Daders slachtoffer en slachtoffers daders?

1. SLACHTOFFERS DADERS EN DADERS SLACHTOFFERS? B I R G I T D E C N O D D E R i . s . m . J A N N Y B Y L S M A A F P N G R O N I N G E N d e c e m b e r 2 0 1 0 Aanpak van Relationeel geweld

2. Auteursrechten / naamsvermelding Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal - licentie. Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, moet je gepaste credits geven, een link voorzien naar de licentie en kenbaar maken welke veranderingen je hebt aangebracht. Dat moet je doen op een wijze die niet suggereert dat de licentiehouder jou of je veranderingen per definitie onderschrijft. Hanteer voor dit werk de volgende methode van naamsvermelding: B. de Cnodder, Slachtoffers daders en daders slachtoffers? (2010), CC-BY 4.0 gelicenseerd. Except where otherwise noted, this work is licensed under a Creative Commons BY 4.0 International Licence. You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use. De volledige licentie-tekst is te lezen op / read complete licence text on https://creativecommons.nl/4-0-licenties/ https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ In de loop van mijn carrière tot nu toe heb ik van velen mogen leren. Deze mensen wil ik recht doen in de bijdrage die zij aan mijn kennis en kunde hebben geleverd. Ik heb getracht om zo zorgvuldig mogelijk aan bronvermelding te doen. Mocht iemand desondanks vinden dat ik hem of haar tekort heb gedaan in genoemde vermelding, nodig ik diegene uit om contact met mij op te nemen en dat bespreekbaar te maken.

3. Disclosure belangen spreker

4. DAG 1 Birgit de Cnodder 4

5. Programma 2 december 2010 Birgit de Cnodder  Wat betekent geweld voor jou?  Theorie m.b.t. systemisch denken en relationeel geweld.  Motiveren met behulp van systemisch denken.  Oefenen. 5

6. Wat betekent geweld voor jou? Birgit de Cnodder Wat is voor jou geweld? Wat doet het met je? 6

7. Wat is ‘geweld’? Birgit de Cnodder Fysiek Seksueel Psychologisch 7

8. Wat is relationeel geweld? Birgit de Cnodder  Geweld dat plaatsvindt in huiselijke kring en gericht is tegen intimi  In alle mogelijke familierelaties 8

9. Waar gaat ons werk over? Prevalentie relationeel geweld Birgit de Cnodder  De meeste mensen zoeken geen hulp van buiten af na een ervaring met relationeel geweld  In ongeveer 10 tot 15 % van de gevallen ontwikkelen mensen symptomen  In slechts 12 % van de gevallen wordt aangifte gedaan 9 Bron: Justine van Lawick, 2007

10. Birgit de Cnodder 10 Is alle relationeel geweld hetzelfde?

11. Birgit de Cnodder 11 NEEN!

12. Verschillende typen partner geweld… Birgit de Cnodder 12  … hebben verschillende oorzaken  … kennen een verschillende ontstaansgeschiedenis en ontwikkelingstraject  … hebben verschillende effecten & gevolgen  … kennen een verschillende dynamiek  … vindt plaats vanuit verschillende motivatie  … vereisen verschillende interventie strategieën

13. Symmetrisch Complementair Birgit de Cnodder Vechtpaar, zijn aan elkaar gewaagd, geweld wordt over en weer gebruikt Ene partij controleert en intimideert, de andere is angstig en ondergeschikt (1) Relationeel geweld: 2 typen 13 Bron: Justine van Lawick, 2007

14. Symmetrisch (1) Belangrijkste kenmerk: VERLIES CONTROLE Geweld NIET intentioneel Birgit de Cnodder 14 Bron: Justine van Lawick, 2007

15. Complementair (1) Belangrijkste kenmerk: CONTROLE Gebruikt geweld intentioneel Terreur! Birgit de Cnodder 15 Bron: Justine van Lawick, 2007

16. Symmetrisch Complementair Birgit de Cnodder Situationeel bepaald geweld Intiem terrorisme kan leiden tot gewelddadig verzet Relationeel geweld: dynamiek en context 16 Bron: Justine van Lawick, 2007

