1. CHÛÚNG 2
Phaát triïín con ngûúâi trong cöng cuöåc àöíi múái
úã Viïåt Nam
Chûúng naâ y khaá i quaá t nhûä n g thaâ n h tûå u tin sai lïå c h, phên böí caá c nguöì n lûå c rêë t
cuã a cöng cuöå c àöí i múá i àûúå c thûå c hiïå n tûâ keá m hiïå u quaã vaâ thiïë u àöå n g lûå c àöë i vúá i
nùm 1986. Phêì n 2.1 vaâ 2.2 minh chûá n g ngûúâ i lao àöå n g. Kïë t quaã thûå c tïë laâ nïì n
rùç n g phêì n lúá n nhûä n g thaâ n h cöng cuã a àöí i kinh tïë thiïë u nùng àöå n g; cú höå i lûå a choå n
múá i laâ taå o möi trûúâ n g thuêå n lúå i hún àïí viïå c laâ m , taå o thu nhêå p xûá n g àaá n g cuã a
múã röå n g cú höå i lûå a choå n cho moå i ngûúâ i , ngûúâ i dên bõ boá heå p ; tñnh saá n g taå o vaâ tûå
àùå c biïå t laâ trong khu vûå c kinh tïë ngoaâ i chuã cuã a caá nhên khöng àûúå c phaá t huy,
nhaâ nûúá c . Àiïì u naâ y àûúå c biïí u hiïå n bùç n g nïë u khöng noá i laâ coâ n bõ haå n chïë . Tònh
sûå caã i thiïå n àaá n g kïí trong chó söë quot;phaá t traå n g thiïë u huå t kinh niïn trong tiïu duâ n g
triïí n con ngûúâ i quot;, chó söë àaá n h giaá nhûä n g laâ m gia tùng caá c cùng thùè n g trong àúâ i
thaâ n h tûå u trong nhûä n g lônh vûå c chuã chöë t söë n g con ngûúâ i .
cuã a phaá t triïí n con ngûúâ i nhû mûá c söë n g Trûúá c nhûä n g àoâ i hoã i bûá c xuá c cuã a
dên cû, y tïë vaâ giaá o duå c . Hai phêì n naâ y cuöå c söë n g, trong giai àoaå n tûâ 1979 àïë n
cuä n g àïì cêå p àïë n thaâ n h tûå u nöí i bêå t nhêë t giûä a thêå p niïn 1980, Viïå t Nam àaä thûå c
àoá laâ sûå giaã m tyã lïå àoá i ngheâ o xuöë n g coâ n hiïå n nhûä n g caã i caá c h kinh tïë nhùç m thaá o
möå t nûã a tûâ khoaã n g 70% vaâ o giûä a nhûä n g gúä caá c raâ n g buöå c cuã a cú chïë quot;kïë hoaå c h
nùm 1980 xuöë n g thêë p hún 37% trong hoaá têå p trung quan liïu bao cêë p quot;.
nhûä n g nùm gêì n àêy, vaâ nhûä n g thaâ n h tûå u Phûúng hûúá n g chñnh cuã a sûå thay àöí i laâ
trong lônh vûå c y tïë vaâ giaá o duå c . Nhûng núá i loã n g nguyïn tùæ c kïë hoaå c h hoaá têå p
nhûä n g trúã ngaå i chuã yïë u vêî n coâ n töì n taå i . trung thöng qua möå t söë caã i caá c h, chuã yïë u
Nhûä n g trúã ngaå i naâ y , àùå c biïå t laâ sûå khaá c
úã cêë p vi mö, coá tñnh àïë n quan hïå thõ
biïå t vïì kinh tïë xaä höå i trong àêë t nûúá c , seä
trûúâ n g. Viïå c aá p duå n g chïë àöå kïë hoaå c h
àûúå c àïì cêå p trong caá c chûúng tiïë p theo.
quot;ba phêì n quot; trong caá c doanh nghiïå p nhaâ
nûúá c (DNNN) tûâ nùm 1979 vaâ chïë àöå
1. ÀÖÍI MÚÁI LAÂ ÀOÂI HOÃI BÛÁC XUÁC CUÃA CUÖÅC
khoaá n saã n phêí m trong nöng nghiïå p theo
SÖËNG VAÂ VÒ SÛÅ PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI
Chó thõ 100, thaá n g 1/1981 cuã a Böå Chñnh Àöíi múái laâ àoâi hoãi bûác
trõ àaä taå o cho caá c doanh nghiïå p nhaâ nûúá c
Trûúá c àöí i múá i , quaá trònh phaá t triïí n cuã a
xuác cuãa cuöåc söëng vaâ vò
vaâ höå gia àònh nöng dên quyïì n tûå chuã
Viïå t Nam diïî n ra trong khuön khöí cú chïë
sûå phaát triïín con ngûúâi
hún trong saã n xuêë t vaâ tiïu thuå saã n phêí m
kïë hoaå c h hoaá têå p trung. Xuêë t phaá t tûâ tònh
thöng qua thõ trûúâ n g. Hai thay àöí i naâ y
traå n g cuã a möå t nïì n kinh tïë nöng nghiïå p
àaä àaá n h dêë u sûå quot;cúã i troá i quot; bûúá c àêì u cho
laå c hêå u , laå i bõ chiïë n tranh taâ n phaá nùå n g
ngûúâ i lao àöå n g vaâ caá c doanh nghiïå p khoã i
nïì , cú chïë naâ y cho pheá p Nhaâ nûúá c chuã
nhûä n g raâ n g buöå c cú chïë cuä . Tuy nhiïn,
àöå n g huy àöå n g vaâ phên phöë i caá c nguöì n
nhûä n g caã i caá c h kinh tïë vi mö nhû vêå y laâ
lûå c quöë c gia nhùç m vaâ o möå t söë muå c tiïu xaä
chûa àuã . Tùng trûúã n g kinh tïë coá sûå khúã i
höå i àûúå c ûu tiïn. Trong thúâ i kò naâ y , mùå c
sùæ c , song bêë t öí n àõnh vô mö vêî n dai dùè n g,
duâ trònh àöå phaá t triïí n kinh tïë coâ n thêë p
àúâ i söë n g nhên dên vêî n khoá khùn vaâ àûúå c
nhûng Viïå t Nam àaä àaå t àûúå c nhûä n g kïë t
caã i thiïå n rêë t chêå m chaå p . Sûå thêë t baå i cuã a
quaã PTCN tûúng àöë i töë t , àùå c biïå t laâ vïì
cuöå c caã i caá c h quot;giaá , lûúng, tiïì n quot; nùm
giaá o duå c vaâ y tïë . Tuy nhiïn, cú chïë kïë
1985 àaä chûá n g toã möå t àiïí m mêë u chöë t laâ
hoaå c h hoaá têå p trung àaä böå c löå nhûä n g mùå t
khöng thïí coá caã i caá c h vô mö thaâ n h cöng
yïë u thûúâ n g trûå c : thöng tin vaâ xûã lyá thöng
PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI TRONG CÖNG CUÖÅC ÀÖÍI MÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM 29
2. trong khung khöí cuã a tû duy vaâ cú chïë kïë coá möå t sûá mïå n h lõch sûã roä raâ n g, àùå c biïå t
hoaå c h hoaá têå p trung. laâ nhòn nhêå n tûâ goá c àöå PTCN. Àoá laâ taå o
Àaå i höå i Àaã n g VI diïî n ra vaâ o thaá n g ra möå t bûúá c ngoùå t vïì chêë t trong viïå c thûå c
12/1986 àaä quyïë t àõnh àûúâ n g löë i thûå c hiïå n nhiïå m vuå PTCN bùç n g caá c h múã röå n g
hiïå n àöí i múá i toaâ n diïå n àêë t nûúá c vò muå c cú höå i phaá t triïí n cho caá c caá nhên vaâ cöå n g
tiïu dên giêì u , nûúá c maå n h, xaä höå i cöng àöì n g xaä höå i cuä n g nhû taå o ra möå t möi
bùç n g, vùn minh. Nöå i dung cú baã n cuã a Àöí i trûúâ n g khuyïë n khñch tñnh chuã àöå n g saá n g
Múá i laâ chuyïí n tûâ nïì n kinh tïë kïë hoaå c h taå o cuã a hoå trong caá c hoaå t àöå n g kinh tïë , xaä
hoaá têå p trung sang nïì n kinh tïë thõ trûúâ n g höå i . Cöng cuöå c Àöí i Múá i vaâ caã i caá c h kinh
àõnh hûúá n g XHCN vaâ thûå c hiïå n chñnh tïë vúá i nöå i dung nhû vêå y àûúå c triïí n khai
saá c h múã cûã a , chuã àöå n g tûâ n g bûúá c höå i trïn thûå c tïë tûâ cuöë i nùm 1987 vaâ àûúå c àêí y
nhêå p kinh tïë quöë c tïë . Àöí i múá i úã Viïå t Nam maå n h vaâ o nùm 1989 (Baã n g 2.1).
BAÃ N G 2.1
Nhûäng möëc cú baãn cuãa quaá trònh àöíi múái kinh tïë
Nùm Nhûäng àöíi múái Nhûäng thaânh tûåu vaâ sûå kiïån
1979 Aáp duång chïë àöå quot;kïë hoaåch ba phêìnquot; cho DNNN Caác DNNN àûúåc trao quyïìn tûå chuã hún; caác quan hïå thõ
trûúâng bùæt àêìu àûúåc thiïët lêåp.
1981 Thûåc hiïån chïë àöåquot;khoaán 100quot; (khoaán saãn phêím) Caác nöng höå àûúåc trao quyïìn tûå chuã hún trong saãn xuêët
cho höå nöng dên vaâ tiïu thuå saãn phêím.
