1. จำนวนสวนประกอบ
สลับวาจก แผนผังวาจก
วาจก กัตตา กรรม กิริยา ธาตุ คำแปล ลงปจจัย อาคม
อ กั ม ม ธ า ตุ
ภาววาจก สูเทน สียเต อันพอครัว นอนอยู ย ปจจัย (และ เต วัตตมานา)
๒ อนภิหิตกัตตา อาขยาตบท
กัตตุวาจก สูโท สยติ อ.พอครัว นอนอยู อ เอ ย ณุ ณา นา ณฺหา โอ เณ ณย
สยกัตตา อาขยาตบท
กัตตุวาจก สูโท โอทนํ ปจติ อ.พอครัว หุงอยู ซึงขาวสุก
่ อ เอ ย ณุ ณา นา ณฺหา โอ เณ ณย
สยกัตตา อวุตตกัมม อาขยาตบท
๓
ส กั ม ม ธ า ตุ
กัมมวาจก สูเทน โอทโน ปจิยเต อ.ขาวสุก อันพอครัว หุงอยู ย ปจจัย +อิ อาคมหนา ย
อนภิหิตกัตตา วุตตกัมม อาขยาตบท
เหตุกัตตุวาจก สามิโก สูทํ โอทนํ ปาเจติ อ.นาย ยังพอครัว ใหหุงอยู ซึงขาวสุก
่ เณ ณย ณาเป ณาปย
เหตุกตตา
ั การิตกัมม อวุตตกัมม อาขยาตบท
๔
เหตุกัมมวาจก สามิเกน สูทํ* โอทโน ปาจาปยเต อ.ขาวสุก อันนาย ยังพอครัว ใหหุงอยู ปจจัย ๑๐ ตัว +ณาเป +ย +อิ อาคมหนา ย
อนภิหิตกัตตา การิตกัมม วุตตกัมม อาขยาตบท
อ กั ม ม ธ า ตุ
เหตุกัตตุวาจก สามิโก สูทํ มาเรติ อ.นาย ยังพอครัว ใหตายอยู เณ ณย ณาเป ณาปย
เหตุกตตา
ั การิตกัมม อาขยาตบท
๓
เหตุกัมมวาจก สามิเกน สูโท มาราปยเต อ.พอครัว อันนาย ใหตายอยู ปจจัย ๑๐ ตัว +ณาเป +ย +อิ อาคมหนา ย
อนภิหิตกัตตา วุตตกัมม อาขยาตบท
สกัมมธาตุ เปนได ๔ วาจก คือเวน ภาววาจก ประธาน ไดแก สยกัตตา เหตุกตตา วุตตกัมมลงปฐมาวิภตติ
ั ั ส กั ม ม ธ า ตุ อ กั ม ม ธ า ตุ
อกัมมธาตุ เปนได ๔ วาจก คือเวน กัมมวาจก กรรม ไดแก อวุตตกัมม การิตกัมม* ลงทุตยาวิภตติ กัต.
ิ ั กโรติ กัมม. คจฺฉติ
กัมม. กริยเต (กริยติ) ภาว. คจฺฉยเต
(เปนเหตุกมมวาจกได เพราะเอาการิตกัมม มาเปนประธาน)
ั อนภิหกตตา
ิ ั ลงตติยาวิภตติ
ั
เหตุกตต. กาเรติ การยติ การาเปติ การาปยติ
ั เหตุกตต. คจฺเฉติ คจฺฉยติ คจฺฉาเปติ คจฺฉปยติ
ั
* ใชตติยาวิภตติ แทนไดบาง เรียกวา ตติยาการิตกัมม
ั  (* การิตกัมม ลงตติยาวิภตติไดบาง)
ั 
เหตุกมม. การาปยเต
ั เหตุกมม. คจฺฉาปยเต
ั
เชน สามิเกน สูเทน โอทโน ปาจาปยเต.
• วัดหลวงพอสดฯ ๒๕๕๑ •