Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Janusz Tokarski
Projektowanie mebli 311[32].Z6.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

1
Recenzenci:
mgr inż. Łukasz Styczyński
inż. Bogusław Szumilas
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sołtysiak
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[32].Z6.04
Projektowanie mebli zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
technologii drewna.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Przegląd form plastycznych mebli z wybranych okresów historycznych 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzające 18
4.1.3. Ćwiczenia 18
4.1.4. Sprawdzian postępów 20
4.2. Podział mebli 21
4.3. Podstawowe części składowe konstrukcji meblarskich 25
4.4. Funkcjonalność mebli 31
4.5. Projektowanie mebli a środowisko mieszkalne 37
4.6. Konstrukcje mebli skrzyniowych 43
4.7. Konstrukcje mebli szkieletowych 48
4.8. Meble tapicerowane i metody ich wytwarzania 54

3
4.9. Meble wyplatane 60
5. Sprawdzian osiągnięć 67
6. Literatura 72

4
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Tobie pomocny w nabywaniu umiejętności z zakresu projektowania
mebli. Na proces projektowania mebli ma wpływ szereg czynników, które wynikają
z materiału nauczania, zawartego w tej jednostce modułowej.
Jednostka modułowa: Projektowanie mebli.
W poradniku zamieszczono:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś posiadać,
aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej, które określają umiejętności, jakie opanujesz
w wyniku procesu kształcenia.
3. Materiał nauczania, który zawiera informacje niezbędne do realizacji zaplanowanych
szczegółowych celów kształcenia, umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy
wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również:
– pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,
– ćwiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposażenia stanowiska pracy,
– sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po
wykonaniu ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć w postaci zestawu pytań sprawdzających opanowanie umiejętności
z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego jest dowodem umiejętności określonych w tej
jednostce modułowej.
5. Wykaz literatury dotyczącej programu jednostki modułowej.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał lub nie.

5
Schemat układu jednostek modułowych
311[32].Z6.07
Wykonywanie
dokumentacji techniczno-
technologicznej wyrobu
311[32].Z6.06
Określanie trwałości
i wytrzymałości
konstrukcji z drewna litego
i tworzyw drzewnych
311[32].Z6.03
Wykonywanie
dokumentacji konstrukcji
wielkowymiarowych
z drewna
311[32].Z6.05
Projektowanie wyrobów
stolarki budowlanej
Moduł 311[32].Z6
Technologia projektowania
wyrobów z drewna
311[32].Z6.01
Klasyfikowanie wyrobów
z drewna
311[32].Z6.04
Projektowanie mebli
311[32].Z6.02
Wykonywanie połączeń
elementów
w konstrukcjach z drewna

6
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– rozróżniać i stosować różne materiały konstrukcyjne,
– dobierać przybory i materiały do wykonania rysunków,
– dobierać różne materiały wykończeniowe,
– posługiwać się normami,
– wykonywać i odczytywać szkice, schematy i rysunki,
– wykorzystywać techniki komputerowe,
– stosować zasady tolerancji i pasowań,
– zakwalifikować meble do odpowiednich konstrukcji,
– określać właściwości fizyczne i mechaniczne drewna i tworzyw drzewnych,
– rozróżniać rodzaje stosowanych połączeń w konstrukcjach z drewna,
– rozróżniać drzewne i niedrzewne materiały konstrukcyjne.

7
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
– określić styl mebla, jego przeznaczenie i funkcje,
– nazwać podstawowe elementy, podzespoły i zespoły w meblu oraz określić ich znaczenie
w konstrukcji,
– rozróżnić zestawy połączeń stosowanych w meblach o różnej konstrukcji,
– zidentyfikować konstrukcję mebla,
– sklasyfikować meble według historycznego pochodzenia,
– dobrać materiały do produkcji elementów i podzespołów,
– naszkicować mebel konstrukcji skrzyniowej oraz dobrać zestaw połączeń,
– naszkicować mebel konstrukcji szkieletowej oraz dobrać zestaw połączeń,
– naszkicować mebel tapicerowany oraz dobrać zestaw połączeń,
– naszkicować mebel wyplatany oraz dobrać zestaw połączeń.

8
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Przegląd form plastycznych mebli z wybranych okresów
historycznych
4.1.1. Materiał nauczania
Starożytność
Wiadomości o tych meblach zawdzięczamy znaleziskom pochodzących z bogatych
komór grobowych, tkaninom z przedstawieniami scen rytualnych oraz barwnym malowidłom
zdobiącymi ściany grobowców.
W starożytności do siedzenia służyły fotele z wklęsłymi poręczami i drewnianymi lub
papirusowymi podnóżkami, różnego rodzaju i różnej wysokości krzesła i stołki – przeważnie
składane. Siedziska były twarde – wyplatane lub miękkie obite skórą lub barwną tkaniną.
Pierwsze łoża zbudowane były z prostokątnej, wypełnionej skórą lub plecionką ramy wspartej
na krótkich i prostych nogach.
Odzież i sprzęt domowy przechowywano w skrzyniach z wiekami płaskimi lub
dwuspadowymi oraz w szafach z półkami.
Do mebli zaliczyć można, trójnożne i czteronożne, podstawy z brązu i żelaza, na których
ustawiano wazy i okrągłe tace. Meble wytwarzano przeważnie z drewna, rzadziej z metalu
i kamienia. Elementy mebli łączono połączeniami prostopadłymi i uciosowymi, wzmacniano
kołkami lub rzemykami.
W połączeniach tych stosowano złącza czopowe, wczepowe skośne i stykowe. Połączenia
maskowano ozdobną blachą lub skórą. Znano konstrukcję ramową i ramowo-płycinową.
W celu zabezpieczenia drewna, przed gniciem, nasączali ałunem.
Do obijania mebli stosowano barwioną skórę oraz płótno lniane o cienkich nitkach i gęstym
splocie. Uchwyty wyrabiano głównie z miedzi. Do intarsjowania (zdobienia mebli) używano
drewna cytrynowego, hebanowego i innych szlachetnych gatunków. Do inkrustacji stosowano
kość słoniową, złoto, kamienie szlachetne.
Nowością było wprowadzenie przez Rzymian zawiasów i zamków z kluczami.
Wczesne średniowiecze
Meblarstwo podobnie jak cała sztuka bizantyjska, czerpała z tradycji sztuki klasycznej,
szczególnie hellenistycznej. Ze wschodu przyjęło skłonności do przepychu, barwne
powierzchnie oraz ornamentykę. Wiele informacji o meblach dostarczają nam przedstawione
na miniaturach malarskich i mozaikach płaskorzeźbione reliefy na kości słoniowej oraz
figurki ceramiczne i inne ozdoby. Materiał ten pokazuje przeważnie krzesła, ławy, trony
i łoża. Meble skrzyniowe prawie nie występowały. Oprócz mebli opartych na wzorach
klasycznych były też takie, w których zrezygnowano z wklęsłych oparć, czy szablasto
wygiętych nóg, charakterystycznych dla mebli greckich i późnorzymskich. Do wytwarzania
mebli stosowano głównie drewno, ale także marmur i metal. Ważnym elementem
dekoracyjnym były tkaniny, zwłaszcza barwny, wzorzysty jedwab, którym pokrywano stoły,
krzesła, łoża. Ozdobą mebli były toczone elementy, które w poziomym i pionowym układzie
łączono z motywami architektonicznymi – arkadami i kolumnami. Oprócz tego często duże
powierzchnie boków i frontów mebli rzeźbiono albo wykładano mozaiką, złotymi lub
srebrnymi aplikacjami.
Wiadomości o meblach romańskich czerpiemy głównie z miniatur zdobiących rękopisy
oraz z rzeźb i witraży mebli z tego okresu ocalało niewiele. Popularnymi meblami były

9
skrzynie różnych rozmiarów oraz szafy. Skrzynie służyły jako schowki, stoły, miejsca do
spania, siedzenia, a w podróżach pełniły rolę kufrów. Szafy kształtem przypominały skrzynię
ustawioną jedną na drugiej. Służyły do przechowywania rękopisów, broni i naczyń. Do
malowania, czytania i pisania były przeznaczone pulpity. Skrzynie i szafy bogato malowano.
Krzesła, stoły i łóżka robiono tak, że można je było demontować, pakować i transportować.
Krzesła miały wysokie oparcia, które wypełniano tralkami (toczonymi prętami) układanymi
poziomo i pionowo, aż do wypełnienia całej przestrzeni. Nogi krzeseł były toczone
z delikatnymi nacięciami. Często używanymi meblami były fotele wsparte na trzech nogach
oraz stołki o konstrukcji krzyżakowej lub wsparte na czterech nogach o przekroju
prostokątnym. Meble romańskie były masywne i ciężkie. Głównym łącznikiem były okucia
z żelaza, które chroniły masywne elementy przed odkształceniami i pełniły funkcję ozdobną.
Cechą charakterystyczną mebli skrzyniowych był brak konstrukcji ramowo-płycinowej. Płyty
stołów kładziono luźno na stelażu o konstrukcji krzyżakowej. Ich prymitywną konstrukcję
przykrywano tkaniną. Łoża wykonywano z drewna lub metalu z podwyższonym wezgłowiem
i z baldachimem.
Gotyk
Początki stylu gotyckiego sięgają XII wieku. Formy i zdobnictwo przetrwało do XV
wieku.
Do XV wieku dominowały w meblach gotyckich rozwiązania techniczne wypracowane
we wczesnym średniowieczu. Wśród licznie zachowanych mebli gotyckich występuje dużo
mebli skrzyniowych (skrzynie, kredensy, szafy, szafki) oraz stoły, pulpity, meble do
siedzenia, łoża, umywalnie i kołyski. Skrzynie odznaczały się szczególnie bogatymi formami.
Motywy dekoracyjne przyjęte z architektury lub herby właścicieli pokrywały płyciny
frontowe i boczne.
Kredensy wbudowywano w ścianę (charakterystyczną cechą wnętrz gotyckich było
łączenie mebli ze ścianami np. wmontowywanie ich w boazerie lub wnęki). Ich górna i dolna
część miała drzwiczki, pośrodku była szuflada.
Nowym typem mebla był kredens służący do przechowywania naczyń kuchennych.
Mógł być wbudowany w ścianę lub wolnostojący.
Szafy były jedno-, dwu- i czterodrzwiowe. Umiarem i elegancją w zdobnictwie
wyróżniały się szafy francuskie i flamandzkie, natomiast angielskie i hiszpańskie były bogato
zdobione.
W stołach gotyckich oskrzynia stanowiła rodzaj szuflady, a podnoszona płyta
umożliwiała do niej dostęp. Płytę wierzchnią stołu można było powiększyć przez rozsunięcie
dwóch pokrywających się płyt.
Krzesła i fotele były całkowicie zabudowane z wysokimi oparciami zdobionymi rzeźbą.
Obudowa siedzisk w formie skrzyń służyła do przechowywania przedmiotów, a rolę wieka
spełniało siedzisko.
Bardzo rozpowszechnione były stołki z twardym lub wyplatanym siedziskiem cztero- lub
trójnożne.
Meble gotyckie rzeźbiono, polichromowano, pozłacano, intarsjowano, inkrustowano.
Należy wspomnieć o włoskiej technice zwanej cartosiną, która polegała na pokrywaniu
powierzchni drewna mozaiką o motywach geometrycznych.
Elementy tej mozaiki wykonywano z różnych gatunków drewna, kości słoniowej, masy
perłowej i metali, po czym naklejano ją na drewno.
Drewniane powierzchnie mebli wykańczano nasycając je pokostem lub gorącym woskiem.
Wczesnogotyckie meble skrzyniowe konstruowane były z masywnych desek ciosanych. Od
1322 r. zaczęto stosować cienkie deski cięte piłą napędzane energią wodną.