17. Symmetrisch Complementair Birgit de Cnodder Winnen Aandacht Schaakmat zetten etc Relatie controleren Relationeel geweld: Motivatie 17 Bron: Justine van Lawick, 2007

18. Interventies? Birgit de Cnodder Daderbehandeling & slachtofferopvang OF Partnerrelatietherapie? Hangt af van het type geweld! 18

19. Bij symmetrisch geweld: bij voorkeur PRT Birgit de Cnodder 19  T.O. & agressieregulatie  Oorzaak van conflict opzoeken  Communicatietraining: waar gaat het echt over?  Toezicht op middelenmisbruik

20. Birgit de Cnodder Altijd samen in behandeling? 20

21. Birgit de Cnodder NEEN! 21

22. Exclusiecriteria partnerrelatietherapie Birgit de Cnodder  Verregaande mate van dissociatie en afsplitsing van geweld; gevoel van totale hopeloosheid  Psychoses  Fors middelen misbruik en afhankelijkheid  Fors complementair geweld  Voortdurende angst bij ten minste een van beide  Schaamteloos rechtvaardigen van geweld 22

23. Bij complementair geweld: slachtoffer Birgit de Cnodder  Veiligheidsplan (eventueel naar TVO)  Lange termijn ondersteuning  Alternatieven zoeken i.p.v. gewelddadig verzet  Krachtbronnen versterken om relatie te beëindigen  Ondersteuning na beëindiging relatie 23

24. Bij complementair geweld: dader Birgit de Cnodder Gedwongen behandeling vaak wenselijk  Agressie regulatietraining  Controle  Psycho – educatie (NIET bij psychopathie) 24

25. Sleutelwoorden complementair geweld  Langer durend  Herhaald  Gebruik geweld intentioneel  Controle  Context van terreur  Geen verweer mogelijk  Geen uitweg  Isolatie Birgit de Cnodder 25

26. Handige vragen om een inschatting te maken m.b.t. intiem terrorisme Birgit de Cnodder 26 Denkend aan je partner, zou je dan zeggen dat hij / zij:  … jaloers of bezitterig is?  … probeert ruzies uit te lokken?  … je belet om contact te hebben met familie of vrienden?  … er op staat aldoor te weten in wiens gezelschap je verkeerd?  … scènes maakt en je belachelijk maakt in het bijzijn van anderen?  … je het gevoel geeft dat je niks kan?  … schreeuwt en scheldt?  … je bang maakt?  … voorkomt dat je inzage hebt in jullie financiën en/of kan beschikken over eigen geld?

27. DUS Birgit de Cnodder  Bij SYMMETRISCH geweld: Toeleiden naar partnerrelatietherapie  Bij COMPLEMENTAIR geweld: Veiligheid handhaven voor slachtoffer 27

28. Oefenen met uitvragen van geweld Birgit de Cnodder 28  Bespreek in 2-tallen een casus.  Bespreek of je op basis van de informatie argumenten hebt om te spreken van symmetrisch of complementair geweld.  Als je te weinig informatie hebt om een uitspraak te doen, welke vragen zou je dan alsnog stellen, in een volgend gesprek?

29. Dader= Slachtoffer Slachtoffer = Dader Birgit de Cnodder Overgang van dader / slachtoffer denken naar systemisch denken bij symmetrisch geweld heeft een wetenschappelijk gefundeerde reden 29

30. kokergedachte Birgit de Cnodder “Alle partnergeweld is vooral een probleem van mannen die hun vrouw willen overheersen en onderdrukken, mannen zijn daders en vrouwen zijn slachtoffers.” 30 Bron: Justine van Lawick, 2007

