1. Միսաք Մեծարենց
Միսաք Մեծարենցի ստեղծագործությունները
Միսաք Մեծարենց, Բաբախումներ։
Միսաք Մեծարենց, Ծիածան.1903-1906։
Միսաք Մեծարենց, Յանգապատում։
Միսաք Մեծարենց, Նոր տաղեր. 1906-1907։
Միսաք Մեծարենց, Արձակ էջեր։
Միսաք Մեծարենց, Թարգմանութիւններ եւ
փոխադրութիւններ։
Միսաք Մեծարենց, Յօդուածներ։
2. Կենսագրություն
իսաք Մեծարենցը ծնվել է 1886 թվականի հունվարին Արևմտյան
Հայաստանի Ակնա գավառի Բինկյան(Բինկա) գյուղում, որը
գտնվում է Եփրատի ձախ ափին։ Գյուղը երեք կողմից
շրջապատված էր ժայռերով ու կիրճերով, մի կողմից՝ գետով,
ուստի դիմացի դաշտի հետ կապվում էր գիշերը փակվող
կամուրջով, որը թշնամու հարձակման ժամանակ գետի վրայից
վերցնում էին և թույլ չէին տալիս թշնամուն գյուղ մտնել։
Նշանավոր բանահավաք Գարեգին Սրվանձտյանըգրում է, որ
Բինկյան գյուղի բնակիչները զենք ունեին. «Ամեն սենյակի մեկ
կողմն գիրք շարած են, երկու կողմն զենքեր, մեկ կողմն ալ փորի
պետքեր»։ Այս միջավայրում Մեծարենցի մեջ տպավորվում է
ավելի շատ գրքի, քան զենքի պաշտամունքը, մանավանդ, որ նա
խառնվածքով ամաչկոտ էր ու լռակյաց, խուսափում էր
ընկերական շրջապատից և հասակին բնորոշ
չարաճճիություններից։ 1892 թվականին՝ վեց տարեկան
հասակում, ապագա բանաստեղծը հաճախում է
գյուղի Մեսրոպյան վարժարանը, որտեղ իր վեհերոտ
բնավորության պատճառով աչքի չի ընկում ուսման մեջ։
3. Կենսագրություն
1895 թվականին Մեծատուրյանների ընտանիքը տեղափոխվում
է Սեբաստիա(Սվազ) քաղաքը, որտեղ Միսաքը սկզբնապես սովորում է
Արամյան վարժարանում, իսկ 1896 թվականից տեղափոխվում
է Մարզվանի՝ ամերիկյան միսիոներների «Անատոլիա» կոչվող գիշերօթիկ
քոլեջ։ Այստեղ նա աստիճանաբար ձեռք է բերում ընկերներ, դառնում ավելի
հաղորդակից, մասնակցում աշակերտների կազմակերպած թատերական
ներկայացումներին։ Մեծարենցը քոլեջում հետաքրքրություն է ցուցաբերում
գեղարվեստական գրականության նկատմամբ, կարդում է գրականություն
հայերենով, անգլերենով, թուրքերենով։ Հենց այս շրջանում է, որ ի հայտ է
գալիս նրա ստեղծագործելու ունակությունը. նա սկսում է իր գրական
առաջին փորձերը։ Ինչպես և հայտնում են հուշագիրները, նա
բանաստեղծություններ է գրում իր ննջարանի պատերին,եղբոր
առևտրական թերթերի հակառակ կողմում։ 1901 թվականին Սվազում
Միսաքի հետ կատարվում է մի դեպք, որը ճակատագրական է դառնում նրա
համար։ Թուրք մսագործ տղաները նրան շփոթում են իրենց հակառակորդի
հետ, նրան ծեծի են ենթարկում և դանակահարում, ինչն էլ դառնում է
բանաստեղծի՝ թոքախտով հիվանդանալու պատճառը։ Նա մի քանի ամիս
բուժվում է Սուրբ Հակոբի վանքում։
4. Միսաք Մեծարենցի մասին
Երիտասարդ Միսաքը ուշադրություն էր գրավում իր
բնավորությամբ և արտաքինով։ Պոլսի թերթերից մեկում
այսպես է նկարագրվում Մեծարենցի արտաքինը. «Հելլեն
դասական ձուլվածք մը՝ հայեցի արտահայտությունով, իր
դեմքը՝ ողորկ կիսափայլ մորթով մը քողքված։...Ձվաձև
կզակը ընդեզերող սև մորուսիկ մը երկու մատ...»։ Իսկ
ժամանակակիցներից մեկը Մեծարենցի էության մասին
գրում է. «Անմեղուկի պես անուշ, նոր հարսի մը պես
շիկնոտ ու հրապուրոտ, նազանքոտ տղա մըն է
Մեծարենց,մերթ ժպտուն, մերթ տխուր ու գրեթե միշտ
բանաստեղծությունը շրթունքին, կը հևա, կը կարմրի, կը
սպառի...»։ Մեծարենցը գնում էր դեպի մահը և
ընկերներից մեկին ուղղված նամակում գրում է.
«Թոքախտը իր բոլոր նոպաները փորձեց իմ վրաս ու
հաղթական եղավ...»։
5. Աստղեր
...Աստղերը լուռ կը հալին
Մութին մէջ մինչեւ առտու.
Նման ցաւոտ սրտերու,
Որ թողուած են առանձին...
