Elementos e características do cómic

1. 5. O Cómic
O nacemento do cómic tal e como o coñecemos hoxe
situámolo a finais do século XIX, nos periódicos dos EE.UU
cando as viñetas substitúen as fotos.
O cómic comparado con outros medios como a
ilustración ou a publicidade, ten un predominio narrativo, na
maioría dos casos a imaxe apoiase no texto.
O transcorrer do tempo represéntase a través dunha
sucesión de imaxes formando unha secuencia con
significado.
A acción secuencial representase por medio de viñetas
que se len de esquerda a dereita e de arriba a baixo.
No interior das viñetas atópanse os elementos
característicos do cómic: personaxes, texto, decorados,
bocadillos, eta.
En xeral as viñetas cambian de forma para conseguir
dinamismo, movemento, tensión, máis acción,eta.
Ligazón á Wikipedia en galego.
Cartel do entroido de Pontevedra. Kiko da Silva.
Blog de Kiko da Silva.

2. 5.1 Elementos básicos do cómic
A plana é a páxina onde se
debuxa o cómic e podemos ter
unha, dúas ou máis planas.
A viñeta é o espazo onde vai o
debuxo ou unha acción no tempo.
As viñetas teñen un encadre ou
plano que nos mostra aos
personaxes máis cerca ou máis
lonxe. Plana
Viñetas
Viñetas. M. Busto. CC BY-SA

3. 5.2 Elementos básico do cómic: Planos 1
Tipos de planos ou encadres:
Gran plano xeral. GPX. Plano
aberto onde case non se distinguen
os personaxes, apreciándose o
contorno que rodea os mesmos.
Plano xeral. PX. Aparecen os
personaxes máis detallados, de
corpo enteiro.
Plano tres cuartos. PA. Tamén
chamado plano americano. Corta
os personaxes polos xeonllos.
Planos 1. M. Busto. CC BY-SA

4. 5.3 Elementos básico do cómic: Planos 2
Plano medio. PM. Corta ó personaxe
pola cintura. Distínguense as expresións
das caras.
Primeiro plano. PP. Atopamos no
encadre toda a cara do personaxe ou
algún detalle concreto como mans ou
outras cousas.
Plano de detalle. PD. Plano moi preto
que mostra algún detalle esencial para a
narración.
Planos 2. M. Busto. CC BY-SA

5. Planos. M. Busto. CC BY-SA
Todos os tipos de planos ou encadres para as nosas viñetas

6. 5.4 Elementos básico do cómic: Puntos de vista
O noso punto de vista cando debuxamos unha escena pode ser moi
variado, pero os tres máis empregados son os seguintes:
Punto de vista natural. Os personaxes están debuxados de fronte. O
espectador mira de fronte a escena.
Punto de vista en picado. O contido da viñeta está debuxada desde
arriba, polo que o espectador ve a escena nun ángulo descendente.
Punto de vista contrapicado. Este ángulo é contrario ó anterior. O ángulo
visual do espectador é ascendente.
Blacksad. J. Díaz.. J. Garnido. Blacksad Gallery.
Selección de Viñetas adaptado por Manuel Busto.
CC BY-NC-SAFotos de Luís Serrano. Banco de imaxes do INTEF
Modificado por M. Busto. CC BY-NC-SA

7. 5.5 Elementos básico do cómic: Globos, metáforas...
O Globo ou bocadillo é o corpo ou
espazo onde se escriben os diálogos ou
pensamentos dos personaxes.
A forma do bocadillo, incrementa o
significado do personaxe.
A carteleira e o cartucho, é a voz do
narrador e o cartucho enlaza dúas viñetas
consecutivas.
As metáforas visuais, serven para
expresar situacións a través dunha imaxe.
Exemplo: o signo de interrogación indica
sorpresa, unha lámpada indica ter unha
idea brillante, un corazón indica estar
namorado ou namorada, eta.
Bocadillos e metáforas. M. Busto. CC BY-SA

8. 5.6 Elementos básico do cómic: Onomatopea, cinética...
A onomatopea, é a palabra que imita o son da cousa ou acción. Exemplo:
zzz, paf, runrún, poing, clap, eta. Moitas proveñen de verbos do inglés.
Movemento cinético, son signos gráficos en forma de rectas curvas ou
comiñas que indican traxectoria ou movemento dos personaxes ou obxectos
aportando dinamismo e acción na viñeta.
Linguaxe de xestos, expresan sentimentos ou estados de ánimo,
principalmente polas caras pero tamén polo corpo.
Cine Expresión Onomatopea. M. Busto.CC BY-SA

9. 5.7 Estilos do cómic: Europeo e americano
No mundo da banda deseñada ou cómic temos dous estilos ou xeitos diferentes de
presentar e debuxar, sen contar cos estilos de cada autor.
O cómic europeo e americano ten un debuxo elaborado que se pode ler de esquerda a
dereita. Editase a cores e en papeis de calidades diversas. Participan o debuxante ou
artista e este pode contar con colaboradores para o tinguido, guión, etc.
Salgado. Marvel Adventures Hulk Page One INKS. CC BY-NC-SA
Men In Black' MIB Official Marvel Comics Movie
Adaptation Edgar. Flickr. CC BY-NC-SA

