Internet ikasteko erabiltzen dudan aurkespena. Jatorriz, saretik hartuta.

1. Internet
2012/2013 ikasturtea

2. Internet mundu osoko ordenagailuz osatutako sare handi bat da,
elkarrekin konektatuta daudelarik.
Telefono-lineak dira
nagusiki konexioa
egiteko erabiltzen
direnak
Egian esan, telefono-sarea bezalakoa da, zeina mundu osoko telefonoz osatutako sare handi bat den,
elkarrekin konektatuta daudelarik. Aurreko irudian ordenagailuak telefonoak direla imajinatu
besterik ez dugu egin behar telefono-sare gisa ezagutzen duguna edukitzeko.

3. Horrela, gure ordenagailutik zera egin dezakegu, besteak beste,
• Beste ordenagailu batean (zerbitzari batean) gordeta dagoen informazioa ikusi.
Adibidez, Arrasateko Udaletxeak ordenagailu bat erabiltzen du; ordenagailu honetan herriari
buruzko informazioa gordetzen da guk ikusi ahal izateko gure ordenagailutik.
Honi WEBa deitzen diogu.
• Mezuak, dokumentuak, argazkiak, bideoak, musika, eta abar bidali beste pertsona bati.
Honi POSTA ELEKTRONIKOa deitzen diogu.
• Mundu osoko pertsonekin “zuzen-zuzenean hitz egin”.
Honi IRCa edo TXATa deitzen diogu (pertsona ezezagunekin hitz egiten badugu) edo
BEREHALAKO MEZULARITZA (pertsona ezagunekin hitz eginez gero).

4. Ikus dezagun zelan funtzionatzen duen Internetek
Lehen Internet telefono-sarea bezalakoa dela esan dugu. Gure telefonoa ordenagailu bat dela
imajinatu besterik ez dugu egin behar Internet edukitzeko.
Munduko edozein telefonok zenbaki bakarra dauka:
00 XXXX XXX XXXXXXX 00 39 06 5089536
Bezero-zenbakia
Bezero-zenbakia
Probintziako adierazgarria Erroma
Estatuko adierazgarria Italia
Nazioarteko deia Nazioarteko deia
Interneti konektatuta dagoen ordenagailu bakoitzak ere badauka zenbaki bakarra (formatua
ezberdina bada ere). Zenbaki horri IP helbidea deitzen zaio eta 0 eta 255 arteko 4 zenbakiz
osatuta dago; adibidez...
223.158.069.192

5. Arazoa zera da : telefonoak ez bezala (beti piztuta daude), gure ordenagailuak ez daude beti
piztuta. Horrela, 128.223.043.127 helbidea duen lagun bati mezu bat bidaltzen badiot eta bere
ordenagailua itzalita badago, mezu hori ezin izango da bere ordenagailuan grabatu gero
irakurri ahal izateko.
Konponbidea lagunari telefonoz deitu, ordenagailua pizteko esan eta gero mezua bidali izan
liteke. Ezbairik gabe konponbide hau ez da egokiena.
Hori dela eta, zenbait Internet enpresa daude, Internet Zerbitzu-Hornitzaileak izenekoak
(ingelesez, Internet Service Provider edo ISP). Enpresa hauek bitartekoak dira gu Interneten
sartu ahal izateko. Enpresa hauek potentzia handiko ordenagailuak (zerbitzariak izenekoak)
dauzkate, eguneko 24 orduak piztuta daudenak. Interneten zehar mugitzen den informazio
guztia ordenagailu edo zerbitzari hauen disko gogorretan dago gordeta.
Internet Zerbitzu-Hornitzaile ezagunenak honako hauek dauzkagu, besteak beste, Euskaltel
(www.euskaltel.es), Terra (www.terra.es), Navegalia (www.navegalia.com), Ya
(www.ya.com), Wanadoo (www.wanadoo.es), e.a.
Lehen esan dugu ordenagailu bakoitzak bere zenbakia edo IP helbidea daukala (telefonoek
bezala). Baina hau ez da beti horrela. Egia esan bakarrik Internet Zerbitzu-Hornitzaileek
daukate berezko zenbakia. Erabiltzaile arrunt batek ez dauka berezko zenbakirik; Inteneten
sartzen denean bere Internet Zerbitzu-Hornitzaileak ematen dio zenbakia eta zenbaki hori
erabiliko da konexioak irauten duen bitartean. Erabiltzaile hori berriro Interneten sartzen
denean bere Internet Zerbitzu-Hornitzaileak berriro emango dio beste zenbaki bat (ziur aski
aurrekoaren ezberdina). Beraz Internet Zerbitzu-Hornitzaileak zenbakiak banantzen ditu.

