2. Z E R D A IN T E R N E T ?
Internet ordenagailuen munduko
sarea da, sare txikiak batuz sortua.
Sare honetara edozein
ordenagailutatik sar daiteke, eta
erabiltzaileen artean informazioa
trukatzeko aukera ematen du.
3. Z e r b e h a r d a In t e r n e t e r a Hori da
Interneteko
Zerbitzuen
Hornitzailea
Sartzeko, bidesaria ordaindu (ISP)
k o ne k ta tze k o ?
behar da (sarrera errazteko digun
norbaitekin konektatzea)
Ordenagailuak elkar
ulertu ahal izateko,
lengoaia komun bat dago:
TCP/IP protokoloa.
Gure interneteko
hornitzailea, era
berean, mundu osoko
beste zerbitzari batzuekin
konektatuta dago.
4. KONEXIO
K o n e x io a
MOTAKt a n enlazea TCP/IP
Zer
Modem-modem
d a tza A b ia d u r a
motela DSLrekin
RTC
Sare telefoniko protokoloari esker. Dial-up konexioa. konparatuz
konmutatua
DSL Telefono linearen hari konbentzionalak abiadura
Suskripzio sare erabili. handiko datu
digitala ADSL transmisioa lortu.
RDSI Konexio digitalak eman, puntu batetik 192 Kbps
Zerbitzu integratu bestera zerbitzu gama handia eskainiz basikoan
sare digitala
WiFi Haririk gabeko konexioa 11 - 300 Mbps,
Leialtasun 20 m. estandarraren
inalanbrikoa arabera
WiMAX 2,3-3,5 GHz radio-uhinak Banda
Interoperabilitate mundiala
mikrouhin bidezko erabiltzen ditu zabala
erabilerarako
FTTx Fibra optikoz banda zabaleko Banda
X-rako fibra edozein sarbide zabala
PLC Energia elektrikoa erabili irrati- Banda
Kable elektriko bidezko
konexioa
seinaleak bidaltzeko zabala
Satelite bidezko Antena batek satelitearen seinalea Banda zabal
konexioa hartu. Kablea/telefonia ailegatzen ez limitatua
den lekuetan.
5. Interneteko zerbitzuak
• Web-a
– WWW (World Wide Web edo Sare Informatiko Mundiala):
hipertextoan edo hipermedio enlazatu eta sarrera erraza
interneten bidez oinarritutako distribuzio sistema da.
• Korreoa
– POP3 (Posta bulego protokoloa): korreo bezero lokalei
zerbitzari ezezaugun batean gordetako mezuak eskaintzen
ditu.
– SMTP (posta transferentzia protokolo sinplea): e-posten
elkar trukaketa.
• Datu-transmisioa
– FTP (fitxategi transferentzia protokoloa) bezero-zerbitzari
‘arkitekturan’ oinarritua.
– P2P (peer-to-peer, berdinen arteko sarea): konputagailu-
sare bat da: aspektu batzuk edo guztiak funtzionatzen
dute ez bezero ez zerbitzairi finkoekin.
6. • On-line elkarrizketak • Artikulu eta albisteak
– IRC (Interneteko transmisio – NNTP (Albisteen sare-
‘chat’-a): testuan oinarritutako transferentziarako
denbora errealezko komunikazio protokoloa) Sarean
protokoloa da. Bi pertsona edo artikulu eta albisteen
gehiagoren arteko debateak publikazio eta
eskaintzen ditu. irakurketarako
• Ahots elkarrizketak sortutako protokoloa.
– VoIP (Voice over IP, IP gaineko • Urrutiko sarbidea
ahotsa): IP protokoloa erabiliz, – SSH (Orden seguruen
Internet bidez ahots seinalea interpretatzailea): sare
posible egiten duten baliabide baten bitartez urrutiko
multzoa da. konputagailuetan
• Telebista sartzeko.
– IPTV berez ez da protokolo bat – TelNet
baina izen hori hartu du (telekomunikazio
erabiltzaileen sarea)
denominazioarekin. Askotan
Interneteko konexioarekin
batera hornitzen da.
7. T C P /I P P r o t o k o l o a
• TP/IP protokoloa Interneteko
konputagailu-sareen komunikazioa
ahalbidetzen duen protokolo multzoa da.
