2. 2
બ્રહ્મજ્ઞાન
માનવ જીવન અમૂલ્ય છે. જયારે માણસ આધ્યાત્મમક દ્રષ્ષ્િ
પ્રાપ્ત કરે છે, મયારે તેને માનવ જીવન અને પશુ જીવન વચ્ચે નો ભેદ
સમજાય છે. ‘સ્વ’ નો બોધ એ માનવ અને પશુ વચ્ચે ભેદ રેખા ધનમાાણ
કરે છે. સ્વ’ ની ઓળખમાું પણ હુું શરીર છું અને હુું આમમા છું, એમ
શરીર અને આમમા ની પણ અતી સ ૂક્ષ્મ ભેદ રેખા ધનમાાણ થાય છે.
‘હુું કોણ છું?’ એ પ્રશ્ન માનવી ને આધ્યાત્મમક માગા પર દોરી જાય છે.
શ્રદ્ધા ના દદપક વડે આધ્યાત્મમક માગા સુગમ અને સરળ બની જાય છે.
’અહું બ્રહ્માક્સ્મ’ એિલે હુું દદવ્ય આમમા છું. જયારે આમમજ્ઞાન થાય છે
મયારે જ માણસ સાચો પ્રેમ, શાુંધત અને આનુંદ ની અનુભૂધત કરે છે.
ભગા ધ્યાન એ ઉપાસના (સાધના) ની સરળ અને સુગમ
પદ્ધધત છે. તેમાું ભક્તત, જ્ઞાન અને યોગ નો સુગમ સમન્વય છે. ધ્યાન
એ દદવ્ય કમા છે.
આમમા સત, ચચત, અને આંનદ સ્વરૂપ છે. આમમા અજર,
અમર અને અધવનાશી છે.આમમા ધનરુંજન ધનરાકાર અને ધનરામય છે.
આમમા ધનમય શુદ્ધ. બુદ્ધ, મુતત પૂણા અને પધવત્ર છે.માણસ જેનુું ધ્યાન
કરે છે, ચચિંતન કરે છે તેવો તે થાય છે. અને તેમાું તેના ગુણો ઉતરે છે.
આમ ભગા ધ્યાન દ્વારા વ્યક્તતનો સવાાંગી ધવકાસ થાય છે, અને
જીવનમાું સુખ સમૃદ્ધદ્ધ અને સાચી શાુંધત મેળવે છે.
તો આવો…. આપણે ભગા ધ્યાન શીખી, ઉપાસના કરી ‘સ્વ’
ની સાચી ઓળખ મેળવી, માનવ જીવન ને તેના સાફલ્ય તરફ લઈ
જઈએ ...
॥ અહું બ્રહ્માક્સ્મ ॥
3. 3
પરમ ધ્યાન
૧. ગુરુમંત્ર ૨. આત્મબોધ ૩. ઉપિેશ ૪. ઉપાસના
Mind alone is the cause of people’s bondage and liberation.
When attached to the object, it leads to bondage. When free
from objects, it leads to liberation.
Five States of the Mind
क्षिप्तं मूढं विक्षिप्तमेकाग्रं निरुध्धममनत चित्तभूमयः ।
Kshipta (agitated/scattered) Mudha (dull, lethargic)
Vikshipta (partially focused) Ekagra (one-pointed)
Niruddha (fully controlled).
અક્ષરબ્રહ્મ = ગુરુમુંત્ર
૧- હાથ ની મુઠી ખોલ બુંધ કરવી.
૨- ઊંડો શ્વાસ લઇ વૈખરી (ઉચ્િારણ) વાણીથી મુંત્ર નો જાપ કરવો.
૩- શ્વાસ ની ફરીથી જરૂર જણાય મયારે નાકે થી જ શ્વાસ લેવો.
૪- આંખો બુંધ કરી ગુરુની મૂધતિ નુું ધ્યાન કરવુું.
સુચભક્ષા = સધવચાર સમાધધ
૧- આંખો બંધ કરી શરીર ને શશશિલ કરવું.
૨ હં દિવ્ય આત્મા છં - અહં બ્રહ્માક્સ્મ- એવો સિિ શવચાર કરવો.
( શ્રિણ – મનન - વનદિધ્યાસન )
શ્રિણ કરતાં મનન સોર્ણું ઉત્તમ છે. મનન કરતાં ધ્યાન લાખ ર્ણું ઉત્તમ છે.
4. 4
દિવ્ય દિયાયોર્
तपः स्वाध्यायेश्वर प्रणिधानानन क्रियायोगः ||
તપ, સ્િાધ્યાય અને ઈશ્વરપ્રચણધાન દિયાયોર્ છે.