10
Późnogotyckie meble wykonywano już z podzespołów o konstrukcji ramowo-płycinowej.
Konstrukcja ta była lżejsza, oszczędniejsza w zużyciu materiału. Profile ram płycin były
bogate, gdyż używano strugów i dłut o bardziej urozmaiconych kształtach ostrzy.
Renesans
Renesans jako nowy kierunek w sztuce trwał od XIV do XVI wieku. W okresie renesansu
skrzynie były ciągle głównym sprzętem we wnętrzach mieszkalnych. Służyły do
przechowywania bielizny, futer i odzieży oraz jako siedzenie, stoły lub kufry podróżne.
Powierzchnie zewnętrzne zdobiono intarsją lub malowidłami. Skrzynia wsparta była na
wolutowych (w kształcie zwoju lub spirali) nogach lub na lwich albo niedźwiedzich kapach
umieszczonych w narożnikach. Przednie łapy ustawione były diagonalnie. Z czasem do
skrzyń dołączono oparcia i podłokietniki. W ten sposób powstała skrzynio-ława. Oparcia
i podłokietniki (w kształcie prostokątów lub zaokrąglone) stanowiły konstrukcyjną całość
nastawianą na skrzynię.
Kredensy miały kształt niskiej, ale szerokiej szafki, najczęściej dwudrzwiowej, rzadziej
jedno, trzy i czterodrzwiowej, wspartej na lwich łapach lub na całych lwach. Między płytą
wierzchnią, a szafką na ogół znajdowały się szuflady. Uchwyty szuflad i drzwi wykonywano
w kształcie grzybka-rozety, ludzkiej głowy lub metalowej antaby. W XVI wieku pojawiły się
pierwsze kabinety. Były to meble – zwykle wzbogacone wymyślną dekoracją, składały się
z dwóch szafek ustawionych jedna na drugiej, z których jedna miała ruchomą przednią szafkę,
służącą po opuszczeniu do pisania. Kabinety miały trzy rodzaje podstaw. Pierwsza – to rodzaj
małej szafki lub komody z dwiema szufladami u góry, z dwiema jednoskrzydłowymi
szafkami na dole. Druga – o konstrukcji szkieletowej składająca się z sześciu kolumn, po trzy
z każdego boku; środkowe kolumny połączone były rzędem małych tralek i łuków. Trzeci
rodzaj podstawy – to konstrukcja typowa dla stołów. Stoły miały dwie podpory
o masywnych, rzeźbionych elementach połączonych szeroką łączyną. Do wąskich
powierzchni deskowych płyt stołów doklejano szerokie, ozdobne listwy imitujące konstrukcję
oskrzyniową.
Łoża miały masywną konstrukcję skrzyniową i zajmowały centralne miejsce we wnętrzu.
Krzesła wytwarzano w kilku odmianach konstrukcyjnych. Jedną z nich są krzesła
wieloszczebelkowe o konstrukcji krzyżakowej ze szczebelkowym siedziskiem i deską
oparciową ograniczającą rozwarcie nóg; inną formą krzeseł o tej konstrukcji były krzesła
złożone z dwóch par masywnych podpór, poręczy, siedziska krytego skórą lub aksamitem,
mocowanymi mosiężnymi gwoździami o dużych łbach. Drugim typem były krzesła
konstrukcji deskowej. W krzesłach tych deskowe siedzisko w kształcie trapezu lub ośmiokąta
wsparte było na dwóch, bogato rzeźbionych, podporach płytowych sklejonych z desek.
Przykładem zastosowania tego rodzaju konstrukcji jest Zydel.
W 1562 r. wynaleziono cienką piłę (włośnicę), dzięki czemu po raz pierwszy
zastosowano technikę wycinania intarsji z kilku jasnych i ciemnych płytek nałożonych na
siebie. W okresie renesansu zaczęto stosować technikę „gesso” (rzeźbienie w masie złożonej
z gipsu, kleju pergaminowego i oleju lnianego) oraz inkrustację polegającą na wykonywaniu
w drewnie wygłębień, które wypełniano masą kredowo-klejową. Meble inkrustowano także
kością słoniową, hebanem. Stosowano złocenia na gruncie kredowo-klejowym,
polichromowanie, barwienie, pokostowanie, woskowanie i szlifowanie powierzchni.
Barok
Barok został zapoczątkowany w drugiej połowie XVI wieku we Włoszech
i rozpowszechnił się w Europie w XVII wieku i pierwszej połowie XVIII wieku.

11
Po 1700 roku zaczęto produkować we Francji nowy mebel skrzyniowy – komodę. Był to
mebel wsparty na czterech nogach z szufladami, które służyły do przechowywania bielizny
stołowej.
Powstały również nowe formy mebli skrzyniowych – szyfoniery, sekretery. Szyfoniera to
wysoka komoda z licznymi szufladami, przeznaczona do przechowywania bielizny,
a sekretera to wieloszufladowa komoda z dwudrzwiową nadstawką. Komodę od nadstawki
dzielił sekretarzyk, którego otwierana płyta służyła do pisania. Sekretarzyk stanowił fragment
sekretery, stał się z czasem meblem niezależnym i przybrał postać stołu z szufladami
i nadstawką.
Powstały dwa rodzaje szaf: jednokondygnacyjna – z podwojonymi, wysokimi drzwiami,
oraz dwukondygnacyjna, w której każda kondygnacja miała podwójne drzwi.
Kredensom nadawano podobne formy.
Stoły duże, bogato rzeźbione i złocone pełniły we wnętrzu funkcję ozdobną. Płyty stołów
wykonywano z marmurów, alabastru, mozaiki kamiennej. Nogi stołów były proste, bogato
rzeźbione, później – wygięte. Wytwarzano też stoły skromniejsze o gładkich płytach,
prostych, często toczonych i skromnie rzeźbionych nogach.
Krzesła i fotele były ciężkie, miały wysokie, tapicerowane lub wyplatane oparcia. Nogi
były proste i miały kształt spiralnie skręconych kolumn lub tralek przerywanych kostkami
w miejscach połączeń.
W baroku najpopularniejszym meblem stała się komoda, której wszystkie powierzchnie
i krawędzie były krzywoliniowe. Wklęsło-wypukłe ściany komód (i innych mebli
skrzyniowych) kształtowano poprzez sklejenie na szerokość desek (w układzie poziomym lub
pionowym, zależnie od kierunku krzywizny) na styk, odpowiednio ścinając pod kątem wąskie
powierzchnie. Potem ostatecznie profilowano jedynie zewnętrzne powierzchnie, które
następnie okleinowano najczęściej intarsją. Wewnętrzne powierzchnie pozostawały
nieobrobione. Ostatnią fazą baroku jest Rokoko. Meble rokokowe okleinowano i intarsjowano
drewnem amarantowym, cytrynowym, palisandrowym i innych gatunków egzotycznych.
Płyty stołów i komód były często wykonywane z marmuru i alabastru. Okucia i inne
akcesoria meblowe wykonywano z brązu. W tapicerce stosowano pasy konopne, jutę, włosie
końskie, trawę zamorską. Na obicia używano brokatu, tkanin haftowanych krzyżykami. Do
maskowania połączeń tapicerki z drewnem używano ozdobnych gwoździ i tasiemek. Do
wyplatania niektórych mebli stosowano trzcinę hiszpańską, a do wykończania powierzchni
werniks i lakę chińską. Ponadto meble woskowano, pozłacano i malowano na biało.
Barokowe meble polskie
W barokowym meblarstwie polskim odnajdujemy wpływy włoskie, wiedeńskie, saskie
i niderlandzkie. Do mebli niderlandzkich, w których odrzucano dekorację snycerską na
korzyść stolarskiej – ram, listew – najbardziej zbliżone były meble gdańskie. Ich nogi były
spiralnie skręcone, kuliste lub esowato wygięte. Szafy gdańskie różniły się od niderlandzkich
głównie przełamanym wieńcem górnym i płaskorzeźbową dekoracją. W Gdańsku
produkowano też duże i ciężkie jednodrzwiowe szafy kabinetowe, które zamiast
skrzyniowego wieńca dolnego zawierającego szufladę miały wysoką podstawę w formie
stołu, a ich nogi były w kształcie spiralnie skręconych kolumn. Płaskie powierzchnie tych szaf
oklejano na ogół fornirem orzechowym, czasem jesionowym, lub pokrywano snycerką. Na
płycinach szaf występowały motywy ramy.
Stoły gdańskie (z około 1700 roku) charakteryzowały się rzeźbą umieszczoną na
szufladach znajdujących się w pudle utworzonym przez wysokie oskrzynie oraz tak zwanymi
ażurowymi fartuchami. Płyty stołów gdańskich były na ogół prostokątne, rozsuwane,
a oskrzynie wsparte były na czterech toczonych balasach w kształcie waz połączonych

12
płaskimi łączynami spoczywającymi na kulach. Wytwarzano też krzesła i fotele o wysokich
oparciach, wyplatane lub tapicerowane, często kryte skórą.
W skrzyniowych meblach niderlandzkich stosowano głównie dąb okleinowany hebanem,
palisandrem i drewnem gatunków egzotycznych. Od 1660 r. obok drewna dębowego
stosowano drewno orzechowe. W latach 1680 – 1690, na skutek zwiększonych kontaktów ze
Wschodem, meble niderlandzkie były wykańczane laką z malowidłami chińskimi,
a w inkrustacji stosowano kość słoniową.
Rzeźbione meble gdańskie (wpływ sztuki niderlandzkiej) w pierwszej połowie XVIII
wieku wykonywano z drewna dębowego. Później drewno dębowe zastąpiono drewnem
orzechowym w połączeniu z hebanem, mahoniem, palisandrem lub drewnem jesionowym
o atrakcyjnym rysunku słojów rocznych. Stosowano masę perłową i szylkret. Fotele i krzesła
pokrywano kurdybanem, często miejscowej roboty, lub plecionką z trzciny hiszpańskiej.
Wykonywano też szafki narożne, szafy, stoły i stoliki prostokątne i okrągłe trójnożne,
stoliki do gry w karty, kanapy, fotele, krzesła.
Inną grupą mebli „zadomowionych” w Polsce były meble saskie. Przywożono je do
Polski z Drezna, dużego w tym czasie ośrodka meblarskiego. Według wzorów drezdeńskich
wyrabiali je także stolarze warszawscy lub rzemieślnicy, którzy wraz z dworem przenosili się
z Drezna do Warszawy.
Konstrukcja mebli saskich miała swoiste cechy, gdyż elementy konstrukcyjne mebli
miały warstwową budowę. Oskrzynie stołów i mebli do siedzenia były klejone na grubość
z dwóch desek. Wewnętrzna pełniła funkcję nośną dla zewnętrznej – rzeźbionej (w dużych
elementach często połączenie desek wzmacniano kołkami). Esowato wygięte nogi mebli
wykonywano ze sklejonych na długość i szerokość kilku elementów. Profilowane czoła
szuflad mebli skrzyniowych były wypiłowane z bloku desek sklejonych na grubość i na
długość. Taka konstrukcja krzywoliniowych i nośnych elementów chroniła przed pękaniem,
paczeniem się i wykazywała dużą wytrzymałość na obciążenia. Szuflady prowadzone były na
prowadnicach, a na obrzeżach ich czół występowały przylgi wykonane z półwałków. Wnętrza
mebli skrzyniowych nie były wykańczane, lecz starannie wygładzane, w przeciwieństwie do
wnętrz w meblach francuskich. Ściany mebli skrzyniowych były wewnątrz płaskie.
Zewnętrzny krzywoliniowy profil uzyskiwano przez naklejenie wklęsłych lub wypukłych
(zależnie od krzywizny ściany) kształtek. Ważną cechą charakteryzującą meble saskie, nawet
jeśli wykonywano je w powtarzalnej formie, było zróżnicowanie ich gabarytów, wymiarów
elementów składowych oraz wymiarów elementów rzeźby (np. liczby i wymiarów pukli
dekorujących oskrzynie stołów). Oznacza to, że w odróżnieniu od mebli angielskich
i francuskich nie były one wykonywane przy użyciu szablonów.
Zbliżone wyglądem do mebli wiedeńskich pochodzących z okresu panowania cesarzowej
Marii Teresy i cesarza Józefa były meble kolbuszowskie, wytwarzane głównie jako meble
skrzyniowe (komody, sekretarzyki, kredensy, szafy narożne, szafy, rzadziej stoliki, krzesła
i kanapy).
Zarówno meble wiedeńskie, jak i kolbuszowskie charakteryzowała symetryczna budowa
elementów i układów kompozycyjnych. Cechą odróżniającą meble kolbuszowskie od mebli
wiedeńskich były szczegóły ornamentów intarsji i wycięcia w deskach podobne do
stosowanych w meblach ludowych. Konstrukcja mebli kolbuszowskich w porównaniu
z wiedeńskimi była cięższa oraz mniej dokładnie wykonana (prawdopodobnie
prymitywniejszymi narzędziami). Do jej wykonania stosowano drewno jodły, świerka,
rzadziej sosny, modrzewia i dębu.
Charakterystyczną cechą konstrukcyjną mebli kolbuszowskich były przylgi szuflad
utworzone przez fornir wystający od 3 do 5 mm ponad wąską powierzchnię szuflady.
Maskowały one i uszczelniały szczeliny między otworem a szufladami. Inną cechą
charakterystyczną był sposób blokowania szufladek – skrytek dźwignią, która zapadała

13
w wycięcie w szufladzie. Dopiero po uniesieniu ukrytej dźwigienki skrytkę można było
otworzyć.
Meble kolbuszowskie zdobione były intarsją, czasami wykańczano je laką chińską albo
malowano czarną farbą. Najczęściej spotykanymi motywami dekoracyjnymi były: motyw
wstęgowo-cęgowy, motywy geometryczne i roślinne. Spośród motywów geometrycznych
najczęściej występowały koła i owale promieniście podzielone, gwiazdy o dosyć szerokich
ramionach z kółkiem w środku maskującym miejsce schodzenia się ramion, ukośna
i romboidalna szachownica, kręcone sznurki i żyłki, kostka. Motywy roślinne to liście
i kwiaty oraz gwiazdy z liści i gwiazdy z kwiatów. Częstym elementem dekoracyjnym były
herby.
Do okleinowania mebli kolbuszowskich stosowano drewno jasnego i ciemnego orzecha,
jesionu, wiązu górskiego, czereśni, brzozy i czeczotowatej topoli. Do intarsjowania używano
drewna różnych, ale wyłącznie krajowych drzew: orzecha, śliwy, jaworu, czarnego dębu,
gruszy, topoli i czeczotowatej brzozy. Intarsję wzbogacano wypalaniem i rytowaniem.
Tablica I. Polskie meble barokowe: kolbuszowskie (1-3), saskie (4-6), gdańskie (7-9) [3,s.33]

