izango
da
sailkapena:

"  
Indar
isotonikoa

kontzentrikoa.

"   Indar
isotoniko
exzentrikoa.

"  
Indar
isometrikoa.

"   Indar
polimetrikoa

…

…

…

Indar
Maximoa

"  Giharraren
zm2
sekzio

bakoitzeko
garaturiko
tentsio

maximoa.

Indar
bizkor
edo
esplosiboa

"  
Indarra
x
abiadura

Indar
ErlaMboa

"  
Gorputzaren
kg
bakotzeko

buruturiko
tentsioa.


85

INDARRA-‐
Gaitasun
ﬁsikoa

Haritz
Rubio
eta
bere
gurasoei
ESKERRAK
argazki
hau
eusteaga0k.


86

INDARRA

Giharraren

tenperatura

…

…

…

…

Entrenamenduaren

Giharraren
zeharkako
ebakera
Área
de

egoera

sección

transversal

del
músculo

INDARRAREN

Faktore
erabakiorrak

Giharraren

hasierako
luzera

Gihar
Asmoa

Pretensión

múscular

Gihar

uzkurdura
mota


Nekea

Bestelako

faktoreak

87

…

…

…

…

Zein
gaitasunek
eragiten
dute

erresistentzian?

" 

Erresistentzia
pertsona
batek
“nekea
jasateko
duen

gaitasun
psikiko
eta
ﬁsikoari
deritzogu”
(Weineck,

1992),
nekea
errendimenduaren

momentu
bateko

gutxitzea
bezala
ulertzen
dugularik.

" 

Ikuspuntu
biokimiko0k,
hala
diote
autoreek:
“la

resistencia
se
determina
por
la
relación
entre
la

magnitud
de
las
reservas
energéPcas
accesibles
para

la
uPlización
y
la
velocidad
de
consumo
de
la
energía

durante
la
prácPca
deporPva” (Menshikov
y
Volkov,

1990)


Weinek,
(1992),
Menshikov
y
Volkov,
(1990).
Cuadernos
de

atle0smo

ERRESISTENTZIA

88

ERRESISTENTZIA
2

" 

…

…

…

…

Gizabanako
batek
bere
ekitean
ahalik
eta

denbora
gehien
irauteko
gaitasunari

deritzogu.

Ø 
E.
Aerobikoa:

Gaitasun
eta
ahalmen
E.
Aerobikoa:

gaitasuna
eta
potentzia.

Ø A naerobikoa:
Alak0kao,
lak0koa.
(gaitasun
eta

ahalmen)
Anaerobikoa:
Alak0koa,
lak0koa.
(gaitasuna

eta
potentzia)


89

…

…

…

…

Kirol
ikuspuntu0k,
abiadura
indibiduo
batek
akzio

motore
bat
ahalik
eta
denbora
gutxienean
eta

eraginkortasun
haundienean
egiteko
gaitasuna
da.

(García
Manso,
1996).

Harre
(1987)
“Errendimendu
motorraren
gaitasun

gorena
nekeak
mugatzen
ez
duen
ekintza

motorretan
agertzen
da”


Garcia
Manso,
J.
Navarro,
M.
Ruiz,
J.
(1996);
Harre
(1987)

Deﬁnizioa

ABIADURA

90

ABIADURA
2

…

…

…

…

Sailkapena

Abiadura
barnean
mota
desberdinak
bereizten
dira.

"  Erreakzio
abiadura.
Ahalik
eta
denbora
gutxienean
segmentu

bateko
mugimendua
edo
osoa
egiteko
gaitasuna
da.
Es0muluari
erantzuna

emateko
erabiltzen
dugun
parteari
egokitzen
zaio.

"  
Keinu
bidezko
abiadura.
Mugimendu
ez
ziklikoak
egiteko

gaitasuna
da
(bakarrak
eta
isolatuak),
ahalik
eta
denbora
gutxienean
(golfa,

esgrima,
mahai
tenisa
etab.),
erresistentzia
minimoen
aurrean.

abiadura.
Mugimendu
ziklikoak
egiteko
gaitasunari
deritzogu
(behin

baino
gehiagotan
errepikatzen
direnak,
bi
hanketan
zein
lau
hanketan,

txingoka…)
be0
ere,
ahalik
eta
azkarren
egiten
direlarik.


91

Zerk
eragiten
du
abiaduran?

