Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Jar, shock tool ve intensifier
- 1. JAR, SHOCK TOOL VE INTESIFIER Abdulkadir TEKİN Danışman tekin.3@osu.edu
- 2. • Jar Nedir? • Jar Çalışma İlkesi • Jar Tipleri • Jar Tiplerinin Karşılaştırılması • Jar Kullanımında Karşılaşılan Problemler • Maksimum Çalıştırılma Süreleri • Dizi İçerisinde Jar Pozisyonunun Belirlenmesi • Jar-Up ve Jar-Down Hesaplamaları • Intensifier Nedir? • Shock Tool Nedir? 2 Sunum Akışı tekin.3@osu.edu
- 3. • Jar bir çeşit hidromekanik yada sadece mekanik özelliklerde enerji depolama aygıtıdır • Sondaj dizisinin sıkışan bölümüne uygulanan darbe etkisi ile dizinin serbest kalmasına yardımcı olur • Sondaj dizisinde bulunması çok pahalıya mal olabilecek fishing, back off operasyonlarınınım engellenmesi için bir avantaj sağlamaktadır 3 Jar Nedir? tekin.3@osu.edu
- 4. 4 Jar Nedir? Potansiyel Enerji Depolanan Enerji Kinetik Enerji Jar dizi elemanları üzerinde enerji depolanmasına olanak sağlayan bir ekipmandır. tekin.3@osu.edu
- 5. 5 Jar Çalışma İlkesi Gerdirme Kuvveti Jar nötr pozisyonda Depolanmış enerji Kinetik Enerji tekin.3@osu.edu
- 6. 6 Jar Çalışma İlkesi Mandrel Sondaj dizisi ile bağlantı sağlayarak platform dan uygulanan çekme kuvvetini tetik mekanizmasına aktarır Anvil Çekme kuvveti sonunda mandrel in boşa çıkması ile oluşacak darbeyi üzerine alır Tetik Mekanizması Mandrel üzerine uygulanan çekme kuvvetini set değerine kadar sönümler, set değeri aşıldığında serbest kalarak vurma işlemine olanak sağlar Jar özet olarak üç ana bölümden oluşur; • Mandrel • Tetik Mekanizması • Anvil tekin.3@osu.edu
- 7. • Çalışma prensibine göre jarlar üç grupta sınıflandırılırlar 7 Jar Tipleri Hidrolik Jar Mekanik Jar Hidromekanik Jartekin.3@osu.edu
- 8. 8 Jar Tipleri Hidrolik Jar Mekanik tetikleme sistemi yoktur. Jar hidrolik olarak tetiklenir ve vurur Sondaj esnasında valf nötr pozisyondadır tekin.3@osu.edu
- 9. 9 Jar Tipleri Hidrolik Jar Mekanik tetikleme sistemi yoktur. Jar hidrolik olarak tetiklenir ve vurur Jarlama yapılması için splined mandrel yukarı doğru gerdirilir tekin.3@osu.edu
- 10. 10 Jar Tipleri Hidrolik Jar Mekanik tetikleme sistemi yoktur. Jar hidrolik olarak tetiklenir ve vurur Sondaj dizisi gerili vaziyette tutuluyor (Hydraulic Time Delay) tekin.3@osu.edu
- 11. 11 Jar Tipleri Hidrolik Jar Mekanik tetikleme sistemi yoktur. Jar hidrolik olarak tetiklenir ve vurur Valf geniş yüzey alanına çıkarak jarlama işlemi gerçekleşiyor tekin.3@osu.edu
- 12. 12 Jar Tipleri Mekanik Jar Jar mekanik olarak tetiklenir ve tüm aktivasyon mekanizması mekaniktir tekin.3@osu.edu
- 13. 13 Jar Tipleri Mekanik Jar Jar mekanik olarak tetiklenir ve tüm aktivasyon mekanizması mekaniktir. Jay Stem Jay Rollers Barrel tekin.3@osu.edu
- 14. 14 Jar Tipleri Mekanik Jar Jar mekanik olarak tetiklenir ve tüm aktivasyon mekanizması mekaniktir. Barrel Spring Stem Torque Spring tekin.3@osu.edu
- 15. 15 Jar Tipleri Mekanik Jar Jarlama için Polished Stem ve bağlı olarak Joy Stem yukarı doğru gerdirilir tekin.3@osu.edu
