Brains to Building magazine over huisvestingsadvies en projectmanagement

1. BUILDING
BRAINS TO
MAGAZINE OVER HUISVESTINGSADVIES EN PROJECTMANAGEMENT
11
BRAINS TO BUILD sleepte samen met de verschillende projectteams in vier jaar tijd drie grote prijzen in de wacht en droeg
bij om twee prestigieuze duurzaamheidslabels te behalen. ROC van Twente in Hengelo, winnaar Gulden Feniks 2011 categorie
Transformatie. Concernlocatie Politieacademie in Apeldoorn, winnaar Gulden Feniks 2011 categorie Renovatie en Hergebruik.
TransPort Schiphol, winnaar Nationale Bouwprijs 2011 en het eerste BREAAM en LEED gecertificeerde kantoorgebouw in Nederland.

2. V O O RW O O RD
Denken, durven, doen!
In september 2007 heb ik Brains to Build B.V. opgericht. Na zes
jaar bij een architectenbureau te hebben gewerkt en zestien
jaar bij PRC vond ik het tijd om voor mezelf te beginnen. En dat is
gelukt! In mijn laatste jaren bij PRC was ik als verantwoordelijk
projectmanager betrokken bij twee grote projecten: het ROC
van Twente in Hengelo en de Politieacademie te Apeldoorn.
Na mijn vertrek heb ik beide opdrachten kunnen helpen
voltooien, ook al was ik toen al van start gegaan als zelfstandig
ondernemer. Voor het ROC van Twente werd ik in de laatste fase
ingehuurd door mijn voormalige werkgever. Het project bij de
Politieacademie heb ik afgerond onder de vlag van mijn eigen
bedrijf Brains to Build.
De projecten ROC van Twente en de Politieacademie zijn zeer Ik laat me inspireren door eenvoud en kracht. Door de
succesvol. Ze zijn allebei binnen het budget gerealiseerd, logische dingen te doen, samen te werken, van elkaar te
de gebruikers zijn meer dan tevreden én beide projecten leren en elkaar te stimuleren. Zo komen goede projecten
zijn bekroond met de Gulden Feniks 2011. Het ROC kreeg de tot stand. Ik word enthousiast als ik met mensen samen aan
prijs in de categorie Transformatie, de Politieacademie in de complexe, niet alledaagse projecten kan werken. Denken,
categorie Renovatie. Ook het project TransPort te Schiphol- durven, doen, is mijn motto. Dat is door de jaren gevormd
Oost, waarvoor ik zowel het projectmanagement als de door mijn opvoeding, opleidingen, vorige banen en zeker ook
directievoering deed, viel in 2011 in de prijzen. TransPort door mijn hobby’s. Rugby draait om doorzettingsvermogen,
was niet alleen het eerste BREEAM-NL gecertificeerde vasthoudendheid, incasseren maar ook uitdelen, samenspel
gebouw in Nederland, maar ook het eerste LEED Platinum en het spel ‘lezen’. Van roeien en schaatsen leerde ik de
gebouw in Nederland. Het kantoorgebouw won verder technische kant en de eeuwige zoektocht naar verbetering.
de Nationale Bouwprijs 2011 in de categorie duurzaam De wereld verandert snel. Vandaag lijkt in niets meer op
integraal ontwerpen. gisteren. De toekomst van Europa en de euro is onzeker.
Drie grote prijzen en twee prestigieuze duurzaamheidslabels Wie had dat vijf jaar geleden kunnen denken? Maar er is
in vier jaar Brains to Build. Dat is toch wel uniek. Het is ook ruimte voor groei en positieve verandering. Denk aan
tevens een mooie aanleiding om deze projecten eens goed het steeds breder gedragen inzicht dat we in de bouw
te belichten in één magazine. Het laat zien waar Brains to duurzamer moeten worden. Niet alleen op energiegebied,
Build voor staat en wat we aankunnen. maar ook in de keuze voor locaties en door functies met
Colofon Druk: Drukkerij Stampij - Amersfoort
Brains to Building is een uitgave van Brains to Build B.V. Tekst: Veronique van der Waal - Hoevelaken
Brains to Building gaat over huisvestingsadvies en project- Vormgeving: Sensum - Almere
management in de bouw en is bestemd voor opdracht-
gevers, projectontwikkelaars, overheids- en semi overheids- Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of
instellingen, architecten, woningcoörporaties en verwante overgenomen in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,
organisaties. mechanisch, door fotokopieën, of enige andere manier, zonder
voorgaande toestemming van Brains to Build B.V.
2

3. I NH O U D S O P GAV E
Inhoudsopgave
Voorwoord 2
Door Matthijs Bakker
TransPort op Schiphol 4
Het duurzaamste kantoorgebouw van Nederland
Dubbelinterview 6
Josja van der Veer (VU) en André van den Berg (SRE)
elkaar te combineren. Hergebruik en herontwikkeling zijn momenteel Certificering 10
‘hot items’. Brains to Build loopt op dit gebied voor de muziek uit. Bij het Een zegen voor projectmanagement
project Saxion Hogeschool in 1998, waarbij ik als projectmanager was
betrokken, was dit één van de speerpunten. En het concept van toen Politieacademie Apeldoorn 12
functioneert nog steeds goed. Duurzaamheid in optima forma. Ook het Succesvolle renovatie van de concernlocatie
ROC van Twente en de Politieacademie zijn voorbeelden van geslaagde
herontwikkelingen. Een oude ijzergieterij werd verbouwd tot een school
en een Klein Seminarie herbergt nu het landelijke politieonderwijs.
In beide projecten zijn ook veel duurzaamheidsaspecten verwerkt,
met name op energie- en milieugebied. Kantoorgebouw TransPort
spant wat dat betreft de kroon. Dit gebouw behoort tot de absolute
duurzaamheidstop.
Laat u inspireren door dit magazine en alle geweldig mooie projecten Column 17
van Brains to Build. Onze aanpak en oplossingen zijn ‘out of de box’, Door Stefan van Uffelen DGBC
gedurfd, maar altijd realistisch.
ROC van Twente 18
Matthijs Bakker Van oude gieterij naar moderne school
Nieuwe projecten 20
NAP of Amsterdam, Kortegracht 14 en Triport
Contact
Postbus 961 3800 AZ Amersfoort
E info@brainstobuild.com
M 06 127 62 480 Saxion Hogeschool Enschede 22
www.brainstobuild.com Een gebouw om het onderwijs
brainstobuild
3

4. T RA NS P O RT
Projectteam
Opdrachtgever Schiphol Real Estate
Bouwmanagement en directie Brains to Build B.V, Amersfoort
Architect Architectenbureau Paul de Ruiter bv, Amsterdam
Installatieadviseur Deerns raadgevende ingenieurs bv, Rijswijk
Adviseur constructie ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek bv, Velp
Adviseur duurzaamheid BenR adviseurs voor duurzaamheid BV, Amersfoort
“Binnen heel korte tijd een ontwerp maken en een gebouw realiseren dat ook nog eens voldoet aan de allerhoogste, in
Nederland nog nooit gerealiseerde, normen van duurzaamheid. Dat was de grote uitdaging van het project TransPort van
Schiphol Real Estate. Een uitdaging die heel veel energie gaf. Energie die hard nodig was om een dergelijke prestatie te
bereiken. Voor dit project moesten veel zaken voor het eerst worden uitgevonden en hebben alle betrokkenen een hoop
geleerd over de technische kant én de proceskant van duurzaamheid. Ik ben trots op het eindresultaat. We hebben samen
11 datgene bereikt waar we op hoopten en waarvoor we met zijn allen keihard hebben gewerkt.”
Matthijs Bakker, projectleider.
4

