1. MUZIEKPSYCHOLOGIE
LUCA-ARTS LEMMENSINSTITUUT
ACADEMIEJAAR 2013-2014

2. WAT IS PSYCHOLOGIE?

3. WANNEER HEBBEN WE
MET PSYCHOLOGIE TE
MAKEN?
Een stukje psycholoog in elk van ons
-Een idee vormen over onszelf / anderen
-Gedrag voorspellen
-Gedrag beïnvloeden
Onderwerpen uit het dagelijkse leven
Gebeurtenissen door psychologie verklaard (bijv. Kitty
Genovese)

4. TOEPASSINGEN IN HET
DAGELIJKSE LEVEN
- Toegepast in allerlei communicatie
- Onderwijs, studiemethodes
- Psychotherapie

5. DE BEGRIPPEN PSYCHOLOGIE EN
PSYCHOLOOG
Het begrip psychologie
Psychologie =
een wetenschappelijke studie,
van het gedrag
en de mentale processen
van individuen

6. DE BEGRIPPEN PSYCHOLOGIE EN
PSYCHOLOOG
psychologische kennis ↔ mensenkennis
-
Systematisch
-
Objectief
-
Controleerbaar

7. SAMENHANG PSYCHOLOGIE EN
ANDERE
(MENS)WETENSCHAPPEN
-Sociale psychologie
-Sociologie
-Biologie en neurofysiologie
-Sluit aan bij gezondheidswetenschappen

8. STROMINGEN
Psycho-analyse
Behaviorisme
Psychologie
Biopsychosociaal
Cognitivisme
8
Humanistische psychologie

9. STROMINGEN BINNEN
DE PSYCHOLOGIE
1.
De psychodynamische stroming
-
Freud
-
‘het onbewuste’ zorgt voor dynamiek
-
Ook een methode / therapie

10. STROMINGEN BINNEN
DE PSYCHOLOGIE
2. De behavioristische stroming
-Enkel studie rond uiterlijk waarneembaar gedrag
-‘black box’-model
Edward Thorndike
Ivan Pavlov
James Watson

11. STROMINGEN BINNEN
DE PSYCHOLOGIE
3. De cognitieve stroming
-Onderzoek naar mentale processen
-Informatie opnemen, verwerken, onthouden
-De gestaltpsychologie
-Het constructivisme

12. STROMINGEN BINNEN
DE PSYCHOLOGIE
4. De humanistische stroming
-‘de derde kracht’
-Complexiteit, subjectiviteit
-Positief mensbeeld
-zelfactualisatie
Carl Rogers
Abraham Maslow

13. STROMINGEN BINNEN
DE PSYCHOLOGIE
5. De biopsychosociale stroming
-Functioneren van genen, hersenen, zenuwstelsel en
endocriene stelsel
-Neurowetenschappers
-Evolutionaire benadering (Darwin)
Joseph LeDoux

14. ONDERZOEKSMETHODEN VAN
DE PSYCHOLOGIE
1. Het wetenschappelijk onderzoek
Vastleggen van
onderzoeksonderwerp
Verklaringsmogelijkheden
* theorie
* hypothese
Uitvoering van het
onderzoek

15. ONDERZOEKSMETHODEN VAN
DE PSYCHOLOGIE
2. Enkele onderzoeksmethoden
Kwantitatieve methoden Kwalitatieve methoden
- meetbaar
- cijfers
- voorspellend
- samenhang aantonen
- beschrijvingen
- interpretaties
- begrijpen van gedrag

16. ONDERZOEKSMETHODEN VAN
DE PSYCHOLOGIE
-Observatie
-Interview en enquête
-Test (bijv. IQ)
-Experiment

17. VELE SOORTEN
PSYCHOLOGEN
Klinische psychologie (kinderen – volwassenen)
Arbeidspsychologie
Schoolpsychologie
Theoretische psychologie (waarneming,
geheugen, motivatie, …)
Sportpsychologie
…..
17
MUZIEKPSYCHOLOGIE

18. WAAROM IS ER MUZIEK?
“Is het niet vreemd dat
schapendarmen een mens de ziel uit
het lijf rukken?”
18
(Shakespeare “Much Ado About Nothing”)