31. Daderbehandelingen… Birgit de Cnodder  … die uitgaan van de hypothese dat geweld wordt toegepast door mannen die hun vrouw willen overheersen en onderdrukken blijken tot nu toe nauwelijks effectief in het verminderen van recidives.  Bijvoorbeeld:  Meta-analyses effectudies: Babcock & LaTaillade (2000) Babcock, Green & Robie (2004) Feder & Wilson (2005)  Mannelijk geweld blijkt meer samen te hangen met ervaren machteloosheid dan met macht, Dutton (1994)  bij slechts 9,6% van paren blijkt dominantie van man, Coleman & Straus (2004) 31 Bron: Justine van Lawick, 2007

32. Slachtofferbehandelingen… Birgit de Cnodder  … schieten tekort in de aandacht voor het aandeel van vrouwen in geweldsproblematiek.  Bijvoorbeeld:  40% vrouwelijke slachtoffers van mannen in een verplichte daderbehandeling melden geweld te initiëren, Gondolf (1996)  Vrouwen blijken in partnerrelaties even gewelddadig als mannen (meta studie over 60.000 paren), Archer (2000)  Veel partnergeweld is wederzijds, Davies et. al. (1995) 32 Bron: Justine van Lawick, 2007

33. Systemisch denken Birgit de Cnodder  Na diagnostiek: gaan naar erkenning van beiden zonder bagatelliseren van incident en met aandacht voor beider aandeel in de relatiedynamiek  Kijken naar ‘kwaliteit en eigen bouwstenen’: individueel SPO  Kijken naar persoonlijke mogelijkheden en beperkingen middels o.a. een IQ test 33

34. De hulpverlening Birgit de Cnodder Systemische taxatie van de problematiek: Relatiedynamieken, persoonlijke factoren & context, leidt tot plan van aanpak met aandacht voor alle betrokkenen en hun context  Veiligheid centraal  Stress factoren, schulden, verslavingen aanpakken  Training in geweldloos conflicten hanteren en grenzen stellen essentieel 34

35. Effecten ven relationeel geweld op kinderen  Angstklachten  Slaapstoornissen  Slecht eten  Veel huilen  Bedplassen  Depressie  Leerproblemen  Pesten  Gepest worden  Opstandig gedrag  Terugtrekken  Problemen met andere kinderen  Etc Birgit de Cnodder 35

36. Wat ‘leren’ kinderen van relationeel geweld? Birgit de Cnodder Wat kunnen jongens ‘leren’?  Geweld (door mannen en/of vrouwen) is normaal  Mannen zijn gewelddadig  Vrouwen zijn manipulatief  Mannen hebben geen respect voor vrouwen  Vrouwen vernederen mannen  Problemen los je op met geweld  Verwarring over gender rollen  … 36

37. Wat ‘leren’ kinderen van relationeel geweld? Birgit de Cnodder Wat kunnen meisjes ‘leren’?  Geweld (door mannen en/of vrouwen) is normaal  Geweld (door mannen) is normaal  Vrouwen mogen manipuleren  Geweld moet je accepteren in een relatie  Vrouwen krijgen/verdienen geen respect  Mannen zijn onbetrouwbaar  Verwarring over de gender rollen  … 37

38. Oefenen met motiveren Birgit de Cnodder  Hoe introduceer je een training voor slachtoffers?  Hoe motiveer je een groep vrouwen die zich vooral slachtoffer voelt?  Gebruik je het argument van ‘de kinderen’? 38

39. DAG 2 Birgit de Cnodder 39

40. 40 Programma 16 december 2010  Systemisch denken en werken: toepassing bij de slachtoffergroep; werkboek  Hoe zit het met persoonlijkheidsstoornissen?  Training vs behandeling/begeleiding  Oefenen 40 Birgit de Cnodder

41. 41 Beslisboom: welke groep? Birgit de Cnodder Aanmelding Symmetrisch Complementair Twijfel Second opinion AFPNSlachtoffer: Vrouwengroep (MJD) daarna eventueel individuele therapie (psyQ trauma) Toeleiden naar PRT (AFPN) Indien niet meteen te motiveren dan via vrouwengroep (MJD) naar PRT (AFPN) Na training en indien PRT n.v.t. eventueel individuele therapie (AFPN of psyQ) Eerste gesprek: taxatie symmetrisch of complementair geweld? 4141