5. T RA NS P O RT
TransPort, het hoofdkantoor van Transavia en Martinair op
Schiphol, is het allereerste kantoorgebouw in Nederland met
een BREEAM-NL Nieuwbouw ‘Very Good’ certificaat. Het
prestigieuze duurzaamheidskeurmerk werd op 16 juni 2010
uitgereikt door de Dutch Green Building Council. TransPort,
een project van Schiphol Real Estate, sleepte later dat jaar
tevens het Amerikaanse LEED Platinum certificaat in de wacht.
Daarmee voldoet TransPort aan de hoogst mogelijke eisen van
duurzaam bouwen. Het innovatieve ontwerp wordt gekenmerkt
door een optimale communicatieve uitstraling en interactie van
het gebouw met zijn omgeving.
TransPort,
het eerste BREEAM en LEED gecertificeerde kantoorgebouw in Nederland
Duurzaamheidsaspecten Bereikbaarheid Ecologie
• Gezond binnenklimaat • Grote fietsenstalling, douches, kleedkamers • Speciale maatregelen moesten de schade aan
• Zoveel mogelijk daglicht in de verblijfsruimten. en lockers stimuleren het fietsvervoer. flora en fauna tijden de bouw beperken. Na
• Hoog (thermisch) comfort; verlichting, • Gereserveerde parkeerplaatsen voor de oplevering is getracht om zoveel mogelijk
ventilatie en verwarming zijn per ruimte/ energiezuinige auto’s en carpoolers. inheemse plant- en diersoorten te behouden
werkplek te regelen. en te stimuleren.
• Optimale, op CO2-gehalte gestuurde ventilatie. Water
• Zeer lage emissie van schadelijke stoffen in • 50% minder totaal waterverbruik ten opzichte Vervuiling
de gebruikte bouw- en afwerkingsmaterialen. van een normaal kantoorgebouw. • Toepassing van duurzame, weinig
• Tot 2012 wordt het gebouw geëvalueerd en • Grijswatercircuit voor toiletspoeling, vervuilende koudemiddelen.
gebruikers ondervraagd om alle installaties waterloze urinoirs, alle kranen en douches • Verwarmingssystemen hebben een
optimaal af te stemmen. hebben waterbesparende armaturen. NOx-reductie van 50% (minimale
• Watermeters monitoren het waterverbruik om luchtverontreiniging).
Energie het drinkwatergebruik te beperken. • Efficiënte filters minimaliseren vervuiling
• 43% CO2-reductie en energiebesparing. • De beplanting op en rond het pand is zodanig door afstromend regenwater.
• 460 zonnepanelen voorzien in 10% van het gekozen dat besproeiing niet nodig is.
totale elektriciteitsverbruik van het gebouw
en in 5% van het totale energieverbruik. Alle Bouwmaterialen
overige stroom is 100% groen. • 95% van het gebruikte hout in het gebouw is
• Energiezuinige liften (door optimaal FSC gecertificeerd.
tegengewicht en LED-verlichting met • Tijdens de bouw is het afval geminimaliseerd.
aanwezigheidsdetectie). Het resterende afval werd gescheiden
• Energie-efficiënte verlichting met afgevoerd en voor 95% gerecycled.
daglichtregeling in de gevelzone. • De gebruikte bouwmaterialen zijn zoveel
• Buitenverlichting met tijd- en mogelijk van gerecycled of herbruikbaar
schemerschakelaars en energiezuinige materiaal en hebben een lage milieu-impact.
lampen.
5

6. I NT ERV I EW
Hoe gaan grote vastgoedeigenaars in en rond Amsterdam om met vastgoed? Heeft de crisis gevolgen
“We
voor hen en wat is hun visie op actuele thema’s als leegstand en duurzaamheid? Josja van der Veer,
directeur van Facilitaire Campus Organisatie VU, en André van den Berg, directeur van Schiphol
Real Estate, in tweegesprek over de overeenkomsten en verschillen tussen hun organisaties.
Josja van der Veer en André van den Berg lopen beiden al een poosje mee introvert, het maakt weinig verbinding met zijn omgeving. Ons streven is een
in de vastgoedwereld en zijn hierdoor geen vreemden voor elkaar. Zeker niet gemengde stadscampus van de 21ste eeuw, vergelijkbaar met die van New
sinds recentelijk een afvaardiging van de Facilitaire Campus Organisatie York University. Dus geen afgesloten universiteitsterrein, nee, we willen
VU op bezoek ging bij TransPort. Dit in 2010 in gebruik genomen duurzame écht de verbinding maken met de stad. Het moet een levendige plek worden
hoofdkantoor van transavia.com en Martinair op Schiphol, is ontwikkeld in waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en langdurig willen verblijven. Nu
opdracht van Schiphol Real Estate. Dit is de business area van Schiphol stromen de mensen tegen vijven het gebied uit, maar wij willen ze in de
Group, die verantwoordelijk is voor ontwikkeling, beheer, exploitatie toekomst vasthouden.” Dat betekent volgens Josja dat de verblijfskwaliteit
en beleggingen van vastgoed op en rondom luchthavens in binnen- en van de openbare ruimte omhoog moet. “In de planontwikkelingskaart, die
buitenland. Op de volgens Josja ‘superleuke middag’ wisselden de twee inmiddels is goedgekeurd door de gemeente, hebben we veel aandacht
directeuren ervaringen uit en kwamen zij eens te meer tot de conclusie: besteed aan de hoofdinfrastructuur en het creëren van verbindingen bínnen
“We hebben veel met elkaar gemeenschappelijk”. het gebied. Ook de functiemenging van werken, onderwijs, wonen, winkels,
horeca en cultuur heeft onze aandacht. We maken echt een nieuw stuk
Gebiedsontwikkelaars stad.”
Verbinding maken met de stad Een prettig verblijfsklimaat creëren
Eén van die overeenkomsten tussen de VU vastgoedtak en Schiphol Real “Grappig, een aantal punten die Josja noemt speelt ook voor ons”, haakt
Estate is de focus op gebiedsontwikkeling. “We zitten op een bijzondere plek André aan. “Schiphol Real Estate is geïncorporeerd in Schiphol Group.
en we realiseren ons dat we daar meer mee kunnen doen dan nu gebeurt”, Waar jullie faciliteren aan het ziekenhuis en de universiteit verzorgen
zegt Josja. “We zijn ooit begonnen met 12 duizend studenten. Inmiddels wij al het vastgoed dat voorkomt uit het feit dat de luchthaven er is. Qua
zitten we op bijna 25 duizend studenten met hetzelfde vastgoed. Het gebied vastgoedvolume zijn de VU en Schiphol Real Estate aan elkaar gewaagd en
wordt veel intensiever gebruikt. Daarbij is het vastgoed verouderd en ook wij zijn een gebiedsontwikkelaar die op een bepaalde manier zijn eigen
6