1985 Tiïën haânh caãi caách “giaá, lûúng, tiïìn” vaâ àöíi tiïìn Baäi boã hïå thöëng giaá kïë hoaåch. Thay thïë hïå
thöëng tiïìn tïå cuä
1986 Àaåi höåi Àaãng lêìn thûá VI tuyïn böë àûúâng löëi àöíi múái Bùæt àêìu thûåc hiïån chûúng trònh àöíi múái
1987 - Luêåt Àêìu tû nûúác ngoaâi khúãi àêìu chñnh saách - Nhûäng àöåt phaá trong tû duy phaát triïín kinh tïë nhiïìu thaânh
múã cûãa. phêìn trong àoá, kinh tïë nhaâ nûúác laâ chuã àaåo, aáp duång cú
- Luêåt Àêët àai thiïët lêåp quyïìn sûã duång àêët nöng chïë thõ trûúâng coá sûå quaãn lyá cuãa nhaâ nûúác.
nghiïåp cho höå gia àònh.
1988 - Thiïët lêåp hïå thöëng ngên haâng 2 cêëp - Phï chuêín liïn doanh àêìu tiïn
- Nghõ quyïët 10 vïì quyïìn sûã duång àêët nöng nghiïåp - Xuêët khêíu lêìn àêìu tiïn àaåt möëc 1 tyã USD
cuãa höå nöng dên
1989 - Xoaá boã hïå thöëng 2 giaá - Tûâ möåt nûúác nhêåp khêíu gaåo, Viïåt Nam àaä trúã thaânh nûúác
- Baäi boã haån ngaåch cho hêìu hïët caác haâng hoaá trûâ 10 xuêët khêíu gaåo lúán thûá ba trïn thïë giúái
loaåi haâng hoaá xuêët khêíu vaâ 14 loaåi haâng hoaá nhêåp - Laåm phaát cao àûúåc kiïìm chïë
khêíu
- Thöëng nhêët hïå thöëng tyã giaá höëi àoaái
- Nêng laäi suêët lïn mûác thûåc dûúng
- Thùæt chùåt taâi chñnh àöëi vúái khu vûåc DNNN
1990 - Sûãa àöíi luêåt Àêìu tû nûúác ngoaâi - Saãn lûúång lûúng thûåc àaåt möëc 20 triïåu têën
- Cöng böë Phaáp lïånh vïì Ngên haâng Trung ûúng vaâ - Saãn lûúång dêìu thö khai thaác àaåt 2 triïåu têën
caác ngên haâng thûúng maåi nhaâ nûúác, caác töí chûác - Töíng vöën àêìu tû nûúác ngoaâi àaä àùng kñ àaåt 1 tyã USD
tñn duång
- Thöng qua Luêåt Cöng ty vaâ Luêåt doanh nghiïåp tû
nhên taåo nïìn taãng phaáp lyá cho sûå phaát triïín cuãa
khu vûåc doanh nghiïåp tû nhên
1991 - Àaåi höåi Àaãng lêìn thûá VII khùèng àõnh tiïëp tuåc àöíi múái - Thaânh cöng trong chöëng laåm phaát. Kinh tïë - xaä höåi öín
kinh tïë, thûåc hiïån nhêët quaán chñnh saách phaát triïín nïìn àõnh vaâ taåo àûúåc cú súã àïí tùng trûúãng cao úã nhûäng nùm
kinh tïë nhiïìu thaânh phêìn, thöng qua Cûúng lônh xêy sau
dûång àêët nûúác trong thúâi kyâ múái vaâ Chiïën lûúåc phaát - Töëc àöå tùng trûúãng cuãa ngaânh cöng nghiïåp àaåt 9%.
triïín kinh tïë - xaä höåi 10 nùm (1991-2000)
- Caác cöng ty tû nhên àûúåc pheáp trûåc tiïëp xuêët -
nhêåp khêíu
1992 - Hiïën phaáp múái. Nïìn kinh tïë nhiïìu thaânh phêìn àûúåc - Töíng vöën àêìu tû nûúác ngoaâi àaä àùng kñ vûúåt möëc 5 tyã
Hiïën phaáp chñnh thûác thûâa nhêån. USD.
- Kyá hiïåp àõnh Thûúng maåi vúái EU - Söë DNNN giaãm trong khi söë DN tû nhên tùng lïn
- Thñ àiïím cöí phêìn hoaá caác DNNN - Tyã lïå biïët chûä úã ngûúâi lúán 87%
- Chûúng trònh xoaá àoái giaãm ngheâo
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
30
4. Nhûä n g thay àöí i vïì chêë t trong caá c hoaå c h hoaá têå p trung vaâ cuã a khu vûå c
chñnh saá c h vô mö vaâ möi trûúâ n g kinh DNNN keá m hiïå u quaã coâ n nùå n g nïì , trong
khi Viïå t Nam laå i cêì n àöí i múá i àöì n g böå hïå
doanh laâ nguyïn nhên chuã yïë u nhêë t giuá p
thöë n g thïí chïë kinh tïë cho phuâ húå p vúá i sûå
Viïå t Nam vûúå t qua tònh traå n g khuã n g
phaá t triïí n nïì n kinh tïë thõ trûúâ n g àõnh
hoaã n g trêì m troå n g vaâ o giûä a thêå p niïn
hûúá n g xaä höå i chuã nghôa vaâ àoâ i hoã i cuã a
1980 vaâ taå o ra bûúá c ngoå ù t trong sûå phaá t
quaá trònh höå i nhêå p quöë c tïë vaâ thaá c h thûá c
triïí n kinh tïë Viïå t Nam trong nhûä n g nùm
cuã a nïì n kinh tïë tri thûá c . Sûå chûä n g laå i
1990. Àïë n lûúå t mònh, àiïì u naâ y laå i coá sûá c
trong tùng trûúã n g kinh tïë trong nhûä n g
khñch lïå to lúá n àöë i vúá i chñnh quaá trònh tiïë p
nùm 1997-1999 do nhûä n g yïë u keá m cú cêë u
tuå c chuyïí n àöí i vaâ múã cûã a nïì n kinh tïë .
nöå i taå i vaâ taá c àöå n g cuã a khuã n g hoaã n g chêu
Dûúá i goá c àöå PTCN, Àöí i múá i kinh tïë àaä
AÁ cho thêë y tñnh chêë t phûá c taå p cuã a quaá
Àöíi múái laâ quaá trònh múã àûa laå i nhiïì u thaâ n h tûå u . Àöë i vúá i möå t nûúá c
trònh àöí i múá i . Thaá c h thûá c khöng nhoã ,
coá thu nhêå p bònh quên thêë p nhû Viïå t
röång cú höåi phaát triïín
song chñnh nhûä n g raâ n g buöå c àang haå n
Nam, thaâ n h tñch nöí i bêå t nhêë t laâ viïå c giaã m
toaân diïån con ngûúâi chïë quaá trònh àöí i múá i cuä n g chó rùç n g coâ n
tyã lïå àoá i ngheâ o . Thaâ n h tñch naâ y àùå c biïå t
coá rêë t nhiïì u tiïì m nùng to lúá n chûa àûúå c
coá liïn quan àïë n kïë t quaã àaá n g khñch lïå
khai thaá c àïí tiïë p tuå c nêng cao mûá c söë n g
trong viïå c taå o cú höå i viïå c laâ m , vaâ thu
nhên dên vaâ phaá t triïí n bïì n vûä n g. Nhûä n g
nhêå p cho ngûúâ i lao àöå n g, nhêë t laâ cuã a khu
thaâ n h tûå u àaå t àûúå c trong thêå p niïn 1990
vûå c kinh tïë dên doanh vaâ viïå c giaã m àaá n g
àaä chûá n g toã àöí i múá i àaä khúi dêå y maå n h
kïí töë c àöå tùng dên söë . Caá c lônh vûå c giaá o
meä tiïì m nùng vaâ tñnh nùng àöå n g cuã a möî i
duå c - àaâ o taå o vaâ y tïë cuä n g àaä coá möå t söë
ngûúâ i dên vaâ cuã a caã nïì n kinh tïë .
chuyïí n biïë n nhêë t àõnh nhùç m thñch ûá n g
Nhûä n g thaá c h thûá c àöë i vúá i PTCN cuã a
töë t hún vúá i sûå chuyïí n àöí i kinh tïë vaâ höå i
Viïå t Nam seä àûúå c phên tñch sêu trong
nhêå p quöë c tïë .
Chûúng 3 tiïë p theo. Chûúng 2 chuã yïë u seä
Nhûä n g kïë t quaã tñch cûå c àaá n g ghi nhêå n
trònh baâ y bûá c tranh khaá i quaá t nhûä n g
trïn àêy chñnh laâ nhúâ àöí i múá i àaä thûå c sûå
thaâ n h tûå u vïì PTCN maâ àöí i múá i àaä àem
múã röå n g cú höå i lûå a choå n cho moå i ngûúâ i ,
laå i .
phaá t huy tñnh nùng àöå n g cuã a con ngûúâ i
àïí thñch ûá n g töë t hún vúá i nhûä n g cú höå i múã
2.2. ÀÖÍI MÚÁI LAÂ QUAÁ TRÒNH MÚÃ RÖÅNG CÚ
ra. Nhûä n g kïë t quaã àoá gùæ n liïì n vúá i böë n nöå i
HÖÅI PHAÁT TRIÏÍN TOAÂN DIÏÅN CON NGÛÚÂI
dung cuã a quaá trònh àöí i múá i , àoá laâ :
phaá t triïí n nïì n kinh tïë nhiïì u thaâ n h 2.2.1. SÛÅ CHUYÏÍ N DÕCH CÚ HÖÅ I VIÏÅ C LAÂ M
n
phêì n vaâ khùè n g àõnh vai troâ chuã àaå o V A Â VIÏÅ C LAÂ M CHO NGÛÚÂ I LAO ÀÖÅ N G: M ÖÅT
cuã a kinh tïë nhaâ nûúá c , thûâ a nhêå n vaâ SÖË KÏË T QUAÃ ÀAÁ N G KHÑCH LÏÅ
khuyïë n khñch sûå phaá t triïí n cuã a khu
Thiïë u viïå c laâ m vaâ thêë t nghiïå p úã Viïå t Nam
vûå c tû nhên coá lúå i cho quöë c kïë dên
luön laâ möå t vêë n àïì chuã yïë u phaã i xûã lyá
sinh;
trong quaá trònh phaá t triïí n . Ba yïë u töë
caã i caá c h kinh tïë theo àõnh hûúá n g thõ
n
chñnh, coá quan hïå nhên quaã vúá i nhau, dêî n
trûúâ n g coá sûå àiïì u tiïë t cuã a nhaâ nûúá c .
