Ppt finaal met opnames

Vorming met betrekking tot het
beklagrecht
Bestemd voor de toekomstige leden van de
Klachtencommissies
Juli 2020

INHOUD VAN DE VORMING
1. Procedureel kader
2. Behandeling van de klachten
3. Beslissing van de Klachtencommissie (KC)
4. Volgende stappen van de vorming

INHOUD VAN DE VORMING
3. Beslissing van de KC

A. Doel en draagwijdte van het beklagrecht
B. Schema van de procedure
C. De KC: een onafhankelijke en onpartijdige rechtsinstantie
D. Verloop van de zitting
E. Voorlopige maatregelen

1.Procedureel kader
A. Doel en draagwijdte van het beklagrecht
- Wat is het beklagrecht ?
- Rechtsmiddel tegen een individuele beslissing van de directeur
- Draagwijdte van het beklagrecht
- Niet de oplossing voor alle penitentiaire problemen
- Doel van het beklagrecht
- Rechtsbescherming van gedetineerden + verbetering van de kwaliteit van
de beslissingen van de directeurs → verbetering van de behandeling van
gedetineerden

B. Schema van de beklagprocedure
PARCOURS VAN EEN KLACHT
Individuele beslissing
genomen door of in
naam van de
directeur, of
afwezigheid van een
beslissing
De gedetineerde vindt
dat de beslissing zijn
rechten niet
respecteert,
onrechtvaardig of
onbillijk is !
Indienen van een
klacht bij de KC van
de PI
7DAGENOMDEKLACHTINTEDIENEN
HOE?
De gedetineerde vult het klachtenformulier in met vermelding van de beslissing
van de directeur en de redenen van zijn klacht en stuurt het door aan de KC :
✔ Per gewone post of
✔ Per mail of
✔ Via de maandcommissaris van de CvT, die de klacht overmaakt aan de KC
Bij het invullen van het klachtenformulier kan de gedetineerde zich laten bijstaan
door een advocaat, een medegedetineerde of een vertrouwenspersoon.
Na ontvangst van de klacht, wordt een kopie overgemaakt aan de directeur.

B. Schema van de procedure: vervolg
Indiening van de
klacht bij de KC
BEMIDDELING
Overzending van de
klacht aan de
maandcommissaris van
de CVT, behoudens
verzet directeur
Geen
bemiddeling
Akkoord
Geen
akkoord
14DAGENVOORDE
BEMIDDELING
VERWEER VAN DE
DIRECTEUR
(binnen de 48uur)
De directeur laat weten of
de klacht volgens hem :
• Kennelijk
onontvankelijk of
ongegrond is
• Al dan niet het
voorwerp kan uitmaken
van een bemiddeling
+ De directeur maakt alle
stukken van het dossier
over
BEHANDELING VAN DE KLACHT DOOR DE KC
Behandeling door een
alleensprekend rechter
mogelijk indien de klacht:
✔ hoogdringend is
✔ kennelijk
onontvankelijk is
✔ kennelijk ongegrond is
✔ kennelijk gegrond is
Met of zonder
hoorzitting (afhankelijk
van de complexiteit van
het voorwerp van de
klacht)
Recht op bijstand door
een advocaat of
vertrouwenspersoon voor
de gedetineerde
14DAGENOMTE
BESLISSEN
Beslissing
van de KC

1.Procedureel kader
C. De KC: een onafhankelijke en onpartijdige rechtsinstantie
- Samenstelling
- Leden van de KC < Leden van de CvT
- 3 leden, waarvan 1 jurist (Voorzitter)
- Onafhankelijkheid
- Mogelijkheid van wraking
- Onpartijdigheid
- Rekening houden met alle belangen ter zake