42. 42 Waarom kunnen ‘daders’ en ‘slachtoffers’ baat hebben bij PRT?  Het meeste relationeel geweld is symmetrisch / situationeel bepaald  Geweld is aldus een ‘monster TUSSEN twee mensen’ en niet van iets van één van beiden  Hét kenmerk van dit type relationeel geweld is ESCALATIE die plaatsvindt tussen twee mensen 42 Birgit de Cnodder

43. 43  Kalmeren (tijdig een time-out nemen)  Uitgestelde reactie (tot 10 tellen)  Frustratietolerantie (je hebt/krijgt nu eenmaal niet altijd gelijk) Echter: In je eentje kan je niet de-escaleren Centraal thema in de training: De-escaleren 43 Birgit de Cnodder

44. 44 Intern: stilte oorlog Extern: veldslag Zwijgen Terugtrekken Vermijden Aanvallen Verdedigen Schreeuwen Exploderen Willen overtuigen Willen winnen Escalaties: 2 typen 44 Birgit de Cnodder Bron: Justine van Lawick, 2007

45. 45 Waarom ontstaat een escalatie? Onveilige hechting in combinatie met Stress 45 Birgit de Cnodder

46. 46 Stress theorie Time-Out Stress Emoties, oudere deel van je hersenen Denken, nieuwere deel van je hersenen Emoties Denken 46 Birgit de Cnodder Bron: Justine van Lawick, 2008

47. 47 Hechting  Hechting is een wederkerige en diepgaande emotionele en fysieke relatie,in eerste instantie tussen een kind en zijn ouder. Hechting vereist de fysieke en emotionele beschikbaarheid & afstemming van zowel kind als ouder.  Hechting is de basis voor alle latere relaties en kan veilig of beschadigd zijn. 47 Birgit de Cnodder

48. 48 Veilige hechting in volwassen relaties is zeker weten dat…  … je je partner kan bereiken (toegankelijkheid)  … je partner zich emotioneel voor je openstelt (ontvankelijkheid)  … je partner je in je waarde laat als je je kwetsbaar opstelt (betrokkenheid) Centrale vraag is dus: Ben je er voor me als ik je nodig heb, als ik me kwetsbaar voel, kan ik dan op je rekenen? (Johnson, 2004)? 48 Birgit de Cnodder

49. 49 Onveilige hechting in volwassen relaties is er Wanneer je geleerd hebt dat …  … anderen niet werkelijk geïnteresseerd zijn in en / of niet adequaat reageren op jouw behoeften. en / of  … je uiteindelijk niet in staat bent om op een adequate manier aandacht te vragen voor je behoeften. 49 Birgit de Cnodder

50. 50 Centraal bij onveilige hechting staat steeds: angst voor afwijzing en / of verlating Birgit de Cnodder

51. 51 Helaas:  Angst maakt kwetsbaar  Kwetsbaarheid tonen vereist dat je durft te rekenen op geruststelling van de ander  Deze voorwaarde is niet voldaan bij een onveilige hechting; angst wordt daarom overdekt door boosheid  Dit vermindert de kans dat de ander kan reageren op waar het werkelijk over gaat Birgit de Cnodder

52. 5252 Ruzies…  … ontstaan meestal als partners een boodschap van de ander ‘vertalen’ in een wezenlijke afwijzing en de basisvraag bij de hechting negatief beantwoordt zien: neen, ik kan niet op je rekenen, ik tel niet voor je, je neemt me niet serieus etc.  … gaan daarom vaak over kleine dingen van grote betekenis (oude pijn wordt getriggerd!)  … genereren aldus stress  … belemmeren dan het redelijk denken  … leiden op die manier tot escalaties Birgit de Cnodder

53. 53 De-escaleren  Uit je eigen belevingswereld stappen, inleven in ideeën en gevoelens van de ander zonder jezelf te verliezen  Doorvragen: wat bedoel je? Hoe zie jij dat?  Verschil van standpunten en belevingen aanvaarden en waarderen  Aanvaarden dat er meerdere perspectieven kunnen zijn (subjectieve waarheid)  Nuanceren en relativeren, kleur in plaats van zwart / wit  De inhoud centraal houden, zich beperken tot wat er nu aan de orde is en geen oude koeien uit de sloot halen  Zoeken naar verbinding, compromissen 53 Birgit de Cnodder Bron: Justine van Lawick, 2007

