2. Ano ang Tsunami?
Ang tsunami ay di pangkaraniwang
paglaki ng alon sa dalampasigan na gawa ng
malakas na lindol sa ilalim o sa baybay dagat.
Pangkaraniwang may taas na limang (5)
metro.
Nagkakaroon ng tsunami kung ang lindol
ay naganap sa mga mababaw na karagatan, sa
kadahilanang mas malakasw ang kakayahan
itong makapagpagalaw ng mga parte ng tubig.
3. Locally generated tsunamis
The coastal areas in Philippines especially
those facing the Pacific Ocean, South China
Sea, Sulu Sea and Celebes Sea can be affected
by tsunamis that may be generated by local
earthquakes.
On August 17, 1976, a magnitude 7.9
earthquake in Moro Gulf produced tsunami
which devastated the southwest coast of
Mindanao and left more than 3,000 people
dead, with at least 1,000 people missing.
4. More than 8,000 were injured and approximately
12,000 families were rendered homeless by more than
five (5) meter high waves.
November 15, 1994, Mindoro earthquake also
generated tsunami that left 78 casualties.
These tsunami occurred within a very short time,
with a first wave reaching the shoreline nearest the
epicenter, two (2) to five (5) minutes after the main
earthquake. These tsunami were both locally generated.
There will be enough time for warning in case of locally
generated tsunami.
5. Far field
Tsunami
Tsunami may also be generated from
distant locations, such as those coming
from other countries bordering the Pacific
Ocean like Chile, Alaska in the USA and
Japan (far field tsunamis). The tsunami of
May 2, 1960 that was generated by the
strong earthquake from Chile killed 61 in
Hilo, Hawaii while 20 people were
reported killed in the Philippines. Travel
times for tsunamis generated in distant
location are longer (1-24 hours) and will
generally give enough time for warning
from the Pacific Tsunami Warning Center
( (PTWC) and Northwest Pacific Tsunami
Advisory Center (NWPTAC).
6. Karaniwang Paalala sa Parating
na Tsunami
1. Pagkakaroon ng malakas na lindol. DUGUDOG! DUG! DAGUDOGDOG!
2. Di pangkaraniwang taas ng tubig: 3. Malakas na “dagundong” ng mga alon
Pagkawala ng tubig sa dalampasigan sa dagat.
7. MGA PAALALA AT PAGHAHANDA SA
PANANALASA NG “TSUNAMI”
Magkaroon ng mga pagsasanay (training at seminar)
ayon sa lindol at tsunami.
Magsiyasat sa mga natural na babala.
Magkaroon ng mga “waring devices at evacuation
procedures” sa mga mataong lugar.
Alamin ang mga lugar na mataas na maaring paglikasan
kung sakaling magkaroon ng tsunami.
Alamin ang mga pinakamalapit na daan para makaabot
sa evacuation area.
Huwag manatili sa mababang lugar pagkalipas ng
malakas na lindol, pumunta sa pinakamalapit at mataas na
lugar.
8. Kung may di pangkaraniwang
pagkaiga o pagkawala ng tubig-
dagat sa dalampasigan, maging alerto
sa maaring mangyaring tsunami.
Umakyat sa pinakamalapit at
pinakamataas na lugar.
Huwag manatili at panoorin ang
tsunami. Kung may nakita nang
namumuong malalaking alon sa
dalampasigan, umakyat sa mataas na
lugar sa pinakamadaling panahon.
9. PAALALA SA PANANALASA NG
BAGYO!!!
1. Manatiling makinig sa inyong
radio/telebisyon tungkol sa mahahalagang
balita sa pagsama ng panahon.
2. Kung bumabagyo o may nagbabantang
pagsama ng panahon, iwasan ang
pamamasyal sa ilog, dalampsigan at
baybaying dagat, sapagkat maaaring
magkaroon ng pagtaas ng tubig o malakas
na pag-alon.
10. 3. Tukuran ng matibay na kahoy ang mga
bintana at mga lugar ng bahay na dapat
tukuran.
4. Maghanda ng pagkain na hindi na
kailangang lutuin tulad ng de-lata.
Sapagakat sa ganitong panahon, maaaring
maputol ang daloy ng kuryente.
5. Maghanda ng tubig- maaaring mawalan ng
tubig.
6. Maghanda ng plaslayt na may baterya.
11. 7. Alamin kung mayroon pang lugar sa
inyong bahay na maaaring ilipad ng
hangin, halimbawa ay mga yero sa
bubong- ang mga ito ay mapanganib sa
panahon ng bagyo at malakas ang
paghangin .
8. Manatiling mahinahon sa lahat ng sandali,
at makinig lamang sa mga balita sa may
kapangyarihan, radio at telebisyon.
9. Kung kinakailangang lumikas, sundin ang
mga sumusunod.
12. ipinid ang lahat ng bintana
putulin ang daloy ng kuryente
isara ng mahigpit ang tangke ng gas
itaas at isinop ang mga mahahalagang
bagay, ari-arian at kagamitan
ipinid ang pinto ng bahay
dalhin sa paglikas ang mga sumusunod:
13. 1. radyo at baterya
2. kandila at posporo
3. tubig at pagkain na tatagal ng tatlong
araw
4. plaslayt na may baterya
5. first aid kit- gamit sa pang-unang lunas
6. damit at mga pagkain
7. makakapal na damit panlaban sa lamig
8. lubid