àïë n tònh traå n g naâ y : Thûá nhêë t laâ sûå mêë t
múã cûã a vaâ chuã àöå n g tûâ n g bûúá c höå i
n
cên àöë i nghiïm troå n g giûä a caá c nguöì n lûå c :
nhêå p kinh tïë quöë c tïë ;
dên söë treã , lao àöå n g dû thûâ a trong àiïì u
giûä vûä n g öí n àõnh chñnh trõ - xaä höå i
n
kiïå n khan hiïë m caá c nguöì n lûå c saã n xuêë t
tùng trûúã n g kinh tïë ài àöi vúá i cöng
khaá c nhû vöë n , àêë t àai; thûá hai laâ hiïå u quaã
bùç n g xaä höå i .
sûã duå n g lao àöå n g thêë p chuã yïë u do nhûä n g
Àöì n g thúâ i àöí i múá i laâ möå t quaá trònh khiïë m khuyïë t vïì thïí chïë , chñnh saá c h kinh
phûá c taå p vaâ khoá khùn. Xuêë t phaá t àiïí m tïë laâ m sai lïå c h sûå phên böë caá c nguöì n lûå c
(àiïì u naâ y böå c löå roä nhêë t trong cú chïë kinh
phaá t triïí n cuã a Viïå t Nam thêë p . Hún nûä a ,
tïë kïë hoaå c h hoaá têå p trung) vaâ thûá ba laâ
vúá i àùå c trûng cuã a möå t nïì n kinh tïë chuyïí n
tònh traå n g thiïë u lao àöå n g coá kyä nùng
àöí i , di saã n cuã a nïë p tû duy theo cú chïë kïë
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
32
5. chuyïn mön, mùå c duâ lao àöå n g noá i chung àöå n g cuã a möî i khêu naâ y àïë n viïå c giaã i
dû thûâ a . quyïë t vêë n àïì viïå c laâ m vúá i hai yïu cêì u giaã i
Nhòn nhêå n möå t caá c h töí n g thïí , àöí i múá i toaã aá p lûå c thêë t nghiïå p vaâ nêng cao hiïå u
kinh tïë cuã a Viïå t Nam laâ quaá trònh múã quaã lao àöå n g laâ khaá c nhau, song muå c tiïu
röå n g cú höå i viïå c laâ m vaâ nêng cao hiïå u quaã cuã a têë t caã caá c khêu laâ thöë n g nhêë t : hònh
lao àöå n g. Chïë àöå khoaá n saã n phêí m nùm thaâ n h möå t cú chïë phên böí nguöì n nhên
1981 vaâ sau àoá laâ khoaá n höå trong nöng lûå c múá i . Thûá nhêë t , thay vò chó coá nhaâ nûúá c
nghiïå p nùm 1988 cuâ n g vúá i viïå c tûå do hoaá vaâ DNNN, tûâ khi àöí i múá i , söë doanh
giaá caã , thöë n g nhêë t hïå thöë n g tyã giaá höë i àoaá i nghiïå p thuöå c têë t caã caá c thaâ n h phêì n kinh
nùm 1989 vaâ Luêå t Àêë t àai nùm 1993 àaä tïë tham gia taå o viïå c laâ m trong nïì n kinh tïë
giaã i thïí haâ n g loaå t caá c HTX keá m hiïå u quaã nhiïì u hún; phaå m vi cung cêë p viïå c laâ m
vaâ múã röå n g khaã nùng lûå a choå n cho höå cho ngûúâ i lao àöå n g khöng chó coâ n giúá i
nöng dên trong saã n xuêë t nöng nghiïå p vaâ haå n trong khung khöí nhaâ nûúá c vaâ
phaá t triïí n kinh tïë nöng thön. Ngûúâ i nöng DNNN. Thûá hai, ngûúâ i lao àöå n g coá khaã
dên àûúå c hûúã n g nhiïì u quyïì n thûå c sûå àöë i nùng tûå do lûå a choå n viïå c laâ m trong nïì n
vúá i àêë t àai. Hoå àûúå c tûå do hún trong viïå c kinh tïë .
lûå a choå n laâ m gò, laâ m nhû thïë naâ o vaâ baá n Chñnh saá c h múã cûã a vaâ khuyïë n khñch
saã n phêí m cho ai. Nhúâ àoá , cú höå i viïå c laâ m xuêë t khêí u cuä n g laâ möå t àöå n g lûå c tùng
cho nöng dên àûúå c caã i thiïå n àaá n g kïí cuâ n g trûúã n g chñnh cuã a nïì n kinh tïë trong
vúá i quaá trònh thay àöí i khaá nhanh choá n g nhûä n g nùm 1990 vaâ coá àoá n g goá p rêë t tñch
cú cêë u kinh tïë nöng thön theo hûúá n g àa cûå c àïë n viïå c giaã i quyïë t vêë n àïì viïå c laâ m vaâ
daå n g hoaá saã n xuêë t . Trûúá c àêy, xu hûúá n g tùng thu nhêå p cho ngûúâ i lao àöå n g. Trong
chi phöë i sûå phaá t triïí n cuã a nöng thön laâ nöng thön, bïn caå n h lônh vûå c saã n xuêë t vaâ
àöå c canh lûúng thûå c . Vúá i àöí i múá i , xu xuêë t khêí u lûúng thûå c , sûå phaá t triïí n maå n h
hûúá n g naâ y dêì n bõ phaá vúä do sûå múã röå n g meä cuã a haâ n g loaå t saã n phêí m xuêë t khêí u
nhu cêì u vaâ quyïì n tiïë p cêå n àïë n caá c àiïì u nhû caâ phï, cao su, haå t àiïì u , haã i saã n àaä
kiïå n saã n xuêë t vaâ thõ trûúâ n g cuã a ngûúâ i mang laå i rêë t nhiïì u cú höå i viïå c laâ m múá i vúá i
nöng dên. Trong nhûä n g nùm 1990, nhiïì u mûá c tùng trûúã n g thu nhêå p cao cho nöng
ngaâ n h nghïì dûå a trïn lúå i thïë tûå nhiïn cuã a dên. Töë c àöå tùng trûúã n g cao cuã a caá c
möî i vuâ n g àêë t nûúá c àaä phaá t triïí n rêë t ngaâ n h xuêë t khêí u thu huá t nhiïì u lao àöå n g
maå n h. Coá thïí kïí àïë n sûå phaá t triïí n maå n h nhû may mùå c vaâ da giêì y cuä n g laâ bùç n g
meä cuã a nghïì nuöi tröì n g thuyã saã n úã caá c chûá n g coá sûá c thuyïë t phuå c tûúng tûå .
vuâ n g duyïn haã i , tröì n g caâ phï, cao su, haå t Cú cêë u kinh tïë múá i àaä bûúá c àêì u hònh
àiïì u úã Têy Nguyïn vaâ miïì n Àöng Nam thaâ n h caá c quan hïå thõ trûúâ n g lao àöå n g,
Böå . Möå t söë nghïì múá i àûúå c phaá t triïí n taå o ra viïå c phên böí nguöì n nhên lûå c coá
maå n h úã tûâ n g vuâ n g nöng thön do sûá c thuá c hiïå u quaã vaâ phaá t huy tñnh nùng àöå n g cuã a
àêí y cuã a caá c cú höå i thõ trûúâ n g nhû nghïì ngûúâ i lao àöå n g. Xuêë t hiïå n sûå caå n h tranh
tröì n g hoa, cêy caã n h úã ngoaå i thaâ n h Haâ lao àöå n g, nhêë t laâ lao àöå n g coá chuyïn mön
Nöå i , Nam Àõnh, Haã i Phoâ n g, Thaâ n h phöë vaâ lao àöå n g tri thûá c giûä a khu vûå c DNNN
Höì Chñ Minh, caá c loaå i cêy ùn quaã tuyâ vúá i khu vûå c tû nhên vaâ khu vûå c coá vöë n
theo àiïì u kiïå n cuã a möî i vuâ n g, chùn nuöi àêì u tû nûúá c ngoaâ i . Vúá i viïå c chuyïí n sang
hûúu úã caá c tónh nhû Nghïå An, Haâ cú chïë thõ trûúâ n g, ngûúâ i lao àöå n g, nhêë t laâ
Tônh,.v.v... ngûúâ i nöng dên, àöë i diïå n vúá i sûå gia tùng
Àöí i múá i khu vûå c kinh tïë nhaâ nûúá c maå n h meä caã vïì söë lûúå n g lêî n chêë t lûúå n g
theo hûúá n g trao nhiïì u quyïì n tûå chuã hún cuã a nhu cêì u xaä höå i , trong khi caá c raâ o caã n
cho caá c doanh nghiïå p , khuyïë n khñch phaá t haâ n h chñnh - àõa lyá dêì n giaã m thiïí u vaâ di
triïí n kinh tïë tû nhên, thu huá t àêì u tû trûå c chuyïí n lao àöå n g trúã nïn tûå do hún. Ngûúâ i
tiïë p nûúá c ngoaâ i (FDI) laâ nhûä n g khêu cú nöng dên Lao Cai tûâ chöî chó tröì n g ngö àïí
baã n trong viïå c hònh thaâ n h cêë u truá c chuã tûå tiïu duâ n g, nay chuyïí n sang tröì n g mêå n
thïí múá i trong nïì n kinh tïë . Cho duâ taá c vaâ baá n saã n phêí m úã Haâ nöå i vaâ TP. Höì Chñ
PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI TRONG CÖNG CUÖÅC ÀÖÍI MÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM 33
6. Minh. Ngûúâ i dên ngoaå i thaâ n h Nam Àõnh, sûá c eá p cuã a tònh traå n g thiïë u viïå c laâ m vaâ
thêë t nghiïå p . Trong giai àoaå n 1991-1999,
Haã i Phoâ n g hay úã bêë t cûá àêu, coá thïí
söë lao àöå n g coá viïå c laâ m trong nïì n kinh tïë
chuyïí n möå t phêì n ruöå n g tröì n g luá a àïí
tùng 30,8%, tûâ 30,9 triïå u lïn 39,4 triïå u .