7. I NT ERV I EW
‘city’ creëert. Het nadeel ten opzichte van de VU, die vastzit aan de stad,
is dat wij op een plek zitten zonder natuurlijke aantakking of inbedding in
de stad. We moeten daarom een eigen ‘city’ creëren, een moeilijke maar
uitdagende opgave.”
Veel bedrijven willen of zijn genoodzaakt om in de omgeving van
Schiphol te zitten, denk aan logistieke afhandelaren. In het World Trade
Center Schiphol Airport zitten bovendien bedrijven waarvoor een goede
infrastructuur cruciaal is. Om dit soort partijen te accommoderen, moet
je veel meer doen dan alleen bedrijfsruimte aanbieden, stelt André. “Je
moet ervoor zorgen dat mensen hier willen zijn, werken en verblijven. Onze
uitdaging is dus dezelfde als die van de VU: hoe maak je een wereld die
na vijf uur ’s middags ook nog leuk en dynamisch is? Ons voordeel is dat
dat de luchthaven een 24-uurs bedrijf is, waardoor er altijd sprake is van
dynamiek. Nadelen zijn er ook. Wij hebben bijvoorbeeld geen woonfunctie.
Verder is Schiphol een groot gebied, dat is opgebouwd uit solitaire
gebouwen. De omgeving is vrij infrastructureel en zakelijk. Het is onze
opgave om met al deze uitgangspunten toch een prettig verblijfsklimaat
te creëren.”
Economische recessie
Van aanbod naar vraag gestuurd
Door de afgenomen marktvraag zien zowel Josja als André de
vastgoedmarkt fundamenteel veranderen. “Vastgoed was voorheen
aanbod gestuurd. Door de financiële crisis, het nieuwe werken en een
nieuw bewustzijn bij bedrijven wordt vastgoed anders gewaardeerd. De
hebben veel met elkaar gemeenschappelijk”
prijs-/kwaliteitverhouding moet beter. De vastgoedbranche moet op al die beetje van Schiphol zijn, zoals de VU ook een gemeenschap op zich is.”
ontwikkelingen inspelen door écht te leren luisteren naar de vraag.” André Schiphol Real Estate wil volgens André serieus inhoud geven aan het begrip
geeft een voorbeeld. “Naast een kantorenportefeuille hebben wij tevens flexibiliteit. “Als je als ondernemer begint met vier werknemers weet je
een vrij grote logistieke portefeuille. Onder de ‘eerste linie’ vastgoed vallen niet hoe je er over tien jaar bijzit. Je kan niet meer bestaan, nog altijd even
bedrijven die gespecialiseerd zijn in het afhandelen van luchtvracht. Dit groot zijn of honderd man in dienst hebben. Wij hebben de gebouwen en
was een wereld van grote bedrijfshallen, lange huurcontracten, en volop de mogelijkheden om gedurende zo’n hele cyclus met een bedrijf mee te
groei. Maar na de val van Lehman Brothers in 2008 nam de luchtvracht groeien. Een Schiphol zonder huurcontracten, dat is onze toekomstdroom.
binnen enkele weken exponentieel af en stonden deze Het zou de intrinsieke wil van de klant moeten zijn om
bedrijven bij ons op de stoep. ‘Leuk, zo’n huurcontract, bij ons te blijven. Een huurcontract is belangrijk voor
maar geen vliegtuigen, geen geld, geen huur.’ Je kunt “Als je echt iets wilt bereiken de huurder en de taxatie, maar het is een volstrekt
dan tegen die bedrijven zeggen ‘U moet betalen of lever met vastgoed zal je aan de verouderde benadering. We praten daarom nu met
de sleutel maar in’, maar daar hebben we niet voor kant van de klant moeten taxateurs over andersoortige contracten, zoekend
gekozen. We voelen ons een partner van onze huurders beginnen” naar een verantwoorde bedrijfsvoering. De klant
en zijn daarom samen met hen op zoek gegaan naar centraal zetten is een compleet andere manier van
oplossingen. Bedrijven gingen naar kleinere locaties, denken.”
betaalden een tijdje geen of minder huur tegen de commitment om langer
te blijven. Met maatwerk zijn al deze bedrijven gered. Toen de economie Huisvesting als hefboom voor verandering
een jaar geleden weer aantrok, waren ze er allemaal nog en was ook de Ook de VU bevindt zich volgens Josja in een volatiele markt. “Onderwijs-
benodigde capaciteit in één keer terug. De herstelfase duurde mede door collega Hogeschool Inholland kreeg te maken met 30 procent minder
dit maatwerk veel korter. Dat is het bewijs dat een handtekening onder een studenten. Zij zijn hier slim mee omgegaan door een vleugel van één van
huurcontract niks zegt. Het is veel meer waard dat wij hier allemaal een hun onderwijsgebouwen separaat te verhuren. Zo kijken wij ook naar ons
7

8. I NT ERV I EW
“Qua vastgoedvolume zijn we aan elkaar gewaagd
en ook wij creëren onze eigen wereld”
8

9. I NT ERV I EW
vastgoed.” Josja legt uit: “We hebben bewust niet één gebouw per faculteit andere kleur moet geven, maar beleggers moeten eerst écht de pijn
om in groei en krimp flexibel te kunnen zijn. Ook zoeken we samenwerking voelen om ermee te willen stoppen. Ik geloof wel dat er een fundamentele
met de markt. In het kader van de opleiding life science proberen we verandering plaatsvindt richting meer samenwerking, duurzame relaties en
bijvoorbeeld de hele levenscyclus binnen de campus te organiseren. Dat lange termijnexploitatie.”
lijkt wel een beetje op de aanpak van Schiphol Real Estate.”
Josja beschouwt het als een groot voordeel dat vastgoedeigenaars als André knikt instemmend: “Ik denk inderdaad dat er een enorme shake-out
de VU en Schiphol Real Estate de gehele keten beheersen. “Het gaat zal plaatsvinden van gebouwen en omgevingen waar de boel niet op orde
steeds meer om complete huisvestingsoplossingen. Dus niet alleen om de is naar plekken waar het wel lukt. Nieuwbouw moet nog steeds kunnen,
hardware van gebouwen, maar ook om de software van dienstverlening en mits goed doordacht, maar de tijd dat een projectontwikkelaar zomaar
het nieuwe werken. Door een andere manier van werken te introduceren, een kansloos kantoorgebouw in Zaltbommel-West kan neerzetten, is echt
besparen wij 30 procent in ruimtegebruik. Dat gaat om forse bedragen als voorbij. Dat vind ik echt een kwaliteit die partijen zoals de VU en Schiphol
je weet dat 80 procent van onze beheerskosten vierkante meter gebonden kunnen bieden in deze discussie. We hebben allebei veel aaneengesloten
zijn. Minder meters voor eigen gebruik, betekent een forse besparing in het grond en zijn gehouden aan de plek. Dat dwingt ons tot kwaliteit. Wij kunnen
vervolgtraject. Door op die manier heel dicht op niet een gebouw neerzetten en dan wegrennen.
de huid van je klant te zitten, is huisvesting een Als je zelf opdraait voor de gevolgen, sta je er
hefboom voor verandering waardoor de klant heel anders in dan wanneer je een Duitse
zijn bedrijfsvoering kan verbeteren. Dat is mijns belegger bent zonder enige binding met de
inziens de sleutel van komende ontwikkelingen. regio. Er is een te grote discrepantie ontstaan
Als je echt iets wilt bereiken met vastgoed zal tussen eigenaren van vastgoed en puur de
je aan de kant van de klant moeten beginnen.” financiële asset. Het is noodzakelijk om weer
een koppeling te maken tussen publieke en
Volgens Josja levert deze benadering interes- private belangen.”
sante discussies op. “In Amsterdam is dit jaar de
uniforme jaarkalender ingevoerd. Dat betekent Morele plicht en voorbeeldfunctie
dat alle opleidingen gelijk lopen, waardoor Investeren in duurzaamheid doen zowel de
studenten gemakkelijker kunnen overstappen VU als Schiphol Real Estate omdat zij oprecht
van de ene naar de andere studie. Het gevolg vinden dat zij verantwoordelijk moeten
is dat tentamens allemaal in dezelfde periode omgaan met grondstoffen en energie. “Het is
plaatsvinden. Dat legt een enorme druk op ons een algehele verantwoordelijkheid om onze
vastgoed, maar vanwege die twee, drie weken aarde door te geven aan volgende generaties.
durende piek ga je natuurlijk niet extra bouwen. En als het technisch mogelijk is, vind ik het
Alternatieven zijn schaars en duur, zodat je eveneens je plicht om er alles uit te halen”,
gedwongen wordt tot creatieve oplossingen. vindt André. “Duurzaam bouwen is niet per
Kunnen we misschien digitaal tentamineren se duurder, waarom zouden we het dan
of de zondag of vrijdagavond meepakken? Het niet doen? Bovendien voelen wij als private
zorgt ervoor dat we efficiënter omgaan met de “De tijd dat een projectontwikkelaar onderneming met publieke aandeelhouders
ruimte.” een kansloos kantoorgebouw de drang om voorop te lopen. Schiphol is het
Hoewel studenten in de eerste plaats kiezen in Zaltbommel-West kan ‘air mainport’ van Nederland. Naar ons wordt
voor de kwaliteit van het onderwijs, spelen de neerzetten, is echt voorbij” gekeken. Wij hebben, overigens net als de VU,
kwaliteit van de omgeving en voorzieningen een voorbeeldfunctie. Transavia.com wilde
volgens Josja een steeds grotere rol. “De een duurzaam pand. Het oude pand dwong ons
concurrentie neemt toe, ook internationaal. tot herontwikkeling en een mooie slag op het
Daarom hebben we de handen ineen geslagen met de UvA om studenten gebied van duurzaamheid en het creëren van waarde voor de omgeving.
vast te houden in deze regio. We zullen diversiteit moeten bieden op allerlei Deze compleet andere manier van denken kan alleen als je over grotere
gebieden. Er moet hier doorlopend van alles te doen zijn.” gebieden en gebouwconcentraties beschikt. Dat maakt dat partijen zoals de
VU en wij veel meer kansen hebben om onze eigen werelden te maken en
Duurzaamheid op langere termijn te denken.”
Vaste locatie dwingt tot kwaliteit Kijkend naar de gehele keten signaleert Josja dat financiers en beleggers
André en Josja zijn het erover eens dat de vastgoedsector door de tegenwoordig om duurzaamheid vragen. “De effecten op lange termijn zijn
economische malaise in een identiteitscrisis is terechtgekomen. Het natuurlijk lagere energiekosten en waarde-creatie, maar ook de imagokant
model van ‘hit & run’ nadert zijn uiterste houdbaarheidsdatum. “Langzaam speelt mee. Bedrijven vinden het belangrijk voor hun uitstraling om in een
dringt het besef door dat huisvesting een enorme kostenpost is op de duurzaam gebouw te zitten. Duurzaamheid past enorm bij de huidige tijd om
bedrijfsvoering en dat daar heel slim bespaard kan worden”, zegt Josja. iets terug te geven aan de samenleving. Onze studenten komen bijvoorbeeld
“Het dwingt iedereen tot herbezinning. Investeren in vastgoed vraagt om ook met allerlei biologische en fairtrade-initiatieven. Dat omarmen wij,
kennis, commitment, partnerschap, leiderschap en keuzes maken. Het gaat het hoort bij ons curriculum. Vandaar dat ik er ook van overtuigd ben dat
om locatie, de kwaliteit van een gebouw, samenhang en de meerwaarde duurzaamheid een structurele verandering is. Dat we hart hebben voor het
van de omgeving. Ik denk dat er bepaalde gebieden zijn die je echt een lange termijn functioneren van een gebied.”
9