• TCP (Transferitzeko kontrol protokoloa)
eta IP (Interneteko protokoloa)
lehenengoak definitu zirenak, erabilienak
dira.
• Transmisio datuak eskaintzen dute
8. IP helbidea IP protokoloa erabiltzen duen sare batean gailu
baten interfaze bat (orokorrean, ordenagailu bat) logiko eta
hierarkikoki identifikatzen duen zenbakia da
32 bits-eko zenbaki binario bat espresatzen dute, 4.294.967.296
helbide posible ahalbidetuz. IP helbideak notazio dezimaleko
zenbaki bezala ager daitezke: 32 bits-ak lau zortziko taldeetan
(oktetoetan) banatuz. Okteto bakoitzeko balio dezimal bakoitzak 0 eta
255 artean konprenitua dago.
*****
Zerbitzaria ordenagailu bat da, horrek sare baten parte bihurtuz,
zerbitzuak eskaintzen dizkio beste konputagailu batzuei (bezeroak)
*****
Interneteko domeinua sare identifikatu asoziatu bat da:
internetera konektatutako konputagailu multzo bat.
Sektore bakoitzak bere domeinua du: .com (mundiala, komertzioa),
.gov (gobernua), .edu (hezkuntza), .info (informazioa)…
Baita herrialde bakoitzak ere: .es (Espainia), .fr (Frantzia), .ca
(Canada)…
9. IP helbidea atera
1. metodoa: “Inicio” >> “Panel de control” >> “Conexiones de red e Internet” >> “Conexiones de red”
• Adibidez:
• 168.176.195.97 32
• Binarioan, 0100000000.01001100.00111010.01100100
• Hexadezimalean, 40.4C.3A.64
KONBINAZIO POSIBLE GUZTIAK 2^32= 4.294.967.296
10. Interneteko nabigatzaile bat internet bidezko aplikazio bat
da, artxibo informazioa eta leku web-ak gu irakurtzeko kapazak
izateko interpretatuz (www barruan). Lehenengoa CERN izan zen.
Orain Explorer, Firefox, Opera, Safari, Google Chrome… gogokoenak dira
Bilatzailea sistema informatiko bat da, zerbitzaileetan gordetako artxiboak
bilatzen ditu bere “spider”-ari esker (armiarma web: WWW orrialdeak forma
metodiko eta automatizatuan inspekzionatzen dituen programa).
Metabilatzailea informazio bilatzaile sistema bat da: bilatzaile
erabilienetatik informazioa hartzen du. Ez dauka datu-sare propiorik.
Gaur egunean erabilienak Google eta Yahoo dira besteekiko
alde handia izanik. Beste batzuk: Ask, Bing.
11. In t e r n e t e k o b e s t e
• HTTP r o t o ktransferentziaa t z u k
p (Hipertextu o l o b protokoloa):
www-ko transakzio bakoitzean erabilitakoa da.
• HTTPS (Hipertextu transferentzia prokolo
segurua): HTTPan oinarritutako protokoloa da,
baina HTTP-aren bertsio segurua da.
Interneteko akatsak 1etik (informazio erantzunak), 2tik (eskaera
zuzenak), 3tik (erredirekzionatu), 4tik (bezeroaren akatsa) edo 5etik
(zerbitzariaren akatsa) has daitezke.
Hona hemen gehien agertzen direnak:
• 200: ongi ateratako operazioa: OK
• 302: aurrekoan beste www helbide bat zuena
erredirekzionatu egin behar da. Helbide berria aurkitu egin
da.
• 404 Not Found: Hitzak dioen bezala, interneteko
nabigatzailea zerbitzariarekin konektatu ezin izan duela edo
bilatzen ari den fitxategia galdu edo existitzen ez dela
dio.
• 500: zerbitzariaren akatsa: barneko akatsa
• 505: zerbitzariaren akatsa: HTTP bertsioa ez da
soportatzen.
12. Helbide interesgarriak
• Nabigatzailearen abiadura kalkulatu:
http://www.SpeedTest.net/
• Konputagailuaren IP helbidea atera:
K
http://www.CualEsMiIP.com
• Internet konexioaren abiadura kalkulatu:
http://www.TestDeVelocidad.es/
• Nabigatzailearen kalitatea. Html5
http://html5test.com/
