Presentacións coas expresións latinas correspondentes ó 3º trimestre do curso de 2º de Bacharelato (C. A. de Galicia)

1. LATINA DICTA III

2. NON PLVS VLTRA / PLVS VLTRA “ Non máis alá” Antiga lenda do escudo español, anterior ó descubrimento de América por Colón, e que aludía á suposta imposibilidade de ir máis aló do estreito de Xibraltar, simbolizado polas columnas. Tempo despois, a evidencia fixo conveniente retirar o non

3. NOSCE TE IPSVM “ Coñecete a ti mesmo” Traducción ó latín dunha inscrición no templo de Apolo en Delfos. O orixinal grego di γνωθι σεαυτόν

4. NOTA BENE “ Observa ben” Úsase en notas a pé de páxina. Moito máis empregada na súa abreviatura: n.b.

5. NVMERVS CLAVSVS “ Número pechado” Limitación de prazas no acceso a algúns estudios

6. NVNC ET SEMPER “ Agora e sempre”

7. OPERE CITATO “ Na obra citada” Sobre todo na súa abreviatura, o.c. , úsase para referirse varias veces a unha obra xa citada con anterioridade nun escrito

8. O TEMPORA, O MORES! “ ¡Ah tempos, ah costumes!” Extraída das Catilinarias (I, 2) de M. T. Cicerón (106-43 a.C.). Úsase para expresar indignación ante algún acontecemento actual, exaltando a suposta pureza de tempos pasados

9. PANEM ET CIRCENSES “ Pan e circo” Refírese ó costume dos gobernantes romanos de repartir comida gratuíta e programar abondosos espectáculos de circo para manter entretida á poboación de Roma, ociosa en grande número. Por extensión, aplícase ós gobernos actuais que seguen unha estratexia semellante, adaptada ós tempos de hoxe

10. PECCATA MINVTA “ Pecados pequenos” Con ela aludimos á escasa importancia que concedemos a unha tarefa, por exemplo

11. PER SE / PER ACCIDENS “ Por si / Por accidente” Na filosofía aristotélica, refírese as propiedades intrínsecas ( per se ) ou accesorias ( per accidens ) que posúen os entes

12. PER CAPITA “ Por cabezas” Úsase en estadísticas, como “renda per capita ”, “consumo per capita ”. En castelán acéptase a forma adaptada “per cápita”

13. POST DATA “ Despois dos datos” En cartas, anotación ó final para engadir algo que se considera aparte do texto principal. En galego adóitase escribir todo xunto (postdata), e en castelán acéptase a forma adaptada posdata

14. POST MORTEM “ Despois da morte” En Medicina, exames e actuacións sobre os cadáveres

15. PRIMVS INTER PARES “ Primeiro entre iguais” Dentro dun grupo de persoas que ostentan cargos de igual rango, designa a aquela que detenta a presidencia, mais só por necesidade organizativa, e non tén autoridade sobre os demais

16. PRIMVM VIVERE, DEINDE PHILOSOPHARE “ Primeiro vivir, logo filosofar”

17. PRO INDIVISO “ En estado non dividido” Dise da propiedade que pertence a varios donos sen dividir fisicamente a parte que corresponde a cada quen

18. QVOD NATVRA NON DAT SALMANTICA NON PRAESTAT “ O que a natureza non dá, a Universidade de Salamanca non o proporciona” I. e. , “De onde non hai, non se pode sacar”

19. QVORVM “ Dos cales” Extraída da expresión quorum praesentia sufficit , “(aqueles) cuxa presencia abonda”. Indica o número mínimo necesario para que unha asamblea poida tomar acordos válidos. Ás veces tamén se escoita “temos quorum ” como equivalente de “somos suficientes”

20. RARA AVIS “ Ave rara” Dise dunha persoa ou cousa case única no seu xénero

21. R.I.P. (REQVIESCAT IN PACE) “ Descanse en paz” Empregada nas lápidas sepulcrais

22. REFERENDVM “ O que debe ser confirmado” Consulta que os poderes públicos fan ó corpo electoral na que se debe votar “sí” ou “non” (ou en branco) en torno a unha cuestión concreta

23. S.P.Q.R. Siglas de Senatus Populusque Romanus (“O Senado e o pobo romano”), que levaban as lexións no seus estandartes, para significar que loitaban baixo a autoridade das institucións lexítimas de Roma