tröì n g hoa hay cêy caã n h. Cuöå c söë n g khúã i
Mûá c tùng trûúã n g GDP khaá cao liïn tuå c
sùæ c nhúâ saã n phêí m àa daå n g hún vaâ thu
cho àïë n nùm 1996 laâ m giaã m tyã lïå thêë t
nhêå p cuã a ngûúâ i lao àöå n g tùng lïn. Thûå c
nghiïå p úã thaâ n h thõ: Tyã lïå thêë t nghiïå p 9-
tïë ghi nhêå n rùç n g lônh vûå c naâ o coá quaá
10% trong caá c nùm 1991-1992, khi cöng
trònh chuyïí n sang thõ trûúâ n g diïî n ra
cuöå c àöí i múá i àõnh hûúá n g thõ trûúâ n g múá i
nhanh hún, möi trûúâ n g thõ trûúâ n g toã ra
àûúå c triïí n khai, àaä giaã m xuöë n g coâ n
thöng thoaá n g hún thò cú höå i viïå c laâ m àûúå c
5,88% nùm 1996. Tuy nhiïn, trong ba
caã i thiïå n töë t hún.
nùm 1997-1999, khi töë c àöå tùng trûúã n g
Coá hai luöì n g di chuyïí n lao àöå n g
suå t giaã m thò tyã lïå thêë t nghiïå p úã thaâ n h thõ
chñnh: i) tûâ nöng thön ra thaâ n h thõ vaâ khu
laå i gia tùng trúã laå i vaâ lïn túá i 7,04% nùm
cöng nghiïå p ; vaâ ii) tûâ miïì n Bùæ c vaâ o miïì n
1999 (Baã n g 2.2). Cú cêë u lao àöå n g àaä coá
Nam. Àöë i vúá i luöì n g thûá nhêë t , nhûä n g
chuyïí n dõch theo hûúá n g tùng lao àöå n g
thaâ n h phöë lúá n nhû Haâ Nöå i , Thaâ n h phöë
cho saã n xuêë t cöng nghiïå p , xêy dûå n g tûâ
Höì Chñ Minh, Haã i Phoâ n g,... hay caá c tónh
13,6% (nùm 1991) lïn 16,7% (nùm 2000),
coá töë c àöå phaá t triïí n cöng nghiïå p vaâ xêy
lao àöå n g trong caá c ngaâ n h dõch vuå tûâ
dûå n g caá c khu cöng nghiïå p cao nhû Bònh
13,8% (nùm 1991) lïn 22% (nùm 2000)
Dûúng, Àöì n g Nai, Baâ Rõa - Vuä n g Taâ u , coá
(Àaâ o Quang Vinh, 2000). Giaã m lao àöå n g
sûá c thu huá t lao àöå n g tûâ caá c vuâ n g nöng
nöng, lêm, ngû nghiïå p tûâ 72,6% (nùm
thön lên cêå n àùå c biïå t maå n h meä . Àöë i vúá i
1991) xuöë n g coâ n 61,3% (nùm 2000). Mûá c
luöì n g thûá hai, lao àöå n g tûâ hêì u khùæ p caá c
thu nhêå p cuã a ngûúâ i lao àöå n g àûúå c caã i
tónh phña Bùæ c bao göì m caã vuâ n g miïì n nuá i
thiïå n àaá n g kïí , so vúá i giûä a nhûä n g nùm
phña Bùæ c , àöì n g bùç n g Bùæ c böå lêî n vaâ vuâ n g
1980, hiïå n nay thu nhêå p bònh quên àêì u
Bùæ c Trung böå di chuyïí n vaâ o Têy nguyïn,
ngûúâ i àaä tùng hún hai lêì n . Kïë t quaã àiïì u
miïì n Àöng Nam böå vúá i söë lûúå n g ngaâ y
tra mûá c söë n g dên cû haâ n g nùm cho thêë y
caâ n g tùng. Àùå c àiïí m cuã a sûå di chuyïí n lao
mûá c thu nhêå p bònh quên àêì u
àöå n g laâ tûâ núi ñt cú höå i viïå c laâ m vaâ thu
ngûúâ i /thaá n g thúâ i kyâ 1995-1997 tùng
nhêå p àöí döì n àïë n nhûä n g núi i) coá caá c quan
16,2%/ nùm (TCTK, 1999). Cuâ n g vúá i viïå c
hïå thõ trûúâ n g phaá t triïí n hún (caá c thaâ n h
thu nhêå p gia tùng, ngûúâ i dên coâ n àûúå c
phöë ) hoùå c àang phaá t triïí n maå n h (Têy
quyïì n lûå a choå n tiïu duâ n g haâ n g hoaá dõch
nguyïn, miïì n Àöng Nam böå ) vaâ do àoá ii)
vuå vúá i chuã n g loaå i àa daå n g hún vaâ vúá i chêë t
coá nhiïì u cú höå i viïå c laâ m vaâ thu nhêå p hún.
lûúå n g töë t hún.
Nhòn chung, àöí i múá i àaä haå n chïë nhiïì u
BAÃ N G 2.2
Àoáng goáp cuãa caác khu vûåc vaâo sûå tùng trûúãng viïåc laâm
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Töíng söë ( nghòn ngûúâi) 30.973 31.819 32.711 33.664 34.6 35.792 36.994 38.194 39.394
Nhaâ nûúác 3.136 2.975 2.96 2.928 3.053 3.138 3.267 3.339 3.561
Trong àoá, DNNN 2.007 1.876 1.854 1.791 1.772 1.825 1.940 1.986 1.900
Ngoaâi Nhaâ nûúác 27.838 28.84 29.758 30.71 31.445 32.439 33.477 34.585 35.537
Khu vûåc FDI 11 36 46 48 102 215 250 270 296
Tyã troång (%)
Nhaâ nûúác 10,1 9,3 9,0 8,7 8,7 8,8 8,8 8,7 9,0
Trong àoá, DNNN 6,5 5,9 5,7 5,3 5,1 5,1 5,2 5,2 4,8
Ngoaâi Nhaâ nûúác 89,9 90,6 90,8 91,1 90,9 90,6 90,5 90,5 90,2
Khu vûåc FDI 0,04 0,15 0,2 0,2 0,4 0,6 0,7 0,7 0,8
Nguöìn: TCTK, caác nùm khaác nhau
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
34
7. Tuy nhiïn, cú höå i viïå c laâ m vaâ viïå c laâ m Tñnh trung bònh, àïí taå o möå t viïå c laâ m múá i ,
coâ n bõ haå n chïë nhiïì u vaâ àiïì u naâ y àùå c biïå t khu vûå c tû nhên cêì n 10-30 triïå u VNÀ tuyâ
coá liïn quan àïë n chêë t lûúå n g tùng trûúã n g, theo ngaâ n h nghïì , khu vûå c höå gia àònh úã
chñnh saá c h àêì u tû vaâ hiïå u quaã cuã a khu nöng thön cêì n 15 triïå u VNÀ. Chó söë naâ y
vûå c DNNN vaâ kyä nùng cuã a ngûúâ i lao cuã a khu vûå c coá vöë n àêì u tû nûúá c ngoaâ i laâ
àöå n g1. Coá thïí noá i , trong nhûä n g nùm 1990 400 triïå u VNÀ, cao hún khu vûå c tû nhên
vaâ xeá t theo thaâ n h phêì n kinh tïë , khu vûå c trong nûúá c 20-30 lêì n ; cuã a khu vûå c nhaâ
tû nhên trong nûúá c laâ àaå t kïë t quaã àaá n g nûúá c vaâ o khoaã n g 40 triïå u àöì n g, vêî n cao
khñch lïå nhêë t trong viïå c taå o viïå c laâ m vaâ hún nhiïì u so vúá i khu vûå c tû nhên (Àaâ o
thu huá t lao àöå n g. Quang Vinh, 2000).