6. Beraz, Interneten lan egin ahal izateko zera behar dugu:
• Ordenagailua.
• Telefono-linea (linea arrunta, ADSLa, zuntz optikoa...).
• Modem-a (edo Router-a).
Ordenagailua eta telefono-linea konektatzen dituen gailua. Gailu hau ordenagailu barruan
(barruko modem-a), edo kanpoan (kanpoko modem-a) egon daiteke.
• Internet Zerbitzu-Hornitzailea (ISP, Internet Service Provider).
• Internet Zerbitzu-Hornitzaile honek Internetera sarrera-kontua eskainiko digu, hau da,
ezinbestekoak diren zenbait datu emango dizkigu: aipatutako hornitzailearekin konektatzeko
telefono-zenbakia Interneten sartu ahal izateko, erabiltzailearen izena, pasahitza, gure posta
elektroniko helbidea, e.a.
• Datu hauek guztiak hornitzaileak, CD-ROM baten bitartez, bidaltzen digun programa baten bidez
sartu behar ditugu.
• Datu hauek behin sartuta, Interneten sartu nahi dugun bakoitzean erabiltzen dugun programa
(Internet Explorer, Navigator, e.a.) martxan jarri besterik ez dugu egin behar. Horrela konexioa
automatikoki egiten da.

7. Interneten gehien erabiltzen diren hiru zerbitzuak, baina ez bakarrak,
honako hauek dira
• WEBa.
• Dokumentuak irakurtzeko, musika entzuteko, bideoak ikusteko, erosketak egiteko, inkestetan parte
hartzeko, edozein produkturen berri emateko, fitxategiak gure ordenagailura ekartzeko (jolasak,
musika...), eta abarretarako erabiltzen da.
• Zerbitzu hau erabiltzeko Microsoft Internet Explorer edo Netscape Navigator programak
erabiltzen dira.
• WEB barruan ikusten duguna WEB orrialdeak dira eta WEB orrialde bat ikusi ahal izateko bere
helbidea ezagutu behar dugu, zeinak honako formatu hau daukan:
http://www.???????.???
• Normalean ez da beharrezkoa http:// idaztea.
• Zenbait WEB helbideren adibideak: www.eitb.com, www.jalgi.com, www.euskaditurismo.net, e.a.
• POSTA ELEKTRONIKOa.
• Beste pertsona batzuei mezuak, dokumentuak, eta abar bidaltzeko erabiltzen da.
• Zerbitzu hau erabiltzeko Microsoft Outlook programa erabiltzen da edo Web baten bidez.
• Beste pertsona batzuei mezuak bidaltzeko beraien posta elektroniko helbideak jakin behar ditugu,
zeinek honako formatu hau daukaten
????????@????????.???
• Zenbait POSTA ELEKTRONIKO helbideren adibideak: mikelaingeru@euskalerria.org,
iarrasate@euskalnet.net, e.a.
• IRCa edo CHATa eta BEREHALAKO MEZULARITZA.
• Beste pertsona batzuekin “zuzen-zuzenean hitz egiteko” erabiltzen da.
• Chat-a erabiltzeko ez dago programa jakin bat; berehalako mezularitza erabiltzeko MSN
Messenger, Yahoo Messenger edo antzeko programak erabiltzen dira..