24. SI VIS PACEM, PARA BELLVM “ Se queres a paz, prepara a guerra” Frase do tratadista militar romano Vexecio (s. IV d.C.); nela propónse que a mellor maneira de previr a guerra é estar preparado para ela, pois así os inimigos o han pensar dúas veces antes de atacar. Unha mentalidade pacifista preferírá a variante Si vis pacem, para pacem

25. SIC TRANSIT GLORIA MVNDI “ Así pasa a gloria do mundo” Durante a cerimonia da coroación papal un monxe sostén unha vara en cuxo extremo arde unha peza de liño. Cando remata de consumirse, o monxe pronuncia esta frase, advertindo ó Papa do pasaxeiro de todas as cousas deste mundo

26. SINE CVRA Literalmente, “sen coidado” Emprego ou cargo ben retribuído que ocasiona pouco traballo. A súa orixe está no mundo eclesiástico, aínda que hoxe aplícase fóra del. Tanto en castelán como en galego prefírese a forma fusionada sinecura

27. SINE DIE Literalmente “sen data” Usámola cando queremos expresar un aprazamento sen data fixa

28. SIT TIBI TERRA LEVIS (S.T.T.L.) “ Que a terra che sexa lixeira” Inscrición típica nas lápidas sepulcrais romanas, sempre en abreviatura

29. SPONTE SVA “ Pola súa propia vontade”

30. STATV QVO Literalmente, “estado no que”: “estado da situación” Emprégase para referirse a unha situación xeral nun contexto concreto: política, economía, educación, etc.

31. STRICTO SENSV “ En senso estricto” Opónse a lato sensu

32. SVB IVDICE “ Baixo o xuíz” Indica que unha cuestión legal están pendente dunha decisión por parte dun xuíz

33. SVI GENERIS Literalmente, “da súa clase” Alude á especificidade ou carácter único dunha persoa ou cousa

34. SVMMVM IVS, SVMMA INIVRIA “ A lei no seu extremo é a extrema inxustiza” Frase de Cicerón na que se alude ó inxusto que pode ser aplicar a lei no seu senso máis estricto

35. SVPERAVIT Literalmente “sobrou” Beneficios, nun balance económico. Máis en xeral, pode indicar “elementos sobrantes”

36. SVVM CVIQVE (TRIBVERE) “ (Atribuír) a cada un o seu” Frase de Catón o Censor (s. III a.C.), e que constitúe o principio básico da xustiza distributiva

37. (TAMQVAM) TABVLA RASA “ (Como) en táboa rasa” Expresa a intención de prescindir ou desentenderse de algo. Máis cotián é atopar a expresión asimilada “facer táboa rasa”

38. TEMPVS FVGIT “ O tempo foxe” Expresión da fugacidade da vida

39. TOTVM REVOLVTVM “ Todo revolto” Conxunto desordeado de elementos

40. TV QVOQVE, FILI MI “ Ti tamén, meu fillo” Segundo a tradición, derradeiras palabras de Xulio César ó ser asasinado por Bruto e un grupo de conspiradores

41. VLTIMATVM “ Derradeiro aviso”

42. VRBI ET ORBI “ Para a cidade e para o mundo” Bendición que o Papa imparte desde o Vaticano o día de Nadal e o Domingo de Resurrección, no calendario cristián

43. VT INFRA / VT SUPRA “ Como máis abaixo” / “Como máis arriba” Referencias textuais

44. VENI, VIDI, VICI “ Cheguei, vin e vencín” Conciso informe presentado por Xulio César ante o Senado romano no ano 47 a.C. Con el quería dar conta da facilidade coa que vencera ó rei Farnaces II do Ponto (na actual Turquía)

45. VERBA VOLANT, SCRIPTA MANENT “ As palabras voan, os escritos permanecen”

46. VERBI GRATIA Literalmente, ”por gracia da palabra” É un sinónimo de “por exemplo”. Emprégase máis ben en abreviatura: v. gr.

47. VICE VERSA “ No turno contrario”, i. e. , “Ó revés” Prefírese a forma soldada viceversa

48. VIVA VOCE “ De viva voz”, i. e. , “En voz alta”

49. VOX POPVLI, VOX DEI “ A voz do pobo (é) a voz de Deus” Moito máis empregada na súa primeira metade, propón que ós rumores hai que darlles creto