Baã n g 2.2 thïí hiïå n sûå àoá n g goá p vaâ o Ngoaâ i viïå c tiïë n haâ n h cöng cuöå c àöí i
tùng trûúã n g viïå c laâ m cuã a caá c thaâ n h phêì n múá i vaâ caã i caá c h kinh tïë , Nhaâ nûúá c àaä
kinh tïë . Trong töí n g söë 8.421.000 viïå c laâ m triïí n khai caá c chûúng trònh quöë c gia,
múá i taå o ra trong giai àoaå n 1991-99, khu trong àoá , taå o viïå c laâ m , tùng thu nhêå p cho
vûå c nhaâ nûúá c chó àoá n g goá p 425.000 nhûä n g nhoá m ngûúâ i yïë u thïë laâ muå c tiïu
chiïë m 5% töí n g söë trong khi khu vûå c àûúå c ûu tiïn haâ n g àêì u . Kïë t quaã thu àûúå c
ngoaâ i nhaâ nûúá c àoá n g goá p gêì n 7,7 triïå u úã àêy cuä n g khaá tñch cûå c (xem Baã n g 2.4).
viïå c laâ m múá i chiïë m 91,4%; coâ n khu vûå c Tûâ nùm 1992, Quyä quöë c gia giaã i quyïë t
Phaát triïín maånh kinh tïë
FDI, xuêë t phaá t tûâ mûá c quot;söë khöngquot;, àaä viïå c laâ m àaä àûúå c hònh thaâ n h tûâ huy àöå n g
dên doanh cuäng nhû caác
taå o ra gêì n 300.000 viïå c laâ m trûå c tiïë p nguöì n vöë n cuã a Nhaâ nûúá c , caá c töí chûá c
(3,6%). Nhû vêå y , khu vûå c tû nhên vaâ khu quöë c tïë , caá c doanh nghiïå p vaâ höå gia quan hïå thõ trûúâng lao
vûå c coá vöë n àêì u tû nûúá c ngoaâ i àaä toã ra laâ àònh. Quyä cung cêë p tñn duå n g taå o viïå c laâ m àöång laâ giaãi phaáp mang
nhûä n g lûå c lûúå n g coá tiïì m nùng lúá n trong vúá i caá c moá n vay nhoã , laä i suêë t thêë p , ûu
tñnh chiïën lûúåc cho vêën
viïå c caã i thiïå n tònh traå n g viïå c laâ m . Song tiïn cho caá c dûå aá n taå o ra nhiïì u chöî laâ m
àïì viïåc laâm vaâ thu nhêåp
do àiïí m xuêë t phaá t quaá thêë p vaâ möi viïå c vaâ caá c dûå aá n thu huá t nhiïì u lao àöå n g
trûúâ n g phaá t triïí n chûa coá tñnh khuyïë n cuãa ngûúâi lao àöång
nûä , ngûúâ i ngheâ o , ngûúâ i thêë t nghiïå p .
khñch àêì y àuã , nïn phêì n àoá n g goá p hiïå n Thaá n g 7 nùm 1998 Thuã tûúá n g Chñnh phuã
nay cuã a caá c doanh nghiïå p tû nhên2 - möå t àaä quyïë t àõnh thûå c hiïå n chûúng trònh
khu vûå c coá khaã nùng taå o viïå c laâ m lúá n muå c tiïu quöë c gia vïì giaã i quyïë t viïå c laâ m
nhêë t trong nïì n kinh tïë - vaâ o thaâ n h tñch àïë n nùm 2000. Chûúng trònh naâ y coá 2
taå o viïå c laâ m coâ n rêë t nhoã chiïë m chó nhaá n h hoaå t àöå n g chuã yïë u . Möå t laâ , Phaá t
khoaã n g 1,3% (xem Baã n g 2.3). Lûå c lûúå n g triïí n kinh tïë - xaä höå i taå o múã viïå c laâ m . Hai
àoá n g goá p maå n h meä nhêë t hiïå n vêî n laâ khu laâ , Caá c hoaå t àöå n g höî trúå trûå c tiïë p àïí giaã i
vûå c höå gia àònh vaâ nöng dên núi taå o ra quyïë t viïå c laâ m cho caá c àöë i tûúå n g yïë u thïë
khoaã n g 89% viïå c laâ m múá i . trong thõ trûúâ n g lao àöå n g. Möå t söë chûúng
Möå t khña caå n h khaá c thïí hiïå n nöí i bêå t trònh quöë c gia khaá c cuä n g bao göì m nöå i
triïí n voå n g taå o viïå c laâ m cho ngûúâ i lao dung taå o viïå c laâ m vaâ thu nhêå p nhû
àöå n g cuã a khu vûå c ngoaâ i nhaâ nûúá c laâ chó Chûúng trònh tröì n g 5 triïå u heá c ta rûâ n g;
söë vöë n àêì u tû àïí taå o möå t viïå c laâ m múá i . Chûúng trònh 135 höî trúå caá c xaä àùå c biïå t
BAÃ N G 2.3
Nùng lûåc taåo viïåc laâm cuãa caác khu vûåc doanh nghiïåp
1996 1997 1998
Tyã troång Tùng trûúãng Tyã troång Tùng trûúãng Tyã troång Tùng trûúãng
(%) (%) (%) (%) (%) (%)
Khu vûåc DNNN 5.1 3.7 5.2 3.8 5.2 3.46
Khu vûåc DN tû nhên 1.1 13.7 1.2 12.0 1.3 16.2
Khu vûåc FDI 0.6 132.9 0.6 3.9 0.7 7.2
Nguöìn: TCTK, caác nùm khaác nhau
PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI TRONG CÖNG CUÖÅC ÀÖÍI MÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM 35
8. BAÃ N G 2.4
Kïët quaã taåo viïåc laâm tûâ Quyä quöëc gia giaãi quyïët viïåc laâm vaâ Chûúng trònh quöëc gia vïì giaãi quyïët viïåc laâm (1992-1999)
Söë dûå aán Söë vöën vay (tr. VNÀ) Lao àöång múái coá viïåc laâm (ngûúâi)
1992 2.204 124.848 171.742
1993 5.477 199.766 228.166
1994 7.566 275.833 385.739
1995 12.684 435.344 438.944
1996 18.622 564.286 473.083
1997 17.205 526.194 344.420
1998 18.708 585.569 404.901
1999 12.000 619.4 314.179
Töíng 94.466 3.331 2.761.174
Nguöìn: Ban Quaãn lyá Chûúng trònh viïåc laâm Quöëc gia, 2000.
khoá khùn, vuâ n g sêu, vuâ n g xa thöng qua Vò thïë , àoá cuä n g laâ möå t giaã i phaá p coá têì m
viïå c àêì u tû xêy dûå n g cú súã haå têì n g: àiïå n , quan troå n g àùå c biïå t àïí thûå c hiïå n chiïë n
àûúâ n g giao thöng, trûúâ n g hoå c , traå m y tïë , lûúå c PTCN.
chúå , thuyã lúå i , nûúá c saå c h. Quan troå n g Hai laâ, khi Nhaâ nûúá c khöng coâ n àoá n g
nhêë t thuöå c nhoá m naâ y phaã i kïí àïë n vai troâ laâ kïnh taå o viïå c laâ m duy nhêë t thò
Chûúng trònh quöë c gia vïì xoaá àoá i giaã m sûå thñch ûá n g húå p lyá cuã a nhaâ nûúá c vúá i caá c
ngheâ o . Thûå c chêë t cuã a chûúng trònh naâ y lûå c lûúå n g thõ trûúâ n g coá yá nghôa rêë t quan
khöng phaã i laâ cung cêë p phuá c lúå i xaä höå i troå n g trong viïå c múã röå n g cú höå i viïå c laâ m
maâ laâ trúå giuá p vaâ taå o cú höå i cho nhûä n g höå vaâ taå o viïå c laâ m . Tuy chûá c nùng thay àöí i ,
ngheâ o , vuâ n g ngheâ o , nhûä n g ngûúâ i yïë u thïë song Nhaâ nûúá c vêî n coá vai troâ to lúá n trong
thöng qua caá c hoaå t àöå n g höî trúå cuå thïí àïí taå o viïå c laâ m thöng qua thïí chïë vaâ chñnh
hoå tûå vûún lïn, coá viïå c laâ m vaâ coá nguöì n saá c h kinh tïë nhùç m goá p phêì n thuá c àêí y sûå
thu nhêå p öí n àõnh. hònh thaâ n h cú chïë phên böí lao àöå n g theo
Toá m laå i , coá hai àiïí m nöí i bêå t vïì àöå n g caá c nguyïn tùæ c cuã a thõ trûúâ n g lao àöå n g.
thaá i tùng trûúã n g viïå c laâ m trong thúâ i kyâ Caá c chûúng trònh höî trúå trûå c tiïë p cuã a
àöí i múá i , nhêë t laâ trong nhûä n g nùm 1990: Nhaâ nûúá c giuá p taå o viïå c laâ m vaâ thu nhêå p
Möå t laâ , viïå c chuyïí n sang nïì n kinh tïë öí n àõnh cho nhûä n g nhoá m ngûúâ i ngheâ o vaâ
yïë u thïë cuä n g coá yá nghôa rêë t tñch cûå c .
àõnh hûúá n g thõ trûúâ n g vaâ múã cûã a àaä bêå t
dêå y tiïì m nùng to lúá n cuã a xaä höå i vaâ cuã a caã
2.2.2. GIAÃ M ÀOÁI NGHEÂ O : THAÂ N H TÑCH NÖÍ I
nhên töë saã n xuêë t kinh doanh tûâ bïn ngoaâ i
BÊÅ T VÏÌ PHAÁT TRIÏÍ N CON NGÛÚÂ I
trong viïå c giaã i quyïë t vêë n àïì viïå c laâ m ,
àöì n g thúâ i taå o àiïì u kiïå n giuá p ngûúâ i lao Viïå t Nam laâ möå t trong nhûä n g nûúá c ngheâ o
àöå n g lûå a choå n viïå c laâ m tûå do vaâ chuã àöå n g nhêë t thïë giúá i . Àiïí m xuêë t phaá t thêë p naâ y laâ
hún. Mùå c duâ caá c àiïì u kiïå n phaá t triïí n keá m möå t trong nhûä n g trúã ngaå i phaá t triïí n lúá n
thuêå n lúå i hún so vúá i khu vûå c nhaâ nûúá c vaâ nhêë t maâ Viïå t Nam phaã i vûúå t qua.
khu vûå c FDI, song khu vûå c tû nhên, khi Caá c nguyïn nhên àoá i ngheâ o úã Viïå t
tiïë p cêå n àïë n cú chïë thõ trûúâ n g, toã ra hiïå u nam àûúå c quy vïì hai nhoá m chñnh. Nhoá m
quaã hún hùè n trong hoaå t àöå n g àêì u tû taå o thûá nhêë t liïn quan àïë n sûå haå n chïë caá c cú
viïå c laâ m . Àöë i vúá i Viïå t Nam, roä raâ n g phaá t höå i viïå c laâ m vaâ taå o ra tùng thu nhêå p . Möå t
nïì n kinh tïë laå c hêå u , thûâ a lao àöå n g - thiïë u
triïí n maå n h kinh tïë dên doanh cuä n g nhû
viïå c laâ m , nùng suêë t lao àöå n g thêë p laâ
caá c quan hïå thõ trûúâ n g lao àöå n g laâ giaã i
nhûä n g biïí u hiïå n cuå thïí vaâ trûå c tiïë p cuã a
phaá p mang tñnh chiïë n lûúå c cho vêë n àïì
sûå haå n chïë naâ y . Nhûä n g raâ n g buöå c thïí chïë
viïå c laâ m vaâ thu nhêå p cuã a ngûúâ i lao àöå n g.
