KONSTYTUCJA 3 MAJA

1. KONSTYTUCJA 3 MAJA
3 MAJ 1791

2. W tym roku obchodzimy 229 rocznice jej uchwalenia

3. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja
Uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój
prawny Rzeczposplitej Obojga Narodów.
Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na
świecie nowoczesną, spisaną konstytucją.

4. Konstytucja 3 Maja kształtowała ustrój
Rzeczypospolitej zaledwie przez kilkanaście
miesięcy. Po jej upadku stała się
niedoścignionym wzorem i symbolem marzeń
o niezawisłości państwa i wolności jego
obywateli. Uchwalona 3 maja 1791 r. Ustawa
Rządowa była ukoronowaniem panowania
Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Jej korzenie są jednak znacznie głębsze.
Już od początku XVIII w. w Polsce powstawały
rozmaite idee głębokich reform politycznych.
Oświeceniowi pisarze polityczni, tacy jak
Stanisław Dunin-Karwicki, Jan Stanisław
Jabłonowski, Stanisław Leszczyński i
Stanisław Konarski, krytykowali w swoich
dziełach ustrój oparty na zasadzie liberum veto
i słabości władzy wykonawczej oraz
proponowali nowe sposoby sprawowania
rządów w Rzeczpospolitej.

5. ● Stanisław August
● Poniatowski
● Ignacy Potocki
● Hugon Kołłątaj
Twórcy Konstytucji 3 maja

6. Rzeczpospolita w latach 1788-1792

7. NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W PRAWIE
Konstytucja wprowadzała trójpodział władzy na ustawodawczą,
wykonawczą i sądowniczą. Ograniczała immunitety prawne oraz
przywileje szlachty zagrodowej, tak zwanej gołoty. Celem ograniczeń
względem szlachty było zapobieżenie możliwości przekupstwa,
biednego szlachcica przez agentów obcego państwa.

8. TRÓJPODZIAŁ WŁADZY
Władzę ustawodawczą posiadał dwuizbowy parlament. W skład parlamentu wchodziła Izba Poselska na
którą składało się 204 posłów (szlachta ziemiańska) oraz 24 plenipotentów reprezentujących miasta
królewskie. Oraz Izba Senacka (132 członków), w której mogli zasiadać, senatorowi, wojewodzie,
kasztelani, ministrowie oraz biskupi.
Władzę wykonawczą posiadała rada królewska w skład której wchodzili Król jako przewodniczący,
pięciu ministrów, prymas Polski (jako przewodniczący Komisji Edukacji Narodowej), oraz bez prawa
głosu następca tronu, marszałek sejmu i dwóch sekretarzy. Ministrowie choć byli powołani przez Króla
odpowiadali przed sejmem. Konstytucja 3 maja wprowadzała pięciu ministrów – ministra policji,
ministra pieczęci (spraw wewnętrznych), ministra pieczęci spraw zagranicznych, ministra belli (wojny) i
ministra skarbu. Akty prawne wydawane przez króla, wymagały kontrasygnaty ministra. Utrzymano
zasadę mówiącą ,że król „nic sam przez się nie czyniący, za nic w odpowiedzi narodowi być nie może”.

9. Uchwalenie Konstytucji

10. Sala Senatorska na Zamku Królewskim w Warszawie,
miejsce uchwalenia Konstytucji

11. Konstytucja 3 maja zarysowywała kształt reformy, w
zamyśle jej twórców stanowiła początek zmian. Kołłataj
przewidywał uchwalenie dwóch kolejnych konstytucji:
moralnej i ekonomicznej. Sejm, rozwijając i
konkretyzując postanowienia Ustawy, przyjął w ciągu
roku - do maja 1792 - kilkadziesiąt ustaw szczegółowych.
Wprowadzano w życie reformę samorządu miast
królewskich. Konstytucja została pozytywnie oceniona
przez większość sejmików relacyjnych. Pomagała w tym
niewątpliwie umiejętna akcja propagandowa obozu
królewskiego, powodująca mobilizację społeczeństwa
wokół Ustawy Rządowej i reformy państwa.

12. „Wiwat Król kochany, wiwat Sejm, wiwat Naród, wiwat
wszystkie Stany!”

13. Święto Narodowe Trzeciego Maja
Świętowanie 3 Maja było zakazane we wszystkich zaborach,
dopiero po I wojnie światowej, kiedy Polska odzyskała
niepodległość Święto Konstytucji 3 maja zostało wznowione.
Podczas II wojny światowej w czasie okupacji niemieckiej i
radzieckiej święto zostało zdelegalizowane. Dopiero w 1981 roku
władza ludowa zezwoliła na obchody 3-majowe.
Od 1989 roku Święto Konstytucji 3 maja – znów jest świętem
narodowym.

15. Dziękujemy za
uwagę
Uczniowie klasy
Idp