54. 54 Echter…  Om te kunnen de-escaleren, moet je dus eerst weer kunnen nadenken  Om te kunnen nadenken, moeten heftige emoties eerst afnemen  Voordat heftige emoties kunnen zakken, moet je eerst UIT de situatie stappen 54 Birgit de Cnodder

55. 55 Daarom Staat de Time – Out centraal in de training Veiligheid voorop! 55 Birgit de Cnodder

56. 56 Centraal in de training: Time – Out (T.O.) STA STIL STOP GA WEG KOM TERUG 56 Birgit de Cnodder

57. 57 Effect T.O. die beide partners goed toepassen Birgit de Cnodder 57 Stress Nadenken + lichamelijke signalen T.O. Veiligheid Stress Contact Boosheid 57

58. 58 Andere onderdelen van de training Relationeel Geweld  Waarom stoppen met geweld  Time-out  Rode lappen  Ontremmers  5 G- ‘s  Denkfouten 58 Birgit de Cnodder

59. 59 Een Time-Out verdragen is een hele kunst  Oefening Birgit de Cnodder 59

60. 60 Waarom escaleren sommige stellen sneller dan anderen? Bij gewelddadige mensen worden gevonden:  Persoonlijkheidsstoornissen (Onveilige gehechtheid!) bvb. Borderline  Schaamtegevoeligheid (krenking)  Traumareacties Birgit de Cnodder 60

61. 61  Dichotoom denken  Patroon van heftig verlopende, wisselende relaties  Wisselende zeer heftige stemmingen  Woede uitbarstingen, niet in overeenstemming met de situatie  Acting-out gedrag met zelfdestructieve inhoud  Grote verscheidenheid aan problematiek, chaotische organisatie van het dagelijks leven  Voelen-doen i.p.v. voelen, denken, doen  Snelle en appellerende hechting aan therapeut die geïdealiseerd wordt of totale afwijzing van hulp Aanwijzingen voor stoornis in de ph Birgit de Cnodder

62. 62 Hulpvraag geformuleerd door de cliënt  Cliënt meldt zich vaak in crisis  Basiscognities: (o.a. Ik heb mensen nodig, maar ze laten me allemaal in de steek; ik heb niemand nodig)  Kernaffect:  Angst ( verlating en existentiële angst)  intense somberheid (leegte)  woede  Handelingsschema:  De wereld indelen in goed/slecht en zwart/wit  Impuls gestuurd handelen  Chaotische handelingsorganisatie Birgit de Cnodder

63. 63 Hulpvraag geformuleerd door de familie/systeem  De familie/ partner voelt zich vaak uitgeput, wanhopig en machteloos, vanwege het gebrek aan zelfdiscipline en grilligheid in het gedrag van de cliënt  Dit maakt dat de familie/ partner ook regelmatig een groot appèl doen op de hulpverlening Birgit de Cnodder

64. 64 Waar loopt de hulpverlener tegen aan in het contact?  Frequente crisis situaties  Dwingend appel op een speciale behandeling & veel tussendoor telefoontjes en brieven, waardoor de therapeut zich klemgezet voelt en moeite heeft met stellen van grenzen  Therapeut kan zich machteloos gaan voelen en aan eigen competentie gaan twijfelen, waardoor hij zich kan laten verleiden tot het verleggen van zijn grenzen Birgit de Cnodder

65. 65 Communicatie van cliënt wordt kenmerkt door  Herhalen van standpunten  De ander willen overtuigen  Aanvallen  Verdedigen  Willen winnen  Van alles erbij halen  Verwijten horen in alles wat de ander zegt  Verschil van mening opblazen tot principiële tegenstellingen  Theoretiseren, generaliseren  Mensen aan je kant krijgen  Zwart/wit beelden  Stereotyperingen, karikatuur schetsen Birgit de Cnodder Bron: Justine van Lawick, 2007