14
Klasycyzm
Okres klasycyzmu przypada na drugą połowę XVIII wieku oraz pierwsze lata XIX
wieku. W okresie tym na podstawowe elementy konstrukcyjne mebli skrzyniowych
stosowano drewno dębowe. Do okleinowania mebli używano 49 odmian drewna gatunków
egzotycznych i 29 krajowych.
Nogi wszystkich mebli wytwarzanych w tym czasie były proste, zwężające się ku dołowi
o przekroju kwadratowym lub okrągłym, wzbogacone pionowymi lub spiralnymi kanelami.
Do skrzyniowych mebli wytwarzanych w tym czasie należały bufety, komody, kabinety,
sekretery, szyfoniery i szafy biblioteczne. Komody i bufety często poszerzano dodając
boczne, zaokrąglone części, stanowiące otwarte lub zamykane drzwiczkami półki. W ten
sposób powstał typ komody – serwantki lub komody – etażerki. Skrzyniowe meble miały
prostokątne kształty zarówno z przodu jak i z boku, a ich płytowe elementy otoczone były
drewnianą lub metalową ramką, czasami załamaną w narożach wokół umieszczonej tam
rozety. Wytwarzano wiele typów stołów. Bywały przyścienne stoły – bufety, stoły –
serwantki, stoły – etażerki i stoliki przenośne produkowane w różnych odmianach. Płyty
wierzchnie stołów wszystkich typów miały proste brzegi. Wiele małych stołów i mebli
skrzyniowych miało płyty wykonane z barwnych marmurów, czasami otoczonych metalową
galeryjką. Stoły do pisania i biurka miały najczęściej płyty pokryte skórą. W okresie tym
wytwarzano wiele typów krzeseł, foteli i kanap różniących się kształtem oparć i poręczy.
Oskrzynie krzeseł i foteli były proste lub eliptyczne, a oparcia prostokątne, owalne lub
w kształcie liry. Powierzchnię mebli wykańczano techniką woskowania lub polerowania.
W okresie cesarstwa za panowania Napoleona wykształcił się nowy kierunek – klasycyzm
monumentalny zwany empirem. W meblach empirowych starano się utrzymać symetrię
i poprawność kompozycji form grecko-rzymskich, nie przywiązując wagi do zapewnienia
komfortu w ich użytkowaniu. Są one reprezentacyjne, ciężkie i masywne, wprowadzono kilka
nowych odmian mebli. Prawie wszystkie stoły były okrągłe albo ośmiokątne z marmurowymi
płytami, oskrzyniami zdobionymi aplikacjami i wspartymi na postaciach ludzkich,
zwierzęcych lub na formach kombinowanych np. na postaci kobiety wyłaniającej się z nogi ...
Przeważnie jednak płyta była wsparta na kolumnie, która spoczywała na trójkątnym cokole.
Skrzyniowe meble empirowe (szafy, komody, sekretery, kabinety) ustawiane były na krótkich
nogach lub na masywnym cokole. Listwy profilowe i płyciny zanikły. Drzwi, boki i wieka
wykonywano z jednej okleinowej płyty. Podstawową dekoracją mebla był rysunek drewna,
z którego był on wykonany. Meble zdobiono aplikacjami wykonanymi z mosiądzu. Meble
empirowe wykonywano z litego mahoniu lub drewna iglastego okleinowanego mahoniem.
Zaprzestano żłobkowania powierzchni, a rzadziej .... markieterie układano z drewna
hebanu i z metali (srebra, mosiądzu).
Klasycyzm (meble polskie)
W dekoracji mebli stosowano figury geometryczne: koła, kwadraty, romby i prostokąty.
W meblach skrzyniowych motywy te są często widoczne w intarsji wykonanej
z różnobarwnego drewna, a w meblach szkieletowych – w ażurowych oparciach.
W południowej części Polski elementy konstrukcyjne wykonywano z drewna jodły,
świerka, sosny, rzadziej z drewna lipy, gruszy i czereśni, a w północnej – z drewna dębu. Do
okleinowania powierzchni używano drewna orzecha, cisu, brzostu, jesionu, modrzewia, olszy,
brzozy (zwykłej i czeczotowatej), klonu, topoli i drzew owocowych. W końcu XVIII wieku
stosowano też okleiny mahoniowe.
Meble z okresu Księstwa Warszawskiego (1806–1815) zachowują klasyczne formy, są
masywne i monumentalne. Z umiarem zdobiono je płaskorzeźbą, rzadziej intarsją. Oparcia
mebli do siedzenia wypełniano pionowo usytuowanymi drewnianymi prętami, podstawy
stołów zaś wykonywano w kształcie liry. Formy te, obok nowych, przetrwały aż do połowy
XIX wieku w Królestwie Polskim, w Wielkim Księstwie Poznańskim i w Rzeczypospolitej
Krakowskiej. Do ich wykonywania, obok mahoniu, wykorzystywano również drewno
gatunków krajowych głównie jesionu.

15
Tablica II. Polskie meble klasycystyczne: z czasów panowania Stanisława Augusta(1-3),
z okresu Księstwa Warszawskiego (4-10) [3,s.43]
Biedermeier
Biedermeier był klasycyzującym stylem sztuki charakterystycznym dla austriackiej
i niemieckiej kultury mieszczańskiej w latach 1815-1848. Symbolizował on mieszczański
gust, dawał poczucie intymności, przytulności i wygody. Meble tego okresu cechuje solidne,
dobre wykonanie. Styl ten rozpowszechnił się na ziemiach polskich, zwłaszcza zaboru
austriackiego i pruskiego i przetrwał prawie do połowy stulecia. Charakterystyczne dla tego
okresu było tworzenie kompletów mebli o jednakowej dekoracji, przeznaczonych do wnętrz
o konkretnej funkcji np. jadalni, salonu czy sypialni. Do popularnych mebli tego okresu
należały proste w kształcie sekretery, szafy z oszkloną z przodu i boku witryną, służąca do
przechowywania porcelany oraz etażerki spełniające podobne funkcje. Spotyka się również
dwuszufladowe komody na wysokich nóżkach oraz masywne trójszufladowe komody, stojące
na niskich klockowatych nogach.
Kanapy, fotele i krzesła konstruowano z myślą o wygodzie. Oparcia foteli i krzeseł były
ażurowe, a siedziska tapicerowane. Od wysokości krzeseł uzależniano wysokość stołu. Stoły
były najczęściej okrągłe lub owalne, wsparte na jednej nodze albo na trzech lub czterech
nogach odgiętych w kształcie litery „S”. Można też było spotkać stoły prostokątne

16
z bocznymi klapami. Stoły te miały podstawy w kształcie liry. W meblach skrzyniowych daje
się zauważyć podział elementów na poziome i pionowe. Do elementów poziomych należą
wieńce: dolny i górny – ograniczające korpus mebla, a do pionowych – elementy w kształcie
pilastrów, półkolumienek, które pełniły wyłącznie funkcje zdobniczą.
Największe zmiany konstrukcyjne dokonano w meblach szkieletowych. Wprawdzie
krzesła i fotele miały nadal konstrukcję oskrzyniową, lecz wprowadzono również konstrukcję
stojakową. W meblach konstrukcji stojakowej nogi tylne i przednie oraz ramiaki boczne
tworzyły stojaki, do których przymocowane były ramiaki (przedni i tylny) umieszczone nieco
niżej, tak, aby można było włożyć tapicerowane ramy siedziska. Krzesła i fotele konstrukcji
oskrzyniowej były często wzmacniane łączyną łączącą przednią i tylną oskrzynię. Stoły były
konstrukcji oskrzyniowej lub deskowej (policzkowej). W oskrzyni stołu znajdowała się jedna
lub dwie szuflady. Stoły konstrukcji deskowej miały pozorowaną oskrzynię, doklejoną do
spodniej powierzchni płyty. Ponieważ w meblach biedermeierowskich walory rysunku
drewna spełniają rolę dekoracyjną, umiejętność pozyskiwania oklein doprowadzono do
perfekcji, uzyskując ozdobne układy słojów rocznych ze stycznego przekroju pnia.
Okleiny pozyskiwano z ręcznego piłowania, a ich grubość wynosiła ponad 2 mm. Po
skonstruowaniu mechanicznej pilarki hamburskiej minimalna grubość okleiny wynosiła
1,5 mm. Okleina pozyskiwana mechanicznie była bardziej równomierna, niż piłowana ręcznie
w latach trzydziestych, bowiem we Francji i Anglii wynaleziono frezarkę dolnowrzecionową,
co umożliwiło seryjną produkcję mebli. Rozwinęła się sztuka barwienia drewna, szczególnie
na kolor hebanu i mahoniu. Dużo uwagi poświęcono produkcji kleju. W 1823 roku
w Niemczech powstała pierwsza manufaktura produkująca klej kostny. Powierzchnię mebli
politurowano wykańczając je na połysk. Około 1820 roku udoskonalono technikę
tapicerowania mebli biedermeierowskich. Polegały one na zastosowaniu sprężyn.
Historyzm i inne kierunki w meblarstwie XIX, XX wieku
W meblarstwie dziewiętnastowiecznym z jednej strony można zauważyć poszukiwanie
nowych kształtów i materiałów, a z drugiej nawiązywanie do starych form, stąd meble
historyzujące.
Meble windsorskie
Ważną rolę w poszukiwaniu nowych form w meblarstwie odegrały krzesła windsorskie –
prowincjonalne meble angielskie. Wytwarzane w średniowieczu, potem zupełnie zanikły,
a następnie rozpowszechniły się ponownie opanowując cały świat. Wytwarzane są w skali
przemysłowej do czasów obecnych.
Cechą charakterystyczną mebli windsorskich jest różnie profilowany kształt nóg.
Toczone profilowo nogi łączono za pomocą 3 łączyn w literę H lub 4. Łączyn łączących dwie
sąsiednie nogi w układzie kwadratu lub prostokąta. Nogi krzeseł połączone były z siedziskiem
w dwojaki sposób. Najczęściej w siedzisku wiercono przelotowe otwory, w których
osdadzano nogi. W wierzchołek nogi wbijano klin. Dodatkowo wzmacniano połączenie
klejem skórnym lub rybim.
Meble Thoneta
W jego fabrykach produkowano głównie krzesła, fotele, łóżka i fotele bujane, potem całe
komplety do salonu, jadalni, sypialni. Początkowo formowano meblowe elementy gięto-
klejone z 4-5 warstw drewna bukowego, elementy te następnie okleinowano mahoniem lub
orzechem. Dopiero około 1860 roku zaczęto wytwarzać elementy gięte wyłącznie z drewna
bukowego, zastosowano przy tym nową metodę gięcia elementów drewnianych, używając
stalowej taśmy na zewnętrzne strony elementu giętego. W ten sposób ułożona taśma
przejmowała na siebie większą część naprężeń rozciągających, co zapobiegało pękaniu
elementów giętych. Meble Thoneta mają wiele zalet, są lekkie dzięki niewielkim przekrojom
elementów. Mimo że przekroje są małe, meble te okazały się bardzo trwałe.