10. V isie
Certificering:
een zegen voor projectmanagement Door Matthijs Bakker
Veel partijen zijn serieus bezig met duurzaamheid in relatie tot gebiedsontwikkeling,
bouw en vastgoed. Zij zijn zich doordrongen van het feit dat duurzaamheid geen
hype of modeverschijnsel is, maar een maatschappelijke verantwoordelijkheid van
iedereen. Door in het ontwerpproces al na te denken over het duurzaam maken van
een gebouw, kan een grote bijdrage worden geleverd aan de ontwikkeling van een
duurzame samenleving. Brains to Build doet dit al jaren. Niet omdat het ‘mode’ is,
maar vanuit de overtuiging dat duurzaamheid de enige juiste weg is naar de toekomst.
10

11. I NT ERV I EW
Duurzaamheidslabels zijn om deze ambitie te helpen verwezenlijken. De input, werkwijze en
Voor een integrale aanpak van duurzaamheid zijn op dit moment twee gegevens van uitvoerende partijen zijn onontbeerlijk voor het behalen van
labels het meest gangbaar. Allereerst is dat BREEAM-NL van de Dutch de benodigde credits. De vraagspecificatie moet dus al bij de aanbesteding
Green Building Council. Dit van oorsprong Engelse label is helemaal op volledig zijn, ongeacht of het om een traditionele aanbesteding gaat of om
de Nederlandse situatie toegespitst. Het tweede label is LEED van de een geïntegreerd contract.
Amerikaanse Green Building Council, dat ook in Nederland wordt toegepast. Bij een bouwteam, een aanbesteding op een VO of DO of in het geval van
Beide labels leiden via verschillende wegen naar hetzelfde doel. Je kunt niet een geïntegreerd contract is het dus niet zo dat de opdrachtgever ‘er vanaf’
zeggen dat het ene label beter is dan het andere. Wel anders. De programma’s is. De opdrachtgever zal nog steeds zelf ook zaken moeten aanleveren en,
gaan allebei uit van een integrale aanpak, waarbij duurzaamheid wordt nog belangrijker, volkomen gecommitteerd moeten zijn. De opdrachtgever
getoetst op vele fronten. Het begint allemaal met de keuze van de locatie. zal van hoog tot laag overtuigd moeten zijn van het nut en de noodzaak om te
Maar ook de gezondheid en het welbevinden van mensen komt aan zorgen dat het label er komt. Opdrachtgever en opdrachtnemer (adviserend
de orde, net als energie, transport, materiaalgebruik, afval, vervuiling, of uitvoerend) trekken gedurende het traject daarom bij voorkeur intensief
management, etc. met elkaar op.
Voorbeeldprojecten Communicatie en vastlegging
Brains to Build heeft ervaring met beide duurzaamheidslabels. Zo behaalde In het ontwerpstadium is er voldoende tijd om zaken goed af te stemmen
het gebouw TransPort, een ontwikkeling van Schiphol Real Estate, in 2010 en te onderzoeken. Een goede samenwerking en communicatie tussen
als eerste kantoorgebouw in Nederland de niveaus LEED Platinum en partijen die zijn betrokken bij het ontwerpproces, is van het grootste belang.
BREEAM-NL Very Good. Vastleggen waarom bepaalde (ontwerp)beslissingen zijn genomen, is
Bij de aanbesteding van een nieuw kantoorgebouw voor UPC in Leeuwarden, daarbij noodzakelijk. Vaak staat het de betrokkenen in een later stadium niet
ontwikkeld door Triodos Real Estate Development, was het de uitdaging meer zo helder voor de geest waarom in eerste instantie bepaalde keuzes
om zelfs nog een label hoger te scoren. Dit gebouw werd aanbesteed op zijn gemaakt. Dan wordt vaak gekozen voor een op dat moment voor de
een Definitief Ontwerp (DO) en had als streefdoel BREEAM-NL Excellent. hand liggende optie, terwijl de oorspronkelijke keuze in dienst stond van de
Brains to Build werd gevraagd om de BREEAM-voorwaarden zodanig in certificering en dus gehandhaafd had moeten blijven.
de aanbestedingsstukken en de opdrachten aan de uitvoerende partijen te Uitvoerende partijen zullen zich dus strikt moeten houden aan wat er in
verwerken, dat het een ‘normale’ besteksvoorwaarde werd. De uitvoerende de contracten is vastgelegd. Ook hier geldt in sterke mate: eerst denken,
partijen kregen de verplichting om bepaalde zaken conform BREEAM-NL uit (vastleggen) en dan pas doen.
te voeren. Zij moesten er in naam van de opdrachtgever voor zorgen dat aan Tijdsdruk, onverschilligheid, het niet goed vastleggen van wijzigingen of
alle duurzaamheidseisen werd voldaan. wijzigen zonder de impact hiervan na te gaan, zijn reële bedreigingen voor
Voor de herontwikkeling van het kantorencomplex Triport op Schiphol is het verkrijgen van een label. Een beoogd certificaat kan in één middag
eveneens het doel om het BREEAM-NL label Very Good te behalen. volledig om zeep worden geholpen. Bijvoorbeeld als een kitter één tube kit
tekort komt, in zijn auto stapt en bij de eerste de beste bouwmarkt snel een
Projectmanagement nieuwe tube koopt. Als deze niet aan de eisen voldoet, is het label verder
Zijn er nieuwe, voortschrijdende inzichten als het gaat om het certificeren weg dan ooit.
van een project? Eigenlijk niet. In die zin is er niets nieuws onder de zon.
Voor het behalen van een duurzaamheidscertificaat zal je écht moeten doen Na zaaien komt oogsten
wat je bij projectmanagement eigenlijk altijd moet doen. Dat is allereerst Het heeft kortom heel wat voeten in de aarde om een certificaat te
goed nadenken over wat je precies wilt bereiken. Waarom wil je als bedrijf verkrijgen, maar na zaaien komt oogsten. Er komt een dag dat iedereen de
een duurzaamheidslabel behalen, hoe wil je dat doen en wat heb je ervoor eervolle plaquette aan de muur van je kantoor kan bewonderen. Toch is
over? Wanneer de doelstelling te vaag is en niet wordt gedragen door de dat niet waar je het voor zou moeten doen. Een duurzaamheidslabel levert
directie en het projectteam, wordt het moeilijk om een optimaal resultaat te een bewezen duurzaam gebouw op met een minimale impact op mens en
behalen en ambities waar te maken. Een ‘quick scan’ van ideeën en ontwerp milieu. De milieuprestaties zijn meetbaar en op niveau te vergelijken met
kan snel inzicht geven in het project en de haalbaarheid ervan. Vervolgens is andere gebouwen. Het is bovendien een uitgelezen kans om een gebouw
het zaak om een aantal credits vast te leggen en hier gedurende het project te maken dat volledig voldoet aan de verwachtingen. De ene opdrachtgever
op te focussen. Alles draait om keuzes maken en het verankeren van het zal kiezen voor duurzaamheid vanuit overtuiging, een ander uit (deels)
proces en de beoogde doelstellingen. commercieel oogpunt. Het is immers bewezen dat gebouwen met een label
een hogere huuropbrengst genereren. Hoe het ook zij: het behalen van een
Aanbesteding duurzaamheidslabel gaat over mentaliteit en overtuiging. Als die ontbreken,
Het certificeren van duurzaamheid begint eigenlijk al bij de aanbesteding kan je er maar beter niet aan beginnen. Je moet het echt willen, eerst denken,
van de adviseurs. Zij moeten weten dat de opdrachtgever bepaalde dan doen en je aan de afspraken houden. Dat maakt duurzaamheidslabels
ambities heeft, zodat zij die werkzaamheden kunnen aanbieden die nodig tot een zegen voor projectmanagement.
11