- 16. 16 Jar Tipleri Mekanik Jar Joy Stem’in yukarı doğru gerdirilmesi ile Joy Rollers bulundukları yuvalardan kurtulmak için zorlanır tekin.3@osu.edu
- 17. 17 Jar Tipleri Mekanik Jar Joy Stem’in gerdirilme miktarı Torque Springs ile set edilen değere ulaştığında stem boşa çıkarak jarlama işlemi gerçekleşir tekin.3@osu.edu
- 18. 18 Jar Tipleri Hidromekanik Jar Tetikleme mekanizması mekaniktir. Jar mekanik olarak tetiklendikten sonra hidrolik jarlama/bumberlama gerçekleşir. tekin.3@osu.edu
- 19. 19 Jar Tipleri Hidromekanik Jar Hydraulic Chamber Latch Chamber • Jar Nötr Pozisyondatekin.3@osu.edu
- 20. 20 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Jarlama yapılması Metering Device Latch Collet Set Dizi yukarı doğru çekiliyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 21. 21 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Latch collet set değeri aşılıyor Metering Device Latch Collet Set Dizi yukarı doğru çekiliyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 22. 22 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Hydraulic Delay başlıyor Metering Device Latch Collet Set Dizi sabit tutuluyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 23. 23 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Hydraulic Delay süresi sonunda akış valf üzerinden gerçekleşir Metering Device Latch Collet Set Dizi sabit tutuluyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 24. 24 Jar Tipleri Hidromekanik Jar Knocker mandrel splined housing üzerinde vurma etkisi oluşturur. • Knocker mandrel yukarı doğru hızlıca kayacaktır Metering Device Latch Collet Set Sıkışık bölgeye yukarı yönlü darbe etkisi oluşur tekin.3@osu.edu
- 25. 25 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Jarın tekrar kurulması Metering Device Latch Collet Set Dizi ağırlığının bir kısmı serbest bırakılıyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 26. 26 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Jar nötr pozisyonda ve kurulu vaziyette Metering Device Latch Collet Set Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 27. 27 Jar Tipleri Hidromekanik Jar • Bumberlama yapılması Metering Device Latch Collet Set Dizi ağırlığı set değerini aşacak miktarda serbest bırakılıyor Dizi aşağı bölgeden sıkışık durumda tekin.3@osu.edu
- 28. 28 Jar Tipleri Hidromekanik Jar Splined mandrel seal housing üzerinde vurma etkisi oluşturur • Spline mandrel hızla aşağı doğru kayar Metering Device Latch Collet Set Dizinin sıkışık olduğu bölgede aşağı yönlü darbe etkisi oluşur tekin.3@osu.edu
- 29. 29 Jar Tiplerinin Karşılaştırılması Hidrolik Jar Mekanik Jar Hidromekanik Jar Jar kuyuda iken vurma değeri ayarlaması Jar üstüne konulacak DC miktarı kısıtlaması X X Dizi üzerinde bulunan tork değerinden etkilenme X X Yönlü kuyularda kullanıma uyguluk X Kuyu dibi sıcaklığından etkilenme tekin.3@osu.edu
- 30. 30 Karşılaşılan Problemler • Jar ile ilgili yaşanan sıkıntılarda ilk başvurulan gerekçe Jar Arızalıdır, Çalışmıyor tekin.3@osu.edu