10. 5.8 Estilos do cómic: Xaponés ou manga
O cómic manga ou xaponés. Manga quere dicir "cómic" e lense de dereita a esquerda. Son, nun principio,
en branco e negro e imprímese en papel normal. Publícase en pequenos libros e por capítulos. Está feito
por un Mangaka, (artista) e ten colaboradores que lle axudan co tinguido, paisaxes, efectos especiais, eta.
Non debemos confundir manga co anime que son debuxos animados.
Drawing por umbamabumba9087.
Flickr. CC BY-NC-SA
Funny Mizore Manga Pics pt two by charlietinks. CC BY-NC-SA

11. Introdución:
O cómic, historieta, banda deseñada ou tebeo, que de todas
estas formas se chama, é unha linguaxe artística que narra unha
historia empregando o texto e debuxos como ferramenta para contar
esa historia. O cómic conta as historias dun xeito peculiar e propio,
empregando unha linguaxe e uns códigos específicos, baseados
nunha síntese das linguaxes verbal e icónica(Imaxes). Son moitos os
debuxantes de cómic no mundo que crearon personaxes que
lembramos, Spiderman, Batman, Charlie Brown, Tin Tin, Mortadelo e
Filemón, eta.
A historieta feita por galegos existe desde fai tempo, feita en
Galicia e en galego fai trinta anos máis ou menos. Un dos que
comezaron a andaina do cómic galego foi Xaquín Marín, outro que se
converteu nun mestre recoñecido polo mundo a diante é Miguel Anxo
Prado e para rematar aprenderemos e riremos un pouco con Kiko da
Silva un traballador do humor gráfico e da historieta.
5.9 Actividade: Combinada. Miniwebquest
Material necesario: Lapis (normal), goma de borrar, rotulador fino, lapis de cores, rotuladores, témperas,
ceras, papel e cartolina.
Xaquín Marín. HG 14. Culturagalega.org/Banda deseñada. 2005. Fragmento.
Miguelares Prado. Trazo de Xiz. Norma Editorial. Barcelona, 2007. Portada. Fragmento.
Kiko da Silva. O voto. Blog de Kiko da Silva. Fragmento

12. Imos a realizar esta actividade na procura de información sobre estes tres
narradores de banda deseñada recoñecidos internacionalmente e
analizaremos a obra descubrindo as características máis importantes de
cada un.
Kiko da Silva. Emilioeurista. La Voz de Galicia. Blog de Kiko da Silva.
Tarefa

13. 1º Agruparse:
Forma un grupo de traballo con 3 ou 4
compañeiros/as.
2º Repartir tarefas:
Fala cos compañeiros/as membros do grupo de como
ides desenvolver o traballo.
Como suxestión, podedes considerar unha batería de ideas tendo en
conta cinco aspectos básicos na recollida de información:
a) Datos do artista: Nacemento, onde vive, percorrido vital, eta.
b) Traballos publicados, editoriais, eta.
c) Características principais do xeito de traballar ou estilo.
d) Selección dunha obra , a que máis che guste, con foto ou
interpretación dunhas viñetas. Comentario.
e) Resultados da enquisa de cal é a obra máis coñecida ou lida de
cada un dos autores. Mira o modelo de informe no punto 4 -Modelo
de informe- Miguelanxo Prado. Trazo de Xiz. Norma Editorial.
Barcelona 2007. Portada Fragmento
Tarefa: Continuación

14. 3º Investigación:
Decidido como ides a enfocar a
actividade, cada un comezará a
investigación na que se pode contar coa
axuda de compañeiros, familiares, libros
e como non de internet. Nas ligazóns
web tes información sobre os autores.
Podemos descargar fotos, sempre que
estea permitido, sacalas nos mesmos, si
temos esa posibilidade e tamén facer
debuxos de viñetas para incluír no noso
informe...
Tarefa: Continuación
Xaquín Marín. Tonecho. Publicada na revista Golfiño.
Edicións Xerais. 2000. Culturagalega.org/Banda deseñada .

15. Tarefa: Continuación
4º Elaboración dun informe:
Cada un elabora unha parte do informe
para logo incluír no total do tema
tratado. Todo o traballo non debe ser
máis longo de dous (A4) por unha cara.
Tamén vale un A3 por unha cara. Isto é
con vistas a incluír na publicación da
revista do Centro ou a unha exposición
no Instituto da obra destes autores.
Xuntaranse todas as partes
montadas no soporte que pode ser
unha cartolina ( dous A4 ou un A3 ) e
entregarase ó profesor.
Modelo de informe cos apartados
que se teñen que incluír.
a) Datos do artista: Data do nacemento,
onde vive, percorrido vital, eta
b) Traballos publicados, editoriais, eta.
c) Características principais do xeito de
traballar ou estilo.
d) Selección dunha obra , a que máis che
guste, con foto ou interpretación dunhas
viñetas. Comentario.
e) Resultados da enquisa de cal é a obra
máis coñecida ou lida de cada un dos
autores por parte da xente. Comentario
sobre os resultados.