12. POLITIEACADEMIE
Renovatie Concernlocatie Politieacademie:
“Dit is gebouwd voor de toekomst”
De Concernlocatie van de Politieacademie werd op 6 september 2010 feestelijk heropend door
Hare Majesteit Koningin Beatrix. Hiermee werd een periode van tien jaar ‘strategisch huisvestingsplan’
afgesloten. Tot groot genoegen van Ad van Baal, voorzitter van het College van Bestuur van de
Politieacademie, valt de locatie sindsdien herhaaldelijk in de prijzen. “Het is een bevestiging dat wij hier
in alle opzichten een topprestatie hebben geleverd.”
12

13. POLITIEACADEMIE
Fotografie: Thea van den Heuvel
Waarom is destijds voor renovatie en moeten benutten door deze bij de academie te betrekken.
nieuwbouw gekozen? Oftewel, overkappen. Omdat we een enorme afstand
“Ruim tien jaar geleden heeft een afweging plaatsgevonden moesten overbruggen, ontstond het idee om het dak als
over de hoofdlocatie van de Politieacademie en een het ware naar boven te trekken. Deze beweging heeft een
aantal dependances, die allemaal hun eigen onderhoud en mooie, symbolische waarde gekregen. Door de kathedrale
investeringen vroegen. De vraag was: wat gaan we doen? verhoging van het atrium kreeg het seminarie, met zijn
Er waren drie opties. De eerste optie was nieuwbouw in gesloten karakter, plotseling contact met de buitenwereld.
Apeldoorn, waarbij we voor lief zouden nemen dat een Via de 28 meter hoge bogen kijk je zo naar buiten. Waar
aantal locaties, waaronder de concernlocatie, zou worden de seminaristen hun voldoening en motivatie haalden uit
opgeheven. De tweede mogelijkheid was om de bestaande de beslotenheid van het rooms-katholieke geloof en het
locaties te gebruiken en die op kleiner niveau samen te seminarie, combineert de Politieacademie dit met het over
voegen. De derde optie was om de bestaande hoofdlocatie haar grenzen heenkijken naar de buitenwereld. Wij maken
van de Politieacademie, het seminarie, opnieuw in te richten deel uit van de samenleving.”
door deels te renoveren en deels bij te bouwen. Dit was
zeker niet de gemakkelijkste, maar financieel wel de meest De in zichzelf gekeerde seminaristen en de op de
voor de hand liggende keuze. Daarom is toen nadrukkelijk buitenwereldgerichte Politieacademie.
gekozen voor de combinatie van renoveren en bijbouwen.” Hoe kan deze tegenstelling worden samengebracht
in een gebouw?
Hoe pak je als organisatie een dergelijk “Het heeft ons zeer markante dingen opgeleverd.
complex en langdurig proces aan? De breviergangen bijvoorbeeld, de gangen waar de
“Het heeft ons heel wat hoofdbrekens gekost om het proces geestelijken eens met hun boeken liepen, bieden nu plaats
goed te doordenken en er een weloverwogen besluit over aan werkplekken. Om flexwerkplekken te maken op de
te nemen. Die besluiten zijn steeds herhaald en bevestigd, gangen die uitkijken op het atrium is beslist niet voor de hand
omdat naarmate je lang bezig bent met een project liggend, maar het blijkt ontzettend goed te werken. Je hoort
duidelijker wordt wat de consequenties zijn. Wat betekent het geroezemoes van beneden, maar dat is niet storend. De
renoveren nou precies, wat moet er allemaal plaatsvinden akoestiek in het gebouw is zodanig dat je nergens last van
en wat niet? Je stuit ook altijd op tegenvallers in het traject. elkaar hebt. Verder zit je er samen met collega’s, maar zit
Met name met renoveren breek je immers dingen weg en je tegelijkertijd ook afgezonderd. Het zijn werkplekken waar
kun je plotseling voor verrassingen komen te staan. Je zal je je even kunt terugtrekken om rustig met je eigen werk
dan keuzes moeten maken.” bezig te zijn en daar goede oplossingen voor te vinden. In
de traditie van vroeger is het dus een plek van reflectie
Welke keuzes hadden de meeste impact? gebleven. Dat spreekt mij persoonlijk erg aan.”
“Eén van de meest relevante keuzes die wij hebben gemaakt,
betrof de ondergrondse parkeergarage en de bibliotheek. Hoe leidend was het onderwijs in het hele
Deze vielen zo duur uit, dat in goed overleg met de architect renovatie- en bouwproces?
en de projectleider is besloten om de bibliotheek naar boven “De onderwijsrelatie, oftewel de relatie tussen docenten
te brengen. We wilden de ruimte in het atrium alleen liever en studenten, is bepalend voor de manier waarop een
niet kwijt. Daarop werd besloten om de mediatheek dan in gebouw wordt gebruikt. Afhankelijk van de leersituatie is er
het atrium op een tussenverdieping te plaatsen. Dat was behoefte aan klaslokalen, een praktijkruimte of individuele
echt een geweldige vondst! leerplekken. Wij hebben ervoor gekozen om ons onderwijs
Het meest spraakmakende moment was echter toen men tot te intensiveren en grotendeels interactief te maken middels
de conclusie kwam dat we de binnentuineffectief zouden een e-learning lab. Technologische hulpmiddelen maken het
13