1.Procedureel kader
• Alleensprekende rechter of voltallige KC
• Onderzoek van de klacht door de voltallige Klachtencommissie (art. 151§1)
• Mogelijkheid van alleensprekende klachtenrechter in 4 gevallen (art. 151§2):
• Klacht kennelijk onontvankelijk
• klacht kennelijk ongegrond
• klacht kennelijk gegrond
• hoogdringende klacht
⇒ Simpele zaken die geen nader onderzoek vereisen omdat de stukken van het dossier voor
zich spreken OF urgente zaken
• De alleensprekende klachtenrechter kan de behandeling te allen tijde naar de
voltallige Klachtencommissie verwijzen (art. 151§3)

1.Procedureel kader
• Met of zonder zitting
• Mogelijkheid om geen zitting te organiseren in twee gevallen (desgevallend
louter schriftelijke procedure) :
• De klacht is kennelijk onontvankelijk/ongegrond/gegrond (art. 154§1)
• De gedetineerde bevindt zich niet langer in de gevangenis waar de bestreden
beslissing is genomen (art. 154§4)
⇒ Vrijheid van de voltallige KC of de alleensprekende klachtenrechter om
te beslissen of een zitting al dan niet vereist is

1.Procedureel kader
• Modaliteiten van de zitting
• Zitting achter gesloten deuren
• In de praktijk: ongeveer 2x/maand (cf. beslissingstermijn van 14 dagen)
• Recht om de stukken van het klachtendossier te raadplegen voor de gedetineerde
en de directeur (art. 155§2)
• Mogelijkheid om de directeur en de klager te horen buiten elkaars
aanwezigheid(art. 154§2)
• Mogelijkheid om inlichtingen in te winnen bij derden (art. 154§3)
• Tijdens de zitting:
• mondelinge opmerkingen van de klager en de directeur (art. 154§1)
• recht op bijstand voor de klager door een advocaat of vertrouwenspersoon (art. 155§1)

1.Procedureel kader
E. Voorlopige maatregelen
- Overzending voor bemiddeling (art. 153§1 et §2)
- Aan de maandcommissaris van de CvT
- Tenzij de directeur zich verzet (cf. verweer)
- Termijn van 14 dagen om de bemiddeling af te ronden
- Schorsing van de tenuitvoerlegging van de bestreden beslissing (art.
156)
- Kan enkel door de Voorzitter van de KC
- Na de directeur te hebben gehoord
- Gehele of gedeeltelijke schorsing

2. Klachtenbehandeling
A.Ontvankelijkheid
B.Gegrondheid

A. Ontvankelijkheid.
- Definitie: Het geheel aan voorwaarden waaraan de klacht moet voldoen opdat de
KC kan overgaan tot een onderzoek ten gronde van de klacht.
- 5 Voorwaarden: 1. Vorm;
2. Taal;
3. Termijn;
4. Wijze van overmaken;
5. Materieel toepassingsgebied.
klacht ontvankelijk of niet-ontvankelijk?
Als ontvankelijk: onderzoek ten gronde.
Als onontvankelijk: de bestreden beslissing behoudt al zijn gevolgen.

A. Ontvankelijkheid: Vorm
De klacht moet:
- schriftelijk worden geformuleerd, door de gedetineerde, zijn
advocaat/vertrouwenspersoon;
- de bestreden beslissing en redenen van de klacht (art.150§2) “zo
nauwkeurig mogelijk vermelden”;
- desgevallend ook de identiteit van de advocaat/vertrouwenspersoon;
De klacht kan onontvankelijk verklaard worden indien ze de
bestreden beslissing niet vermeldt of indien de redenen van de
klacht niet (duidelijk genoeg) zijn vermeld

A. Ontvankelijkheid: Taal
De klacht moet worden opgesteld en behandeld in het:
- Nederlands als voor een KC behorende tot een gevangenis in Vlaanderen;
- Frans als voor een KC behorende tot een gevangenis in Wallonië;
- Frans of Nederlands als voor een KC behorende tot een gevangenis in Brussel →
taal die de gedetineerde gebruikt.
Bijstand aan de klager die ongeletterd is of de taal van de toepasselijke procedure niet
machtig is door een co-gedetineerde of een vertrouwenspersoon (art.150 §4 et 155
§1er)...
De klacht kan onontvankelijk verklaard worden als ze in de verkeerde taal is
opgesteld.