तप = શરીર, ઇન્દ્રદ્રયો, પ્રાણ અને મન ને ઉચિત રીત અને અભ્યાસ થી
િશ કરિી તેને તપ કહે છે.
स्वाध्याय = શાસ્ત્ર અને સિગ્રંથો નો અભ્યાસ અને મંત્ર જપ સ્િાધ્યાય
છે.
ईश्वरप्रणिधान = શરીર, ઇન્દ્રદ્રયો, પ્રાણ અને મન ને ઈશ્વર ને સમવપિત
કરી િેિી તે ઈશ્વરપ્રચણધાન છે.
कायेन्द्रियसिन्द्ध्धरशुन्द्ध्धक्षयात्तपिः ||
તપ થી અશુદ્ધિના નાશ થિાથી શરીર અને ઇન્દ્રદ્રયો ની શુદ્ધિ થાય છે.
स्वाध्यायादिष्टिेवता िम्प्प्रयोगः ||
સ્િાધ્યાયથી ઇષ્ટિેિતા ની કૃપા થાય છે.
िमाधधसिन्द्ध्धरीश्वरप्रणिधानात् ||
ઈશ્વરપ્રણિધાન થી સમાધધ ની ધસદ્ધિ થાય છે.
Body - શરીર: शरीर माध्यं खलु धमम साधिं ॥
Pran - પ્રાણ : प्राणं बन्धिं सोम्य मिः ॥
प्राणं स्पन्दिं मिः। मिः स्पन्दिं प्राणं ॥
इन्द्न्ियाणां मिोिाथः मििाथस्तु मारुतः॥
Mind - ( મન, બુદ્ધિ, ચિત્ત, અહંકાર )
Soul - આત્મા ( જાગ્રત, સ્િપ્ન, સુષુપ્પ્ત, તુરીય. )
6. 6
વિભ ૂવત યોર્
िेशबरधन्द्श्ित्तस्य धारिा ॥१॥
ચિત્તની વૃવત્તને બહારના અથિા તો શરીરની અંિરના કોઇપણ
િેશ અથિા પિાથગમાં જોડી િેિાની દિયાને ધારણા કહે છે.
तत्र प्रत्ययैकतानता ध्यानम् ॥२॥
જે િસ્તુમાં ચિત્તને લર્ાડિામાં આિે તેમાં તે એકતાન બનીને િહેિા
માંડે, તેના વિના ચિત્તની વૃવત્ત બીજે ક્ાંય જાય નદહ, તેને ધ્યાન કહે છે.
तिेवार्थमात्रननर्ाथिं स्वरुपशूरयसमव िमाधधः ॥३॥
ધ્યાન કરતાં કરતાં ચિત્ત જ્યારે ધ્યેય પિાથગમાં ડૂબી જાય છે, પોતાના
સ્િરૂપને તદ્દન ભૂલી જાય છે, ને કેિલ ધ્યેયની જ સત્તા શેષ રહે છે,
ત્યારે સમાવધ થઇ એમ કહેિાય છે.
त्रयमेकत्र िंयमः ॥४॥
ત્રણે એકત્ર થાય અથિા કોઇ એક ધ્યેય પિાથગમાં એ ત્રણેનો પ્રયોર્
કરિામાં આિે, ત્યારે તેને સંયમના સંયુક્ત નામે ઓળખિામાં આિે છે.
तज्जयात्प्रज्ञालोकः॥५॥
સાધક જ્યારે સંયમ પર વિજય મેળિી લે અથિા તો જે િસ્તુમાં સંયમ
કરિા માંર્ે તેમાં સંયમ કરિાની સહજ શક્ક્ત મેળિી લે, ત્યારે તેની
બુદ્ધિ અલૌદકક પ્રકાશથી પ્રકાવશત બની જાય છે.
Focus attention on
(1) Naval Point - नासर् िि (2) Centre of the Chest - ह्रियं
(3) Throat - कण्ठ कू प (4) Third Eye - त्रत्र नेत्र
(5) Top of the head - मूधथज्योनतषि
7. 7
Focus Attention On
(1) Naval Point - नासर्िि
(2) Centre of the Chest - ह्रियं
(3) Throat - कण्ठ कू प
(4) Third Eye - त्रत्र नेत्रं
(5) Top of the head - मूधथज्योनत
नासर्ििे कायव्यूहज्ञानम् ।
हृिये धित्तिंषवत्।
कण्ठकू पे क्षुन्द्त्पपािाननवृषत्तः ।
मूधथज्योनतषि सिद्धिशथनम् ।
9. 9
આનુંદ ધ્યાન
જ્ઞાનશક્તત
અન્નમયકોષ = દદવ્ય દક્રયા(શારીદરક દક્રયા)
૧- હાથ ની મુઠી ખોલ બુંધ કરવી.