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
36
9. cuä n g haå n chïë caá c cú höå i tiïë p cêå n àïë n caá c thêë t hoå c laâ kïë t quaã cuã a nöî lûå c phaá t triïí n
theo truyïì n thöë n g dên töå c quot;nhûúâ n g cúm
nguöì n lûå c taå o viïå c laâ m vaâ viïå c khùæ c phuå c
seã aá o quot;, quot;àuâ m boå c lêî n nhauquot; trïn tinh
tònh traå n g àoá i ngheâ o . Trûúá c àöí i múá i , do
thêì n quot;khöng súå thiïë u , chó súå phên phöë i
nhiïì u nguyïn nhên khaá c nhau, möi
khöng cöng bùç n gquot;. Truyïì n thöë n g naâ y thïí
trûúâ n g kinh doanh khöng coá àöå n g lûå c
hiïå n àêå m neá t trong nhûä n g cöë gùæ n g àaã m
thuá c àêí y tñnh tñch cûå c cuã a ngûúâ i lao
baã o nhûä n g vêë n àïì xaä höå i nhû giaá o duå c ,
àöå n g; caá c quan hïå thõ trûúâ n g khöng àûúå c
chùm soá c sûá c khoeã cho moå i ngûúâ i dên.
thûâ a nhêå n chñnh thûá c nïn khu vûå c tû
Hún nûä a ngay trong àiïì u kiïå n coâ n thiïë u
nhên keá m phaá t triïí n ; chïë àöå phên phöë i
thöë n vïì vêå t chêë t Chñnh phuã àaä chuá troå n g
theo kiïí u bònh quên chuã nghôa cuã a möå t
àïë n viïå c phaá t triïí n caá c lônh vûå c xaä höå i .
nïì n kinh tïë kïë hoaå c h hoaá têå p trung bao
Nhúâ vêå y , chó söë phaá t triïí n con ngûúâ i noá i
cêë p àûúå c duy trò nhiïì u nùm caâ n g laâ m xoá i
chung, chó söë giaá o duå c , tuöí i thoå , v.v. noá i
moâ n vaâ tûâ n g bûúá c triïå t tiïu àöå n g lûå c naâ y .
riïng úã Viïå t Nam cao hún àaá n g kïí so vúá i
Nhoá m nguyïn nhên thûá hai laâ caá c ruã i
chó söë thu nhêå p hay GDP àêì u ngûúâ i vaâ
ro vaâ nùng lûå c phoâ n g chöë n g ruã i ro coâ n
trong so saá n h quöë c tïë .
haå n chïë . Trong àiïì u kiïå n cuã a möå t xaä höå i Àöíi múái khöng àún thuêìn
Mûá c àöå thêë p cuã a tyã lïå bêë t bònh àùè n g
nöng nghiïå p , mûá c söë n g cuã a àa söë dên cû
chó laâ nhûäng caãi caách
vïì mûá c söë n g àaä giuá p laâ m giaã m caá c cùng
phuå thuöå c rêë t nhiïì u vaâ o àiïì u kiïå n thiïn
kinh tïë nhùçm khùæc phuåc
thùè n g têm lyá - xaä höå i do tònh traå n g ngheâ o
nhiïn, vöë n dô laâ rêë t khùæ c nghiïå t úã Viïå t
àoá i gêy ra. Tuy nhiïn, sûå keá o daâ i tònh tònh traång khuãng hoaãng
Nam. Sûå yïë u keá m vïì trònh àöå khoa hoå c -
traå n h àoá i ngheâ o laâ möå t nguyïn nhên trûå c
cöng nghïå vaâ tiïì m lûå c taâ i chñnh, kyä thuêå t vaâo giûäa thêåp niïn 1980.
tiïë p laâ m gia tùng nhûä n g khoá khùn kinh tïë
caâ n g laâ m tùng mûá c àöå ruã i ro vaâ tñnh bêë p Sêu xa hún vaâ cùn baãn
- xaä höå i trong thêå p niïn 1980 maâ àónh cao
bïnh vïì cuöå c söë n g àöë i vúá i ngûúâ i dên, àùå c
hún, àöíi múái laâ sûå tòm
laâ tònh traå n g khuã n g hoaã n g cuã a thúâ i kyâ
biïå t laâ ngûúâ i nöng dên. Thûå c tïë cho thêë y
1986-88. Mûá c àöå gay gùæ t cuã a àoá i ngheâ o kiïëm, lûåa choån phûúng
úã Viïå t Nam, àúâ i söë n g cuã a ngûúâ i dên úã
laâ m cho viïå c vûúå t thoaá t khoã i noá trúã thaâ n h
thûác vûúåt qua àoái ngheâo,
nhûä n g vuâ n g coá mûá c bònh quên ruöå n g àêë t
muå c tiïu cao nhêë t cuã a caá c nöî lûå c phaá t
thêë p , hay bõ thiïn tai nhû miïì n Trung, phaát triïín àêët nûúác
triïí n cuã a Viïå t Nam, nhêë t laâ trong böë i
miïì n nuá i phña Bùæ c , noá i chung thêë p hún
caã n h so saá n h vúá i sûå phaá t triïí n cuã a khu
hùè n so vúá i caá c vuâ n g coá àiïì u kiïå n tûå nhiïn
vûå c vaâ thïë giúá i . Àöí i múá i khöng àún thuêì n
thuêå n lúå i hún nhû úã àöì n g bùç n g Bùæ c böå vaâ
chó laâ nhûä n g caã i caá c h kinh tïë nhùç m khùæ c
Nam böå . Nhiïì u ngûúâ i thûúâ n g xuyïn phaã i phuå c tònh traå n g khuã n g hoaã n g vaâ o giûä a
trúã laå i caã n h ngheâ o khöí chó búã i möå t biïë n cöë thêå p niïn 1980. Sêu xa hún vaâ cùn baã n
ruã i ro bêë t thûúâ n g xêí y ra cho hoå . hún, àöí i múá i laâ sûå tòm kiïë m , lûå a choå n
Hai nguyïn nhên trïn phêì n naâ o àaä phûúng thûá c vûúå t qua àoá i ngheâ o , phaá t
giaã i thñch àûúå c vò sao tyã lïå ngheâ o àoá i úã
triïí n àêë t nûúá c sau khi cú chïë kïë hoaå c h têå p
nûúá c ta thúâ i kyâ trûúá c àöí i múá i laâ cao vaâ
trung tûå chûá n g toã laâ khöng thñch húå p àïí
àoá i ngheâ o laå i têå p trung chuã yïë u úã nöng
thûå c hiïå n caá c muå c tiïu àoá .
thön, vuâ n g sêu, vuâ n g xa, coá nhiïì u thiïn
Trong bûá c tranh chung cuã a sûå àöí i
tai xaã y ra. Trûúá c àöí i múá i , bònh quên GDP
thay kinh tïë - xaä höå i Viïå t Nam, viïå c haå
àêì u ngûúâ i chó àaå t khoaã n g 170 USD vaâ coá
thêë p tyã lïå àoá i ngheâ o àûúå c àaá n h giaá laâ
khoaã n g 70% höå gia àònh ngheâ o . Nùm
möå t thaâ n h tûå u nöí i bêå t nhêë t cuã a àöí i múá i .
1994, coá 78% söë höå gia àònh söë n g úã nöng
Sûå chuyïí n àöí i thïí chïë kinh tïë kïë t húå p
thön, song laå i chiïë m túá i 92% töí n g söë höå
nhûä n g chûúng trònh höî trúå phaá t triïí n coá
ngheâ o (UNDP, 1996).
troå n g àiïí m cuã a Nhaâ nûúá c àaä múã röå n g cú
Möå t àiïí m àaá n g lûu yá laâ mùå c duâ tyã lïå
höå i viïå c laâ m vaâ taå o thu nhêå p cho nhoá m
àoá i ngheâ o úã mûá c cao, nhûng trûúá c àöí i
ngûúâ i ngheâ o vaâ giaã m búá t nguy cú vaâ tùng
múá i , mûá c àöå bêë t bònh àùè n g kinh tïë - xaä
cûúâ n g khaã nùng ûá n g phoá vúá i nhûä n g ruã i
höå i giûä a caá c nhoá m dên cû laâ tûúng àöë i
ro cho ngûúâ i ngheâ o . Töë c àöå tùng trûúã n g
thêë p . Ngheâ o nhûng cöë gùæ n g àïí moå i ngûúâ i
kinh tïë khaá cao xeá t chung cuä n g coá taá c
bònh àùè n g vúá i nhau vïì thu nhêå p , ngheâ o
àöå n g lan toaã tñch cûå c nhêë t àõnh àïë n
nhûng cöë gùæ n g àïí khöng ai bõ àoá i , bõ reá t ,
PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI TRONG CÖNG CUÖÅC ÀÖÍI MÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM 37
10. nhoá m ngûúâ i ngheâ o . Thaâ n h tñch giaã m àoá i thõ vaâ nöng thön àaä giaã m tûúng ûá n g tûâ
ngheâ o chñnh laâ kïë t quaã töí n g húå p cuã a 25% vaâ 66% nùm 1993 coâ n 9% vaâ 45%
nhûä n g nhên töë àoá . nùm 1998 (xem Hònh 2.1). Hún nûä a , viïå c
Duâ tñnh theo ngûúä n g ngheâ o chung hay giaã m tyã lïå höå ngheâ o diïî n ra úã têë t caã 7 vuâ n g
ngûúä n g ngheâ o lûúng thûå c , caá c söë liïå u àïì u cuã a àêë t nûúá c , tuy khöng àïì u (Baã n g 2.5).
phaã n aá n h thaâ n h tñch giaã m àoá i ngheâ o nöí i Kïë t quaã àoá thïí hiïå n nhûä n g taá c àöå n g tñch
bêå t maâ Viïå t Nam àaä àaå t àûúå c trong trong cûå c , nhûä n g thaâ n h tûå u àaá n g khñch lïå cuã a
nhûä n g nùm 1990. Chùè n g haå n , xeá t theo cöng cuöå c àöí i múá i , phaá t triïí n nïì n kinh tïë
ngûúä n g ngheâ o chung, tyã lïå höå ngheâ o àaä àõnh hûúá n g thõ trûúâ n g vaâ múã cûã a àöë i vúá i
giaã m tûâ 70% vaâ o cuöë i thêå p niïn 1980 coâ n nhiïå m vuå phaá t triïí n kinh tïë - xaä höå i noá i
khoaã n g 35% nùm 1988. Tyã lïå naâ y úã thaâ n h chung vaâ nhiïå m vuå phaá t triïí n con ngûúâ i
noá i riïng úã Viïå t Nam.