A. Ontvankelijkheid: Termijn
De klacht moet worden ingediend uiterlijk de zevende dag na die
waarop de gedetineerde kennis heeft gekregen van de bestreden
beslissing (art.150 § 5 lid 1).
Mildering (lid 2): klacht die de gedetineerde “zo spoedig mogelijk heeft
ingediend als redelijkerwijs van hem verlangd kon worden”.
De klacht kan onontvankelijk worden verklaard indien ze te laat
werd ingediend.

A. Ontvankelijkheid: Wijze van indienen
De klacht kan worden ingediend :
- per post : onder gesloten enveloppe gericht aan het secretariaat van de KC
- via het e-mailadres van het secretariaat van de KC
- via de maandcommissaris van de CvT : e-mail aan het secretariaat van de KC
De klacht kan onontvankelijk worden bevonden indien de KC oordeelt dat ze niet
correct werd ingediend.

A. Ontvankelijkheid: materieel toepassingsgebied
De klacht van de gedetineerde moet gaan over (art.148):
- een geïndividualiseerde beslissing ten aanzien van hem genomen
- door of namens de directeur
- op basis van de Basiswet of andere toepasselijke regelgeving
(ministeriële omzendbrieven, collectieve brieven,...).
De klacht kan onontvankelijk zijn indien het voorwerp van de klacht niet onder het
toepassingsgebied van het beklagrecht valt

A. Ontvankelijkheid: Materieel toepassingsgebied (vervolg I)
De klacht van de gedetineerde kan ook het verzuim of de weigering een beslissing te nemen binnen een
wettelijke termijn, of bij gebreke daarvan, binnen een redelijke termijn (art.148 al.2).
⇒ wettelijke termijn
⇒ redelijke termijn : 3 elementen om mee rekening te houden :
1. De aard van de zaak en de terzake gebruikelijk geldende termijnen ;
2. Het gedrag van de bestuurde ;
3. Het gedrag van de overheid.

A. Ontvankelijkheid: materieel toepassingsgebied (vervolg II)
Klachten met betrekking tot een:
- Beslissing van de directeur-generaal met betrekking tot de plaatsing in een individueel bijzonder
veiligheidsregime (IBVR) (art.116 et s.);
- Beslissing van de directeur-generaal met betrekking tot een bezwaar tegen de beslissing tot
(over)plaatsing(art.163);
- Beslissing van de referentie-arts van de centrale administratie met betrekking tot het verzoek om
behandeling door een door de gedetineerde vrij gekozen arts in de gevangenis (art.91, nog niet in
werking getreden).
⇒ behoren niet tot de bevoegdheid van de KC maar tot de bevoegdheid van de BC

B. Ten gronde
- Onderzoek van de grond van de zaak.
- De klacht is gegrond wanneer de KC van oordeel is dat de bestreden beslissing (art.158§2):
1° in strijd is met een in de gevangenis geldend wettelijk voorschrift of met een bindende bepaling van een in België geldend verdrag
= legaliteitstest OF
2° bij afweging van alle in aanmerking komende belangen, onredelijk of onbillijk moet worden geacht.
= redelijkheid-en billijkheidstest.
- Motivatie in feite en in rechte van de bestreden beslissing.
Klacht gegrond of ongegrond ?
Als gegrond: 3 mogelijke beslissingen door de KC (zie verder punt 3)
Als niet-gegrond : bestreden beslissing behoudt al zijn rechtsgevolgen

B. Gegrondheid: legaliteitstest
Bepalen of de bestreden beslissing in strijd is met een bepaling:
- uit de wet of
- uit een internationaal verdrag waardoor België gebonden is
De klacht kan gegrond verklaard worden indien de bestreden
beslissing in strijd is met een wet of bindende verdragsbepaling.

