education of religion

1. ÜNİTE KONULARI
2 3
9.1. BİLGİ VE İNANÇ
9. Sınıf
1. Ünite
İslam İnanç Akide Vahiy

2. 9.1.1. İslam’da Bilgi Kaynakları
Kazanım: 9.1.1. İslam’da bilginin kaynaklarını açıklar.
Verilen söze göre bilgilinin
önemi nedir?
«Knowledge is power.»
Bilgi güçtür.
Francis Bacon

3. Hangi
Bilgi?
Her bilgi güç olabilir
mi?
Bilginin doğru
olabilmesi için ne
gibi özelliklere sahip
olması gerekir?
İslam’a göre bilgi
nedir?
Doğru, faydalı, gerçek
bilgi
Nesnel, tarafsız,
sağlam kaynağa
dayanması
Doğruluğu yeterli delillerle
temellendirilmiş ve
düşünme sonucu bilmek
(İlim ve Marifet)

4. İslam’a
Göre
Bilgi
İlim
Marifet
İlim, bir şeyi
olduğu gibi ve
gerçeğe uygun
şekilde
bilmektir.
Marifet ise bir
şey hakkında
düşünerek
derin bilgi ve
anlayışa
ulaşmaktır.

5. Bilginin Kaynakları
Hangi yollarla bilgiye
ulaşırız?

6. “
Vahiy
Akıl Duyular
İslam’a Göre Bilginin Kaynakları

7. İslam’a Göre
Bilginin Kaynakları
“…Ey akıl sahipleri!...”
Bakara suresi, 197.
“…düşünmüyor musunuz?”
Yûnus suresi, 16. ayet
“… aklınızı kullanmıyor musunuz?”
Enbiyâ suresi, 10. Ayet.
“Bu Kur’an, ayetlerini düşünsünler ve akıl sahipleri
öğüt alsınlar diye sana indirdiğimiz mübarek bir
kitaptır.”
Sâd suresi, 29. ayet.
Verilen ayetlerin ana fikri nedir?

8. Akıl
ve
sorumluluk
“Üç kişiden sorumluluk kaldırılmıştır: Şifa buluncaya
kadar akıl hastasından, bülûğ çağına erinceye kadar
çocuktan ve uyanıncaya kadar uyuyandan”
Hz. Muhammed (sav)
Peygamberimizin yukarıdaki sözüne göre akıl ve
sorumluluk arasında nasıl bir ilişki vardır?

9. Sorumluluk
Düşünür
Evreni
araştırır
Dini
metinleri
yorumlar
Allah, ahiret
hakkında
soru sorar
Kur’an’ı
anlamaya
çalışır
Teknoloji
Üretir
Bilimsel
bilgi üretir
İnsan, akıl ile yapıyor.
Aklın işlevleri

10. Aklı
kullanmak «Bize akıl, mantık ve
algılama yetisi
bağışlamış olan
Tanrı, neden bunları
kullanmaktan
vazgeçmemizi
istemiş olsun ki»
Galileo Galilei (1642)
Yorumlayalım

11. Aklı
kullanmak
Sizce Kur’an-ı Kerim’de akıl kelimesi yerine neden
«akletme» «aklını kullanma» geçmektedir?
Kur'ân-ı Kerîm’de
"akıl" daima
«akletme», «aklını
kullanma» olarak fiil
haliyle kullanıldığı
toplam ayet sayısı 49
kadardır.

12. Kur'an akla değil; aklın kullanılmasına
büyük önem verir. insanın aklıyla
düşünmesini, araştırmasını ve doğruya
ulaşmasını ister. Kur'an'daki bir çok
ayette "Düşünmez misiniz, aklınızı
kullanmıyor musunuz, anlamaz
mısınız" gibi ifadeler, insanı
düşünmeye ve aklını kullanmaya
çağırır. Kur'ân-ı Kerîm’de "akıl", daima
fiil olarak «akletme», «aklını
kullanma» şeklinde kullanılmıştır. Bu
durumu da Kur’an-ı Kerim’in aklın
kullanılmasını, işletilmesini istediğini
göstermektedir.

13. ✔
“Yeryüzünde birbirine komşu bahçeler, üzüm bağları,
ekinler; sürgünlü-çatallı ve tek gövdeli hurma ağaçları
vardır; hepsi bir tek su ile sulanır. Böyle iken üründe bir
kısmını bir kısmına üstün kılarız. İşte bunlarda akıllarını
kullanan insanlar için ibretler vardır.” (Rad suresi, 4. ayet)
Bu ayette hakikate ulaşmak için;
I. duyularla elde edilen veriler üzerinde
düşünmek,
II. varlıkların değişimlerinden dersler çıkarmak,
III. varlıklar arasındaki sebep-sonuç ilişkisine dikkat
etmek
hususlarından hangileri vurgulanmaktadır?
X I
A
II
B
I, II
C
II, III
D
I, II, III
E
X
X
X

14. Önemli
bir
soru
Akıl yanılır
mı?
Akıl ile her
şey bilinir
mi?