19. WAAROM IS ER MUZIEK?
Vanaf onze eerste levensdag speelt muziek een belangrijke
rol:
Infant Directed Speech (IDS) als communicatiemiddel
Dus: - ritme, dynamiek, intonatie > betekenis
19
- emotionele informatie doorgeven

20. WAAROM IS ER MUZIEK?
20
Gevoeligheid voor specifieke (muzikale) nuances neemt af:

21. WAT BESTUDEERT
MUZIEKPSYCHOLOGI
E
muziekpsychologie
=
wetenschappelijke studie van het muzikale
gedrag
inwendig (mentaal) + uitwendig
uitvoerder
21
luisteraar

22. BEKNOPT HISTORISCH
OVERZICHT
600 0
Pythagoras
1650
Descartes
Euler
1800
systematische
1900
Gestaltψ
2000
music cognition
muziekwetenschap
Pythagoras : verhouding tss. snaarlengtes  intervallen (cons-diss)
Descartes, Euler, Huygens : mathematische basis van muziek
Von Helmholtz (1850): fysiologie van het gehoor  ontbinding van geluid
logica, regels  esthetische beleving van muziek
Riemann (1900): muziektheorie (harmonieleer + compositie)
22
Knoblauch (1880) : eerste cognitieve processen : amusie

23. 23
BEKNOPT HISTORISCH
OVERZICHT

24. MUZIEK EN
EVOLUTIE
24
Wat is het evolutionaire belang van muziek?

25. MUZIEK EN
EVOLUTIE
Steven Pinker : “muziek is soort auditieve kwarktaart”
d.w.z. smaakvol extraatje, evolutionair van weinig nut.
TAAL
adaptatie
nodig voor overleving
MUZIEK
exaptatie
bijwerking van taal/ spraak
25
Pogingen om dit te weerleggen : bijv. Mozart-effect

26. WAT IS INTELLIGENTIE?
INTELLIGENTIE
Resultaat van
Proces van
intelligentietest
informatieverwerking
aanpassen aan
nieuwe problemen

27. WAT IS INTELLIGENTIE?
Historiek van de intelligentietests
-
Binet-Simon-test
-
Army Alpha-test
-
Hedendaagse tests (bijv. WAIS)
-
ruimtelijk inzicht
rekenvaardigheid
taalvaardigheid
logica

28. 28
WISC / WAIS

29. WAT IS INTELLIGENTIE?
Verstandelijke leeftijd
IQ =
x 100
Werkelijke leeftijd

30. WAT IS INTELLIGENTIE?
Spreiding van intelligentie
Gausscurve

31. SOORTEN INTELLIGENTIE
-
Praktische intelligentie
-
De g-factor
-
Multipele intelligenties (Gardner)

32. MOZART-EFFECT
32
Het Mozart-effect bestaat niet

33. MUZIEK EN
EVOLUTIE
33
Geoffrey Miller (Darwiniaan): muziek als product van “seksuele
selectie”

34. MUZIEK EN
EVOLUTIE
W. McNeill: muziek bevordert sociale cohesie van groep
bijv. volksmuziek, kampvuur, dansen,…
Robin Dunbar : muziek = “muzikaal vlooien”
Bedenking : Is evolutionair nut het enige criterium?
bijv. seks, eten  PLEZIER!
34
Henkjan Honing : muziek prikkelt hersenen waardoor stoffen
vrijkomen die een prettige uitwerking hebben op onze
gemoedstoestand.

35. Eigenschappen van een spel :
-Niet bedreigend
-Serieus
-Plezier
-Uitdagend
- Voorbereiding op reële situaties
35
MUZIEK ALS SPEL

36. VOORBEELDEN VAN
RECENTE
ONDERZOEKSTOPICS
“Musicae Scientiae “ (herfst 2011)
•Invloed van sociale context op muziek beluisteren
•Invloed van visuele beeld in een uitvoering
•Gevoeligheid voor sonatevorm
•Perceptie van luidheid
•Effecten van zingen in groep op patiënten met dementie en
hun verzorgers
36
 evidente, alledaagse muzikale ervaringen op een
wetenschappelijke manier bestuderen

37. CURSUS
37
+ powerpoints algemene psychologie