B. Gegrondheid: Redelijkheid-en billijkheidstest
Bepalen of de bestreden beslissing onredelijk of onbillijk is na een
afweging van alle in aanmerking komende belangen.
⇒ Gebonden of discretionaire bevoegdheid (zie hierna);
⇒ Onderzoek van het redelijke en billijke karakter in het geval van een
discretionaire bevoegdheid.

B. Gegrondheid: Redelijkheid-en billijkheidstest (vervolg I)
- Gebonden bevoegdheid: De wet bepaalt de inhoud en het voorwerp van de beslissing van de directeur, zodra
welbepaalde voorwaarden in feite en in rechte zijn vervuld → De directeur heeft weinig tot geen beslissingsmarge.
Voorbeeld: aanvraag van de gedetineerde bij de directeur om ‘ander werk’ dan datgene dat beschikbaar is in de
gevangenis.
⇒ De rechterlijke toetsing door de KC beperkt zich tot de toetsing van de wettelijkheid (legaliteitsbeginsel) van de
bestreden beslissing, en strekt zich in principe niet uit tot de redelijkheid en de billijkheid van de bestreden beslissing,
- Discretionaire bevoegdheid : De directeur beschikt over een ruime appreciatiemarge in de uitoefening van zijn
bevoegdheid → De directeur legt de beslissing op die volgens hem het meest passend is.
Voorbeeld: beslissing van de directeur om al dan niet ‘werk’ toe te wijzen aan de gedetineerde.
⇒ De rechterlijke toetsing door de KC gaat over de redelijkheid en de billijkheid van de bestreden beslissing.

B. Gegrondheid: Redelijkheid-en billijkheidstest (vervolg II)
- Redelijk karakter: nagaan of elke normaal voorzichtige en redelijke directeur in
dezelfde omstandigheden geplaatst, dezelfde beslissing had genomen →
evenredigheid tussen de feiten en de beslissing.
- Billijk karakter : Nagaan of er rekening werd gehouden met alle in aanmerking
komende belangen ter zake?
De klacht kan gegrond worden verklaard indien de bestreden beslissing
onredelijk of onbillijk is.

B. Gegrondheid: Motivatie in feite en in rechte van de bestreden
beslissing (art. 8)
- Elke individuele beslissing genomen door of namens de directeur genomen ten
aanzien van een gedetineerde moet de motieven vermelden op grond waarvan
deze werd genomen.
- 2 uitzonderingen:
1. Gevallen voorzien in de Wet Motivering Bestuurshandelingen 29.07.1991 (zie
hierna);
2. Gevallen waarin “de kennisgeving van de motivering de veiligheid ernstig in
het gevaar zou brengen” (zie hierna).

B. Gegrondheid: Motivatie in feite en in rechte van de bestreden beslissing: uitzonderingen!
1. Gevallen voorzien door Wet 29.07.1991 : De uitdrukkelijke motiveringplicht is niet van toepassing indien:
1° de uitwendige veiligheid van de Staat in het gedrang kan brengen;
2° de openbare orde kan verstoren;
3° afbreuk kan doen aan de eerbied voor het privéleven;
4° afbreuk kan doen aan de bepalingen inzake de zwijgplicht
2. Gevallen waarin de kennisgeving van de motieven de veiligheid ernstig in gevaar zou brengen = specifieke
uitzondering voor de penitentiaire administratie.
Motivering “waarom geen motivering” + Inschrijving in register + geen uitzonderingen inzake tucht!!
De klacht kan gegrond worden verklaard indien de motivering gebrekkig is of indien deze niet pertinent is.