8. Adibide gisa, hona hemen zer gertatzen den posta elektroniko mezu bat
bidaltzen denean:
• JONek mezu bat bidali nahi dio NAIARAri.
• JONek EUSKALNET hornitzailea (EUSKALTEL enpresakoa) erabiltzen du.
• NAIARAk TERRA hornitzailea erabiltzen du.
• JONek posta elektroniko programa baten bidez, esaterako, Microsoft Outlook, idatzi behar
du bere mezua.
• Behin mezua idatzita, JONek, bere hornitzailea erabiliz, hau da, EUSKALNET,
Internetekiko konexioa egingo du eta mezua aipatutako hornitzaileari bidaliko dio.
• JONek Internetekiko konexioa bukatu ahal du.
• JONen hornitzaileak, EUSKALNETek, NAIARArenari, TERRAri, bidaliko dio mezua.
• Mezu hau segurtasun osoz iritsiko zaio jasotzaileari. Izan ere, hornitzaileen
ordenagailuak, lehentxeago aipatu dugun legez, beti daude piztuta.
• Bidalketa hau ez da zuzena izaten; izan ere, normalean ez dago komunikazio linea
zuzena hornitzaile bien artean. Hau dela eta mezuak hornitzailerik hornitzaile
bidaiatzen du egokia aurkitu arte.
• NAIARAk ea posta elektroniko mezuren bat daukan ikusi nahi duenean, egin behar duen
gauza bakarra zera da: bere posta elektroniko programa martxan jarri, esaterako,
Microsoft Outlook, bere hornitzailearekin konektatu, TERRArekin, eta beronek iritsi
zaizkion mezuak bidaliko dizkio.

9. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA

10. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA

11. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du
Jonen hornitzaileak Naiararen hornitzaileari bidaltzen dio mezua
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA

12. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du
Jonen hornitzaileak Naiararen hornitzaileari bidaltzen dio mezua
Mezua bidalia izan da dagoeneko hornitzaile batetik bestera
Mezua Naiararen hornitzailean jarraituko du gordeta beronek
hornitzailearekin konektatu arte. Hori egin ostean konexioa egin
zuen azken alditik iritsitako mezuak bidaliko dizkio hornitzaileak
Naiarari
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiarak bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa
Bere hornitzaikeak mezu bat daukala esaten dio eta bidaltzen dio
Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA

13. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du
Jonen hornitzaileak Naiararen hornitzaileari bidaltzen dio mezua
Mezua bidalia izan da dagoeneko hornitzaile batetik bestera
Mezua Naiararen hornitzailean jarraituko du gordeta beronek
hornitzailearekin konektatu arte. Hori egin ostean konexioa egin
zuen azken alditik iritsitako mezuak bidaliko dizkio hornitzaileak
Naiarari
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiarak bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa
Bere hornitzaikeak mezu bat daukala esaten dio eta bidaltzen dio
Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA

14. Ikus dezagun hau guztia era grafikoan:
Jon mezua idazten ari da
Jonek bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa eta mezua bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Jonek Internetekiko konexioa bukatzen du
Jonen hornitzaileak Naiararen hornitzaileari bidaltzen dio mezua
Mezua bidalia izan da dagoeneko hornitzaile batetik bestera
Mezua Naiararen hornitzailean jarraituko du gordeta beronek
hornitzailearekin konektatu arte. Hori egin ostean konexioa egin
zuen azken alditik iritsitako mezuak bidaliko dizkio hornitzaileak
Naiarari
Jon
Jonen hornitzailea
EUSKALNET
Telefono-lineak transmititzeko erabiliak
Naiarak bere Internet hornitzailearekin egiten du konexioa
Bere hornitzaikeak mezu bat daukala esaten dio eta bidaltzen dio
Mezua bidalia izan da dagoeneko eta Naiarak konexioa bukatzen du
Dagoeneko Naiarak mezua irakurri dezake zeina gordeta dagoen bere ordenagailuan Naiara
Naiararen hornitzailea
TERRA