17
Meble Arts and Crafts
Twórcy Arts and Crafts nawoływali do odrodzenia rękodzielnictwa, powrotu do
cechowej organizacji pracy. Byli oni przeciwnikami uprzemysłowienia procesu wytwarzania
i postulowali powrót do pracy ręcznej. Były to meble drogie, dużych rozmiarów z dekoracją
nawiązującą do mebli średniowiecza. Niewątpliwie cechuje je osobliwy wygląd.
Meble secesyjne
Meble secesyjne odrzucały symetrię, a dopuszczały kształty wydłużone, faliste,
gwałtowne skręty. Źródłem inspiracji była natura. Nogi stołów i krzeseł rzeźbiono w kształcie
łodyg roślinnych. Ulubionymi roślinnymi motywami zdobniczymi były: lilie wodne, powoje,
osty, maki, jemioła, a zwierzęcymi: motyle, pawie oraz łabędzie. Meble secesyjne były trudne
do wykonania ze względu na krzywoliniowe kształty i przesadne wzornictwo.
W okresie tym produkowano zestawy mebli o różnorodnym przeznaczeniu np. do jadalni
sypialni, i gabinetów. Biurka były owalne, oparcia foteli miały często kształt płatków
kwiatów, szafy i kredensy były oszklone małymi szybkami oprawionymi w metalowe ramki.
Meble shakersów
Meble shakersów nawiązywały do angielskich mebli wiejskich. Projektowane przez
ascetów, odznaczały się prostotą, funkcjonalnością i dużą wytrzymałością. Były to meble
niedużych rozmiarów z wyjątkiem stołów jadalnych i mebli wbudowanych w ściany. Shakersi
zwracali uwagę na dobór materiałów i jakość wykończenia mebli.
Meble Art. Deco
Od 1920 roku wykształcił się nowy kierunek w sztuce, który przetrwał do połowy lat
trzydziestych. Kierunek ten zapoczątkował powstanie trzech nowych typów mebli: coctail-
kabinetu, radio-kabinetu i radio-gramofonu. Meble w swych kształtach przypominały figury
geometryczne lub były stylizowane. Meble te nawiązywały do mebli empirowych.
Meble zakopiańskie
Pod wpływem idei Johna Ruskina i Williama Morrisa Towarzystwo Tatrzańskie w 1876r.
założyło w Zakopanem szkołę snycerską, przekształconą potem w Szkołę Przemysłu
Drzewnego. Początkowo kształcono w niej fachowców dla przemysłu drzewnego, później
zaczęto zwracać uwagę na naukę wytwarzania mebli w stylu regionalnym Podhala. Niemałą
rolę w programowaniu stylu zakopiańskiego odegrały publikacje o Podhalu, m.in.
Władysława Matlakowskiego „Budownictwo ludowe na Podhalu” (1902 r.) i „Zdobienie
i sprzęt ludu polskiego na Podhalu” (1901 r.).
Od 1886 roku w Zakopanem przebywał przez 17 lat Stanisław Witkiewicz, który starał
się stworzyć polski styl oparty na ludowej sztuce podhalańskiej, realizując swoje pomysły
architektoniczne i wnętrzalskie. W 1904 r. Stanisław Witkiewicz wraz ze Stanisławem
Barabaszem, Wojciechem Brzegą i Wiktorem Gosienieckim opracowali wspólnie tekę
wzorów mebli pt. „Styl zakopiański – pokój jadalny”. Starali się rozwinąć wypracowaną
dotychczas przez Podhalan konstrukcję i ornamentykę, i wykorzystać ją w takich meblach
podhalańskich, jak: stoły, kredensy, półki wiszące, krzesła, ławy, łoża, biurka.
Meble zakopiańskie wykonywano z jaworu, świerka, jesionu, wiązu górskiego, gruszy,
jabłoni i dębu. Meble te rzeźbiono, polichromowano, rzadziej intarsjowano. W intarsji
spotyka się drewno cisu, kosodrzewiny, jaworu. Konstrukcja i zdobnictwo drzwi kredensów
były takie same, jak drzwi góralskich chat. Krawędzie elementów mebli fazowano, co
przydawało im lekkości.

18
Tablica III. Meble zakopianskie [3, s.56]
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Wymień cechy charakterystyczne mebli gotyckich.
2. Omów konstrukcje mebli renesansowych.
3. Czym charakteryzowały się polskie meble barokowe?
4. Wymień główne cechy mebli klasycystycznych europejskich oraz polskich.
5. Omów styl biedermeier.
6. Wyjaśnij czym charakteryzują się meble Thoneta.
7. Omów charakterystyczne cechy mebli zakopiańskich.
8. Wymień cechy charakterystyczne stylu zwanym empirem.
9. Wymień cechy charakterystyczne poszczególnych stylów na przestrzeni okresów
historycznych.
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj odręcznie komodę kolbuszowską, omów konstrukcje i zdobnictwo.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z konstrukcją mebli barokowych,
2) zapoznać się z zasadami wykonywania intarsja i inkrustacji,
3) zapoznać się ze sposobami wykanczania mebli barokowych,
4) zapoznać się z materiałami konstrukcyjnymi i zdobniczymi stosowanymi w tym okresie,
5) naszkicować komodę kolbuszowską,
6) omówić konstrukcją i zdobnictwo komody kolbuszowskiej.
Wyposażenie stanowiska pracy:
– literatura z rozdziału 6,
– przybory do rysowania,
– długopis,
– kartka papieru formatu A-4,
– notatnik.

19
Ćwiczenie 2
Narysuj odręcznie stół konsolowy mody klasycystycznej. Omów konstrukcję
i zdobnictwo.
1) zapoznać się z konstrukcją mebli mody klasycystycznej,
2) zapoznać się z zasadami zdobienia mebli tego okresu w Europie oraz Polsce,
3) zapoznać się z zasadami wykończenia mebli tego okresu,
4) zapoznać się z rodzajami materiałów stosowanych w tej modzie,
5) zapoznać się z rodzajami połączeń konstrukcyjnych stosowanych w tym okresie,
6) narysować odręcznie stół konsolowy mody klasycznej,
7) omówić konstrukcję i zdobnictwo stołu.
– długopis,
– notatnik.
Ćwiczenie 3
Wyjaśnij czym charakteryzują się meble Thoneta. Omów to na przykładzie krzesła,
zaprojektuj i narysuj połączenia.
1) zapoznać się z technologią zastosowaną w meblach Thoneta,
2) zapoznać się z rodzajami materiałów stosowanych w procesie gięcia drewna,
3) zapoznać się z rodzajami połączeń stosowanych w meblach Thoneta,
4) narysować krzesło i zaprojektować połączenia.
– długopis, ołówek,
– notatnik.
Ćwiczenie 4
Naszkicuj przykład mebla zakopiańskiego. Omów materiały, z których go wykonano.
Naszkicuj charakterystyczny element zdobniczy.
1) zapoznać się z konstrukcją mebli zakopiańskich,
2) za poznać się z rodzajami materiałów stosowanych w meblach zakopiańskich,
3) zapoznać się z technikami zdobniczymi stosowanymi w tych meblach,
4) zapoznać się z charakterystycznymi elementami zdobniczymi,
5) naszkicuj przykład mebla zakopiańskiego.

20
– notatnik, długopis.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) przedstawić rozwój form plastycznych mebli z poszczególnych okresów
rozwoju konstrukcji meblarskich? ¨ ¨
2) wyjaśnić techniki zdobnicze z wybranych okresów historycznych? ¨ ¨
3) scharakteryzować stosowane połączenia konstrukcyjne w poszczególnych
stylach? ¨ ¨
4) przedstawić sposoby wykończenia mebli stosowane w poszczególnych
okresach (stylach)? ¨ ¨
5) scharakteryzować meble produkowane w Polsce w okresie baroku? ¨ ¨
6) scharakteryzować meble produkowane w Polsce w okresie klasycyzmu? ¨ ¨
7) scharakteryzować meble ludowe produkowane w Polsce? ¨ ¨
8) scharakteryzować cechy mebli gotyckich? ¨ ¨
9) scharakteryzować cechy mebli Thoneta? ¨ ¨
10) scharakteryzować cechy mebli empire? ¨ ¨

21
4.2. Podział mebli
Rodzaje i podział mebli
Wszystkie wyroby stolarskie – zależnie od ogólnego celu, jakiemu mają służyć – dzieli
się na kilka grup, z których najważniejszymi są:
– wyroby stolarsko-budowlane, stosowane do wykończeniowych prac budowlanych
i będące zwykle częściami stałymi wyposażenia budynku,
– wyroby meblarskie, będące podstawowymi, trwałymi i zwykle przenośnymi urządzeniami
wnętrz, wprowadzanymi w ostatnim etapie zagospodarowania budynku.
Kryteria, na podstawie których można dokonać podziału mebli, mogą być różne. Granice
podziału są dość płynne, ponieważ cechy mebli tak się o siebie zazębiają, że ścisłe
rozgraniczenie jest często bardzo trudne. Stosuje się zatem tylko te kryteria, które
umożliwiają podzielenie wyrobów na pewne określone zbiory. Mimo to w praktyce granice
pomiędzy określonymi zbiorami wyrobów będą nieostre.
Odrębne zagadnienie stanowi podział mebli pod względem formy plastycznej. Podział ten
pozwala przyporządkować poszczególne meble odpowiednim stylom meblarskim
(architektonicznym), stanowiącym zespół cech charakteryzujących twórczość meblarską
w danym okresie historycznym. Szczegóły dotyczące tego podziału omówiono w rozdziale 4.1.
W praktyce przyjmuje się zazwyczaj następujące podstawowe kryteria podziału mebli:
funkcję, przeznaczenie, konstrukcję, materiał, obróbkę i wykończenie powierzchni. Podziały
w zależności od rodzaju materiału, sposobu obróbki i wykończenia nie mają we
współczesnym meblarstwie większego znaczenia, stosuje się bowiem takie materiały i takie
sposoby wytwarzania, jakie są w danych warunkach najodpowiedniejsze (optymalnie
przydatne).
Chociaż ustalenie jednolitego kryterium podziału byłoby w praktyce najkorzystniejsze,
jednak nie zapewniałoby ono kompleksowego rozwiązania zagadnienia. W zależności od
potrzeby stosuje się tylko te kryteria (jedno lub więcej), które w danych okolicznościach są
istotne i konieczne. Oczywiście przedstawione podziały w miarę zmian zachodzących
w meblarstwie są udoskonalane i uzupełniane. Głównym ich celem jest ułatwienie
porozumienia autora z czytelnikami oraz meblarzy pomiędzy sobą – w działalności
zawodowej.
Podział według funkcji
W zależności od spełnianej funkcji użytkowej wyróżnia się:
– meble do siedzenia i leżenia,
– meble do pracy i spożywania posiłków,
– meble do przechowywania przedmiotów,
– meble wielofunkcyjne i uzupełniające.
Podział według przeznaczenia
W zależności od tzw. ogólnego przeznaczenia (miejsca użytkowania) wyróżnia się:
– meble mieszkaniowe,
– meble biurowe,
– meble szkolne oraz do przedszkoli i żłobków,
– meble internatowe i koszarowe,
– meble szpitalne i uzdrowiskowe,
– meble hotelowe,
– meble stołówkowe, restauracyjne i kawiarniane,

22
– meble świetlicowe i widowiskowe,
– meble sklepowe,
– meble okrętowe i kolejowe,
– meble ogrodowe i kampingowe,
– meble inne.
Podział według materiału
Konstrukcje meblarskie w zależności od rodzaju materiału użytego na podstawowe części
konstrukcji dzieli się na:
– meble drewniane,
– meble metalowe,
– meble z tworzyw sztucznych,
– meble z innych materiałów.
Podział ten nie miał dotychaczas większego praktycznego znaczenia. Ostatnio jednak,
w związku z coraz szerszym zastosowaniem tworzyw sztucznych w konstrukcjach mebli, jego
znaczenie wyraźnie wzrosło. Czasem jeszcze spotyka się podział mebli drewnianych na:
– meble z drewna miękkiego (np. sosnowe, modrzewiowe),
– meble z drewna twardego (np. dębowe, brzostowe),
– meble z drewna giętego,
– meble z drewna warstwowo-sklejanego (często nazywane gięto-klejonymi).
Podział według wykończenia powierzchni
Z punktu widzenia ochrony i wyglądu powierzchni mebli konwencjonalny podział
według wykończenia stracił nieco na znaczeniu. W każdym razie, w zależności od rodzaju
zewnętrznego wykończenia powierzchni wyróżnia się następujące meble:
– z widocznym podłożem (przeświecającym przez powłokę malarsko-lakierniczą lub przez
folię),
– z niewidocznym podłożem (zakrytym powłoką meblarsko-lakierniczą lub folią),
– o specjalnym wykończeniu ( laminowane, intarsjowane, inkrustowane, metalizowane,
srebrzone, złocone, lazerowane, glazurowane, wytrawiane, rytowane, wytłaczane,
rzeźbione, itp.).
Powłoki lub folie wykończeniowe mogą być bezbarwne lub barwne, połyskujące
(lśniące) lub niepołyskujące (matowe).
Podział według obróbki
Podobnie jak podziały według materiału i wykończenia powierzchni, również i podział
według sposobu obróbki traci swoje znaczenie praktyczne. Przy zastosowaniu tego kryterium
podziału można wyróżnić:
– meble stolarskie,
– meble gięte,
– meble tapicerowane.
Pierwsze zwykło się dzielić na właściwe meble stolarskie, meble toczone i rzeźbione;
drugie – na typowe meble gięte oraz meble prasowane, w tym gięto-klejone i wyplatane;
trzecie natomiast na bardzo miękkie, miękkie, półmiękkie i twarde.

