2. Flet – instrument dęty drewniany
Zazwyczaj ma postać cienkiej, pustej w środku rurki
Istnieją również flety o innych kształtach, np. okaryna
3. Odmiany fletu
flet poprzeczny – popularny instrument muzyki
poważnej pełniący ważną rolę w orkiestrze
symfonicznej
flet prosty – powszechnie wykorzystywany na
zajęciach wychowania muzycznego w szkołach
podstawowych i gimnazjach oraz do wykonywania
muzyki dawnej
4. Historia
Flet jest jednym z najstarszych znanych
instrumentów muzycznych, używanym
od czasów prehistorycznych – około 36 tysięcy lat.
Jednym z najstarszych fletów jest fletnia Pana, która
składa się z piszczałek (rurek) o różnych długościach,
połączonych ze sobą.
Grano na nich
w starożytnych
Chinach i w Europie
już 500 lat p. n. e.
5. Flet prosty
Jest jednym z najprostszych instrumentów
muzycznych.
Wywodzi się od ludowej fujarki i posiada podobną
konstrukcję.
Starożytne flety, podobnie jak inne instrumenty
z rodziny dętych drewnianych robiono z trzciny, rogów
zwierzęcych, a nawet kości.
6. Odmiany
flet sopranino
- zakres dźwięków f1 do g3
flet sopranowy
- zakres dźwięków c1 do d3
flet altowy
- zakres dźwięków f do g2
flet tenorowy
- zakres dźwięków c do d2
flet basowy
- zakres dźwięków F do g1
7. Materiał
Flety proste produkowane są z drewna lub plastiku.
Flet z dość miękkiego drewna gruszy ma delikatny,
miękki dźwięk (idealny dla melomanów samouków).
Flety z drewna klonu poleca się do gry w zespołach.
Bardziej twarde drewno: śliwy, bukszpanu,
palisandru, tulipanowca czy hebanu doskonale
nadaje się do produkcji fletów koncertowych.
Obecnie produkuje się flety z plastiku
o wysokiej jakości.
8. Źródło dźwięku
Źródłem dźwięku jest drgający wewnątrz instrumentu
słup powietrza (przepływ powietrza).
Siła przepływu powietrza jest regulowana poprzez
zakrywanie otworów w korpusie instrumentu.
9. Wysokość dźwięku
Wysokość dźwięku zależna jest od
ilości drgań na sekundę: im większa
częstotliwość drgań, tym wyższy jest
dźwięk i przeciwnie - im mniejsza
częstotliwość drgań, tym dźwięk jest niższy.
Wysokość dźwięku we flecie zależy od długości rury,
która tworzy instrument. Im dłuższa rura, tym niższy
maksymalny dźwięk można uzyskać, natomiast
dźwięki wyższe uzyskuje się skracając wysokość słupa
powietrza przytykając odpowiednie otwory.
10. Elementy instrumentu muzycznego
Głównym elementem instrumentu muzycznego jest
wibrator – jego własności fizyczne wpływają na
wysokość dźwięku i jego barwę
W przypadku fletu
wibratorem jest drgające
powietrze uderzające
o krawędzie instrumentu
11. Pozostałe elementy
Dwa pozostałe to incytator, czyli
element pobudzający wibrator
do drgań i rezonator – element
zwiększający głośność dźwięku.
W instrumentach dętych incytator to siła pobudzająca
wibrator (powietrze) do drgań, czyli zadęcie
Zarówno incytator, jak i rezonator wpływają na barwę
dźwięku wytwarzanego przez instrument muzyczny.
12. Barwa dźwięku
Barwa dźwięku zależy od konstrukcji
instrumentu, rodzaju materiału,
z którego jest wykonany, rodzaju
wibratora, sposobu zadęcia itd.
Dźwięk składa się nie tylko z fali podstawowej, ale
także dodatkowych fal zwanych alikwotami o innych
częstotliwościach. Barwa dźwięku zależy właśnie od
tych „dodatków”.
13. Natężenie dźwięku
Natężeniem dźwięku nazywamy
stosunek energii docierającej
w jednostce czasu do danej
powierzchni (mocy fali) do pola tej powierzchni.
Badania wykazały, że natężenie dźwięku (o stałej
częstotliwości) jest proporcjonalne do kwadratu
amplitudy, dlatego dźwięki słabe różnią się od silnych
przede wszystkim mniejszą amplitudą fali.
14. Sposób wydobycia dźwięku
Wybór wysokości dźwięku
na flecie odbywa się poprzez
odpowiednie otwieranie
lub zamykanie otworów
położonych wzdłuż rury.
Grający dmie w ustnik, powietrze w komorze
rezonacyjnej zostaje rozdzielone na dwa strumienie,
z którego jeden opuszcza instrument przez otwartą
szczelinę, a drugi poddany wibracji przepływa przez
prostą rurę.
15. Drgania cząsteczek powietrza
We flecie dźwięk „rodzi się” samoistnie
we wdmuchiwanym słupie powietrza.
Gdy cząsteczki zaczną się poruszać, pojawia się reakcja
łańcuchowa z cząstkami sąsiednimi. Przesyłanie ruchu
powietrza, nazywane podłużnym przemieszczaniem
się drgań, polega na naprzemiennym rozrzedzaniu
i zagęszczaniu powietrza.
16. Fale dźwiękowe we flecie
Fale dźwiękowe są podłużnymi falami mechanicznymi
rozchodzącymi się w powietrzu (fale dźwiękowe to
rodzaj fal ciśnienia).
W rurce następuje na przemian
zagęszczanie i rozrzedzanie
warstw zawartego w niej
powietrza, nadając jego
cząsteczkom ruch oscylacyjny
do przodu i do tyłu.
17. Rezonans kolumn powietrza
Fala dźwiękowa poruszając się
w powietrzu odbija się od ścianki
fletu. W wyniku odbić dochodzi do
rezonansów.
Częstotliwości rezonansu w rurce są
uzależnione od długości rurki, jej
kształtu, oraz czy jest zamknięty czy
otwarty jej koniec.
Pierwsze trzy rezonanse
w otwartej rurze.
Wykres przedstawia ciśnienie.
18. Częstotliwości rezonansowe
Flet zachowuje się jak otwarta cylindryczna rura.
Częstotliwości rezonansowe otwartych cylindrycznych
rur są określone wzorem:
gdzie:
n – liczba naturalna
L – długość rury
v – prędkość dźwięku w powietrzu (w przybliżeniu 344 m/s w 20°C)
19. Podsumowanie
Na flecie gra się ustami,
kierując strumień powietrza
w stronę otworu zwanego
wargowym, który znajduje
się na jednym z końców fletu.
Częstotliwość drgającego słupa powietrza może być
zwiększona przez siłę dmuchania. Oprócz tego flet
wyposażony jest w osiem otworów, które zasłania się
lub odsłania końcami palców, co odpowiednio zmienia
wysokość dźwięku. Jeżeli otwór jest odsłonięty,
efektywna długość drgającego słupa powietrza jest
mniejsza, dlatego otrzymany dźwięk jest wyższy.