- 31. 31 Karşılaşılan Problemler • Sondaj dizisi jarın üst kısmından bir bölgeden sıkışmıştır • Jar-up ve Jar-down değerleri yanlış hesaplanmıştır • POF (Pump Open Force) yüksek olmasından dolayı jar kurulamıyordur Dikkate Alınması Gerekli Faktörler: • Kuyu sürtünmesi çok yüksek olduğundan dolayı jar gerdirilemiyordur • Takım sıkışması esnasında dizi üzerinde tork kalmış olabilir (Mekanik jar etkilenir) • Hydraulic Delay süresi beklenmiyordur (hidrolik yada hidromekanik jarlar için) • Jar mekanizması bozulmuştur tekin.3@osu.edu
- 32. 32 Maksimum Çalıştırılma Süresi • Kuyu dibi sıcaklığı • Çalışılan RPM değeri Jar Maksimum Çalıştırılma Süresini Etkileyen Parametreler tekin.3@osu.edu
- 33. 33 Jar Pozisyonunun Belirlenmesi • Beklenen sıkışma tipi dikkate alınmalıdır Diferansiyel Mekanik • Stabilizer üzerinde en az iki DC bulundurulmalıdır Eğim rotasyon kaynaklı stress azaltılır Stabilizer üzerindeki sıkışmalarda impact etkisi artar Stabilizer üzerindeki sıkışmalarda back-off ta kolaylık sağlar Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar: • Planlanan WOB ağırlığı dikkate alınmalıdır Jar nötr point noktasından itibaren %50 Latch-up ve Latch- down ağırlık değerlerinde çalıştırılmalıdır Jar compression veya tension da çalıştırılabilir fakat tension da çalıştırılması tercih edilmelidir tekin.3@osu.edu
- 34. 34 Jar Pozisyonunun Belirlenmesi • BHA dizaynı dikkate alınmalıdır Jar üzerine DP lar burulmadan bumberlama yapılmasını sağlayacak kadar ağırlık değerine sahip DC yerleştirilmelidir. Jarın hemen üst kısmına hiç bir zaman kendi çapından daha büyük dizi malzemesi bağlanmamalıdır Jarın konumlandırılacağı yer cross over bağlantısının bulunduğu yerin en az iki DC aşağı veya yukarısında bulunmalıdır. Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar: • POF (Pump Open Force) etkisi dikkate alınmalıdır tekin.3@osu.edu
- 35. 35 Jar Pozisyonunun Belirlenmesi • POF (Pump Open Force) etkisi dikkate alınmalıdır Pressure Area Force POF (lbs) = Washpipe area (in2) x Bit pressure drop (psi) POF etkisi Jar-up değerini azaltıcı, Jar-down değerinin arttırıcı etki yaratır tekin.3@osu.edu
- 36. 36 Jar Pozisyonunun Belirlenmesi • Jarlama yapılmadan önce: Kulenin çekme dayanım değeri Jar maksimum tensile dayanım değeri DP tensile dayanım değeri mutlaka dikkate alınmalıdır. Dikkat Edilmesi Gerekli Hususlar: • Jar placement programları kullanılmalıdır tekin.3@osu.edu
- 37. 37 Hesaplamalar Jar-up ve Jar-down değerlerinin hesaplanabilmesi için bilinmesi gerekli veriler: Jar altı BHA ağırlığı: JAA Pump open force değeri: POF Kuyu sürtünmesi: F Jar kurma değeri: K (Normal şartlarda bu değer 0.2 ton civarındadır) Jar up değeri (jarın yukarı yönlü mekanik vurma değeri): JM Jarlama değeri (jarın yukarı yönlü istenilen vurma değeri): JU Jar down değeri (jarın aşağı yönlü mekanik vurma değeri): JD Tüm dizi ağırlığı: TDA tekin.3@osu.edu