15. İslam’a Göre
Bilginin Kaynakları
Duyduğunuz bir habere
hemen inanır mısınız?
Haberin doğruluğunu nasıl
kontrol edersiniz?

16. Sadık Haber Nedir?
1 Neleri Kapsar? 2
Vahiy Nedir?
3
Mütevatir haber
nedir? 4
Yalan üzere birleşmeleri aklen mümkün
olmayan toplulukların aktara geldiği
haberlere/bilgilere mütevatir haber denir.
Doğru haber/bilgi Sadık haber, vahyi ve
peygamberlerden gelen
haberlerin/bilgilerin tamamını
kapsar.
Allah’ın (c.c.) melek aracılığıyla peygamberlere,
onların da insanlara bildirdiği ilahî bilgiler ve bu
bilgilerin gönderiliş tarzıdır.
Sadık Haber

17. Rahmettir.
Açıklamadır.
Vahiy insanlar için
nedir?
Rehberdir.
Şifadır.
Bilgi kaynağıdır.
Yolu aydınlatan bir ışıktır.

18. Bir haberin mütevatir olmasının üç şartı vardır:
Olayı veya haberi nakledenlerin
görmüş veya duymuş olması.
Her dönemde yalan söylemek üzere bir
araya gelmesi imkânsız çok sayıda insan
tarafından nakledilmesi..
Nakledenlerin sayısında
azalmanın olmaması.
01
02
03

19. Hadis
Sünnet
Sahih kaynaklarla peygamberden
gelen haberler/bilgiler de birer
kaynaktır.
Peygamberden Gelen Haber
Hz. Peygamber’in sözleri
Hz. Peygamber’in söz, fiil ve onaylarının
ortak adı

20. İslam’a Göre
Bilginin Kaynakları
«Allah sizi analarınızın
karnından çıkardı. Siz
dünyaya geldiğinizde hiçbir
şey bilmez haldeydiniz. Ama
O size kulak verdi, göz verdi,
idrak ve düşünme kabiliyeti
verdi. Verilen bu nimetlere
karşılık sizden beklenen, iman
ve itaat üzere Allah'a
şükretmenizdir.»
Nahl Suresi, 78. ayet.
Verilen ayete göre insanın
şükretmesinin nedenleri nelerdir?

21. Salim
Duyu
Organlar İslam dinine göre bilgi
edinme yollarından biri de
herhangi bir etkenle
kendisine ait özelliğini
kaybetmemiş bulunan
işitme, görme, koku alma,
tatma ve dokunma
duyularıdır.

22. Bilginin
Kaynakları
Akıl Sadık Haber Salim Duyular
İşitme
Ara özet
Sünnet
Koklama
Dokunma
Akıl

23. Ara değerlendirme
Yalan üzere birleşmeleri aklen mümkün olmayan
toplulukların aktara geldiği haberlere
__________________ haber denir.
Vahiy Fıtrat Mütevatir
Boşluğa hangi kelime gelmelidir?
Vahiy Fıtrat
Mütevatir

24. Ara değerlendirme
İslam’da bilgi kaynakları nelerdir? İşaretleyiniz
Güzel akıl
Sağlam duyular
Selim akıl İslam’da bilgi kaynakları
Güzel akıl
Sağlam duyular 1. Selim akıl
Salim duyular
3. Salim duyular
Sadık haber Gerçek haber
Gerçek haber 2. Sadık haber

25. Ara değerlendirme
Akıl, insanları diğer canlılardan ayıran, sorumlu kılan
düşünme ve anlama melekesidir.
Yanlış
Doğru
Verilen ifade doğru mu yanlış mı?
Yanlış
Doğru
Doğru

26. Ara değerlendirme
“Üç kişiden sorumluluk kaldırılmıştır: Şifa buluncaya kadar
____________ hastasından, bülûğ çağına erinceye kadar
çocuktan ve uyanıncaya kadar uyuyandan” (Hadis)
Duyma görme
akıl
Boşluğa hangi kelime gelmelidir?
Duyma görme
akıl