14. POLITIEACADEMIE
“Meteen bij binnenkomst word je gepakt door de sfeer van het gebouw. Het is jammer dat de meeste huidige bezoekers niet weten hoe het vóór
de restauratie was. Toen moest je echt door de ‘verkeerde’ verbouwingen heen kijken om de kwaliteit van het gebouw te kunnen zien. Nu wordt
je écht gepakt door het gebouw. De uitstraling en sfeer zijn geweldig. Het gerestaureerde, oude bakstenen seminarie vormt zowel een contrast
als een geweldige eenheid met de strakke staal- en glasarchitectuur. Het doel van het project is ook meer dan geslaagd. De samenwerking
tussen de mensen in het gebouw is sterk verbeterd. Men komt elkaar nu tegen in het atrium, maar ook op de open kantoorverdiepingen en in de
gangen. Het binnenshuis mailen is met 25 procent afgenomen! Het was geweldig om aan dit project te werken. Er zijn namelijk niet zo heel veel
Rijksmonumenten van ruim 30.000 m2 waar de projectmanager van begin (de haalbaarheidsanalyse) tot eind (de nazorg) alles mag doen.”
Matthijs Bakker, projectleider.
14

15. POLITIEACADEMIE
mogelijk om op afstand te leren. Dat betekent dat studenten
via het open leercentrum opdrachten kunnen maken en
dat mensen niet per se altijd op de locatie hoeven te zijn
om te werken of studeren. Met 625 werkplekken kunnen
we dan ook prima uit de voeten voor 1100 tot 1200 mensen
op de meest drukke dagen. Veel mensen waren overigens
al gewend aan de open kantoren en het nieuwe werken.
Voordat het hier op 6 september 2010 full swing in gang werd
gezet, was het gemeengoed op de locaties in Amsterdam,
Rotterdam, Eindhoven en Drachten.”
Welke aspecten hebben de grootste
hoofdbrekens opgeleverd?
“De constructie van het atrium met de daaraan gekoppelde
brandveiligheidseisen was een echte hersenkraker.
Verder zijn we zeer vasthoudend omgegaan met wat ik
noem de ‘verprutsing’. Onder het mom van modernisering
was er in het verleden heel veel verprutst aan het
gebouw, tegenwoordig een Rijksmonument. De prachtige
tegelplateaus aan de muren waren volledig witgeschilderd
en overal waren verlaagde plafonds gemaakt. Die hebben
we er gelijk allemaal uitgehaald. We zijn zoveel mogelijk
teruggegaan naar de oude staat en hebben daar zorgvuldig
dingen aan toegevoegd. Hout en steen vormden de basis Afmetingen locatie
van de locatie. Waar we deze materialen niet konden Grootste lengte gebouw 202,75 m
gebruiken, hebben we consequent gekozen voor staal en Grootste breedte gebouw 144,30 m
glas. Dat heeft geresulteerd in een enorm open karakter, Hoofdentree tot verste ruimte 325 m
terwijl het concept ‘an sich’ nog steeds goed overeind staat. Terreinoppervlakte 16 ha
Echt hoofdbreken bij zo’n groot project als dit is natuurlijk Oppervlakte gebouw voor verbouwing 18.000 m²
altijd het budget. Overschrijdingen compenseren met Oppervlakte gebouw na verbouwing 33.000 m²
onderschrijdingen, prioriteiten stellen. Maar dat is eigenlijk
een luxeprobleem.”
De politie en het onderwijs ontkomen niet
aan ingrijpende bezuinigingen de komende Zijn alle wensen van de gebruikers van de
jaren. Kun je zeggen dat de verbouwing op concernlocatie vervuld?
het juiste moment heeft plaatsgevonden? “Je kunt het nooit iedereen naar de zin maken, maar de
“Ook wij moeten een grote bezuinigingsslag maken. We wensen en eisen van de ingestelde project- en stuurgroep
gaan ons onderwijs intensiveren met behoud van kwaliteit. zijn volgens mij wel allemaal in vervulling gegaan. Iedereen
Oftewel, docenten en studenten zullen harder moeten heeft gekregen wat hij nodig heeft. We hebben schietbanen,
werken, want de opleidingsperiode wordt korter en simulatieruimten en grote computerlokalen voor de virtuele
intensiever. Door de hoge kwalificering van onze docenten academie. De recherche heeft verder de beschikking
en studenten is dit gelukkig goed te doen. De samenleving gekregen over drie huizen en een praktijkruimte, waarin zij
en ons werk stellen hoge eisen aan onze professionaliteit. alles wat er op een plaats delict gebeurt kan nabouwen en
Het beroep vereist dat er heel veel gedaan wordt aan kennis, naspelen. Desnoods een aantal dagen achter elkaar om de
vaardigheden en vorming. Vooral vorming moet gebeuren in vermoeidheidsfactor van de rechercheurs in de praktijk te
omgeving die veilig is en een bepaalde uitstraling heeft. Kies toetsen. Kortom, iedereen kan doen wat hij moet doen en
je dan voor een nieuwe torenflat met leslokalen? Of valt de het nieuwe werken bevalt de meesten ook erg goed.”
keuze op een gebouw waarvan afstraalt dat het met zorg
voor de historie en de toekomst gerenoveerd en gebruikt Hoe zou u het projectteam willen kenmerken
wordt voor opleiding? Je doet recht aan de beroepsgroep dat gedurende tien jaar met elkaar heeft
door voor dit soort professionele opleidingen een passend samengewerkt?
gebouw te vinden. Dat hoeft niet per se duurder te zijn, “Het gebouw is tot stand gekomen door ongelooflijk
wel functioneel. Ongeacht het economisch tij zal dat altijd goed overleg tussen de gebruiker, de projectleider, de
één van de belangrijkste overwegingen zijn. Dat geldt ook uitvoerder en de architect. Dit team heeft de hele periode
voor de nieuwe situatie als de Politieacademie binnen de nauw samengewerkt en kende elkaar door en door. Zij
Nationale Politie haar eigenstandige positie behoudt in het konden daardoor tot het gaatje gaan in de discussies om
belang van iedereen in het korps.” alle argumenten boven tafel te krijgen en op basis daarvan
telkens een goede afweging te maken. Kenmerkend voor een
15

16. P O L I T I EA CA D E MI E
Projectteam
Opdrachtgever Politieacademie
Projectmanagement Brains to Build BV, Amersfoort
Architect Atelier PRO architekten bv, Den Haag
Projectarchitecten Leon Thier en Hans Kalkhoven (nu Studio Leon Thier
m.m.v. Martijn de Visser en Wessel Reinders
Projectleiders Roderik van Doorn en Wessel Reinders
Landschapsarchitect Buro van den Eerenbeemt, ‘s Hertogenbosch
Reuvers Buro voor Groene Ruimtes, Aalden
Interieurarchitect Atelier PRO architekten bv, Den Haag
Ontwerp installaties Deerns, Rijswijk
Adviseur constructies Corsmit Raadgevende Ingenieurs, Rijswijk
Ontwerp keukens Grontmij Technical Management, Amersfoort
16