23
Rys. 1. Krzesła stolarskie: a) typowe stolarskie, b) toczone, c) rzeźbione [1, s.36]
Rys. 2. Krzesła gięte: a) typowe gięte, b) prasowane, c) wyplatane.
1. Dokonaj podziału mebli według funkcji.
2. Dokonaj podziału mebli według ich przeznaczenia.
3. Dokonaj podziału mebli według zastosowanych materiałów.
4. Dokonaj podziału mebli według wykończenia powierzchni.
5. Dokonaj podziału mebli ze względu na sposób obróbki.
6. Co rozumiesz pod pojęciem mebel pojedynczy?
7. Co rozumiesz pod pojęciem zestaw mebli?
8. Co oznacza pojęcie meble wbudowane?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zakwalifikuj wybrane meble do odpowiedniej grupy według kryteriów przedstawionych
w jednostce modułowej.
1) wybrać meble do kwalifikacji (mogą być z klasy szkolnej),
2) dokonać zakwalifikowania do odpowiedniej grupy według kryteriów zawartych
w rozdziale 2.
– długopis,
– notatnik.

24
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) przedstawić podział mebli według funkcji? ¨ ¨
2) przedstawić podział mebli według ich przeznaczenia? ¨ ¨
3) dokonać podziału mebli według zastosowanych materiałów? ¨ ¨
4) dokonać podziału mebli według wykończenia powierzchni? ¨ ¨
5) dokonać podziału mebli według rodzaju obróbki? ¨ ¨
6) scharakteryzować mebel pojedynczy? ¨ ¨
7) wyjaśnić pojęcie zestaw mebli? ¨ ¨
8) wyjaśnić pojęcie mebla wbudowanego? ¨ ¨

25
4.3. Podstawowe części składowe konstrukcji meblarskich
Nazwy i określenia elementów oraz wymagania techniczne
Istotne znaczenie dla konstrukcji meblarskich ma ustalenie prawidłowych wymiarów
i kształtów oraz wytrzymałości i sztywności ich części składowych, jak też ich wzajemne
połączenie w jednorodną całość, tj. mebel. Istotne znaczenie ma również ustalenie dla
tapicerskich części konstrukcji meblarskich właściwej sprężystości. Mebel składa się
z odpowiednio rozmieszczonych i połączonych ze sobą elementów i podzespołów, elementy
i podzespoły (względnie łącznie jedne i drugie) składają się na zespoły.
Elementy
Elementy są podstawowymi częściami składowymi mebla o różnych wymiarach
i kształtach. Elementy o małym przekroju w stosunku do swojej długości i o szerokości nie
przekraczającej dwukrotnej grubości nazywa się graniakowymi. Natomiast elementy,
których szerokość jest zbliżona do długości i jednocześnie wielokrotnie większa od grubości
nazywają się płytowymi.
Wielu meblarzy proponuje jeszcze inne podziały elementów. Wyróżniane są elementy
lite – wykonane z drewna litego, elementy płytowe – wykonane z płyt meblowych o różnych
konstrukcjach.
Elementy graniakowe mogą być prostoliniowe lub krzywoliniowe. Elementy
wykonane z jednego kawałka materiału, nie sklejane, są nazywane pojedynczymi. Elementy
sklejane z dwóch lub większej liczby części są nazywane złożonymi. Elementy graniakowe
najczęściej wytwarza się z tarcicy iglastej ogólnego przeznaczenia (PN-75/D-96000)
i półfabrykatów iglastych do wyrobu mebli (BN-76/7111-03) oraz z tarcicy liściastej
ogólnego przeznaczenia (PN-72/D-96002) i dębowych elementów meblowych.
Półfabrykaty iglaste produkuje się z drewna sosnowego i świerkowego w zależności od
przeznaczenia i jakości drewna. Dzieli się na elementy:
W1 – widoczne w gotowym wyrobie o powierzchni nieokleinowanej,
W2 – widoczne w gotowym wyrobie o powierzchniach okleinowanych lub krytych
materiałami lakierniczymi pigmentowanymi,
NW – niewidoczne w gotowym wyrobie o powierzchniach nieokleinowanych.
Elementy prostoliniowe pojedyncze kształtuje się w zasadzie stosując piłowanie
prostoliniowe, wzdłuż włókien drewna. W tradycyjnych warunkach produkcji, wymiary
przekrojów elementów prostoliniowych nie powinny, ze względu na odkształcenia
higroskopijne – przekraczać: szerokości 100 mm i grubości 50 mm, w przypadku produkcji
uwzględniającej zasadę wzajemnej zamienności elementów podane wartości zmniejsza się co
najmniej dwukrotnie.
Elementy prostoliniowe złożone są bardziej wytrzymałe na obciążenia i odporne na
działanie zmiennych warunków wilgotności, niż elementy granikowe pojedyncze. Dlatego też
wymiary ich przekrojów mogą być odpowiednio mniejsze.
Przy konstruowaniu elementów granikowych z drewna litego należy zwrócić uwagę, aby
ich części dokładnie przylegały do siebie dordzeniowymi wąskimi płaszczyznami (bokami),
bowiem łącząca ich spoina klejowa jest wtedy mniej narażona na zerwanie, a cały element
ulega mniejszym odkształceniom niż przy łączeniu części elementu stronami
przeciwrdzeniowymi (prawymi).
Przy złączeniu części składowych elementu tak, aby płaszczyzna lewa przylegała do
prawej, siły wywołujące odkształcenia w obydwu częściach będą działały w tym samym
kierunku, co spowoduje zwiększenie odkształcenia.

26
Nie łączy się części o przekroju stycznym z częścią o przekroju promieniowym,
w każdym z tych przekrojów drewno kurczy się w innym stopniu, co powodowałoby
niekorzystne odkształcenia elementu.
Elementy krzywoliniowe pojedyncze – kształtuje się wypiłowując je z desek lub bali
albo też gnąc uplastycznione łaty (tzw. giętarskie). Wypiłowywanie elementów
krzywoliniowych powoduje znaczne straty materiałowe (niejednokrotnie przekraczające 50%)
oraz obniża wytrzymałość elementu ze względu na przecięcie włókien. Dlatego też elementy
krzywoliniowe wypiłowywane są w uzasadnionych przypadkach, przede wszystkim
względami estetycznymi.
Elementy krzywoliniowe złożone stosuje się wtedy, gdy wymagania stawiane meblowi
– zarówno pod względem wytrzymałości, jak i trwałości użytkowej – są duże. Elementy
krzywoliniowe złożone wykonuje się wówczas z dwu lub więcej warstw drewna –
z odpowiednio przygotowanych listew sklejanych z jednoczesnym wyginaniem. Elementy
takie nazywa się potocznie elementami gięto-klejonymi.
Elementy płytowe dzieli się na prostoliniowe i krzywoliniowe. Podstawowym
tworzywem do wytwarzania elementów płytowych meblarskich są:
– płyty wiórowe PN-EN 309:2005; PN_EN 312:2005,
– płyty paździerzowe BN-72/7124-02,
– sklejka PN-EN 313-1:2001; PN-EN 313-2:2001,
– płyty stolarskie PN-76/d-97000,
– płyty pilśniowe BN-747122-1123.
Meble skrzyniowe konstruuje się głównie z płyt wiórowych, dlatego też rozważenie ich
właściwości istotnych dla konstrukcji wydaje się celowe.
W normie PN-74/F-06002 podano dwie właściwości płyt: wichrowatość i strzałkę
ugięcia, które w zasadzie oznaczają tylko płaskość. Ustalono, że maksymalne, dopuszczalne
odchylenie od płaskości wynosi 2 mm/m.
Do drugiej grupy właściwości należą wilgotność i higroskopijność i spęcznienie płyt.
Przy oznaczeniu tych właściwości można się posługiwać metodami stosowanymi
w przemyśle płytowym.
Oznaczenie wilgotności: PN-EN 322:1999/APL:2002,
Higroskopijność: PN-64/D-04211
Spęcznienia na grubość: PN-75/D-04235
Higroskopijność i spęcznienie płyt rozpatruje się w meblarstwie łącznie.
Do trzeciej grupy właściwości należy masa właściwa (gęstość) płyt. Opierając się na
dotychczasowych doświadczeniach można przyjąć, że gęstość płyt wiórowych meblarskich
nie powinna być większa niż 700 kg/m³, zaś płyt wiórowych laminowanych nie powinna
przekraczać 760 kg/m³.
Do czwartej grupy można zaliczyć wytrzymałość na zginanie statyczne, współczynnik
sprężystości giętnej, wytrzymałość na rozciąganie w kierunku prostopadłym do płaszczyzny
płyty i zdolność wytrzymywania wkrętów.
Wytrzymałość na zginanie statyczne jest ważną cechą z tego względu należałoby przyjąć
wartości podane w normie PN-EN 309:2005 i wynoszą one: dla płyt o grubości 16-19 mm –
najmniej 17,7 MPa, zaś dla płyt o grubości 22-25 mm – najmniej 15,7 MPa.
Współczynnik sprężystości giętnej należy do najistotniejszych właściwości
mechanicznych płyt z punktu widzenia ich zastosowania w konstrukcjach meblarskich.
Według badań współczynnik sprężystości powinien wynosić dla płyt wiórowych
trzywarstwowych około 29,4 MPa. Wartości te zapewniają spełnienie wymaganej normy
w zakresie dopuszczalnych ugięć płytowych elementów mebli tylko w odniesieniu do
elementów pionowych i stosunkowo krótkich poziomych. Natomiast w przypadku elementów

27
poziomych o przykładowej długości 1000 mm współczynnik sprężystości płyty powinien
wynosić 83,4-112,8 MPa.
Wytrzymałość na rozciąganie w kierunku prostopadłym do płaszczyzn jest istotną cechą
płyt meblarskich, współdecyduje bowiem o wytrzymałości złączy w połączeniach
meblarskich. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że płyty wiórowe o wytrzymałości na
rozciąganie w kierunku prostopadłym do płaszczyzn według normy PN-72/D-97004 (przy
grubości płyt 8÷16 mm – 0,34 MPa, a przy grubości płyt 19÷25 – 0,29 MPa), jakkolwiek
spełniają wymagania podane w normach zagranicznych, budzą zastrzeżenia naszych
producentów mebli. Prawdopodobnie wynika to z innych warunków wytwórczych.
Zdolność utrzymania wkrętów zależy nie tylko od budowy płyty, lecz także w znacznym
stopniu od budowy wkrętu. Inne wkręty nadają się do łączenia płyt wiórowych, a inne do
łączenia drewna. Z badań wynika, że wymagane zdolności utrzymywania wkrętów przez
płytę w bokach wynosi co najmniej 39,2 N/mm, zaś w płaszczyźnie 78,5 N/mm.
Elementy płytowe krzywoliniowe są wykonywane z płyt stolarskich, wiórowych,
paździerzowych, sklejki i twardych płyt pilśniowych.
Stosunkowo łatwo wykonuje się elementy krzywoliniowe z płyt stolarskich
Krzywoliniowe elementy płytowe można także wytwarzać ze sklejki lub twardej płyty
pilśniowej. Najmniejszy promień wygięcia elementu ze sklejki o grubości do 5 mm wynosi
6÷8 grubości tej sklejki, gdy kierunek włókien obłogu jest zgodny z kierunkiem zginania.
Gdy nie ma takiej zgodności, najmniejszy promień wygięcia jest dwukrotnie większy.
Najwygodniej jest płytowe elementy krzywoliniowe wyrzynać z gotowych kształtek
z fornirów, potocznie nazywanymi kształtkami sklejkowymi. Są to sklejane z fornirów,
specjalnie (zależnie od przeznaczenia) wyprofilowane, złożone z odpowiedniej dla
przeznaczenia liczby i grubości warstw, gotowe elementy, a raczej podzespoły. Wyróżnia się
cztery asortymenty jakościowe kształtek, zależnie od przeznaczenia. Elementy płytowe
krzywoliniowe z drewna litego można kształtować według potrzeb w sposób przedstawiony
na rysunku 4. Można w ten sposób kształtować np. boki mebli skrzyniowych (komód,
kredensów, biurek), oskrzynie stołów, czoła szuflad – zwłaszcza w kopiach mebli
zabytkowych.
Rys. 3. Przykłady płytowych elementów krzywoliniowych wykonanych z drewna
litego: a) sklejonych z desek łączonych na szerokość, b) sklejonych z segmentów
łączonych na długość, c) wypiłowanych z bloków sklejonych z desek na szerokość
i długość, d) z jednostronną lub dwustronną krzywizną osiąganą dzięki doklejeniu
do płaskiej płyty kształtek z drewna litego [4, s.19]