OVERZICHT VAN DE VORMING
4. Conclusie

A. Termijn
B. Structuur van de beslissing
C. Procedurele voorgaanden
D. Onderzoek van de ontvankelijkheid
E. Onderzoek van de gegrondheid
F. Uitspraak in dispositief - verschillende mogelijkheden bij
gegrondheid
G. Compensatie (in geval van vernietiging)
H. Vermelding van beroepsmogelijkheid
I. Ondertekening
J. Kennisgeving van de beslissing
K. Uitvoering van de beslissing

A. Termijn
Termijn om de beslissing te nemen: zo spoedig mogelijk, en uiterlijk 14
dagen na het indienen van de klacht of het falen van de bemiddeling
(art. 157 §1er)

B. Structuur van de beslissing
 De beslissing van de KC moet voldoende in feite en in rechte worden gemotiveerd
Structuur van de beslissing
a) Procedurele voorgaanden
b) Onderzoek van de ontvankelijkheid
c) Onderzoek van de gegrondheid (indien ontvankelijk)
d) Dispositief en mogelijke beslissingen
e) Compensatie (bij annulatie)
f) Vermelding van beroepsmogelijkheid
g) Ondertekening

C. Procedurele voorgaanden
Voorbeelden:
- Gelet op de klacht dd. [datum] ontvangen door het secretariaat van de Klachtencommissie op [datum] ;
- Gelet op de schriftelijke opmerkingen van de directeur dd. [datum], ontvangen door het secretariaat van de
KC op [datum] en overgemaakt aan klager op [datum] ;
- Gelet op het verweer van de directeur dd. [datum] waarin deze te kennen gaf zich te verzetten tegen een
bemiddeling ;
- Gelet op de mondelinge opmerkingen ter zitting op [datum] ;
- Gelet op de ter zitting ingeroepen middelen van de klager en de directeur ;
- Gelet op de schriftelijke opmerkingen opgevraagd bij [derden] ;
- Gelet op de voorgaande beslissing van de KC tot voortzetting van de klachtenprocedure na een vruchteloze
bemiddeling…
- ...

D. Onderzoek van de ontvankelijkheid
Zie boven: nagaan vorm, taal, termijn, wijze van indienen en materieel toepassingsgebied
Ontvankelijk of onontvankelijk
Gevolg:
- Als onontvankelijk: de behandeling van de klacht eindigt, er volgt geen onderzoek over de grond;
de beslissing van de directeur blijft bestaan in het rechtsverkeer en behoudt al zijn
rechtsgevolgen
- Als ontvankelijk: de behandeling van de klacht gaat verder en er volgt onderzoek ten gronde

E. Onderzoek van de gegrondheid
Zie boven
- Legaliteitstest: schending van een wettelijke bepaling of een bindende verdragsbepaling
- Redelijkheids-en billijkheidstest: afweging van alle in aanmerking komende belangen
 Gegrond of ongegrond
Gevolg:
- Als ongegrond: de behandeling van de klacht eindigt, de beslissing van de directeur behoudt al
zijn rechtsgevolgen
- Als gegrond: de KC kan drie verschillende uitspraken doen (zie hierna)

3. Belissing van de KC
F. Dispositief en verschillende uitspraken
In functie van de onderzoeken van de ontvankelijkheid resp. gegrondheid, zal de KC beslissen of
de klacht (art. 158 §1 et §2) :
- onontvankelijk is
- ontvankelijk doch ongegrond is
- ontvankelijk en gegrond is.
Als de klacht ontvankelijk en gegrond is, dan heeft de KC drie mogelijkheden (art. 158, §3) :
- Zich beperken tot het geheel of gedeeltelijk vernietigen van de beslissing van de directeur;
- De directeur bovendien bevelen om een nieuwe beslissing te nemen binnen een door haar
bepaalde termijn en met inachtneming van de uitspraak van de KC;
- De beslissing van de directeur bovendien hervormen, door te bepalen dat de uitspraak van de
KC “in de plaats treedt” van de vernietigde beslissing.