17. CO L U MN
project als dit is dat in heel veel situaties naar compromissen Imagine dat energie gratis en duurzaam is. Lagere
wordt gezocht. Als projectleider is Matthijs Bakker op dit kosten voor alle huishoudens en geen CO2-uitstoot door
gebied rucksichtslos. Hij zal alleen akkoord gaan met een de bebouwde omgeving. Het kan morgen een feit zijn.
alternatief als hij er zelf volledig achter staat en nooit een De eerste 2500 kWh per jaar is gratis per huishouden,
besluit nemen puur vanwege het compromis. Soms betekent daarna wordt elektriciteit vier keer zo duur. Heb je
dit dat je net zo lang moet zoeken totdat er een oplossing is geen vermogen, dan ga je besparen om onder de 2500
gevonden waar we het allemaal met elkaar over eens kunnen te blijven. Heb je wel geld en een groot verbruik, dan
zijn. Dat vereist aan de ene kant een goed gevoel voor de kunnen duurzame oplossingen uit. Over twee jaar kan
gebruiker en diens eisen en wensen in relatie tot het budget, de benchmark omlaag naar 2000 kWh en elke twee jaar
en aan de andere kant oog voor de mogelijkheden die de zakken we verder tot we op nul uitkomen in 2020. Dan kan
aannemer heeft. In Bouwcombinatie Dura Vermeer/Draisma iedereen daarop anticiperen.
heeft Matthijs een fantastische aannemer getroffen, die de
ervaring had om compromissen op geweldige manier in te Imagine dat arbeid goedkoper is en materialen duurder.
vullen. Het meesterlijke van Matthijs is dat hij ogenschijnlijk Wij zouden dan veel meer hergebruiken, waardoor er
geen moment verslapt, ook al duurt een project tien jaar. Als minder afval is. Er is minder werkloosheid en de lokale
projectleider moet je verder een olifantshuid hebben en af industrie is concurrerend ten opzichte van import uit
en toe het conflictmodel durven te hanteren. ‘A little local lage lonen landen. Deze toekomst kan ook morgen
war’ op zijn tijd is noodzakelijk om niet te verzuipen in de gerealiseerd worden. Door de BTW op arbeid te verlagen
problematiek. Natuurlijk altijd met respect en met daarna en de omzetbelasting op materialen juist te verhogen.
weer tijd voor een grapje.”
Imagine dat duurzame panden meer waard zijn dan niet
De concernlocatie van de Politieacademie duurzame panden. Het is dan juist lucratief om panden
won in 2010 de Architectuurprijs Apeldoorn, te verbeteren. Dit kan morgen de realiteit zijn. Door OZB-
Imagine
jury- én publieksprijs, en sleepte in 2011 de differentiatie toe te passen en de overdrachtsbelasting
Gulden Fenix in de categorie renovatie en groen te maken.
hergebruik in de wacht. Trots?
“Uiteraard. Met een project als dit maak je een keuze, waar Imagine dat wij blij zijn met een volwassen vastgoedmarkt.
je vervolgens jarenlang door geobsedeerd bent. Je wilt dan Wij hebben de grootste bouwopgaaf sinds de Tweede
nog weleens vergeten dat je eigenlijk een keuze maakt voor Wereldoorlog. Vrijwel alle bestaande gebouwen voldoen
iemand anders. Wij zijn immers allemaal voorbijgangers. niet aan de wensen van de eindgebruiker. De crisis zit
We maken een aantal jaren deel uit van de Politieacademie investeren in de weg. Verder is er nog innovatie nodig,
en gaan daarna onze eigen weg. De gemeente Apeldoorn zowel in de keten, financieel als technisch om tot de
of eigenlijk heel Nederland mag hopelijk nog vele jaren versnelling te komen. Duurzaamheid moet verder meer
genieten van dit prachtige gebouw. We namen dit jaar voor gekoppeld worden aan gezondheid en comfort, het moet
het eerst deel aan de open monumentendag en mochten een lifestyle worden.
gelijk 4.000 mensen verwelkomen die stuk voor stuk heel
enthousiast waren over het gebouw. Je doet het dus niet De toekomst is concreet geworden. Mede door het
alleen voor jezelf, maar ter wille van de organisatie, de meetbaar en verhandelbaar maken van duurzaamheid.
gebruikers én de omgeving. Het bouwteam heeft zich goed Een voorbeeld daarvan is de BREEAM-NL certificering.
gerealiseerd dat dit gebouw zeker vijftig jaar mee moet. Deze is vorig jaar van start gegaan met de certificering
Het is dan ook gebouwd voor de toekomst en een prachtig van het Transportgebouw van Schiphol Real Estate. Dit
visitekaartje voor de gemeente Apeldoorn. Dat mensen gebouw, gehuurd door Martinair en Transavia heeft een
met verstand van architectuur de concernlocatie van de BREEAM-NL Very Good (drie sterren) score gehaald voor
Politieacademie hebben aangedragen voor verschillende het ontwerp en een LEED platinum oplevercertificaat.
prijzen is dan al heel mooi. Toen we ook daadwerkelijk in de Daarna zijn veel panden gevolgd, waaronder het pand
prijzen vielen, waren we natuurlijk dolenthousiast. Het is een van UPC in Leeuwarden. Inmiddels is meer dan 1,5 miljoen
bevestiging dat wij hier in alle opzichten een topprestatie vierkante meter commercieel vastgoed aangemeld voor
hebben geleverd. Iedereen die er een steentje aan heeft het BREEAM-NL Nieuwbouw keurmerk.
bijgedragen, mag daar trots op zijn.”
Duurzaamheid is geen niche meer, het is in de mainstream
gekomen. De transformatie is gestart.
Opleidingsaanbod Apeldoorn
School voor Politiekunde Ir. Stefan van Uffelen
School voor Hogere Politiekunde directeur Dutch Green
School voor Handhaving Building Council
School voor Recherche
School voor Politie Leiderschap
17

18. RO C VA N T W ENT E
Samenwerking Special features
Henk Leever, Hoofd FZ, H&I bij ROC van Twente: De enorme hal is open, met behoud van de lange
“Projectleider Matthijs Bakker is een prima meedenker, zichtlijnen en de sfeer van weleer. De historische
die zijn opdrachtgever uitdaagt om tot een goed resultaat elementen zijn bewaard gebleven en gecombineerd
te komen. Dankzij zijn ruime kennis en ervaring zijn we bij met de nieuwe vleugels. Deze staan op de plaats van
de realisatie van onze nieuwe huisvesting niet in gemene de constructief en cultuurhistorisch minder belangrijke,
valkuilen gevallen en is dit een project geworden waar oude zijbeuken. Hierdoor is de oorspronkelijke structuur
alle betrokkenen met plezier op kunnen terugkijken.” herkenbaar gebleven. De ziel van de voormalige gieterij is
alom aanwezig en wordt versterkt door onder andere de
grote gietijzeren kolommen bij de entree.
De Gieterij
Het project
De voormalige gieterij van Stork vormt het hart van het huidige ROC van Twente in Hengelo. Het was een ambitieus
plan om in centrum van het Overijsselse Hengelo ruim 55.000 m2 te ontwikkelen voor onderwijs en daarbij een deel van
het industrieel erfgoed te bewaren. Ondanks de stevige uitdaging werd het project een groot succes. Het opvallende
gebouw, gelegen nabij het centrum, biedt onderdak aan het Community College: een menging van onderwijs en bedrijven.
Gezien de vele nominaties en prijzen is het project eveneens geslaagd in zijn opzet. Ook is de verbouwing van De Gieterij
binnen het budget gerealiseerd. Kijk voor meer informatie, projectdetails en foto’s op http://hartvanzuid.rocvantwente.nl/.
18