ABIADURA
3

" 

" 

" 

…

…

…

…

A)

Nerbio-‐
kinadaren
bidaltzea:

Nerbio
kinadaren

bidaltzea
ahalik
eta
haundiagoa
den
neurrian,
gihar

uzkurduraren
abiadura
azkarragoa
izango
da,

mugimenduaren
abiaduraz
gainera.

B)
Erantzunaren
aukeraketa:
lección
de
respuesta:

Geroz

eta
erantzun
gutxiago
emateko
aukera
izan
edo

erantzuna
aurre0k
ikasia
baldin
badago,
erantzuna

denbora
gutxiagoan
ematea
eragiten
du.

Beraz,
mugimendu
bat
automa0zatzen
denean,

erantzunaren
abiadura
hobetzen
da.

C)
Menperatzen
teknikoa:

Mugimendu
tekniko
baten

menperakuntza
abiadura
handitzea
dakar.


92

…

…

…

Malgutasuna,
gorputza
puskatu
gabe
doblatzeko

gaitasunari
deritzogu,
mugikortasuna
aldiz,

kontzeptu
zabalago
ba0
egiten
dio
erreferentzia.

Autoreek

“Mugikortasun
arPkularraren
ondorioz
ematen
den

gihar

extentsionalitate
eta
elasPziPtatean
eragina
duen

gaitasunari
deritzogu,
zein
indibiduak
duen
bizkortasun
eta

trebetasun
handia
eskatzen
duten
akzioak
burutzea

ahalbideratzen
du”.


Alvarez
del
Villar,
C.

(1985).

Malgutasuna
vs

Mugikortasun
arMkularra.

Malgutasuna…

93

Sailkapena

MALGUTASUNA2

…

…

…

…

MUGIKORTASUN
ARTIKULARRA:

Gihar
elongazio
eta
lotailuez
lagundurik,
ar0kulazioen
zabalera

maximoa
lortzeko
gaitasuna
dugu.

ELASTIKOTASUNA:
ELASTICIDAD:

Gorputza
deformatua
izan
ondoren
bere
hasierako
tamaina
eta

forma
berreskurtzeko
propietatea
dugu.

MALGUTASUNA:

Jarrera
desberdinetan
giltzaduren
ibilbide
maximoa
ahalbideratzen

duen
gaitasunari
deritzogu
zeinek,
azkartasun
eta
trebezia
handia

eskatzen
duten
akzioak
burutzea
ahalbideratzen
duen.

GIHAR
ELONGAZIOA:

Giharrak
luzatzeko
duen
gaitasunari
deritzogu,
hasierako
egoerara

bueltatu
daitekeen
edo
ez
kontuan
hartu
gabe


94

MALGUTASUNA3

…

…

…

…

Malgutasunaren
bi
osagaiak

Mugikortasun
artikularra

Estentsibilitate
artikularra


Oreka

mantentzeko

beharra

95

MALGUTASUNA

Eragiten
duten
faktoreak

Beroketa

…

…

…

Aspektu

Anatomiko

Eta

Biomekanikoak

…

Gihar
Ezaugarriak

Eta

Neuro-‐

Fisiologikoak

Nekea

MALGUTASUN
ETA

MUGIKORTASUNA

Entrenamnedu

eta

Ariketa
maila

Adina

Egoera
psikikoa

Ingurunea


96

ESKU-‐HARTZEA

…

…

…

…

Adin
txikitan
bihotz
erantzuna
be0
izango
da

handiagoa
GAITASUN
AEROBIKOAN
lan

egiten
bada
ere.

"

Gaztaroan,
gaitasun
ﬁsiologiko
txikiagoa

d u t e n
a l d i
b a t
j a s a n g o
d u
b e r a z ,

erresistentzia
lanekin
kontu
handia
izan

beharko
dugu
.

"

Oso
garrantzitsua
izango
da
egitura

ortopedikoaren
prebentzioa
ezartzea.


Baravo,
J.
(1984).

Erresistentzia

"

97

…

…

…

…

Giharraren
garapena,
pisu
arinen
bidez
ematen
da

denboraren
eraginean
aritzeko
helburuarekin.

Giharren

garapena
pisu
arinekin
eta
denboraren
faktorearekin

jokatuz
lor
daitezke.
Ez
da
bakarrik
errepikapenen
zenbakia

haunditu
behar
baita
hauek
burutzen
diren
unitate
tartea

ere.

Giharren
garapena
lan
azkar
eta
potente
baten
ondorioz

emango
da.

Errepikapen
zenbakia
indibiduaren
ezaugarri
eta
duen

erresistentziaren
menpe
egongo
da
(15-‐20
errepikapen)

Errekuperazio
denbora
garrantzitsua
izango
da
(3
eta

5minutu
artean)


Irazusta
,
S.