૨- ધવચાર કરવો - બ્રહ્મ ભાવના કરવી. (અહું બ્રહ્માક્સ્મ)
૩- આંખો બુંધ કરી ગુરુની મૂધતિ નુું ધ્યાન કરવુું.
પ્રાણમય કોષ = પ્રાણ સાધના (પ્રાણાયામ)
શ્વાસ ને બહાર કાઢી બહાર રોકવો. (બાહ્ય સ્થુંભ વૃધિ)
મનોમય કોષ = અસુંગયોગ (માનસપૂજા)
આંખો બુંધ કરી પરમામમાના ધવગ્રહ ( મૂધતિ )ની પૂજા કરવી.
( સગુણ બ્રહ્મ = ની ઉપાસના કરવી. )
ધવજ્ઞાનમય કોષ = સુચભક્ષા (સધવચાર સમાધધ)
આંખો બંધ કરી શરીર ને શશશિલ કરી - હં દિવ્ય આત્મા છં-
અહં બ્રહ્માક્સ્મ- એવો સિિ શવચાર કરવો. (શનર્ુણ બ્રહ્મ ઉપાસના)
આનુંદમય કોષ = અક્ષરબ્રહ્મ (ગુરુમુંત્ર)
ઊંડો શ્વાસ લઇ વૈખરી વાણી થી મુંત્ર નો જાપ કરવો, અને શ્વાસ ની ફરીથી
જરૂર જણાય મયારે નાકે થી જ શ્વાસ લેવો. સાથે સાથે હાથની મુઠી ખોલ
બુંધ કરવી. (પરબ્રહ્મ). આંખો બુંધ કરી ગુરુની મૂધતિ નુું ધ્યાન કરવુું.
નોધ: (પ્રથમ અક્ષરબ્રહ્મ (ગુરુમુંત્ર) અને પછી સુચભક્ષા ની ઉપાસના કરિી)
10. 10
ચચદાકાશ ધ્યાન
દદવ્ય કુુંડચલની
આમમા ની દક્રયાશક્તત ને કુુંડચલની કહે છે, ગુરુ કૃપા થી
તમારી કુુંડચલની જાગૃત થઇ છે, તેથી મન ને શાુંત કરી અને જે શક્તત
કામ કરી રહી છે તેને સાક્ષી ભાવે જોવુું.
सुप्ता गुरुप्रसादेन यदा जाग्रनत कु ण्डली ।
तदा सर्ााणि पद्मानन भिध्यन्ते ग्रन्थयोपप च ॥
When the sleeping Kundalini awakens through the grace
of the Guru, all the lotuses and knots are pierced.
દક્રયાશક્તત
ॐ अर्धूताय नमः
દદવ્ય મુદ્રા
પુંચતમવ પૃથ્વી જલ અક્નન વાયુ આકાશ
ષડચક્ર મૂલાધાર સ્વાધધષ્ઠાન મણીપુર
અનાહત ધવશુદ્ધ આજ્ઞા સહસ્ત્રાર
કમેષ્ન્દ્રય િાક્ પાચણ પાદ ઉપસ્થ પાયુ
જ્ઞાનેષ્ન્દ્રય શબ્દ સ્પશા રૂપ રસ ગુંધ
ચચદાકાશ દીપજ્યોધત
દદવ્ય પ્રણામ (साष्टाङ्ग प्रणाम)
11. 11
સગુણ બ્રહ્મ ધ્યાન
( દદવ્ય ભક્તત )
હરે રામ હરે રામ રામ રામ હરે હરે
હરે કૃષ્ણ હરે કૃષ્ણ કૃષ્ણ કૃષ્ણ હરે હરે
Step By Step – dance, one will speak, other will follow.
( દદવ્ય જ્ઞાન )
શ્રિણ – મનન - વનદિધ્યાસન
હુું દદવ્ય આમમા છું.
અહું બ્રહ્માક્સ્મ ( अहं ब्रह्मास्स्म )
શબ્દબ્રહ્મ ધ્યાન
શ્વાસ અંદર જાય ત્યારે - સ્મરણ
ॐ ગુરુ ॐ
શ્વાસ બહાર જાય ત્યારે - સ્મરણ
ॐ ગુરુ ॐ
( શ્વાસે શ્વાસે સુવમરન (નામ સ્મરણ) કરે દ્ધિધા ન રહે કોઈ.)
