1. Kabanata 12:
“Si Placido
Penitente

2. ..Tauhan..:
Placido Penitente – pinakamatalino sa kanilang bayan, tinanghal na
pilibustero ng kura ngunit gustong tumigil sa pag-aaral
Juanito Pelaez – mapapel na estudyante at kinagigiliwan ng mga propesor
Isagani – napatigil sa pagsasalita nang makita si Paulita
Paulita Gomez – bumaba sa karwahe na kasama si Donya Victorina
Tadeo – pumasok lamang sa paaralan upang magtanong kung may-aral at
saka magdadahilan na siya’y maysakit, ngunit nakakapasa parin sa mga
pagsusulit at kinatutuwaan ng mga propesor

3. Buod
Masama ang loob ni Placido Penitente habang patungo sa
Unibersidad ng Santo Tomas sapagkat ibig na niyang tumigil ng pag-aaral kahit
wala pang isang linggo nang siya’y lumuwas mula sa kanilang bayan. Dalawang
beses na siyang sumulat sa ina na kung pwede ay magtatrabaho nalang siya sa
halip na mag-aral . Pinakiusapan na lamang siya ng kanyang ina na magtiis-tiis
nang kaunti dahil sayang ang apat na taon nilang paghihirap upang
makapagtapos lamang siya ng Batsilyer sa Artes.
Siya ang bantog na pinakamatalino sa paaralan ni Padre Valerio sa Tanawan,
pinakamagaling sa Latin, mahusay makipagtalo at mahusay umiwas sa magusot na
suliranin. Tinanghal rin siya nang kanilang kura bilang pilibustero dahil sa kanyang
katanyagan kaya naging palaisipan sa kanyang mga kaibigan kung bakit gusto niyang
tumigil sa pag-aaral. Maliban sa siya’y masalapi, wala naman siyang bisyo at di
mapagpaniwala sa mga kura.

4. Sa tulay ng Espanya ay makikita ang mga binatang patungo sa
loob ng Maynila upang pumasok sa kani-kanilang paaralan:
Taga-Ateneo – nakadamit Europeo, matuling lumakad, kilik ang mga aklat at iniisip
ang kanilang mga leksyon
Taga-San Juan de Letran – nakadamit Pilipino at kaunti ang dalang aklat ngunit
marami ang kanilang bilang
Taga-Pamantasan – maayos manamit at baston ang dala-dala sa halip na libro
Mga Kababaihang Estudyante – bitbit ang mga aklat kasunod ang kanilang mga alila
patungo sa“Escuela Municipal”

5. Nang papasok na si Placido sa pintuan ng Sto. Domingo tinapik siya ni
Juanito Pelaez. Si Pelaez ay mapapel at kinagigiliwan ng mga guro. Siya’y may
kayabangan, kakulitan, mapagbirong tingin at mapanuksong ngiti. Siya’y
anak ng mayamang mangangalakal na mistisong Kastila sa Maynila.

6. Kinamusta ni Juanito ang bakasyon ni Placido. Pagkatapos ay
ibinalita ang pagbabakasyon niya sa Tiyani. Nakilala niya doon si Padre
Camorra at sinabing siya’y masaya at matapat tulad ni Padre Paco.
Nangharana sila ng mga babae at halos lahat raw ng bahay ay kanilang
napanhik dahil sa maraming magagandang dalaga. May ibinulong si
Juanito na ikinagulat ni Placido at idinagdag pa niya:
“…maisusumpa ko sa iyo… na wala siyang magagawa, dahil sa isang utos lamang
ng pamahalaan ay maaaring mawala ang ama, asawa o kapatid… at yari ang usapan. At
may nakilala kaming isang mangmang, na tila katipan ni Basilio. Napakaulol ng taong iyan.
Pumili ba naman ng katipang hindi marunong ng wikang Kastila, walang yaman at alila pa.
Napakasuplada nga ngunit maganda. Isang gabi’y binaston ni Padre Camorra ang
nangharana sa kanya, sayang at hindi sila napatay. Ang babae ay may kasupladahan pa rin,
ngunit may araw din siya.”