- 38. 38 Hesaplamalar Jar altı BHA ağırlığı: JAA Pump open force değeri: POF Kuyu sürtünmesi: F Jar kurma değeri: K Jar up değeri: JM Jarlama değeri: JU Jar down değeri: JD A- Jar tam açık pozisyonda ve sirkülasyon yapılırken, jarı kurmak için ağırlık saatinde okunması gereken değer: W= TDA – JAA – F – POF – K Ağırlık saatinde okunan değer: W Tüm dizi ağırlığı: TDA tekin.3@osu.edu
- 39. 39 Hesaplamalar Jar altı BHA ağırlığı: JAA Pump open force değeri: POF Kuyu sürtünmesi: F Jar kurma değeri: K Jar up değeri: JM Jarlama değeri: JU Jar down değeri: JD B- Jar kurulu pozısyonda ve sirkülasyon yapılırken, jar down (bumberlama) için ağırlık saatinde okunması gereken değer: W= TDA – JAA – F – POF – JD Ağırlık saatinde okunan değer: W Tüm dizi ağırlığı: TDA tekin.3@osu.edu
- 40. 40 Hesaplamalar Jar altı BHA ağırlığı: JAA Pump open force değeri: POF Kuyu sürtünmesi: F Jar kurma değeri: K Jar up değeri: JM Jarlama değeri: JU Jar down değeri: JD C- Jar tam kapalı pozısyonda ve sirkülasyon yapılırken, jarı kurmak için ağırlık saatinde okunması gereken değer: W= TDA – JAA + F – POF + K Ağırlık saatinde okunan değer: W Tüm dizi ağırlığı: TDA tekin.3@osu.edu
- 41. 41 Hesaplamalar Jar altı BHA ağırlığı: JAA Pump open force değeri: POF Kuyu sürtünmesi: F Jar kurma değeri: K Jar up değeri: JM Jarlama değeri: JU Jar down değeri: JD D- Jar kurulu pozısyonda ve sirkülasyon yapılırken, jar up (jarlama) için ağırlık saatinde okunması gereken değer: W= TDA – JAA + F – POF + JU Ağırlık saatinde okunan değer: W Tüm dizi ağırlığı: TDA tekin.3@osu.edu
- 42. 42 Intensifier • Jar intensifier sondaj dizisi içerisinde enerji depolayan yay vazifesi görür • Dizi dizaynı göz önünde bulundurularak jar üzerinden 2 yada 3 DC sonrasında bağlanır Jar-up Jar-down Özellikle yönlü ve 3000 ft den az derinlikteki kuyularda Jar-up ve Jar- down impact değerlerinin artmasını sağlar Jarın oluşturduğu shock dalgasının sönümler tekin.3@osu.edu
- 43. 43 Shock Tool Shock tool; içerisinde bulunan spring sayesinde matkap üzerinde oluşan vibrasyonu sönümleyen ekipmandır. • Matkap ömrünü uzatır • İlerleme hızına katkıda bulunur • Dizi hasarlarının azalmasına katkı sağlar Vibrasyon tekin.3@osu.edu
- 44. 44 Shock Tool Shock toolun dizi içerisindeki pozisyonu: • Matkabın hemen üzerine bağlanması verimini arttırır • Mandrel yukarı gelecek şekilde bağlanması daha uygundur. tekin.3@osu.edu
- 45. 45 Shock Tool Shock toolun yanlış pozisyonda kullanılması tekin.3@osu.edu
- 46. 46 Shock Tool SMITH- Hydra Shock NOV- Shock Tool tekin.3@osu.edu
- 47. 47 Yararlanılan Kaynaklar 1. Drilling Jar Technology/Placement Presentation to TPAO, NOV 2010 2. Presentation on Jar Operating Principles, Weatherford 2006 3. Drilling Jars&Accelerators, O.C.T.G Procter Consultancy ltd., 2000 4. Accelerator Tool Description and Operations, Baker Hughes INTEQ 1994 5. Introduction to Jars and Accelerators, Kingdom Drilling 2001 6. HMJ Series 341 to 381 Operation Manual, NOV 2006 7. Dailey Hydraulic Drilling Jar, Weatherford 2008 tekin.3@osu.edu