G. Compensatie (bij annulatie)
Bij vernietiging van de beslissing van de directeur, dienen de gevolgen ervan door de directeur
“voor zover mogelijk” ongedaan gemaakt te worden, of in overeenstemming worden gebracht met
de uitspraak van de KC (art. 158 §4)
Indien niet meer mogelijk: De KC bepaalt, na verhoor van de directeur, of een tegemoetkoming
aan de klager moet worden toegekend (nooit een financiële compensatie!)
Voorbeeld: een extra mogelijkheid tot de wandeling, een extra bezoek zonder toezicht

Onderzoek van de ontvankelijkheid
Onderzoek van de gegrondheid
Legaliteitstest
Redelijkheid-en billijkheidstest
Uitspraak van de KC: 3 mogelijkheden
De klacht is ontvankelijk
De klacht is niet-
ontvankelijk
De klacht is ontvankelijk en
gegrond
De klacht is ontvankelijk
doch ongegrond
Zich beperken tot het
geheel of gedeeltelijk
vernietigen van de
beslissing van de directeur
Vernietigen en de directeur
bevelen een nieuwe
beslissing te nemen
Vernietigen en hervormen:
bepalen dat de uitspraak
van de KC in de plaats
treedt van de beslissing van
de directeurKunnen de gevolgen van de
vernietigde beslissing nog
ongedaan gemaakt worden?
Compensatie nagaan
Desgevallend directeur horen!
Ja Nee

H. Vermelding van beroepsmogelijkheid
De beslissing moet de mogelijkheid van hoger beroep vermelden bij de Beroepscommissie, alsook
de beroepstermijn en vormvereisten (art. 157, §1er)
- Termijn: uiterlijk 7 dagen na het ontvangen van een afschrift van de beslissing van de KC (of
binnen de termijn die de BC als redelijk beschouwt gelet op de concrete omstandigheden)
- Vermelding: de beslissing van KC die wordt aangevochten en van de redenen waarom
- Wijze van overmaken:
* Voor de directeur: per e-mail naar het secretariaat van de KC
* Voor de gedetineerde: per post, per e-mail of via de maandcommissaris van de CvT

I. Ondertekening
De beslissing dient te worden ondertekend door de alleensprekende rechter of de leden van de
voltallige KC die de beslissing hebben genomen.

J. Kennisgeving van de beslissing
Een afschrift van de uitspraak wordt onverwijld en kosteloos overgemaakt aan de directeur, de
klager of diens advocaat/vertrouwenspersoon (art. 157, §2)
>>> Verantwoordelijkheid van het secretariaat van de KC

K. Uitvoering van de beslissing
Principe: beslissing is onmiddellijk uitvoerbaar
Een uitzondering en een mildering:
a) Uitzondering: de beslissing van de KC om compensatie toe te kennen blijft opgeschort tijdens
de beroepstermijn van 7 dagen: de beslissing tot compensatie is dus pas uitvoerbaar indien er
na het verstrijken van de beroepstermijn geen beroep werd ingediend
b) Mildering: de tenuitvoerlegging van elke beslissing van de KC kan geheel of gedeeltelijk
worden geschorst indien de Voorzitter van de Beroepscommissie op verzoek van de appellant
een beslissing neemt in die zin (artikel 160)
- Voor de beslissing: BC hoort de andere partij
- Na de beslissing: onverwijlde mededeling aan directeur en klager

OVERZICHT VAN DE VORMING
2. Behandeling van de klacht

Volgende stappen van de vorming
∎ 5 augustus: deadline om vragen per e-mail te stellen
∎19 augustus, 17u30 : antwoorden op uw vragen tijdens een
videoconferentie
∎ In de loop van de 2e helft van augustus: opsturen van praktische
oefeningen
∎ September: praktische vorming in persoon

Bedankt voor uw aandacht!
Indien u nog vragen of opmerkingen heeft, aarzel niet om ons te
contacteren :
- Caroline Driesen: caroline.driesen@ctrg.belgium.be

Ppt finaal met opnames

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Ppt finaal met opnames