Lezing, gehouden op 25 juli voor 3 kerkgenootschappen in Leiden, over onze houding tegenover de natuur: heerser, rentmeester, partner of deelgenoot

1. De troost van de natuur
Dick de Vos, 2018

4. Salomo en de wijsheid der mieren
Ga tot de mier, gij luiaard, zie haar wegen en wordt wijs. Spreuken 6: 6

5. Grondhoudingen mens - natuur
Mens en natuur positie voorbeelden
heerser /
eigenaar
gescheiden Mens boven de natuur:
exploitatie
Bijbel
Cicero
Rentmeester gescheiden Mens boven de natuur,
maar verantwoordelijk
naar Schepper of
toekomstige generaties
Bijbel
Laudato si
Partner gescheiden evenwaardig
erkennen
Renaissance
Wetenschappen
Thijsse
Participant Eén Mens onderdeel Ecologie
Mystiek
Bron: Wim Zweers / Matthijs Schouten e.a.

6. Bijbel: mens als heerser over de natuur
‘Wees vruchtbaar, word talrijk, vervul de aarde en onderwerp haar, en
heers over de vissen van de zee, over de vogels in de lucht en over al de
dieren die over de aarde kruipen! Gen. 1:27-28
En de vrees en de schrik voor u zij over al het gedierte der aarde en
over al het gevogelte des hemels, al wat zich op de aardbodem roert en
alle vissen der zee; in uw hand zijn zij gegeven. Alles wat zich roert, wat
leeX, zal u tot spijze zijn; Ik heb het u alles gegeven evenals het groene
kruid. Gen 9: 1-17

7. Paradijstuin

8. Oudheid:
natuur dient ten
nutte voor de mens

9. ‘Wat hebben
schapen voor
nut anders dan
dat hun wol
door de mens
verwerkt en
verweven
wordt tot
kleren?
Cicero

10. ‘Dat honden zo trouw en
waakzaam zijn, dat ze zo
gek en verzot zijn op hun
baasjes en zo’n afkeer
hebben van vreemden,
dat zo ongelofelijk
scherp kunnen ruiken bij
het zoeken van sporen
en zo gespitst zijn op de
jacht; dit alles wijst er
toch duidelijk op dat ze
zijn geschapen voor het
gemak van de mens?

11. Os: gemaakt voor de ploeg
Wat moet ik nog
zeggen van de
ossen? Hun nek is
geboren voor het juk
en hun sterke, brede
schouders voor het
trekken van de ploeg.
Cicero

12. Alles draaide om de mens

13. De natuur was gevaarlijk

14. ….of iets voor kluizenaars

15. Angstaanjagende bergen

17. Omhakken van wouden: teken van beschaving

18. Bossen verdwenen in VOC schepen

19. De Middeleeuwse Hortus conclusus

20. De bedwongen natuur

21. Augustinus: twee boeken van God
Commentaar op Psalm 45: In het eerste boek lezen alleen zij die
de letters kennen, in de hele wereld leest ook elke
ongeletterde.
1. Bijbel
2. Boek der Natuur

22. Walnoot
Schil: menselijke
natuur van Jezus
Kruishout
Vrucht: goddelijke
natuur van Jezus

23. Klavertje drie

24. Arend: symbool van de evangelist Johannus

25. Vos: symbool voor de duivel

26. Slanke sleutelbloem

27. Roodborst: bloed van Christus

28. Lessen uit de natuur
Leeuwerik: zingt de lof van God (alauda)

29. De aarde is een afspiegeling van het hogere
Al het geschapene in de wereld
is als een boek, een afbeelding:
het houdt ons een spiegel voor.
van ons leven, van ons sterven,
van onze staat en van ons lot
is het een betrouwbaar teken/zegel.
Alaan van Rijsel (1120-1202)

30. Signatuurleer
Vorm of kleur van
planten geven
aanwijzingen voor
de medicinale
werking.
Paracelsus
(1493-1541)

31. Longkruid:
Longvormig blad en de witte
vlekken doen denken aan
opgehoest slijm,
roze en blauwe bloempjes die
kunnen verwijzen naar zuurstofrijk
en zuurstofarm bloed,
—> longaandoeningen

32. Vrouwenmantel
Blad vormt een
beschermend
‘kommetje’ >
baarmoeder >
vrouwenkwalen

33. Stinkende gouwe—> leverkwalen

34. St. janskruid
Rood extract —> wondgenezing

35. Ginsengwortel: allerlei kwalen

36. Slapen als een klaproos

37. De neushoorn als afrodisiacum

38. Mont Ventoux, 13 April 1336

39. Petrarca: de eerste ‘toerist’
En de mensen gaan om te bewonderen
de hoogten van de bergen
en de machtige golven van de zee
en de brede stromen van de rivieren
en de gang van de oceaan
en de omloop van de hemellichamen,
en zij verlaten zichzelf.’
Augustinus: Belijdenissen

40. Bestudering van het boek der natuur

41. Swammerdam: mystiek van het alledaagse
Swammerdam:
Natuur is een
opengeslagen
Bijbel. We
zien Gods
wijsheid in de
anatomie van
een luys.

42. Terug naar de natuur

43. Heimans / Thijsse: ’natuursport’

44. Naar buiten!

45. Onderdeel van de natuur

46. Franciscus van Assisi

47. Encycliek Laudato si (2015)
Zuster (aarde) huilt omwille van de schade die we haar berokkenen door
het onverantwoorde gebruik en misbruik van de goederen die God haar
heeX toevertrouwd. Wij zijn opgegroeid in het bewustzijn dat we
eigenaars en heersers waren met een machlging om haar uit te buiten.
Door onze schuld verdwijnen elk jaar duizenden soorten planten en
dieren, ... zij kunnen God niet meer loven en kunnen ook niet meer hun
boodschap aan ons doorgeven. Dat recht hebben we niet.
De zonde manifesteert zich vandaag met al haar vernielgingskracht in de
verwaarlozing van de meest zwakken en in aanvallen op het milieu.
Ongelijkheid treX niet alleen individuen maar hele landen en ze verplicht
ons na te denken over een ethiek van de internalonale verhoudingen.
Want er bestaat een ware ‘ecologische schuld’, vooral tussen Noord en
Zuid.

48. De water-voetafdruk

50. Het klimaatprobleem ligt op ons bord
• 1 kg rundvlees =

51. Natuur als transcendente ervaring
• O

54. De troost van de natuur

55. Merel, man