12. 12
ભદ્ર સૂક્ત
અંતર મન માં દિવ્ય સંસ્કાર
Positive suggestions
Sow a seed in inner conscious mind
૧. ગુરુ ૨. આશ્રમ ૩. સ્િયં ૪. સહાધ્યાયી.
(1) સહાધ્યાયી = શરીર ને સંપૂણગ શીથીલ કરો, આંખો ને બંધ કરો,
શ્વાસ ની ર્વત ને એકિમ ધીમી કરો, વત્રનેત્ર પર સંયમ કરો.
(त्रयमेकत्र िंयमः)
(2) સહાધ્યાયી ને કલ્યાણકારી સ ૂિનો (ભદ્ર સ ૂક્ત) કરો.
(मरत्रमूलं गुरुवाथक्यं)
(3) કલ્યાણકારી િાક્ો(ભદ્ર સ ૂક્ત) સ ૂિનો િારે િારે િોહરાિો.
(4) પ્રભુમાં શ્રિા રાખો. (श्रद्धावान् लर्ते ज्ञानम् )
(5) ૧૦ િાર, ॐ ગુરુ ॐ બોલો અને સહાધ્યાયી ને ધ્યાન માંથી
બહાર આિિા કહો, શરીર નુંહલન િલન કરી ઉભા થિા કહો.
Conscious Mind: where our will power, reasoning and short term
memory exists, this is where most people try to make
changes........... And fail.
Subconscious Mind: where our habits are formed and where
permanent memory is stored. This is where true changes take place
in our ‘hard drive’ of our mind’s computer and where
Bhadra Sukta (ભદ્ર સ ૂક્ત) is able to replace unwanted “programs”.
Unconscious Mind: where our automatic body function and
immune system are controlled.
13. 13
Physical Health
અન્નમયકોષ
शरीर माध्यं खलु धमम साधिं ॥
1. Circadian Rhythms:
4:00 AM to 12:00 PM Elimination
12:00 PM to 8:00 PM Appropriation
8:00 PM to 4:00 AM Assimilation
2. Fasting: ( उपिास ) - विषया विनिितमन्ते निराहारस्य देहहिः ।
3. Healthy food: िान्द्त्वक आहर – Uncooked – ननरन्द्नन
अन्िमयं हह सोम्य मिः (छान्दोग्य ६/५/४)
જેવું અન્ન હોય છે, તેવુ જ મન બને છે.
आहार शुध्धौ सत्ि शुन्द्ध्धः (छान्दोग्य २/२६/२)
ભોજનની શુદ્ધિથી મન ( અંતઃકારણ ) ની શુદ્ધિ થાય છે.
1. More Vegetables. 2. SeasonalFruits.
3. Less Grains and Pulses. 4. Stop Tea and Coffee.
4. Physical Exercise: 1. પંિામૃત 2. દદવ્ય કવચ 2. કિમ તાલ.
14. 14
ધ્યાન પ્રયોર્
અન્નમયકોષ
(1) પંિામૃત = હસ્ત મુખ દક્રયા, જીહ્વા ચાલન, ઉિર િાલન, કરમૂલ દક્રયા,પાદ તાડન.
(2) દદવ્ય કવચ.( સહજ અંર્ િાલન) - હાથ, પગ, ગળું, આંખ, કમર.
(3) પરમ ધ્યાન = ગુરુ મંત્ર = કિમ તાલ. (Motor Cortex)
દિવ્ય દિયા યોર્
(4) પ્રાથગના અને ક્સ્થવત Prayer and Posture.
(5) પ્રાણ સાધના Breathing & Kriya Practise.
(6) પ્રાણ અિલંબન Divya Kriya Yoga.
વિભૂવત યોર્
(7) Focus on Naval Point - नासर् िि
(8) Focus on Centre of the Chest - ह्रियं
(9) Focus on Top of the head - मूधथ ज्योनत
દદવ્ય નાદ ધ્યાન
(10) Breathing and focus - ર્રૂડ યોર્.
(11) Word (PrimordialSound) - દિવ્ય નાિ.
(12) આત્મ સ્મરણ = સવિિાર સમાવધ = વનદિધ્યાસન.
શ્રી અવધ ૂત આનુંદ
(અરવલ્લી ના યોગી)
(I neither teach nor transform only enlighten you)
E-mail: bhargdhyan@gmail.com
Mobile: 98 20 11 95 63 / 88 79 45 24 45
