เมฆ
- 1. 1
เมฆ
ความหมาย
เมฆ (Cloud) คือ กลุ่มของละอองน้ำขนำดเล็กซึ่งเกิดจำกกำรควบแน่นของหยดน้ำในอำกำศ
แต่เมฆชั้นสูงซึ่งมีอุณหภูมิต่ำกว่ำจุดเยือกแข็งจะเป็นกลุ่มของผลึกน้ำแข็งขนำดเล็ก โดยปกติน้ำบริสุ
ทธิ์และไอน้ำโปร่งแสงจนไม่สำมำรถมองเห็นได้ แต่หยดน้ำและผลึกน้ำแข็งมีพื้นผิว
(Surface) ซึ่งสะท้อนแสงทำให้เรำสำมำรถมองเห็นเป็นก้อนสีขำว
และในบำงครั้งมุมตกกระทบของแสงและเงำจำกเมฆชั้นบนหรือเมฆที่อยู่ข้ำงเคียง
หรือควำมหนำแน่นของหยดน้ำในก้อนเมฆ ก็อำจทำให้เมฆปรำกฎเป็นสีเทำ
ในธรรมชำติ เมฆเกิดขึ้นโดยมีรูปร่ำง 2 ลักษณะคือ
เมฆก้อนและเมฆแผ่น เมฆก้อนเรียกว่ำ “เมฆคิวมูลัส”
(Cumulus) และเมฆแผ่นเรียกว่ำ “เมฆสตรำตัส” (Stratus) หำกเมฆก้อนลอยชิดติดกัน
เรำนำชื่อทั้งสองมำสมำสกันและเรียกว่ำ “เมฆสตรำโตคิวมูลัส”
(Stratocumulus) ในกรณีที่เป็นเมฆฝนจะเพิ่มคำว่ำ “นิมโบ” หรือ “นิมบัส” ซึ่งแปลว่ำ “ฝน” เข้ำไป โ
ดยเรียกเมฆก้อนที่ทำให้เกิดพำยุฝนฟ้ำคะนองว่ำ “เมฆคิวมูโลนิมบัส”
(Cumulonimbus) และเรียกเมฆแผ่นที่มีฝนตกปรอยๆ อย่ำงสงบว่ำ “เมฆนิมโบสตรำตัส”
(Nimbostratus)
การแบ่งชนิดของเมฆ
นักอุตุนิยมวิทยำแบ่งเมฆออกเป็น 3 ระดับ คือ เมฆชั้นต่ำ เมฆชั้นกลำง และเมฆชั้นสูง
ดังที่แสดงในภำพที่ 1
เมฆชั้นต่ำ อยู่สูงจำกพื้นดินไม่เกิน 2 กิโลเมตร มี 5 ชนิดได้แก่เมฆสตรำตัส เมฆคิวมูลัส
เมฆสตรำโตคิวมูลัส เมฆนิมโบสตรำตัส และเมฆคิวมูโลนิมบัส
ตำมที่ได้กล่ำวมำแล้ว อย่ำงไรก็ตำมนักอุตุนิยมวิทยำถือว่ำ เมฆคิวมูลัสและเมฆคิวมูโลนิมบัส
เป็นเมฆก่อตัวในแนวดิ่ง ซึ่งมีฐำนเมฆอยู่ในระดับเมฆชั้นต่ำ
แต่ยอดเมฆอำจอยู่ในระดับของเมฆขั้นกลำงและชั้นสูง
เมฆชั้นกลำง เกิดขึ้นที่ระดับสูง 2- 6กิโลเมตร
ในกำรเรียกชื่อจะเติมคำว่ำ “อัลโต” ซึ่งแปลว่ำ “ชั้นกลำง” ไว้ข้ำงหน้ำ เช่น
เมฆแผ่นชั้นกลำงเรียกว่ำ “เมฆอัลโตสตรำตัส”
(Altostratus) เมฆก้อนชั้นกลำงคือ “เมฆอัลโตคิวมูลัส” (Altocumulus)
- 2. 2
เมฆชั้นสูง
เกิดขึ้นที่ระดับควำมสูงมำกกว่ำ 6กิโลเมตร ในกำรเรียกชื่อจะเติมคำว่ำ “เซอโร” ซึ่งแปลว่ำ “
ชั้นสูง”ไว้ข้ำงหน้ำ เช่น เมฆแผ่นชั้นสูงเรียกว่ำ “เมฆเซอโรสตรำตัส”
(Cirrostratus) เมฆก้อนชั้นสูงเรียกว่ำ “เมฆเซอโรคิวมูลัส”
(Cirrocumulus) นอกจำกนั้นยังมีเมฆชั้นสูงที่มีรูปร่ำงเหมือนขนนก เรียกว่ำ “เมฆเซอรัส”
(Cirrus)
ภาพที่ 1 ผังแสดงการเรียกชื่อเมฆ
