Beschikbaarheid houtige biomassa uit bos en landschap

1. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Beschikbaarheid houtige
biomassa uit bos en landschap
Martijn Boosten & David Borgman (Zwolle, 1 november 2018)

2. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Huidig verbruik biomassa

3. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Studie beschikbaarheid
houtige biomassa
• In opdracht RVO (juni 2018)
• Focus op chips en shreds uit bos,
landschap en bebouwde omgeving
• Verwachte ontwikkeling vraag vanuit
energie en biobased toepassingen
• Literatuurstudie
• Interviews met handelaren, eindgebruikers,
onderzoekers, terreinbeheerders,
brancheorganisaties
• Toegekende SDE+ aanvragen 2016 en 2017
• Huidig potentieel
• Vraag vs aanbod in 2020, 2030 en 2050
Bron: www.ecopedia.be

4. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Ontwikkeling biomassavraag
• Korte termijn
• Afname bij- en meestook in kolencentrales
• Toename houtgestookte installaties voor
stadsverwarming, warmte bij bedrijven en
huishoudens
• (Middel)lange termijn
• Biomassa voor hoge temperatuur
warmte in industrie
• Brandstoffen voor
lucht- en scheepvaart
• Grondstof voor chemicaliën
en materialen

5. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Ontwikkeling biomassavraag

6. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Biomassapotentieel
• Bos
• regulier beheer
• omvorming
• Landschap
• Bebouwde omgeving

7. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Biomassapotentieel
• Realistisch en verantwoord (duurzaam)
oogstbaar potentieel
• Huidige benutting
• Belangrijkste bronnen:
• Probos jaarlijkse biomassa enquête onder handel
• Bos: 6e Nederlands Bos Inventarisatie
• Landschap: GIS analyse en BBA rekenmodel
• Bebouwde omgeving: CBS statistieken
gemeentelijke afvalstoffen

8. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Biomassapotentieel
Randvoorwaarden:
• Oogst < bijgroei
• Voorkomen negatieve impact op
biodiversiteit, bodemvruchtbaarheid en
landschappelijke kwaliteit
• Rondhout in principe naar houtverwerkende
industrie (mits rendabel)
• Tak- en tophoutoogst in bossen alleen op
plekken met rijke(re) bodems, nooit 100%
afvoer

9. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Nutriëntenafvoer op zandgronden

10. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Biomassapotentieel
• Nog veel export, maar neemt wel af
• 50% in 2014 naar 45% in 2016
• M.n. shreds
• Kosten voor mobilisatie/oogst uit m.n. bos en
landschap hoog
• Haardhout anders inzetten
• Nu ca 270 kton ds/jr in particuliere kachels en
open haarden
• Plannen voor aanleg bos,
landschapselementen en teelt

11. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Bosaanleg en teelt
• Actieplan Bos en Hout: 100.000 ha bosuitbreiding
(waaronder 20.000 ha energiebossen)
• Nieuwe bossen en landschapselementen:
• zeer lastig te realiseren (gronden, financiering en
draagvlak zijn knelpunten)
• Gaan pas over 20-30 jaar eerste biomassa leveren
• Biomassateelt: Korte Omloop Hout, Miscanthus etc.
• Nog lastige businesscase
• Kansen in functiecombinaties en op restgronden
• Kan (vrijwel) direct bijdragen aan potentieel

12. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Voorbeeld:
potentieel berekening landschap

13. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Voorbeeld:
potentieel berekening landschap
Houtige biomassa-potentieel uit landschap in Nederland.
Landschapselement Oppervlakte (ha) Jaarlijkse potentiële oogst
biomassa (ton ds)
Boomkwekerijen 23.470 20.536
Fruitteelt: laag- en
hoogstamboomgaarden
3.490 8.158
Fruitteelt: klein fruit 21.550 26.938
Houtwallen en singels 2.696 6.433
Kleine bosjes (< 0,5 ha):
loofbos
35.307 108.237
Kleine bosjes (< 0,5 ha):
naaldbos
1.574 2.580
Kleine bosjes (< 0,5 ha):
populieren
339 1.105
Kleine bosjes (< 0,5 ha):
gemengd bos
2.336 7.092
Kleine bosjes (< 0,5 ha):
griend en hakhout
1.505 22.116
Hagen 2.262 10.821
Totaal vlakken en rijen 94.531 214.015
Aantal bomen
Jaarlijkse potentiële oogst
bovengrondse biomassa
(spilhout + takhout)
(ton ds)
Solitaire bomen 2.151.000 24.481
Totaal 238.496

14. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Huidig biomassapotentieel
Huidig houtige biomassa-potentieel uit bos, landschap en bebouwde
omgeving in Nederland dat jaarlijks vrijkomt of kan komen
Biomassa-
bron
Type beheer Houtig biomassa potentieel
(kton ds/jr)
Reeds benut
Bos Regulier beheer 99 68%
Omvorming 64 100%
Landschap 239 65%
Bebouwde
omgeving
383 85%
Totaal 784 78%
21%
30%
49%
Bos
Landschap
Bebouwde omgeving
Gelderland: 134 kton
Overijssel: 68 kton

15. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Ontwikkeling aanbod
Twee scenario’s: (1) onveranderd beleid en
(2) sterke bevordering/stimulering
Hoeveelheid (in kton ds)
Scenario 2016 2020 2030 2050
A1 zonder haardhout 611 626 662 729
Bos 130 134 145 154
Natuur en landschap 154 158 169 185
Bebouwde omgeving 327 332 343 360
Nieuwe beplantingen: bos
en landschapselementen
0 0 0 11
Nieuwe
Biomassaplantages
0 1 5 19
A2 met haardhout 611 709 955 1324
Bos 130 159 230 298
Natuur en landschap 154 175 228 285
Bebouwde omgeving 327 362 450 517
Nieuwe beplantingen: bos
en landschapselementen
0 0 0 34
Nieuwe
Biomassaplantages
0 13 47 190

16. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Ontwikkeling biomassaavraag
Twee scenario’s: (1) onveranderd beleid en
(2) sterke bevordering/stimulering
Vraag naar houtige biomassa in Nederland (energie en biobased toepassingen) op
basis van het V1 scenario
Hoeveelheid (in kton ds)
Scenario 2016 2020 2030 2050
Vraag shreds 28 144 338 338
Vraag chips 274 451 561 561
Vraag totaal 301 595 899 899
Vraag naar houtige biomassa in Nederland (energie en biobased toepassingen) op
basis van het V2 scenario
Hoeveelheid (in kton ds)
Scenario 2016 2020 2030 2050
Vraag shreds 28 144 338 338
Vraag chips 274 451 776 851
Vraag totaal 301 595 1.114 1.189

17. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Vraag en aanbod
150
250
350
450
550
650
750
850
950
1050
1150
1250
2016 2020 2030 2050
Hoeveelheid(inktonds)
Vraag V1 Vraag V2 Aanbod A1 zonder haardhout Aanbod A1 met haardhout Huidig reëel potentieel

18. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Conclusies
• Huidig potentieel:
• 784 kton (=446 kton chips en 338 kton shreds)
• 78% is al benut, waarvan 51% in NL
• Export is mn shreds (255 kton)
• Vraag gaat bij onveranderd beleid verdrievoudigen naar 899 kton in
2030
• Om aan deze vraag te voldoen moet:
• Deel van haardhout worden ingezet in professionele ketels
• Mobilisatie worden vergroot door prijsstijgingen en meer planmatig beheer in
landschap en bebouwde omgeving
• NL meer installaties krijgen die ook shreds kunnen verstoken
• Extra mobilisatie vergt aanzienlijke inspanning
• NL is op termijn waarschijnlijk niet zelfvoorzienend m.b.t. chips en
shreds
• Markt chips en shreds blijft regionale markt, pellets is wereldmarkt

19. Probos weet wat er gebeurt in bos en hout
Vragen?
Beschikbaarheid van Nederlandse verse houtige biomassa in 2030 en 2050
(Probos en Borgman Beheer advies, juni 2018)
https://tinyurl.com/y9ovjmwz