27. Bilginin Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
1
2
3
4 Üç bilgi kaynağı birbirine
yardım eder ve birbirini
tamamlar.
Rüya, keşif veya ilham
bilgi kaynağı değildir.
Günümüzde bilgiye erişim
kolaylaşmasına rağmen
faydasız bilgiler de artmıştır.
Bu sebeple doğru, güvenilir ve
faydalı bilgiye ulaşmak için
daha dikkatli olmamız gerekir
İslam’a göre bilginin kullanımı kul
hakkı ile ilgilidir. Bilginin dijital
kullanımında da hiç kimsenin
zarar görmeyeceği tam aksine
herkesin faydalanacağı
hakkaniyet ölçülerine riayet
edilmelidir.
4 ana başlık

28. Rüya neden bir bilgi kaynağı değildir?
Rüyan diğer kişiler ve kaynaklar
tarafından denetlenmesi, teyit edilmesi
imkansız olduğu için bir bilgi kaynağı
olamaz. Bu sebeple İslam âlimleri
rüyanın dini bilgide bir hüküm kaynağı
olamayacağı konusunda ittifak
etmişlerdir.

29. Bilgiyi
Sevme
Bu bilim insanları hakkında neler
biliyorsunuz?

30. Bilim insanlarında bilgi sevgisi, araştırma merakı olmasa
bilimsel araştırmalarının sonucuna ulaşabilirler mi?

31. dindersimateryal.com
Etkinlikler için tıklayınız
Yukarıdaki bağlantıdan etkinliklerin açılmaması durumundan
dindersimateryal.com sitesinde etkinlikler ve oyunlara ulaşabilirsiniz.

32. Bilgi sevgisi
Öğrenme, bilgiye
ulaşma, bilgi üretme ve
bilimsel araştırmaların
temelinde bilgi sevgisi
vardır.
Hz. Muhammed (sav)
“Kim ilim için yola çıkarsa Allah ona
cennete giden yolu kolaylaştırır.
Melekler, hoşnutluklarından dolayı
ilim talebesine kanatlarını serer.
Sudaki balıklara varıncaya kadar yer
ve gök ehli âlim kişinin bağışlanması
için Allah’a yakarır...”

33. Doğru
Bilgiye
Ulaşma Doğru bilgi, doğru inanca ve ………………………… .
Yanlış bilgi, yanlış inanca ve …………………………… .
Verilen cümleleri nasıl tamamlayabiliriz?

34. Doğru
bilgi
Gerçek, güvenilir ve kesin olan, zan ve tahmine
dayalı olmayan bilgilere doğru bilgi denir.
Doğru Bilginin üç aşaması vardı.
İlme’l-yakîn
1
Ayne’l-yakîn
2
Hakka’l-yakîn
3
Bir şey hakkında habere dayalı
olarak bize ulaşan kesin bilgidir.
Bir şey hakkında duyularımızla
bizzat elde ettiğimiz kesin
bilgidir.
Bir şeyi bizzat yaşayarak elde
ettiğimiz kesin bilgidir.
Hayatında hiç kar görmeyen
birine, kar anlatılsa, bu
kimsenin kar hakkındaki bilgisi
Kara dokunması, soğukluğunu
hissetmesi, tatması
Karı yakından görmesi

35. Kur'an Doğru Bilgiye Önem Verir.
Sözlerimizin, tercihlerimizin ve davranışlarımızın doğru
olabilmesi için bilgilerimizin de doğru ve güvenilir olması
gerekir. Kur'an; doğru bilgiye ulaşmayı teşvik eder, doğru
bilgiye ulaşmanın yollarını açıklar ve bu konuda aklımızı,
duyularımızı kullanmamızı ister.
“Ey iman edenler! Dini ve ahlaki duyarlılığı zayıf birisi size bir
haber getirdiğinde o haberin doğru olup olmadığını iyice araştırıp
öyle karar verin. Yoksa yanlış bir haber/zan ile işin aslını bilip
etmeden birtakım insanlara zarar verirsiniz, sonra da yaptığınıza
pişman olursunuz.(Hucurat suresi, 6. ayet)

36. Örnek Bir Olay
Yorumlayalım

37. ✔
x
x
x
İslam düşüncesinde bilgi, kesinlik açısından göre değerlendirilmiş ve
buna çeşitli kavramlarla ifade edilmiştir.
Buna göre aşağıdaki kavramlardan hangisi bilginin kesin
olduğunu ifade eder?
Zan
Yakîn
Şek
Vukuf
MEB kazanım testi
x Vehim

38. İslam dini sadece dini bilgilerin
öğrenilmesini mi istiyor?
Önemli
bir
soru
İslam’a göre insanlığa faydalı olan
her türlü bilgi önemli ve değerlidir.
Bunu için İslam dini Müslümanların
tıpla, bilişim teknolojileriyle ,
genetikle, astronomi, fizik, kimya,
genetik, biyoteknoloji gibi bilimler
insanlığa faydalı olan bilimlerle de
uğraşmalarını istemektedir.