28
Podzespoły
Podzespoły składają się z elementów połączonych ze sobą trwale, najczęściej w jednej
tylko płaszczyźnie. Wyróżnia się dwie najważniejsze formy podzespołów : ramę i skrzynię.
Rama jest zbudowana z elementów graniakowych, skrzynia z elementów płytowych.
Ramy – inaczej nazywane podzespołami ramowymi – mogą być prostokątne,
kwadratowe, trapezowe, okrągłe i owalne. Najczęściej tworzą je cztery odpowiednio
połączone elementy graniakowe zewnętrzne. Mogą być one dodatkowo połączone
graniakowymi elementami wewnętrznymi. Elementy ramy łączy się najczęściej złączami
czopowymi lub wpustkowymi.
Skrzynie – inaczej nazywane podzespołami skrzyniowymi lub korpusami – zwykle
tworzą cztery lub pięć odpowiednio ze sobą połączonych elementów płytowych zewnętrznych
(ściany zewnętrzne). Mogą być one dodatkowo połączone poziomymi lub pionowymi
elementami wewnętrznymi (ściankami wewnętrznymi, nazywanymi potocznie przegrodami).
Do podzespołów zalicza się także tapicerowane części mebli trwale złączone
z konstrukcją mebla.
Zespoły
Zespoły składają się z podzespołów lub elementów, albo z podzespołów i elementów
połączonych razem, najczęściej przestrzennie, a więc w kilku płaszczyznach. Konstrukcyjnie
mogą stanowić już gotowe wyroby (także cały mebel), ale ze względów funkcjonalnych
muszą być jeszcze zestawione odpowiednio z innymi zespołami, zgodnie z przeznaczeniem,
w określoną całość.
Usunięcie zespołu z konstrukcji wyrobu gotowego, choćby jej nawet nie naruszyło,
znacznie ogranicza funkcjonalność użytkową mebla.
W przypadku mebli giętych zespołem nazywa się zestaw kilku podzespołów
zmontowanych i przygotowanych do montażu końcowego w gotowy wyrób. Zespoły
stanowią także luźno kładzione części tapicerowane.
1. Jaka jest różnica między elementami graniakowymi, a płytowymi?
2. Jaka jest różnica między elementami krzywoliniowymi pojedynczymi a złożonymi?
3. Jakim kryteriom powinny odpowiadać elementy płytowe stosowane w konstrukcjach
meblarskich?
4. Jakie badania należy wykonać, aby sprawdzić jakość elementów płytowych stosowanych
w konstrukcjach meblarskich?
5. Wyjaśnij jak wykonujemy elementy płytowe krzywoliniowe.
6. Co nazywamy podzespołem?
7. Co nazywamy zespołem?
8. Co kryje się pod pojęciem skrzynia?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na przykładzie mebli o konstrukcji skrzyniowej znajdującego się w sali szkolnej wskaż
elementy i podzespoły. Wyjaśnij różnicę między elementami a podzespołami. Określ
materiały z jakich wykonany jest rozpatrywany mebel.

29
1) wybrać mebel o konstrukcji skrzyniowej,
2) wskazać elementy i podzespoły składające się na konstrukcje,
3) dokonać właściwego nazewnictwa elementów i podzespołów,
4) określić rodzaje zastosowanych materiałów w tej konstrukcji.
– mebel o konstrukcji skrzyniowej,
– notatnik,
– długopis.
Ćwiczenie 2
Na przykładzie szafy, stołu i krzesła określ rodzaje elementów, zmierz wymiary lub
odczytaj z rysunku i określ wielokrotności szerokości i długości do grubości. Wyjaśnij
różnicę między elementami graniakowymi a płytowymi.
1) posiadać rysunki szafy, stołu i krzesła,
2) nazwać poszczególne rodzaje elementów,
3) zmierzyć poszczególne elementy
4) dokonać podziału na elementy płytowe i graniakowe,
5) wyjaśnić różnicę między elementami graniakowymi a płytowymi.
– rysunki wyrobów,
– przymiar kreskowy,
– długopis,
– notatnik
– literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na przykładzie mebla o konstrukcji szkieletowej znajdującego się w sali szkolnej wskaż
elementy konstrukcyjne płytowe i graniakowe. Dokonaj właściwego nazewnictwa. Określ
materiały z jakich wykonany jest ropatrywany mebel.
1) wybrać mebel o konstrukcji szkieletowej,
2) wskazać elementy o konstrukcji płytowej i graniakowej,
3) dokonać właściwego nazewnictwa,
4) określić rodzaje materiałów zastosowanych w tej konstrukcji.
– mebel o konstrukcji skrzyniowej,
– notatnik,
– długopis.

30
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) wyjaśnić różnicę między elementami graniakowymi, a płytowymi? ¨ ¨
2) określić różnicę między elementami krzywoliniowymi pojedynczymi,
a złożonymi? ¨ ¨
3) scharakteryzuj kryteria jakim powinny odpowiadać elementy płytowe
stosowane w konstrukcjach meblarskich? ¨ ¨
4) wykonać badania pozwalające sprawdzić jakość elementów płytowych
stosowanych w konstrukcjach meblarskich? ¨ ¨
5) wykonać elementy płytowe krzywoliniowe? ¨ ¨
6) wyjaśnić co to jest podzespół? ¨ ¨
7) wyjaśnić co nazywamy zespołem? ¨ ¨
8) określić co kryje się pod pojęciem skrzynia? ¨ ¨

31
4.4. Funkcjonalność mebli
Funkcje i funkcjonalność mebla
Poprawnie wykonany mebel powinien mieć zharmonizowane trzy podstawowe cechy:
funkcjonalność, estetykę i konstrukcję. Brak pożądanej funkcjonalności spowoduje, że mebel
będzie nieużyteczny; jeżeli nie będzie dbałości o estetykę, mebel nie będzie się nam podobał;
jeżeli zaś nieodpowiednia będzie konstrukcja – mebel okaże się nietrwały.
Funkcjonalność mebli to ich użyteczność i praktyczna przydatność gwarancją
poprawnego spełnienia założonej (przewidzianej) funkcji.
Funkcjonalność zależy od następujących cech mebla:
– przystosowaniu do programu użytkowego, jakiemu mebel ma służyć,
– poprawność podstawowych wymiarów funkcjonalnych, dostosowania kształtu do budowy
fizycznej człowieka lub do wymiarów, kształtu i liczności przechowywanych
przedmiotów,
– dostosowanie gabarytowych wymiarów mebla do wielkości powierzchni oraz wysokości
pomieszczeń,
– dostosowaniu rodzaju materiałów do funkcji elementów wykonanych z tych materiałów
lub nimi wykończonych,
– dobre działanie części ruchomych i łatwość korzystania z mebla,
– łatwość czyszczenia i odnawiania mebla,
Przystosowanie mebla do programu użytkowego
W zależności od spełnianej funkcji rozróżnia się meble przeznaczone do:
– siedzenia,
– leżenia,
– pracy i spożywania posiłków,
– przechowywania przedmiotów.
Meble mogą spełniać jedną lub wiele funkcji np. skrzynio-ława służy do
przechowywania przedmiotu a równocześnie jest przystosowana do siedzenia.
Ustalanie wymiarów funkcjonalnych i kształtu mebla
Projektowanie mebli nie może być oderwane od wnętrz, do jakich są one przeznaczone.
Przeciwnie należy je projektować w ścisłym związku z wnętrzem, warunkami w nim
panującymi oraz ze znajomością wymagań i cech użytkownika. Kształt i wymiary mebli
muszą uwzględniać budowę anatomiczną człowieka. Zależnością tą zajmuje się ergonomia,
czyli nauka o dostosowaniu urządzeń technicznych oraz sprzętów związanych z pracą
i wypoczynkiem do cech fizycznych i psychicznych człowieka. Zależność wymiarów mebli
od budowy człowieka może być bezpośrednia lub pośrednia. Przykładem zależności
bezpośredniej są krzesła, fotele i inne meble do siedzenia, pośredniej zaś – meble do
przechowywania przedmiotów, w których np. odległości między półkami mogą wynikać
z wymiarów najnowszego sprzętu.
Wymiary funkcjonalne mebli ustala się na podstawie pomiarów człowieka w określonych
pozycjach, jakie przyjmuje on przy pracy wypoczynku i wykonywaniu innych czynności.
Specjalną grupą wymiarów funkcjonalnych są wymiary gabarytowe, czyli największe
zewnętrzne wymiary mebli . Powinny być one dostosowane do:
– wymiarów ciała człowieka, tak, aby były dla niego dostępne,
– wymiarów otworów drzwiowych i okiennych, aby mebel można było wnieść do wnętrza,
– wysokości pomieszczeń, która wynosi minimum 2,60 m,
– modułów budowlanych (podstawowy moduł wynosi 50 cm), których powinny być
wielokrotnością.

32
Wymagania funkcjonalne dotyczące krzeseł i foteli
Meble do siedzenia są najtrudniejszymi meblami w projektowaniu, gdyż postawa
siedząca jest podstawą wymuszoną, a równocześnie ma być spoczynkową. Warunkiem
wygody jest odciążenie części ciała narażonych na ucisk, co osiąga się przez odpowiednie
podparcie ciała. Nieprawidłowa postawa powoduje rozciąganie kręgów kręgosłupa, osłabia
ich połączenia lub powoduje zniekształcenie postawy np. wypukłe plecy.
Tabela 1. Podstawowe wymiary funkcjonalne krzeseł ( bez poręczy – a, b i z poręczami
– c, d) do pracy lub spożywania posiłków (wg PN –91/F-06027/03) [4,s. 245]

33
Wymagania funkcjonalne dotyczące leżysk
Przy określaniu wymiarów łóżka należy uwzględnić wzrost człowieka i określoną
przestrzeń ruchową wynikającą z możliwości spania z podkurczonymi nogami, wchodzenia
oraz schodzenia oraz słania łóżka. Te wymagania powinny wpływać na ustalenie długości,
szerokości i wysokości lóżka.
Tabela 2. Podstawowe wymiary funkcjonalne mebli do wypoczynku w pozycji siedzącej (wg PN-91/F-
06027/03)[4,s.246]
Leżyska powinny być płaskie i równe. Powinny podpierać całe ciało, a zwłaszcza jego
miejsca wklęsłe. Przy różnych wypukłościach ciała (barki, miednica, biodra) leżysko powinno
uginać się lokalnie na małych promieniach.
Oprócz wymienionych cech leżysko powinno spełniać jeszcze inne wymagania:
– utrzymywać ciepło,
– pochłaniać pot lub parę wodną wydzielaną przez ciepło,
– nie pochłaniać kurzu i umożliwiać skuteczne czyszczenie.
Wymagania funkcjonalne dotyczące mebli do pracy i spożywania posiłków
Pracując przy biurku lub jedząc przy stole – siedzimy, dlatego wymiary tych mebli,
a zwłaszcza ich wysokości, muszą być związane z wymiarami człowieka i uwzględniać
wymiary mebli do siedzenia.
Wysokość stołów i biurek powinna być taka, aby osoba siedząca mogła swobodnie
zmieścić nogi pod konstrukcją płyty stołu, a odległość oczu od płyty nie była większa niż
400 mm. Długość krawędzi płyty stołu dla jednej osoby wynosi minimum 600 mm, głębokość
zaś – 400 mm. Kształt stołu wpływa na wykorzystanie powierzchni. Można też konstruować
stoły o zmiennej powierzchni roboczej – tzw. rozkładane.
Płyty biurek są najczęściej prostokątne. Długość płyty jest zwykle podyktowana
zasięgiem rąk i wynosi 1200÷1500 mm, szerokość zaś 600-750 mm. Konstrukcja biurek może
także umożliwiać powiększenie płyty, regulację jej wysokości i kąta nachylenia.
Bardziej skomplikowane jest ustalenie wysokości płaszczyzn pracy w kuchni, gdzie są
wykonywane różnorodne czynności. Na rysunku 4 przedstawiono sposób wyznaczania
najwygodniejszego poziomu do wykonywania wszystkich czynności w pozycji stojącej.
Powierzchnie robocze płyt mebli służących do pracy, zwłaszcza mebli kuchennych,

34
powinny być łatwe do czyszczenia, nie plamiące się, odporne na uderzenia, porysowania
i wysoką temperaturę, nie dające refleksów świetlnych, nie wydzielające zapachów.
Jednocześnie powinny być estetyczne.
W przypadku zestawiania szafek kuchennych stojących i wiszących, ważne są odległości
powierzchni roboczych od spodu szafek wiszących.
Wymagania funkcjonalne dotyczące mebli do przechowywania przedmiotów
Do przechowywania przedmiotów służą szafy, komody, barki, regały itp.
O funkcjonalności tych mebli decyduje właściwe opracowanie podziału ich wnętrza, które
powinno być dostosowane do wymiarów i ciężaru przechowywanych przedmiotów oraz
przeznaczenia i sposobu ich użytkowania. W meblach do przechowywania przedmiotów
wyróżnia się strefy wysokościowe o zróżnicowanym stopniu wygody, z jaką można do nich
zajrzeć i sięgnąć:
– strefa bardzo niska: od poziomu podłogi do 40 cm powyżej niej, widoczność
i dosięgalność jest tu trudna, ale można ją poprawić przez stosowanie szuflad – np.
prowadzonych na rolkach,
– strefa niska: od 40 do 75 cm nad poziomem podłogi, widoczność jest jeszcze ograniczona,
a dosięganie wymaga pochylenia się, znacznym udogodnieniem jest zastosowanie półek
w formie wysuwanych szuflad o osłoniętych bokach i ściance tylnej, dostęp do szuflad na
tej wysokości jest wygodny,
– strefa średnia: od 75 do 170 cm nad poziomem podłogi, widoczność dobra i dosięgalność
bardzo dobra,
– strefa wysoka: od 190 do 250 cm nad poziomem podłogi, widoczność do pewnego stopnia
ograniczona, dosięgalność niemożliwa bez użycia schodków.
Ergonomia w meblach do siedzenia
Na podstawie badań ortopedycznych i fizjologicznych ustalono następujące wymagania
stawiane przy projektowaniu mebli do siedzenia:
– siedzisko powinno mieć kształt umożliwiający częstą zmianę pozycji siedzącej. Ciężar
ciała ludzkiego jest przenoszony na siedzisko krzesła poprzez guzy kulszowe, dlatego też,
aby wygodnie usiąść, wystarczy głębokość siedziska 200÷260 mm. Nieuniknione jednak
zmiany pozycji osoby siedzącej zmuszają do zwiększenia głębokości siedziska.
Maksymalny wymiar głębokości siedziska limitują użytkownicy niższego wzrostu tj.
osobnicy o krótkich nogach. Zbyt głębokie siedzisko byłoby dla nich niewygodne.
Rys. 4. Powierzchnia robocza w kuchni powinna być usytuowana na wysokości 85 cm nad podłogą.
Wymiar ten ustalono doświadczalnie dla osób o średnim wzroście, wykonujących różne czynności
kuchenne: a) oczyszczanie produktów, b) krojenie, c) gotowanie, d) e) stawianie zimnych i gorących
naczyń, f) zmywanie [4, s.249]

