1. CEO nữ: Tại sao hiếm?
Nancy McKinstry, CEO của Wolters Kluwer, một công ty xuất bản và thông tin của
Hà Lan, đã phản ứng khi báo chí nước này mô tả cô mặc chiếc áo cùng màu với các
tiếp viên hàng không khi tham gia một hội thảo quan trọng.
Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong thập kỷ qua, nhưng phụ nữ vẫn phải đối mặt với nhiều
khó khăn để đạt được và giữ vững chức vụ cao.
Khi chúng tôi nghiên cứu về lãnh đạo của 2000 công ty hàng đầu thế giới, chúng tôi chỉ
thấy 29 CEO là phụ nữ (1,5%). Tỷ lệ này còn nhỏ hơn con số 2,6% trong danh sách của
Fortune 500. Vì vậy, nó không quá gây ngạc nhiên rằng chỉ có một người phụ nữ, Meg
Whitman, cựu CEO của eBay, ở trong bảng xếp hạng top 50 của chúng tôi.
Một khác biệt đáng kể giữa nam và nữ CEO trong danh sách của chúng tôi là phụ nữ vẫn
không được đối xử công bằng và được coi ngang hàng với nam giới khi đảm nhận vị trí
cao: Phụ nữ gần như phải cố gắng gấp đôi nam giới để được bổ nhiệm làm CEO không
chuyên môn - mặc dù những phân tích của chúng tôi cho thấy rõ ràng, các ứng cử viên
CEO có chuyên môn ngày càng làm việc tốt hơn, có thể bởi vì mục tiêu phát triển lâu dài
dựa trên những kiến thức cụ thể và sâu sắc về ngành công nghiệp và công ty đó.
Vậy có phải những người phụ nữ phải làm khác chuyên môn để có thể thăng tiến? Kết
quả của chúng tôi cho thấy rằng phụ nữ ít có khả năng chiến thắng trong cuộc thi đấu nội
bộ để giành chức CEO trong công ty.
Đáng lưu ý rằng, con số nhỏ nhoi phụ nữ làm CEO này thực sự đại diện cho sự tiến bộ.
Một thập kỷ trước đây chỉ có 3 phụ nữ đứng đầu công ty công cộng lớn tại Mỹ; ngày nay
có 15 người trong danh sách 500 của Fortune. Với việc nhiều nữ giám đốc điều hành
được bổ nhiệm trong những năm gần đây, họ ít có thời gian để đạt được thành tích ấn
tượng. 19 trong danh sách 29 CEO của chúng tôi được bổ nhiệm vào hoặc sau năm 2002.
Ảnh: GettyImages

2. Lời giải thích chung cho việc ít phụ nữ đạt đến đỉnh cao là lý thuyết "vách đá kính", theo
nó phụ nữ có nhiều khả năng hơn nam giới để được bổ nhiệm làm công việc hàng đầu
trong các công ty hoạt động kém. Điều này là không đúng theo dữ liệu của chúng tôi: Phụ
nữ có không nhiều khả năng hơn nam giới để trở thành CEO trong thời gian giá cổ phiếu
xuống dốc. Hơn nữa, người làm việc tốt nhất trong nghiên cứu của chúng tôi, cả nam và
nữ, được xác định chính xác là người tiếp nhận những công ty gặp khó khăn. Một minh
chứng là Kate Swann, người đã tạo ra sự thay đổi ấn tượng của WH Smith bằng cách tập
trung các hiệu sách gặp khó khăn vào sân bay và ga tàu.
Một lời giải thích khác là phụ nữ làm điều hành cấp cao vẫn có nhiều khả năng tập trung
vào lĩnh vực hàng tiêu dùng và truyền thông, các ngành công nghiệp thông thoáng và cởi
mở đối với việc phụ nữ làm quản lý hơn các công ty làm về công nghệ và khoa học.
Ngoài Whitman, không có người phụ nữ làm CEO khác trong danh sách của chúng tôi
trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ sinh học hay internet - những công ty có xu
hướng nhỏ hơn đối tác công nghiệp của chúng, và do đó sẽ có nhiều tiềm năng để đảo
ngược tình thế.
Ngay cả những người phụ nữ đang đứng ở vị trí hàng đầu cũng phải đối mặt với sự kiểm
soát kỹ lưỡng của thị trường và truyền thông. Một nghiên cứu của giáo sư Darden Erica
James trong tạp chí Quản lý chiến lược cho thấy cổ phiếu của một công ty giảm khi công
bố có một nữ CEO, chứ không giảm khi có một nam CEO, và điều đó ảnh hưởng rất
nhiều đến các nữ CEO.
James cũng nhận thấy rằng các phóng viên đề cập đến vấn đề giới tính nhiều khi viết về
những CEO mới được bổ nhiệm là nữ hơn khi đó là nam. Hình thức của một người phụ
nữ làm lãnh đạo cũng bị quan trọng hoá hơn với nam giới, giống như minh họa về "màu
áo" nói trên. Hình thức có thể giúp nhấn mạnh vào vị thế lãnh đạo của một CEO, nhưng
khi các CEO nói về vấn đề chiến lược thì công bằng mà nói điều quan trọng là họ nghĩ gì
chứ không phải họ mặc gì.
- Bài viết của Herminia Ibarra và Morten T. Hansen trên Harvard Business Publishing -
Nguyễn Tuyến dịch