Viïå c nhanh choá n g giaã m àoá i ngheâ o àaä
taå o ra nhûä n g hiïå u ûá n g daâ i haå n tñch cûå c caã
vïì mùå t kinh tïë lêî n xaä höå i . Àoá laâ :
Giuá p hònh thaâ n h caá c àiïì u kiïå n tùng
n
trûúã n g töë t hún. Mûá c söë n g àûúå c caã i
thiïå n goá p phêì n vaâ o viïå c nêng cao
àaá n g kïí tyã lïå tiïë t kiïå m vaâ àêì u tû nöå i
àõa, mùå c duâ cho àïë n nay caá c chó söë
naâ y vêî n coâ n tûúng àöë i thêë p úã Viïå t
Nam.
n Cuã n g cöë sûå öí n àõnh xaä höå i . Loâ n g tin
cuã a nhên dên vaâ o tñnh àuá n g àùæ n cuã a
àöí i múá i vaâ caã i caá c h àõnh hûúá n g thõ
trûúâ n g àûúå c àùå t trïn möå t nïì n taã n g
hiïå n thûå c laâ nhûä n g thay àöí i tñch cûå c
gùæ n vúá i lúå i ñch thiïë t thên cuã a àöng
àaã o dên cû.
n Nêng cao mûá c thu nhêå p cho àöng
àaã o dên ngheâ o cuä n g coá nghôa laâ giuá p
hoå tûâ n g bûúá c thoaá t khoã i sûå cùng
thùè n g trong àúâ i söë n g, coá àûúå c caá c
BAÃ N G 2.5
Mûác àöå giaãm höå àoái ngheâo cuãa caác vuâng, 1992-1998
1992 1998 % giaãm %-àiïím giaãm
Söë höå Tyã lïå höå Söë höå Tyã lïå höå söë höå tyã lïå höå
ngheâo ngheâo ngheâo ngheâo ngheâo ngheâo
Vuâng (1000 höå) (%) (1000 höå) (%) (1998 so 1992) (1998 so 1992)
Miïìn nuái phña Bùæc 799 35,5 571 22,4 28,6 13,1
Àöìng bùçng söng Höìng 515 20,6 272 8,4 47,1 12,2
Bùæc Trung böå 746 44,0 500 24,6 33,0 19,4
Duyïn haãi miïìn Trung 528 35,7 292 17,8 44,8 17,9
Têy nguyïn 249 47,9 172 25,6 31,1 22,3
Àöng Nam böå 312 20,2 91 4,8 70,7 15,5
Àöìng bùçng Cûãu long 659 24,4 489 15,4 25,8 9,1
Ghi chuá: Tñnh theo chuêín ngheâo quöëc gia
Nguöìn: Söë liïåu cuãa hïå thöëng an sinh xaä höåi Viïåt Nam, Böå LÀTBXH.
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
38
11. àiïì u kiïå n thiïë t yïë u àïí caã i thiïå n àúâ i (Töí n g cuå c Thöë n g kï, 2001). Tuy mûá c
söë n g vêå t chêë t , giaá o duå c , y tïë , vùn söë n g cuã a nöng dên coâ n thêë p hún nhiïì u so
hoaá , .... vúá i cû dên thaâ n h thõ, nhûng sûå caã i thiïå n
roä rïå t vïì giao thöng, thöng tin liïn laå c ,...
Phaát triïín nöng nghiïåp vaâ nöng thön - àaä laâ m thay àöí i böå mùå t nöng thön úã
nhûäng nöî lûåc àêìy êën tûúång àêíy luâi
nhiïì u vuâ n g.
ngheâo àoái.
Nhû àaä àïì cêå p , nhûä n g kïë t quaã tñch cûå c
thu àûúå c cuã a àöí i múá i , trong àoá coá viïå c
Àoá i ngheâ o úã Viïå t nam phên böë khöng
giaã m àoá i ngheâ o , thûå c chêë t laâ nhúâ quaá
àïì u vaâ ngûúâ i ngheâ o têå p trung chuã yïë u úã
trònh múã röå n g cú höå i tiïë p cêå n vaâ lûå a choå n
nöng thön. Thïm vaâ o àoá , cuöå c söë n g cuã a
ngûúâ i ngheâ o úã nöng thön laå i coá mûá c àöå caá c àiïì u kiïå n saã n xuêë t kinh doanh thöng
bêë p bïnh cao hún ngûúâ i ngheâ o úã thaâ n h qua sûå hònh thaâ n h, phaá t triïí n caá c quan hïå
phöë do mûá c ngheâ o khöí tuyïå t àöë i cao hún thõ trûúâ n g vaâ múã cûã a nïì n kinh tïë . Àiïì u
vaâ phaã i chõu ruã i ro thiïn tai nhiïì u hún. naâ y caâ n g thïí hiïå n roä raâ n g hún àöë i vúá i khu
Chñnh vò vêå y , chiïë n lûúå c giaã m àoá i ngheâ o vûå c nöng thön.
cuã a Viïå t nam têå p trung vaâ o khu vûå c nöng Möå t trong nhûä n g thaâ n h quaã to lúá n
thön, nhêë t laâ caá c vuâ n g miïì n nuá i , vuâ n g nhêë t maâ àöí i múá i laâ ngûúâ i nöng dên àûúå c
sêu, vuâ n g xa. Tònh hònh phaá t triïí n nöng trao quyïì n lûå a choå n vaâ quyïë t àõnh
nghiïå p vaâ nöng thön cuä n g chñnh laâ bûá c phûúng hûúá n g, hònh thûá c töí chûá c saã n
tranh phaã n aá n h khaá àêì y àuã chiïë n lûúå c xuêë t , kinh doanh. Sûå múã röå n g quyïì n lûå a
giaã m àoá i ngheâ o trong quaá trònh àöí i múá i . choå n àoá cuã a ngûúâ i dên àûúå c thïí chïë hoá a
Trûúá c àöí i múá i , tuy laâ möå t nûúá c nöng bùç n g caá c vùn baã n cuã a Àaã n g vaâ Nhaâ nûúá c .
nghiïå p , song Viïå t Nam thiïë u lûúng thûå c Chó thõ 100 cuã a Böå Chñnh trõ thaá n g 1
kinh niïn vaâ thûúâ n g phaã i nhêå p khêí u nùm 1981 vaâ Nghõ quyïë t Trung ûúng 10
khoaã n g 1 triïå u têë n gaå o möî i nùm. Àöí i múá i thaá n g 4 nùm 1988 àaä thûå c sûå laâ m cho höå
àaä taå o bûúá c ngoùå t trong phaá t triïí n nöng gia àònh trúã thaâ n h àún võ cú baã n trong
nghiïå p . Töë c àöå tùng lûúng thûå c cao hún saã n xuêë t nöng nghiïå p . Luêå t Àêë t àai nùm
töë c àöå tùng dên söë 2,5-3 lêì n , àûa mûá c 1993 trao cho ngûúâ i sûã duå n g àêë t 5 quyïì n
bònh quên lûúng thûå c àêì u ngûúâ i tûâ 281 cú baã n àöë i vúá i àêë t àai laâ quyïì n sûã duå n g,
kg nùm 1987 lïn 458,2 kg nùm 2000 thûâ a kïë , thïë chêë p , chuyïí n nhûúå n g vaâ goá p
(TCTK, caá c nùm khaá c nhau). Viïå t Nam vöë n liïn doanh. Tuy quyïì n súã hûä u àêë t àai
trúã thaâ n h nûúá c xuêë t khêí u gaå o àûá n g thûá vêî n thuöå c vïì quöë c gia nhûng trong
hai trïn thïë giúá i . Ngay caã trong nhûä n g trûúâ n g húå p Nhaâ nûúá c phaã i lêë y laå i àêë t cho
nùm thiïn tai, nhû nùm 1999, giaá caã caá c muå c àñch cöng cöå n g, ngûúâ i dên àûúå c
lûúng thûå c vêî n bònh öí n , an ninh lûúng böì i hoaâ n thoaã àaá n g vúá i giaá thõ trûúâ n g.