Fernández,
P.P.
(2001)

INDARRA

I_ESKU-‐HARTZEA

98

I_ESKU-‐HARTZEA
2

…

…

…

…

INDARRA

"
"
"
"

egin.

Gihar
ahulak
iden0ﬁkatu
hauek
espeziﬁkoki

garatzeko
helburuarekin.

Enbor,
abdomen
eta
bizkarrean
kokatuak

dauden

gihar
haundi
eta
proximalei
eragiten
dien
ariketak

programatu..

Helburu
errealistak
sortu
eta
esku
hartzea

hastapene0k
bideratu.

Be0
beroketa
batekin
hasi.


Alvarez,
J.
C.
(2004)

" Ezer
burutu
baino
lehen
medikuaren
errebisioa

99

Makinen
abantailak:

" Zenbait
giharren
aislapena

burutzeko
egokiak.

" Seguruagoak.

" Espazioaren
aurreztea.

" Entrenamendu
denbora

gutxitu.

Makinen
desabantailak

"
"
"

Ez
da
gihar
sinergisten
eta

estabilizatzaileen
ak0baziorik
ia

ematen.

Makina
isozine0koak
kirol

keinuaren
transferentzia
txikiagoa

ahalbideratzen
dute

Ejekuzioaren
abiadura
txikiagoa
/

pontentzian
eraginkortasun

txikiagoa.

…

…

…

…

Ariketa
libreen
desabantailak

" Hasiberrientzat
arrisku

handiagoa.

" Kargak
aldatzen
denbora

galdu.

" Gihar
aislamentu
eskasa.

Ariketa
libreen
abantaila

"  
Gihar
sinergista
eta

estabilizatzaileen
ak0bazio

handiagoa.

"  Kirol
keinuarekiko
transfernetzia

handiagoa.

"  
Ekonomikoagoa,
espazio

gutxiago.

"  
Indar
maximo
eta

potentziarentzat
egokiagoak.


Irazusta,
S.
(2008).

Makina
edo
ariketa
libreak?

I_
ESKU-‐
HARTZE
3

100

A_ ESKU-HARTZEA

…

…

…

"   Mugimenduak abiadura maximoan burutu behar dira.
"   Lekualdatze motzak. Inoiz ere ez, 6 segundu baino
gehiago.
"   Errekuperazio handia. Sistema neuromuskularraren
errekuperazioa guztiz emateko.
"   Letzelter, 1978: “abiadura,
nekea
hasten
den

momentuan
bukatzen
da”.


Irazusta,
S.
(2008).

ABIADURA

"   Errepikapen gutxi burutu.

101

M_
ESKU-‐HARTZEA

…

…

…

Malgutasuna
gaitasun
inbolu0bo
bat
da.

"
MALGUTASUNA

…

"

Urteak
aurrera
joan
ahala
mugikortasun

ar0kularra
zein
elas0zitatea
galtzen
joaten

da
eta
ondorioz,
besteak
beste,jarrera

desbiazioak,
deskordinazioa,
gehiegizko

gastu
kalorikoa,
friben
hausketa…
eragiten

du.


102

Malgutasuna

M_
ESKU-‐HARTZEA
2

…

…

…

…

-‐7-‐9
urte:

Koxo
femoral
eta
bizkar
hezurraren
ﬂexioa

burutzeko
gaitasuna.

Benjaminetan,
ez
da
gaitasun
honen
gehiegizko
erabilera

egin
behar,
euskarri

eta
oinarri
den
aparatuari
eragin

diezaiokelako,
jarrera
ahultasunak
eta
gainontzeko

gaitasunetan
efektu
nega0boak
eraginez.

Gehiegizko
kargarekin,
modu
desorekatuan
eta
ekonomia

gutxirekin
lan
egin
ezkero
giltzaduretan
kalteak
sor

ditzazke.

MALGUTASUNA
BEHARREZKOAK
DIREN
KIROLETAN

PUBERTARORAKO
FORMAKUNTZA
BAT
IZAN
BEHARKO

LUKE.


103

M_ESKU-‐HARTZEA
3…

…

…

…

Malgutasuna
nola
erabili

1.  Beroketan
zehar
lortu
beharreko
helburuak

" Giharra
estentsibilitate
eta
elas0kotasunean
hornitu,

giharraren
tenperatura

handitzen
joateko

2.  Entrenamenduan
zehar

" Gehiegizko
gihar
tonoa
murriztu.
Intentsitatea
neurrizkoa

izan
behar
da,
uzkurdura
gaitasuna
galtzea
ekidin.