35
Przyjmuje się często, że głębokość siedziska powinna mieścić się w granicach od 2/3 do
3/4 długości uda,
– odległość siedziska od podłogi nie może być większa od odległości podkolanowej nóg
osoby na nim siedzącej (stopy spoczywają spokojnie na podłodze). Zbyt wysoko osadzone
siedzisko uciska mięśnie ud, co z kolei ogranicza krążenie krwi w nogach, dlatego
właściwe jest projektowanie krzeseł i foteli z nieco niżej umieszczonymi siedziskami.
Siedziska położone za wysoko zmuszają siedzącą osobę niskiego wzrostu do
przyjmowania podczas siedzenia pozycji niewygodnej – ze zwisającymi nogami,
– kąt nachylenia oparcia – jest go trudno ustalić na podstawie wymiarów budowy
anatomicznej człowieka ze względu na pewne rozbieżności jakie istnieją pomiędzy
pozycją osoby siedzącej podczas pracy oraz pozycją zapewniającą należytą wygodę.
Ważne jest, aby ciało ludzkie było równomiernie podtrzymywane oparciem (zapleckiem)
krzesła, a kręgosłup zachowywał prawidłowy, naturalny kształt. Odchylenie oparcia
w meblach do siedzenia projektuje się tak, aby zapewniało ono wygodę i nie kolidowało
z założeniami funkcjonalnymi mebla. Szerokość oparcia wynika z szerokości ramion
człowieka. Oparcie zwęża się ku dołowi – do szerokości siedziska,
– właściwa pozycja ciała i uzyskiwanie możliwie największej wygody podczas siedzenia
jest wtedy gdy punkt podparcia miednicy nie leży na linii działania siły ciężkości tułowia
przyłożonej w punkcie przenikania kręgosłupa i miednicy. W tym stanie rzeczy powstały
moment siły dąży do obrócenia miednicy człowieka siedzącego i przesunięcia jej ku
przodowi. Moment ten może być zrównoważony przez podparcie osoby siedzącej
odpowiednio ukształtowanym siedziskiem i oparciem pleców. Niewłaściwe podparcie
układu kostnego siedzącego na krześle człowieka może prowadzić do zmian w układzie
kostnym.
Rys. 5. a). Schemat sił działających na układ kostny człowieka, b) Przykłady niewłaściwego
i właściwego podparcia układu kostnego siedzącego człowieka – widok z przodu [1,s. 195]
1. Na czym powinien charakteryzować się poprawnie zaprojektowany mebel?
2. Od jakich cech zależy funkcjonalność mebla?
3. Jakie czynniki mają wpływ na ustalenie wymiarów funkcjonalnych i kształtu mebla?
4. Jakie znasz wymagania funkcjonalne dotyczące krzeseł i foteli?
5. Wymień wymagania funkcjonalne dotyczące leżysk.
6. Wymień wymagania funkcjonalne dotyczące mebli do pracy i spożywania posiłków.
7. Wymień wymagania funkcjonalne dotyczące mebli do przechowywania przedmiotów.
8. Jakie są główne założenia ergonomiczne w meblach do siedzenia?
a) b)

36
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj krzesło z poręczami i nanieś wymiary funkcjonalne. Określ konstrukcję lub
styl.
1) zapoznać się z podstawowymi wymiarami funkcjonalnymi krzesła,
2) zapoznać się z ergonomicznymi zasadami konstruowania krzesła i wprowadzić do
projektu,
3) przygotować narzędzia rysunkowe,
4) wykonać szkic i nanieść wymiary funkcjonalne.
– ołówek,
– kartka formatu A-4,
– długopis,
– notatnik.
Ćwiczenie 2
Naszkicować stół oraz nanieść wymiary funkcjonalne. Określić konstrukcję lub styl.
1) zapoznać się z podstawowymi wymiarami funkcjonalnymi stołów,
2) przygotować narzędzia rysunkowe,
3) narysować szkic stołu i nanieść wymiary funkcjonalne.
– długopis,
– notatnik.
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) poprawnie zaprojektować wybrany mebel? ¨ ¨
2) scharakteryzować cechy funkcjonalne wybranego mebla? ¨ ¨
3) scharakteryzować czynniki mające wpływ na ustalenie wymiarów
funkcjonalnych i kształtu mebla? ¨ ¨
4) zastosować w projektowaniu wymagania funkcjonalne dotyczące
krzeseł i foteli? ¨ ¨
5) przedstawić wymagania funkcjonalne dla leżysk? ¨ ¨
6) Wyjaśnić wymagania dotyczące mebli do pracy i spożywania posiłków? ¨ ¨
7) Scharakteryzować wymagania dotyczące mebli do przechowywania
przedmiotów? ¨ ¨
8) Przedstawić główne założenia ergonomii zastosowane w meblach? ¨ ¨

37
4.5. Projektowanie mebli a środowisko mieszkalne
Mebel jako element mieszkania
Współczesne urządzenie mieszkania powinno cechować przede wszystkim celowość,
racjonalność i estetyka. Poza tym ma ono nie tylko odpowiadać warunkom aktualnej
rzeczywistości i być jej wyrazem, ale również ma w możliwie największym stopniu ją
wyprzedzać. W każdym wypadku meble koordynuje się wymiarowo z wnętrzem
mieszkalnym i innymi elementami jego wyposażenia. Naczelną zasadą racjonalnego
zagospodarowania mieszkania jest dążenie do zaspakajania istotnych potrzeb jego
użytkowników. Ramy tego zagospodarowania wyznacza wielkość i ilość pomieszczeń
będących do dyspozycji użytkowników. Ważne też jest zwrócenie uwagi na to, aby meble nie
utrudniały sprzątania. Należy więc unikać stosowania na powierzchniach mebli wszelkich
zbędnych zagłębień i występów (zbieraczy kurzu), za szerokich półek na książki, zbyt niskich
podstaw mebli. Na przykład nóżkowe podstawy mebli (stelaże) powinny być tak
konstruowane, aby umożliwiały sprzątanie podłogi odkurzaczem, zaś cokołowe powinny być
cofnięte w stosunku do lica wieńca dolnego ustawionego na nich mebla tak, aby umożliwiały
zagłębienie się stopy użytkownika i były zabezpieczone przed obijaniem i brudzeniem.
Ogólnie można powiedzieć, że współczesne mieszkanie powinno być urządzone przede
wszystkim dla wygody jego użytkowników, zaś dopiero w drugiej kolejności – dla przyjęć
lub spotkań towarzyskich większej liczby osób. Ustawienie i wzajemna współzależność mebli
muszą być podporządkowane potrzebom stałych użytkowników mieszkania. Prawidłowo
urządzone współczesne mieszkanie charakteryzuje się głównie tym, że są w nim wydzielone
miejsca do spania i wypoczynku, do pracy, rozrywek i innych czynności umożliwiających
człowiekowi życie w domu w zdrowych warunkach, bez skrępowania i niewygód. W celu
poprawnego spełnienia każdej funkcji z osobna i także kilku w odpowiednim ich ze sobą
powiązaniu, funkcje mają wydzielone we wnętrzu odpowiednie miejsca. Miejsca te trzeba
odpowiednio usytuować, zarówno w stosunku do ścian i istniejących w nich otworów (okna,
drzwi), jak też w stosunku do miejsc zajmowanych na inne cele (funkcje) i ustalić ich
wymiary w rzucie poziomym i pionowym. W komponowaniu wnętrza mieszkalnego trzeba
tak przewidzieć rozmieszczenie mebli, aby zapewniały one dobrą organizację poszczególnych
stanowisk pracy i umożliwiały właściwe rozstawienie klasycznych (dotychczas używanych)
i nowoczesnych (możliwych do zastosowania w przyszłości) różnych urządzeń technicznych
ułatwiających pracę. Dotyczy to w szczególności kuchni, która powinna się charakteryzować
cechami zbliżonymi do laboratorium o określonym przebiegu procesu technologicznego
przygotowania posiłków i sprzątania – zapewniającym odpowiednie warunki z punktu
widzenia organizacji, fizjologii i higieny pracy. Racjonalne urządzenie kuchni od dawna było
i jest również obecnie przedmiotem badań. W oparciu o uzyskiwane wyniki projektuje się
nowe wyposażenie i urządzenia kuchenne.
W kuchni wydziela się zazwyczaj:
– część roboczą, w której wykonuje się czynności zasadnicze związane z jej
przeznaczeniem,
– część jadalną, w której rodzina spożywa pełne lub częściowe posiłki; czasem część ta
służy również do wypoczynku.
Podstawą każdego układu kuchni są cztery główne zasady:
– zachowanie ścisłego powiązania pomiędzy takimi elementami jak zlewozmywak, trzon
kuchenny, powierzchnia do pracy oraz miejsce do przechowywania,

38
– swoboda poruszania się między tymi elementami po jak najkrótszej drodze; między
zlewozmywakiem, a trzonem kuchennym powinna być płyta do podgrzewania potraw,
– zachowanie nieprzerwanego ciągu łączącego funkcjonalnie te trzy podstawowe
urządzenia; ciąg ten działa jak taśma produkcyjna, z tym, że gospodyni przesuwa się z jej
biegiem; połączenie tych urządzeń w obudowę ciągłą za pomocą segmentów kuchennych
umożliwia optymalne wykorzystanie przestrzeni przeznaczonej na cele kuchenne,
– umieszczenie najczęściej używanych przedmiotów kuchennych w miejscu ich
wykorzystania oraz także zaprogramowanie miejsca na naczynia i sprzęt, aby na sięganie
po nie wydatkować jak najmniej energii, ważne jest także zapewnienie takiego sposobu
otwierania drzwiczek i szuflad w meblach i lodówce, aby nie zagradzały dostępu do tej
części, w której się pracuje.
Kuchnię urządza się zazwyczaj meblami tzw. segmentowymi składającymi się z kilku lub
kilkunastu zespołów w różny sposób zestawionych. Możliwe jest stopniowe urządzanie
kuchni, każdy zespół (segment) stanowi bowiem pewną określoną całość. Kącik jadalny może
być organizowany w kuchni, gdy jest ona odpowiednio duża, lub – gdy kuchnia jest mała –
może przylegać do kuchni, jako fragment sąsiadującego z nią pokoju. W meblach kuchennych
istotne jest ich wyposażenie w różne urządzenia pomocnicze (akcesoria) ułatwiające pracę.
Zalicza się do nich przede wszystkim koszyczki do owoców, pojemniki na butelki, półki
siatkowe, itp.
Pomieszczenie przedpokojowe spełnia głównie zadanie rozdzielni komunikacyjnej dla
ludzi przybywających z zewnątrz, jak też dla stałych użytkowników mieszkania. Poza tym
coraz częściej umieszcza się w przedpokoju meble skrzyniowe do przechowywania różnych
przedmiotów, składowanych dawniej w części mieszkalnej lub kuchennej, zwłaszcza
przedmiotów wspólnego użytkowania (przybory do utrzymywania czystości w mieszkaniu,
szczotki do czyszczenia ubrań, obuwia, itp.). Ważnym elementami przedpokoju są: wieszaki
do wieszania ubrań, stojak na parasol oraz lustro, itp.
Zasady konstruowania mebli
Poprawność konstrukcji mebla powinien charakteryzować zbiór właściwie skojarzonych
cech, takich jak wytrzymałość, sztywność, stateczność i niezawodność działania w ustalonym
dla mebla czasie użytkowania. Istotną rolę w konstrukcjach mebli odgrywa ich trwałość
użytkowa. Zwiększa się ona wraz ze zwiększeniem wytrzymałości i zmniejszeniem
odkształceń. Ustala się je doświadczalnie lub szacunkowo biorąc pod uwagę określone
warunki. Przeciwko nadmiernej „solidności” i trwałości mebli przemawiają okresowo
występujące – ostatnio coraz szybciej – zmiany mody, na rynku meblarskim. Przyjmuje się,
że okres trwałości użytkowej mebli szkieletowych wynosi 10-15 lat, a mebli skrzyniowych
15-20 lat. Teoretycznie wszystkie części składowe mebla powinny charakteryzować się
jednakową trwałością użytkową. W praktyce meblarskiej obserwuje się często zarówno
niedostateczną, jak i zbyt dużą wytrzymałość, czy podatność mebli na odkształcenia.
Nadwyżka wytrzymałości powoduje nadmierną materiało- i pracochłonność, natomiast
w przypadku niedoboru wytrzymałości okres trwałości konstrukcji mebla skraca się poniżej
wymaganego minimum. Przy konstruowaniu mebli przyjmuje się następującą zasadę
trwałości wszystkich części konstrukcji wykonanych z właściwych materiałów i przy
zastosowaniu optymalnych metod wytwarzania oraz trwałości łączących je złączy powinny
być teoretycznie jednakowe. Nie wyklucza to w pewnych uzasadnionych przypadkach
stosowania takich części konstrukcji, które będą co pewien czas wymieniane. Ta właśnie
zasada stanowi podstawę do podjęcia decyzji o wyborze części konstrukcji. Dążeniem
konstruktora jest więc osiągnięcie jednakowej trwałości przynajmniej najważniejszych części
mebla. Poza tym poprawna konstrukcja powinna być dostosowana do zwiększających się
możliwości obrobczych i montażowych, jak też do aktualnych możliwości użycia do jej
wykonania optymalnie przydatnych materiałów. Spełnienie tych warunków decyduje
o zapewnieniu najbardziej ekonomicznego procesu wytwarzania mebla.