thûå c àûúå c àaã m baã o cho hêì u hïë t nhên Àïë n nay, gêì n 70% höå nöng dên àaä àûúå c
dên. Thu nhêå p danh nghôa cuã a ngûúâ i cêë p giêë y chûá n g nhêå n quyïì n sûã duå n g àêë t
dên nöng thön tùng trung bònh 12%/ nöng nghiïå p . Vúá i taâ i nguyïn rûâ n g, ngûúâ i
nùm trong thúâ i kò 1992 - 1998, trong àoá dên àûúå c giao àêë t tröë n g àöì i nuá i troå c vaâ
nöng nghiïå p àoá n g goá p 81%. Tyã lïå höå trúå giuá p àïí tröì n g rûâ n g. Vúá i àêë t àang coá
ngheâ o giaã m , mûá c söë n g cuã a möå t böå phêå n rûâ n g, dên àûúå c giao rûâ n g àïí quaã n lyá , baã o
àöng àaã o nöng dên àûúå c caã i thiïå n àaá n g vïå , chùm soá c vaâ àûúå c hûúã n g lúå i tûâ àoá . Hún
kïí . Àêì u tû ngaâ y caâ n g tùng vaâ o nöng thön 1 triïå u ha àêë t lêm nghiïå p àaä àûúå c giao
taå o cú höå i cho nöng dên tiïë p cêå n caá c dõch cho caá c höå gia àònh caá nhên, hún 5 triïå u
vuå vaâ kïë t cêë u haå têì n g xaä höå i . 93% söë xaä ha cho caá c töí chûá c kinh tïë xaä höå i àïí quaã n
coá àûúâ n g ö tö àïë n trung têm, gêì n 86% söë lyá . Vúá i nhûä n g quyïì n lúå i röå n g raä i àûúå c
xaä coá àiïå n , 98% söë xaä coá trûúâ n g cêë p I; chñnh thûá c baã o vïå bùç n g caá c vùn baã n phaá p
98% coá traå m y tïë , 58% söë höå coá nhaâ töë t , luêå t , ngûúâ i nöng dên àaä thûå c sûå coi àêë t
àai laâ cuã a mònh. Hoå yïn têm àêì u tû saã n
52% höå coá àiïå n duâ n g, 68,6% söë xaä coá hún
xuêë t lêu daâ i trïn ruöå n g àêë t .
50% dên söë àûúå c sûã duå n g nûúá c saå c h
PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI TRONG CÖNG CUÖÅC ÀÖÍI MÚÁI ÚÃ VIÏÅT NAM 39
12. trûúâ n g caá c yïë u töë saã n xuêë t trong àoá bao
Sau Chó thõ 100 vaâ Khoaá n 10, phêì n lúá n
göì m thõ trûúâ n g àêë t àai, thõ trûúâ n g vöë n vaâ
caá c húå p taá c xaä vaâ töí saã n xuêë t kiïí u cuä àaä
thõ trûúâ n g lao àöå n g.
giaã i thïí . Luêå t Húå p taá c xaä ban haâ n h nùm
1997 múã àûúâ n g cho sûå ra àúâ i cuã a caá c húå p Vúá i viïå c chuyïí n tûâ chñnh saá c h thûúng
taá c xaä kiïí u múá i , hoaå t àöå n g dûå a trïn maå i àöå c quyïì n nhaâ nûúá c sang tûå do hoaá
nguyïn tùæ c gia nhêå p tûå nguyïå n , quaã n lyá lûu thöng haâ n g hoaá vaâ tûå do hoaá giaá caã ,
dên chuã vaâ taâ i chñnh minh baå c h, coá muå c thõ trûúâ n g haâ n g hoaá trong nûúá c àaä àûúå c
àñch chñnh laâ höî trúå sûå phaá t triïí n kinh tïë thiïë t lêå p vaâ phaá t triïí n . Cú höå i tiïu thuå saã n
cuã a höå nöng dên. Luêå t Doanh nghiïå p phêí m cuã a ngûúâ i nöng dên àûúå c múã röå n g,
àûúå c thöng qua nùm 1999 laâ cú súã phaá p lyá haâ n g nöng saã n tûâ möî i vuâ n g àûúå c baá n
cêì n thiïë t àïí caá c doanh nghiïå p tû nhên röå n g raä i úã têë t caã caá c vuâ n g khaá c trong caã
nöng thön hoaå t àöå n g vaâ phaá t triïí n . Vúá i nûúá c . Cú chïë thõ trûúâ n g cuä n g giuá p cho
Luêå t khuyïë n khñch àêì u tû trong nûúá c , phên boá n , xùng dêì u vaâ caá c vêå t tû nöng
ngûúâ i àêì u tû vaâ o saã n xuêë t kinh doanh nghiïå p khaá c àûúå c baá n tûå do vaâ röå n g raä i úã
trong nöng nghiïå p àûúå c hûúã n g nhiïì u ûu caá c vuâ n g nöng thön. Ngûúâ i nöng dên
àaä i vïì thuïë , àiïì u kiïå n thuï àêë t vaâ thuï khöng cêì n ài xa cuä n g coá thïí mua àûúå c
mùå t nûúá c , vïì vay vöë n àêì u tû... Gêì n àêy, hêì u hïë t caá c haâ n g cöng nghiïå p tiïu duâ n g,
loaå i hònh kinh tïë trang traå i àûúå c khuyïë n tûâ caá c àöì duâ n g thiïë t yïë u cho àïë n quaå t
khñch múã röå n g nhùç m taå o àiïì u kiïå n cho àiïå n , TV, xe maá y ,...
ngûúâ i dên úã nöng thön têå n duå n g töë i àa vaâ Thõ trûúâ n g chuyïí n nhûúå n g quyïì n sûã
sûã duå n g töë i ûu moå i nguöì n lûå c cuã a mònh.
duå n g àêë t àai cuä n g àûúå c hònh thaâ n h vaâ
Àaä coá trïn 11 vaå n höå phaá t triïí n kinh tïë
phaá t triïí n , àùå c biïå t úã nhûä n g vuâ n g coá kinh
trang traå i . Nhûä n g höå gia àònh naâ y coá sûå
tïë haâ n g hoaá phaá t triïí n nhû vuâ n g àöì n g
lûå a choå n röå n g raä i hún vïì thuï mûúá n lao
bùç n g söng Cûã u long, vuâ n g miïì n Àöng
àöå n g, khai thaá c àêë t hoang hoùå c thuï àêë t
Nam böå vaâ Têy nguyïn, vuâ n g tröì n g mña úã
àïí múã röå n g saã n xuêë t . Nhûä n g kïë t quaã ban
möå t söë tónh phña Bùæ c , v.v. ÚÃ nhûä n g vuâ n g
àêì u cuã a kinh tïë trang traå i laâ rêë t àaá n g
naâ y , sûå tiïë p cêå n cuã a ngûúâ i dên àïë n nguöì n
khñch lïå .
tñn duå n g ngên haâ n g cuä n g àûúå c caã i thiïå n
Trong lônh vûå c xaä höå i , àöí i múá i àaä taå o
àaá n g kïí .
àiïì u kiïå n àïí nhên dên coá nhiïì u cú höå i
Viïå c vay vöë n tûâ caá c nguöì n tñn duå n g
hún trûúá c àïí thûå c hiïå n quyïì n dên chuã
chñnh thûá c úã nhûä n g vuâ n g coá thõ trûúâ n g
trong caá c hoaå t àöå n g kinh tïë , xaä höå i .
àêë t àai keá m phaá t triïí n gùå p nhiïì u khoá
Thaá n g 2-1998, Böå Chñnh trõ ra chó thõ vïì
khùn hún. Tuy nhiïn, nhûä n g caã i caá c h gêì n
quot;Xêy dûå n g vaâ thûå c hiïå n qui chïë dên chuã
àêy cuã a Ngên haâ n g Nhaâ nûúá c (nhû núá i
úã cú súã quot; , Chñnh phuã ban haâ n h qui chïë
loã n g àiïì u kiïå n thïë chêë p , múã röå n g quyïì n
thûå c hiïå n dên chuã úã xaä , phûúâ n g, cú quan.
quyïë t àõnh cuã a caá c ngên haâ n g thûúng
Caá c chuã trûúng trïn cuâ n g vúá i caã i caá c h
maå i ) àaä múã röå n g khaã nùng tiïë p cêå n àïë n
haâ n h chñnh àaä taå o cú höå i cho ngûúâ i dên
caá c nguöì n vöë n chñnh thûá c cuã a ngûúâ i dên
tham gia kiïí m soaá t hoaå t àöå n g Nhaâ nûúá c ,
nöng thön. Mûá c tùng trûúã n g tñn duå n g
quaã n lyá xaä höå i vaâ phaá t triïí n cöå n g àöì n g,
nöng nghiïå p haâ n g nùm laâ 24-27%. Nùm
khúi dêå y tinh thêì n chuã àöå n g, saá n g taå o
1997, gêì n 6 triïå u höå nöng dên chiïë m 50%
cuã a ngûúâ i dên nöng thön, àaá n h thûá c yá
töí n g söë höå àaä àûúå c vay vöë n tûâ ngên haâ n g
thûá c traá c h nhiïå m vaâ loâ n g tûå haâ o cuã a caá
(Böå LÀ TBXH, 2000)
nhên vaâ cöå n g àöì n g trong viïå c xêy dûå n g
Thõ trûúâ n g lao àöå n g nöng thön cuä n g
quï hûúng.
àaä àûúå c hònh thaâ n h. Sûå phaá t triïí n naâ y
Sûå phaá t triïí n cuã a caá c hònh thûá c töí
goá p phêì n laâ m tùng àaá n g kïí hiïå u quaã cuã a
chûá c saã n xuêë t úã nöng thön diïî n ra song
saã n xuêë t nöng nghiïå p vöë n mang tñnh muâ a
song vaâ coá möë i quan hïå tûúng höî vúá i sûå ra
vuå cao, àöì n g thúâ i giuá p têå n duå n g töë i àa lûå c
àúâ i vaâ phaá t triïí n cuã a caá c loaå i thõ trûúâ n g
lûúå n g lao àöå n g döì i daâ o úã nöng thön. Àiïì u
nhû thõ trûúâ n g haâ n g hoaá saã n phêí m vaâ thõ
BAÁO CAÁO PHAÁT TRIÏÍN CON NGÛÚÂI VIÏÅT NAM 2001
40