66. 66 LET OP Dit is besmettelijk!!!! Birgit de Cnodder

67. 67 Parallelprocessen, een factor om alert op te zijn!  Wat is het? Vanuit oprechte gedrevenheid en uitgaande van het belang van je eigen cliënt alleen het eigen stuk binnen het geheel zichtbaar maken / zien. Meeveren met wat jouw cliënt, slechts onderdeel van het geheel (!), inbrengt.  Hoe herken je het? Onderlinge spanningen en moeizame samenwerkings- verbanden waarbij iedereen achterblijft met het gevoel dat de ander niet begrijpt wat je probeert bij te dragen. 67 Birgit de Cnodder

68. 68 Gevolg parallelprocessen  Is het monster tussen de samenwerkende partijen & gooit vaak roet in het samenwerkingseten !  Zowel binnen de eigen organisatie als tussen keten of netwerkpartners  Kan je blik vertroebelen en je hinderen in het creatief denken ‘outside the box’ 68 Birgit de Cnodder

69. 69 Hoe parallelprocessen ondervangen? Cliëntsysteem helpen = gezamenlijk doel Daarom: Blijvend overleg & samenwerking zoeken 69 Birgit de Cnodder

70. 70 Referenties Birgit de Cnodder  J. van Lawick, PP Geweld in families, bijzonder gewoon. NtVP congres dd 28-11-2007 (1)  Michael P. Johnson, Ph.D., PP Intimate Terrorism and Other Types of Domestic Violence, dd 14-10-2008  J. van Lawick, PP Van huiselijk geweld naar familiaal huiselijk geweld, een systemische visie. dd 17-11-2008  Johnson, S.M. (2004). The Practice of Emotionally Focused Couple Therapy: Creating Connection, 2nd edition. New York, NY: Brunner/Mazel (now Brunner /Routledge). 7070

71. 71 Verder lezen?  M. Groen & J. van Lawick (2008). Intieme Oorlog.Van Gennep uitgeverij  A. Fruzetti (2006). The High Conflict Couple.New Harbringer Publications, Inc.  P. Dijkstra (2005). Omgaan met hechtingsproblemen. Bohn Stafleu van Loghum  S. Johnson (2010). Houdt me vast. KOSMOS uitgeverij  J.L. Herman (2010). Trauma en herstel. Wereldbibliotheek.  Gehele themanummer Huiselijk Geweld (december 2010) op www.NVRG.nl  Literatuur lijst verstrekte artikelen 71 Birgit de Cnodder

72. 72 Tot slot HARTELIJK DANK VOOR JULLIE BELANGSTELLING 72 Birgit de Cnodder

73. Deze presentatie is een onderdeel van een tweedaagse training die ik samen met mijn collega Janny Bylsma, systeemtherapeut, verzorgde. Deze handout betreft alleen mijn eigen bijdrage aan de training. Ik ben Justine van Lawick dank verschuldigd voor de manier waarop ze mijn kennis over het onderwerp vergroot heeft. Hoewel het samenwerkingsverband tussen MJD en AFPN inmiddels niet meer in deze vorm bestaat, is de inhoud t.a.v. het onderwerp nog actueel; delen van de presentatie zijn terug te vinden in latere trainingen, al dan niet door mijzelf verzorgd. Janny Bylsma nam voornamelijk het gedeelte ‘toepassing time out training’ voor haar rekening en voorzag de deelnemers van praktische handvaten om de theorie in de praktijk te brengen. Ik verwijs graag naar haar bij belangstelling voor dit gedeelte van de training. Contact: info@praktijkdecnodder.nl www.prakijkdecnodder.nl Birgit de Cnodder 73

Daders slachtoffer en slachtoffers daders?

You are reading a preview.

Check these out next

Daders slachtoffer en slachtoffers daders?

More Related Content

Similar to Daders slachtoffer en slachtoffers daders? (6)

More from Birgit de Cnodder (6)

Recently uploaded (18)