7. Nagtanong ng leksyon si Juanito kay Placido sapagkat noon
lamang siya nakapasok. Noong nakaraang araw wala silang
pasok. Noong Miyerkules ay umambon, noongMartes naman ay
kaarawan ng kanilang propesor. Dinalhan nina Placido ang
kanilang gurong may kaarawan ng orkestra at binigyan ng regalo.
Noong Lunes, ang leksyon nila ay tungkol sa mga salamin.
Niyaya ni Juanito si Placido na maglakwatsa. Tumutol si
Placido sapagkat alam niya na magpapatuloy parin ang kanilang
leksyon kapag dalawa lang ang kulang sa kanilang klase (ang
kanilang silid ay mayroong 150 mag-aaral) at naalala din niya ang
paghihirap ng kanyang ina upang siya’y mapag-aral sa Maynila.
Papasok na sana sila sa liwasan ng Sto. Domingo nang may
naalala si Juanito. Nanghingi siya kay Placido ng abuloy para sa
bantayog ng isang Paring Dominiko na si Pari Baltazar. Nagbigay si
Placido ng apat na piso bilang ambag.

8. Nakarating na sila sa Unibersidad at nakita nila si
Isagani kasama ang ibang mag-aaral. Bigla na lamang
napansin ang kakaibang kilusan sa mga pulutong.
Natigilan sa pagsasalita si Isagani at namutla nang
makita ang bagong dating na karuwahe.
Nakita niya si Paulita Gomez, ang kanyang
katipan, na kasama si Donya Victorina. Si Donya
Victorina ay binati ng buong giliw si Juanito Pelaez. Si
Tadeo na kaya lamang pumasok sa paaralan ay upang
alamin kung may pasok at kung mayroon ay aalis at
magdadahilang maysakit ngunit sa anong himala ay
nakakapasa parin siya sa mga pagsusulit at
kinatutuwaan pa ng mga propesor.

9. Nagpasukan na sa paaralan ang mga estudyante. Nguni’t may tumawag kay Placido.
Pinalagda si Placido sa kasulatang tutol sa balak na paaralan ni Macaraig at sinasabing nilagdaan na
ito ng 2 carabineros celestiales , isang samahan ng mga banal na tumutulong sa Diyos upang
sugpuin ang kasamaan. Hindi lumagda si Placido. Nalaala niya ang isang cabezang nabilanggo nang
lumagda sa isang kasulatang di binasa. Nguni’t sa matagal na pagpipilitan ay nahuli sa klase si
Placido.
Nang makarating na siya sa kanilang klase nagdadalawang isip siya kung siya ba ay
papasok dahil may lagda na ang kanyang pangalan. Paalis na sana siya nang naalala niya na malapit
na ang kanilang pagsusulit at inakala niya na ang pagkakahuli niya ay pagkakataon na upang siya’y
mapuna at makilala ng kanyang guro at magiging daan para siya’y makapasa.
Pumasok si Placido ngunit pakaladkad niyang hinila ang kanyang sapatos tulad nang sa
bakya . At siya nga’y napuna ng guro na lihim na nagbanta,
“walang galang, lagot ka sa akin.”

10. Pagtalakay sa Nilalaman...
1. Anu-ano ang mga katangian ni Placido? Bakit ibig na niyang itigil ang pag-aaral?
2. Maganda ba ang payo ng ina kay Placido? Bakit?
3. Anu-ano ang ibig palitawin ng may-akda sa pagkakalarawan ng mga estudyanteng
naglalakad?
4. Anong uri ng estudiyante si Juanito? Bakit? Anu-ano ang simulain niya sa pag-aaral?
5. Anong uri ng propesor ang ibig ipakilala ni Rizal sa kabanatang ito? Patunayan ang
kasagutan.
6. Sino si Tadeo? Mayroon ba tayong mga Tadeo sa paaralan ngayon bakit?
7. Bakit ayaw lumagda ni Placido sa kasulatan? Anu-ano ang dahilan?
8. Bakit pumasok pa rin si Placido gayong alam niyang nalagyan na ng tanda ang
pangalan niya?
9. Papaano pinuna ng may-akda ang pag-aaral ng mga kabataan noon? Ano ang
ikinaiiba nito sa mga pag-aaral ngayon?
10.Dumating na ba sa inyo ang mawalan ng gana sa pag-aaral? Ibigay ang mga dahilan.