ตัวอย่างภาพชนิดของเมฆ
เมฆชั้นสูง (High Cloud) เกิดขึ้นที่ระดับสูงมำกกว่ำ 6 กิโลเมตร
- 3. 3
เมฆเซอโรคิวมูลัส (Cirrocumulus)
เมฆสีขำว เป็นผลึกน้ำแข็ง มีลักษณะเป็นริ้วคลื่นเล็กๆ มักเกิดขึ้นปกคลุมท้องฟ้ำบริเวณกว้ำง
เมฆเซอโรสตราตัส (Cirrostratus)
เมฆแผ่นบำง สีขำว เป็นผลึกน้ำแข็ง ปกคลุมท้องฟ้ำเป็นบริเวณกว้ำง โปร่งแสงต่อแสงอำทิตย์
บำงครั้งหักเหแสง ทำให้เกิดดวงอำทิตย์ทรงกลด และดวงจันทร์ทรงกลด เป็นรูปวงกลม สีคล้ำยรุ้ง
- 4. 4
เมฆเซอรัส (Cirrus)
เมฆริ้ว สีขำว รูปร่ำงคล้ำยขนนก เป็นผลึกน้ำแข็ง มักเกิดขึ้นในวันที่มีอำกำศดี ท้องฟ้ำเป็นสีฟ้ำเข้ม
เมฆชั้นกลาง (Middle Cloud) เกิดขึ้นที่ระดับสูง 2- 6กิโลเมตร
เมฆอัลโตคิวมูลัส(Altocumulus)
เมฆก้อน สีขำว มีลักษณะคล้ำยฝูงแกะ ลอยเป็นแพ มีช่องว่ำงระหว่ำงก้อนเล็กน้อย
- 5. 5
เมฆอัลโตสตราตัส (Altostratus)
เมฆแผ่นหนำ ส่วนมำกมักมีสีเทำ เนื่องจำกบังแสงดวงอำทิตย์ ไม่ให้ลอดผ่ำน
และเกิดขึ้นปกคลุมท้องฟ้ำเป็นบริเวณกว้ำงมำก หรือปกคลุมท้องฟ้ำทั้งหมด
เมฆชั้นต่า (Low Cloud) เกิดขึ้นที่ระดับต่ำกว่ำ 2 กิโลเมตร
เมฆสตรำตัส (Stratus)
เมฆแผ่นบำง ลอยสูงเหนือพื้นไม่มำกนัก เช่น ลอยปกคลุมยอดเขำ มักเกิดขึ้นตอนเช้ำหรือหลังฝนตก
บำงครั้งลอยต่ำมีลักษณะคล้ำยหมอก
- 6. 6
เมฆสตรำโตคิวมูลัส (Stratocumulus)
เมฆก้อน ลอยติดกันเป็นแพ ไม่มีรูปทรงที่ชัดเจน มีช่องว่ำงระหว่ำงก้อนเพียงเล็กน้อย
มักเกิดขึ้นเวลำที่อำกำศไม่ดี และมีสีเทำ เนื่องจำกลอยอยู่ในเงำของเมฆชั้นบน
เมฆนิมโบสตรำตัส (Nimbostratus)
เมฆแผ่นสีเทำ เกิดขึ้นเวลำที่อำกำศมีเสถียรภำพทำให้เกิดฝนพรำๆ ฝนผ่ำน
หรือฝนตกแดดออกไม่มีพำยุฝนฟ้ำคะนอง ฟ้ำร้องฟ้ำผ่ำมักปรำกฏให้เห็นสำยฝนตกลงมำจำกฐำนเมฆ
เมฆก่อตัวในแนวตั้ง (Clouds of Vertical Development)
- 7. 7
เมฆคิวมูลัส (Cumulus)
เมฆก้อนปุกปุย สีขำวเป็นรูปกะหล่ำ ก่อตัวในแนวตั้ง เกิดขึ้นจำกอำกำศไม่มีเสถียรภำพ
ฐำนเมฆเป็นสีเทำเนื่องจำกมีควำมหนำมำกพอที่จะบดบังแสง จนทำให้เกิดเงำ
มักปรำกฏให้เห็นเวลำอำกำศดี ท้องฟ้ำเป็นสีฟ้ำเข้ม
เมฆคิวมูโลนิมบัส (Cumulonimbus)
เมฆก่อตัวในแนวตั้ง พัฒนำมำจำกเมฆคิวมูลัส มีขนำดใหญ่มำก ปกคลุมพื้นที่ครอบคลุมทั้งจังหวัด
ทำให้เกิดพำยุฝนฟ้ำคะนอง หำกกระแสลมชั้นบนพัดแรง ก็จะทำให้ยอดเมฆรูปกะหล่ำ
กลำยเป็นรูปทั่งตีเหล็ก ต่อยอดออ