16. 5º Ligazóns de interese:
Estas ligazons falan destes autores pero hai moitas máis de onde podedes
recoller información.
Xaquín Marín
http://www.culturagalega.org/bd/autores_detalle.php?Cod_prsa=28&busca=%20Xaq
Miguelanxo Prado
http://www.miguelanxoprado.com/
http://www.guiadelcomic.es/p/miguelanxo-prado.htm
Kiko da Silva.
http://kikodasilva.blogspot.com
http://gl.wikipedia.org/wiki/Kiko_da_Silva
Tarefa: Continuación

17. Despois deste pequeno percorrido pola historieta galega, saberemos que a nosa
creatividade e as ansias de gozar coas historias ilustradas estarán en moitos
momentos inspiradas e contadas por estes tres e outros grandes artistas da banda
deseñada. Co material recollido faremos unha publicación ou mostra no Centro,
tendo especial coidado na boa presentación.
Non esquezas avaliarte e avaliar ao grupo e grupos partindo da táboa de
valoración que tes na seguinte páxina.
Abaixo: Mural na Biblioteca de Pontevedra de Kiko da Silva. Ligazón ao blog onde está a imaxe.
Kiko da Silva. Mural da biblioteca de Pontevedra. Blog de Kiko da Silva.
Conclusión

18. 5.10 Táboa de valoración da tarefa
Para avaliarte teremos en conta todas as actividades que se piden, repasa e comproba que están todas realizadas correctamente de xeito
claro e completo. Ten en conta que tes que conseguir unha nota mínima de 8 no apartado individual. Se participas nun grupo, terás que
engadirlle un 6 ao 8 (6+8=14) conseguindo unha puntuación de 14 para obter a cualificación de aprobado.
INDIVIDUAL /GRUPO Insuficiente (1) Aceptable (2) Ben (3) Excelente (4) Ponderación Nota
Contido Contén pouca
información
Suficiente
Información
Entendeu a proposta e
aproveitou os recursos
para procesar e obter a
información adecuada
Soubo atopar e
procesar os apartados
máis relevantes.
x1
Organización do
material
Pouco elaborado
e organización
dubidosa.
Organización
correcta, pero
descoidada a
presentación.
Organización correcta e
formato claro e
aceptable.
Organización moi clara,
formato creativo e
atractivo.
x1
Presentación (Física e
oral)
Incompleta, e
aburrida.
Clara aínda que
incompleta.
Ben organizado e
completa.
Moi ben organizada,
creativa, ben
expresada.
x1
GRUPO
Distribución de
tarefas
Mala distribución
das tarefas.
Inadecuada
distribución das
tarefas, pero
aceptable.
Distribución e
realización de tarefas
acorde coas
capacidades de cada un.
Cada un realizou de
xeito excelente as
tarefas que lle forón
asignadas.
x1
Colaboración de cara
ao resultado
Non houbo
colaboración polo
que o resultado
non foi bo
Colaboración
aceptable pero
resultado
aceptable
Boa colaboración e
entendemento. Bo
resultado
Excelente resultado por
boa colaboración e
entendemento.
x1

19. O Cómic. Manuel Busto Magdalena, dentro do curso con licenza:
Curso: O tempo e o espazo con liñas e cores por Maribel Iglesias e Manuel Busto, está baixo licenza
Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 4.0 Internacional License.
Créditos e autoría:
Úsanse imaxes e recursos de produción propia, que se fan públicos con licenza CC BY-SA ou CC BY-NC-SA, outras de dominio
público, con licenza Creative Commons, GNU... tomados preferentemente de bancos de recursos educativos abertos. Tamén se
poden empregar,acolléndose ao dereito de cita segundo a lexislación vixente, imaxes e recursos diversos de diferentes páxinas web
e se enlaza -cando é posible- a súa licenza ao pé dos propios recursos.
Outras licenzas:
Quedan fora desta licenza as imaxes, recursos... que manteñen a súa propia licenza, sinalada en cada caso.
4.3 Dereitos de autor
Bibliografía de consulta
Fernández Paz, A.“Materiais. Farcermos Cómics“ Edicións Xerais. Vigo 1991.
Eisner, W. “El cómic y el arte de secuenciar”. Norma Editorial. Barcelona, 2007.
Bueno, F. Torreiro, E. Montes, J. “10 anos de banda deseñada galega”. Xunta de Galicia. 2007
Sesar, G. Isorna, F. “Historieta galega. 1973-2008”. Xunta de Galicia. Concello de Santiago. 2008