39. Teknoloji
Biyoloji
Bilişim

40. Doğru bilgi doğru inanca, doğru düşünmeye ve doğru davranışa götürdüğü için
bilginin doğru olması çok önemlidir.
Doğru Bilgiye Ulaşma
Bilgi sevgisi olmadan, bilgiye ulaşma bilgi üretme olmaz.
Bilgi hem insanın kendisine hem de başkalarına yararlı olmalıdır.
Rüya, keşif veya ilham bilgi kaynağı değildir.
İslam’a göre bilgi
kaynakları
Selim akıl
Vahiy ve peygamberden gelen haberler/bilgilerdir.
İşitme, görme, koku alma, tatma ve dokunma duyularıdır.
Akıl, insanları diğer canlılardan ayıran, sorumlu kılan düşünme ve
anlama melekesidir.
Genel Özet için tıklayınız
İslam’a göre bilgi kaynakları üç tanedir. Selim akıl, sadık haber, salim
duyular
Selim Akıl
1
Sadık Haber
2
Salim Duyu
Organları
3
Bilgi Sevgisi
Rüya, ilham ve keşf
Bilgi Ahlakı

41. dindersimateryal.com
Etkinlikler için tıklayınız
Yukarıdaki bağlantıdan etkinliklerin açılmaması durumundan
dindersimateryal.com sitesinde etkinlikler ve oyunlara ulaşabilirsiniz.

42. Doğru Yanlış
Vahiy gönderilmeseydi, Allah’a nasıl ibadet edileceğini
bilemezdik. D Y
2
D Y
3
Allah’tan (c.c.) gelen vahiy yani Kur’an-ı Kerim, mütevatir
haberdir.
D Y
1 Rüya, keşif ve ilham herkesi bağlayıcı bir bilgidir.
D Y
4
D Y
6
Vahiy insanın akıl ve duyularla bilemeyeceği alanlarda bizi
bilgilendirir.
Akıl, yaratılışı, ölüm ötesini, dinin inanç ve ibadet esaslarını
tek başına kavrayamaz.
D Y
5 Sadık haber, sadece vahyi kapsar.

43. ✔
x
x
x
1. Aşağıdakilerden hangisi bilgi kaynaklarıyla ilgili yanlış bir
yargıdır?
Doğru bilgiye selim akılla ulaşılır.
Doğru bilgiye rüya ile ulaşılır.
Doğru bilgiye vahiyle ulaşılır.
Doğru bilgiye selim akıl, doğru haber ve duyuların birlikte kullanılmasıyla ulaşılır.
Doğru cevabı tıklayınız
x Doğru bilgiye duyularla ulaşılır.

44. ✔
x
x
x
2. İslam’a göre aşağıdakilerden hangisi bağlayıcı bilgi kaynağı
değildir?
Selim akıl
Vahiy
Duyu organları
İlham
Doğru cevabı tıklayınız
x Sahih hadisler

45. ✔
x
x
x
«Aslını, tam doğrusunu bilmediğin şeyin ardına düşme, [yani emin olmadığın,
bilgin olmayan konularda olur olmaz konuşma] . Çünkü göz, kulak ve kalp, hasılı
bütün bu organlar hesap günü yaptıklarından sorumludur.» İsra Suresi 36. ayet
3. Verilen ayet dikkate alındığında bilgi, bilgi ahlakı ve bilginin kayanları ile ilgili
olarak aşağıdaki yargılardan hangisine varılamaz?
Kur’an doğru bilgiye büyük önem verir.
Bilginin doğru olması için duyu organlarımızla algılamamız yeterlidir.
Söylediklerimizden dolayı hesap günün sorumluluk sahip oluruz.
Emin olmadığımız konularda konuşmamalıyız.
Doğru cevabı tıklayınız
x Duyu organlarımız birer bilgi kaynağıdır.

46. HAZIRLAYAN
MUSTAFA YILDIRIM/DKAB ÖĞRETMENİ
Eğitim amaçlı sunumlar üzerinde değişiklik yapıp kullanabilirsiniz.
Sunumları izinsiz paylaşmayınız.
Uzaktan eğitim için kullanabilirsiniz.
Bitir
www.dindersimateryal.com