3.  Entrenamendua
ondoren

"   Gihar
tonoa
gutxitu,
odol
zirkulazioa
ematea
lagundu
eta

errekuperazioan
lagundu.

SAIO ESPEZIFIKOEKIN

Hobekuntza neuromuskularrak
elastikotasun eta estentsibilitatean.
Luzaketak hotzean egin ezkero
lesioak eragin ditzazke.


104

Malgutasuna
nola
erabili

M_
PARTE
HARTZEA
4

…

…

…

…

Mugimendu
libre
akMboak

"   Gihar
agonistaren
kontrakzioa,
gihar

antagonistaren
elongazioan
laguntzeko.

Lagundutako
mugimendu
akMboak

"  

Gihar
uzkurdura+
kanpo
laguntza
bat
mugimenduaren

zabaltasuna
lortzeko.


105

Malgutasuna
nola
erabili

M_ESKU-‐
HARTZEA
5

…

…

…

…

Mugimendu
erlaxatu
pasiboak

"  

Muskulatura
erlaxatua
dago,
goputzen
pisuak
bakarrik
jarduten

da.

"   Desabantailak
lanaren
emaitzak
motelak
dira.

Mugimendu
behartu
pasiboak

"   Giharraren
akzioa
baliogabea
da.
Ariketak,
kanpoko
laguntza

baten
bidez
burutzen
dira.
Giltzaduretan
zabaltasun
gehiago

eskuratzea
lortu
da.

"   Desabantaila
nagusia
gihar
lan
gabezia
dagoenean(
indar

lana).


106

BIBLIOGRAFIA
0.4

…

…

…

…

Álvarez,
J.C.
(2004).
“Entrenamiento
de
fuerza
en
jóvenes”.

RFEA.
Madrid.

Alvarez
del
Villar,
C.
(1985).
“El
entrenamiento
del
fútbol
basado
en
el
atlePsmo”.
Gymnos.

Bravo,
J.(1988).
"Desarrollo
de
las
cualidades
Qsicas
en
edades"

Apuntes.
ENE.
Madrid.

Bravo,
J.(1994).
"Desarrollo
de
las
cualidades
ƒsicas
en
edades"

Ivef-‐Shee.
Gasteiz.

Fernández
.
P.P.
(2000).
“Cursos
de
entrenadores”.
Aragón:
Gobierno
de
Aragón.

Ferrán,
A.
(1994).
Recomendaciones
para
la
prescripción
del
ejercicio
en
personas
sanas.
Recopilación.

INEFC.
Barcelona.

Garcia
Manso,
J.;
Navarro
M.
y
Ruíz,
J.
(1996).
“Bases
teóricas
del
entrenamiento
DeporPvo”.
Principios

y
aplicaciones.
Edi.
Gymnos.
Madrid.

Garcia
Manso,
J.;
Navarro
M.
y
Ruíz,
J.
(1996).
“Planiﬁcación
del
entrenamiento
deporPvo”.
Madrid:

Editorial
Gymnos.

Hahn,
E
(1992).
Entrenamiento
con
niños.
Barcelona:
Editorial
Marvnez
Roca.

Irazusta,
S.
Fernández
P.
P.
(1994).
Monográﬁco
“Entrenamiento
en
edades”.
IVEF-‐SHEE.
Gasteiz.

Irazusta,
S.(2008).
Contenidos
virtuales
de
las
capacidades
coordinaPvas
y
las
cualidades
Qsicas.

Diputación
Foral
de
Gipuzkoa.


107

Eskerrak

" S e r g i o
S o l a r e s
F e r n a n d e z -‐ i
l a n a r e n

maketazioan
eskeinitako
laguntzaga0k.

" Beraien
argazkiak
eman
dizkiguten
pertsona

guzMei
zein
hauek,
lanari
ikuspen
aberasgarria

eta
este0ka
eskaintzen
dioten..

" Iratxe
Aurrekoetxea-‐ri
gimnasta
gazteen

argazkiak
lortzeko
eskeini
dion
gogoaga0k.

" Microsoq
oﬃce-‐i
prediseinatuak
dauden

irudiak
erabiltzeko
aukera
emateaga0k.


108

MILA ESKER ZUEN
ARRETAGATIK


109

M0 MARKO TEORIKOA

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

M0 MARKO TEORIKOA