39
Bezpieczeństwo użytkowania mebli
Badania wytrzymałości mebli polegają na poddaniu całego układu konstrukcyjnego
i części konstrukcyjno-użytkowej mebla obciążeniom urządzenia probierczego i sprawdzeniu
wpływu tych obciążeń na trwałość konstrukcji oraz na funkcjonalność i formę plastyczną
mebla. W metodzie badań przyjęto założenie, że charakter sił wywieranych przez urządzenie
probiercze powinien odpowiadać co do wartości, kierunku, miejsca położenia i liczbie cykli
działania naturalnym obciążeniom użytkowym, którym podlega dany rodzaj mebla.
W założonym okresie użytkowania zgodnie z przeznaczeniem miernikami wytrzymałości
mebla są skutki działania obciążeń, obserwowane w czasie badania i po jego zakończeniu
w postaci rozluźnień połączeń konstrukcyjnych, pęknięć, złamań, odkształceń lub innych
uszkodzeń – zależnie od rodzaju badanego mebla. Ze względu na różnicę w konstrukcji
i w warunkach użytkowania (charakterze obciążeń użytkowych) poszczególnym rodzajom
mebli stawia się odmienne wymagania w zakresie wytrzymałości i sprawdza się te
wymagania w nieco inny sposób, właściwy dla danego rodzaju mebla.
Stąd rozróżnia się badania:
– wytrzymałości oraz sztywności mebli skrzyniowych,
– wytrzymałości, odkształcalności oraz stateczności stołów,
– wytrzymałości oraz odkształcenia tapczanów, kanap i leżanek,
– wytrzymałości i sztywności łóżek,
– wytrzymałości oraz odkształcalności foteli,
– wytrzymałości oraz odkształcalności krzeseł.
Na podstawie przeprowadzonych badań wytrzymałościowych mebli określane są:
Wymagania krytyczne – wymagania charakteryzujące grupę właściwości mebli,
niespełnienie których może spowodować:
– zagrożenie życia lub zdrowia użytkownika,
– niewypełnienie zasadniczego przeznaczenia użytkowego, któremu mebel ma służyć.
Wymagania istotne – wymagania charakteryzujące grupę właściwości mebli,
niespełnienie których może spowodować:
– obniżenie zdatności mebla do użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
– wyraźne obniżenie estetyki mebla.
Bezpieczeństwo użytkowania – wytrzymałość mebli – powinno odpowiadać:
– BN-82/7140-12/00÷06 Wytrzymałość zawieszenia drzwi,
– BN-83/7140-12/10÷14 Łożyska - wytrzymałość i sztywność
– BN-83/7140-12/20÷22 Zespoły tapicerowane – wytrzymałość odkształcalność,
– BN-84/7140-12/30 Meble dziecięce – wytrzymałość sztywność stateczność.
– instrukcji badania wytrzymałości, odkształcalności i stateczności mebli nie objętych
znormalizowanymi metodami.
Dokonywanie w trakcie produkcji zmiany materiałów lub przekroju podstawowych
elementów konstrukcyjnych, zmiany złącz lub inne zmiany konstrukcji, mogące wpłynąć na
obniżenie wytrzymałości mebli, powinny być udokumentowane świadectwami badań
wytrzymałościowych.
Bezpieczeństwo połączeń oraz elementów i podzespołów w konstrukcjach nośnych
Wymagania krytyczne
W złączach oraz elementach i podzespołach konstrukcyjnych nośnych wykonanych
z drewna litego, takich jak np.: stelaże, łączyny, nogi, ramy lub ramiaki nie wsparte na
oskrzyni lub innym elemencie wzmacniającym, obręcze, pałąki, półobręcze i inne,
niedopuszczalne są następujące wady drewna według PN-79/D-01012, obniżające
wytrzymałość:

40
– sęki zdrowe zrośnięte przechodzące pojedyncze i skrzydlate, których największy wymiar
jest większy niż 1/3 szerokości powierzchni, na której występuje,
– sęki nadpsute, zepsute, częściowo zrośnięte, niezrośnięte, otwory niezaprawione
i zaprawione, których największy wymiar jest większy niż 1/3 szerokości powierzchni na
której występuje,
– pęknięcia głębokie, nieprzechodzące i pęknięcia przechodzące zaprawione
i niezaprawione,
– skręt włókien większy niż 30 mm na 1 m długości,
– zgnilizna, zakorki, rdzeń.
Wymagania istotne
Na powierzchni złącz nierozłącznych tworzących w konstrukcji węzły nośne,
niedopuszczalne są szczeliny; dopuszcza się połączenia widoczne w postaci linii styku
elementów łączonych lub linii spornych klejowej.
Stopień zaokrąglenia krawędzi i narożników z którymi styka się użytkownik
Wymagania krytyczne
– promień łuku zaokrąglenia w meblach dziecięcych nie powinien być mniejszy niż 2 mm.
Wymagania istotne
– w pozostałych meblach krawędzie elementów, z którymi styka się użytkownik powinny
być załamane.
Zabezpieczenie części ruchomych mebla
Wymagania krytyczne
– niedopuszczalne jest stosowanie zamków magnetycznych do drzwi o poziomej osi obrotu,
pozostającym po zamknięciu w płaszczyźnie pionowej (np. klapy barków, sekretarzyków)
z wyjątkiem odchylanych w górę oraz umieszczonych segmentach dolnych (nad podłogą),
– w meblach dla dzieci okucia zabezpieczające części ruchome mebli przed
nieoczekiwanym opadaniem, wypadaniem, otwarciem, itp., powinny być sprawne.
Wymagania istotne
– w pozostałych meblach okucia zabezpieczające części ruchome mebli przed wypadaniem,
nieoczekiwanym opadaniem, otwarciem, itp., powinny być sprawne.
Higieniczność
Wymagania krytyczne
– stosowanie w meblach materiałów pochodzenia chemicznego tj. materiały lakiernicze,
kleje, tworzywa sztuczne – w tym okleiny, materiały gąbczaste i inne nie powinny być
szkodliwe dla użytkownika w postaci i ilościach w jakich występują w meblach,
– nowe materiały chemiczne mogą być zastosowane do produkcji mebli tylko na podstawie
pozytywnego atestu Państwowego Zakładu Higieny lub innej instytucji upoważnionej do
atestowania wyrobów w omawianym zakresie.
Wybrane zagadnienia z dziedziny wzornictwa – kierunki w meblarstwie współczesnym
Każda epoka czy styl z biegiem czasu stopniowo wykształca się, dojrzewa, a następnie
ustępuje dając jednocześnie podstawę i warunki do stopniowego wykształcania się nowego stylu.
Podobnie jest w meblarstwie współczesnym. Główną cechą nowoczesnych konstrukcji
jest odstępowanie od kształtowania części mebli z drewna litego i przechodzenie do
kształtowania ich z drewna warstwowego. Dotyczy to elementów graniakowych – tworzących
stelaż, jak i płytowych – tworzących siedzisko, oparcie, przy produkcji mebli szkieletowych.
Znaczenie konstrukcji krzeseł tzw. giętoklejonych jest dość istotne, one bowiem stanowią
wstęp do prac nad przemysłowymi konstrukcjami krzeseł z tworzyw sztucznych, które
najprawdopodobniej zapoczątkowują przemysłowe konstrukcje mebli dnia jutrzejszego.

41
Dalszy etap rozwoju to zapewne pełna integracja wnętrza i jego wyposażenia,
szczególnie w zakresie funkcji i estetyki. Tak więc tradycyjne wnętrze o równych
płaszczyznach wypełnione tradycyjnymi meblami, w większości luźno związanymi ze
ścianami będzie zastąpione przez takie „meblo-wnętrze”, którego nieregularne kształty i inne
cechy będą wynikały z potrzeb przyszłego użytkownika.
Można przypuszczać, że w okresie przejściowym od mebli nam współczesnych do
„meblo-wnętrzy” przyszłości meble skrzyniowe (głównie do przechowywania przedmiotów)
będą stopniowo wypierane z powierzchni podłogi w ściany mieszkania lub też będą tworzyły
samodzielne ścianki działowe, tracąc przez to dotychczasowy charakter typowych mebli,
stając się integralną częścią wnętrza. Meble szkieletowe (głównie do siedzenia i pracy)
najdłużej zachowają swoją dotychczasową „pozycję” w mieszkaniu pozostaną nadal
typowymi meblami, a będą ulegać zmianom wynikającym przede wszystkim ze
zmieniających się warunków użytkowych.
Powinno stać się zasadą, że wszystko to, co zamyka przestrzeń wnętrza (podłoga,
sciana,,sufit) uczestniczy w jego urządzaniu tak, aby człowiekowi jak najlepiej się mieszkało,
aby wnętrze mieszkalne mogło stać się jego mikroświatem.
1. Wymień czynniki, które decydują o właściwie urządzonym mieszkaniu współczesnym.
2. Jak należy konstruować podstawy mebli skrzyniowych ze względu na wygodę
użytkownika?
3. Omów zasady projektowania kuchni z punktu widzenia organizacji i higieny pracy
w kuchni.
4. Jakie warunki należy spełnić w pomieszczeniu przedpokojowym?
5. Wymień badania jakim należy poddać meble ze względu na wytrzymałość
i bezpieczeństwo użytkowania.
6. Podaj definicję wymagań krytycznych i istotnych podczas użytkowania mebli.
7. Omów nowoczesne kierunki w meblarstwie współczesnym i jego wpływ na wzornictwo
nowoczesnych mebli.
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaprojektuj wyposażenie kuchni w meble kuchenne.
1) zaproponować i wykonać szkic pomieszczenia kuchennego (zgodnego z modułami
stosowanymi w budownictwie),
2) ustalić miejsce i nanieść na szkic miejsca gdzie będą znajdowały się urządzenia
techniczne,
3) zaprojektować meble kuchenne do tego pomieszczenia (z uwzględnieniem wymiarów
funkcjonalnych),
4) narysować meble w skali 1:10,
5) rozmieścić zaprojektowane meble, tak aby zapewniały właściwą organizację pracy
w kuchni.

42
– blok rysunkowy,
– przybory do rysowania
– notatnik,
– długopis.
Tak Nie
Czy potrafisz:
1) scharakteryzować czynniki, które decydują o prawidłowym urządzeniu
mieszkania współczesnego? ¨ ¨
2) określić zasady konstrukcji podstaw mebli ze względu na wygodę
użytkowania? ¨ ¨
3) przedstawić podstawowe zasady projektowania kuchni z punktu widzenia
organizacji i higieny pracy? ¨ ¨
4) scharakteryzować jakie warunki spełnia nowoczesny przedpokój? ¨ ¨
5) określić podstawowe badania wytrzymałościowe jakie trzeba wykonać
przed wprowadzeniem mebla do produkcji? ¨ ¨
6) scharakteryzować wymagania krytyczne i istotne na przykładzie
dowolnego mebla? ¨ ¨
7) scharakteryzować nowoczesne kierunki w projektowaniu mebli? ¨ ¨

Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u

Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u

Similar to Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u (16)

More from Emotka

More from Emotka (20)

Technik.technologii.drewna 311[32] z6.04_u