19. RO C VA N T W ENT E
“Dit was een intensief, tien jaar durend project waarbij nieuwbouw werd geïntegreerd
in een oude fabriekshal. Een dynamische opdracht in een dynamische omgeving. Er
waren namelijk grote wijzigingen binnen de opdrachtgeversorganisatie, waaronder
een fusie. De onderlinge samenwerking en de samenwerking met de opdrachtgever
waren voortreffelijk. Het feit dat we met zijn allen werkten aan zo’n oud, industrieel
gebouw en dat aan het ‘omtoveren’ waren tot een heel moderne school, zorgde voor
een voelbare ‘drive & spirit’ in het ontwerpteam. Moeilijke momenten werden ervaren
als mooie uitdagingen. Dat enorme enthousiasme heeft zeker bijgedragen aan het
geweldige eindresultaat.”
Matthijs Bakker, projectleider.
ROC van Twente in Hengelo
De beloning
De Gieterij won de prijs BNA Gebouw van het Jaar 2009 Regio Oost, uitgeloofd door
de algemene Nederlandse beroepsvereniging van architecten. Op 7 juni 2011 sleepte
het ROC van Twente in Hengelo de Gulden Feniks in de categorie Transformatie in de
wacht. “De oude Gieterijhal van Stork is op een voorbeeldwaardige wijze ingepast in het
nieuwe ROC van Twente”, aldus de jury. “Wij prijzen het lef waarmee het ROC het heeft
aangedurfd om van dit industrieel erfgoed het hart van haar opleidingen te maken.”
Door deze transformatie is belangrijk erfgoed zinvol hergebruikt, heeft de school een
uniek karakter gekregen en is het gebied aan het spoor versterkt op weg naar een
nieuw leven. De vestiging van het grote ROC op deze plaats heeft een sterke uitstraling
op herontwikkeling van het gehele gebied. Dit is geen compromis naar het verleden
maar een heldere kijk op de toekomst, een vorm van hergebruik die aanmoediging
verdient omdat zonder een dergelijk modern hergebruik deze industriële hallen weinig
overlevingskansen hebben.”
Het ontwerpteam
Opdrachtgever ROC van Twente
Projectmanagement PRC Bouwcentrum
Projectmanager Matthijs Bakker
Architect IAA architecten te Enschede, in samenwerking met
Architectenbureau Fritz te Bussum voor de restauratie
Installatieadviseur Deerns raadgevende ingenieurs bv te Rijswijk
Constructeur ABT Adviesbureau voor Bouwtechniek bv te Velp
19

20. NI EU W E P RO JECT EN
Network Access Point of Amsterdam
Terremark, een dochteronderneming van wereldwijd netwerk van datacenters en een bijzonder uitgebreid geconnecteerd data center
Verizon, weet als geen ander grootzakelijke uitgebreid aanbod van beveiligingsoplossingen waar onder andere de AMS-IX, het grootste
ICT op wereldwijde schaal te transformeren en helpt Terremark haar klanten om het potentieel internetknooppunt van Europa, zal worden
beveiligen. Hiertoe levert de firma geavanceerde van cloud computing te realiseren. gehuisvest. Het is de bedoeling om op termijn naast
infrastructuur en managed servicediensten, het bestaande pand nog eens ca.10.000 bvo data
die bedrijven en overheidsinstellingen in alle Hiervoor heeft ze in Nederland, bij Schiphol center te realiseren. Brains to Build is betrokken
delen van de wereld helpen te voldoen aan de een voormalig pand van Martinair verbouwd bij de aanloop van dit prestigieuze project.
strikte eisen op het gebied van schaalomvang, tot een modern data center, NAP (Network
beveiliging en betrouwbaarheid. Met een Access Point) of Amsterdam genoemd. Dit is een www.napofamsterdam.nl
Verbouwing Kortegracht 14 in Amersfoort
Het adres Kortegracht 14 in Amersfoort behoort toe aan een
grachtenpand middenin de binnenstad met een historie van minstens
honderd jaar. Brains to Build realiseert hier een woonhuis met kantoor.
De extra uitdaging van dit project zit in het toepassen van alle reële
duurzaamheidsoplossingen. Vanaf medio 2012 zal het kantoor in gebruik
genomen worden door Brains to Build.
Tussen 1910 en nu is het pand verschillende project: “Complexe huisvestingsvraagstukken
malen verbouwd. Ook heeft nummer 14 diverse zijn mijn grote uitdagingen, maar mijn eigen
functies gehad, waaronder die van woonhuis, huisvestingsvraagstuk zou misschien nog wel
deel van een bankgebouw, bibliotheek en eens de grootste uitdaging kunnen zijn.”
winkel. Bij de laatste bestemmingen heeft er
ook (kamer)bewoning plaatsgevonden op de
eerste verdieping, zoals dat aan het begin van de
twintigste eeuw ook het geval was.
Kortegracht 14 wordt nu weer gesplitst van
het bankgebouw (nr. 16) en verbouwd naar de
functies die bijna alle panden in de binnenstad
hadden: wonen en werken. Opdrachtgever
en projectleider Matthijs Bakker over dit
20

21. NI EU W E P RO JECT EN
Herontwikkeling van kantorencomplex Triport
Kantorencomplex Triport op Schiphol werd in 1995 en 1996 gebouwd.
Het pand heeft een bruto vloeroppervlak van circa 36.000 m2, dat alle
jaren intensief is benut. Nu transavia.com is verhuist naar TransPort
en ook de marechaussee en enkele andere huurders vertrekken,
zal er voor het eerst leegstand komen in het complex. Schiphol Real
Estate (SRE) heeft daarop besloten het gebouw te revitaliseren. Brains
to Build is door SRE gevraagd om het projectmanagement voor de
herontwikkeling van Triport te verzorgen.
Paradepaardje van Schiphol Centrum én de omgeving moeten de levendigheid en standaarden. De facelift van het Triport complex
Schiphol Centrum zal de komende jaren aantrekkingskracht van het gebouw vergroten. zal zeker niet onopgemerkt blijven. Materialen
veranderen in een dynamisch gebied met ‘state Triport zal daarnaast worden verduurzaamd. De zoals hout en glas en groentinten moeten
of the art’-gebouwen. Als paradepaardje van het eerste werkzaamheden starten medio mei 2012 in Triport een vriendelijkere uitstraling geven. De
gebied krijgt het grote kantorencomplex Triport Triport 3. Daarna komen Triport 1 en 2 aan bod. verschillende gebouwen zullen met een passage
als eerste een nieuw gezicht. De plannen zijn aan elkaar worden verbonden en ook de entrees
ambitieus. Het is de bedoeling dat Triport het Duurzaam, aantrekkelijk en opvallend worden verbeterd. Bovendien zal Triport 2, op
‘stadhuis’ wordt van Schiphol Centrum en een plek De herontwikkeling houdt onder meer in dat alle de plek van het bedrijfsrestaurant, een atrium
waar elke huurder en bezoeker zich thuis voelt. installaties onder de loep worden genomen en krijgen, waarin diverse voorzieningen een plek
Nieuwe voorzieningen voor huurders, bezoekers indien nodig worden aangepast aan de laatste krijgen.
21

22. SAXION HOGESCHOOL
“Het gebouw voldoet nog s
22

23. SAXION HOGESCHOOL
steeds helemaal”
Wim Boomkamp is voorzitter van het College van Bestuur van Saxion Hogescholen.
Als directeur Dienst Onderwijszaken en directeur van de Faculteit Sociale Agogische
Opleidingen was hij elf jaar geleden betrokken bij de ontwikkeling van een stadscampus
in hartje Enschede. “We wilden een kennisintensief gebied creëren middenin de stad.”
Wie de Saxion Hogeschool Enschede bezoekt, stapt binnen Flexibel studielandschap
in een fris, transparant en flexibel gebouw. Het pand ademt De hogeschool deed een pas op de plaats om zich te
een prettige, toegankelijke atmosfeer waardoor studenten, bezinnen op de vraag: hoe nu verder? Wim: “Het onderwijs
medewerkers en bezoekers er graag vertoeven. De verschil- werd in die tijd steeds meer maatwerk en daar paste een
lende gebouwdelen hebben hun eigen geur en kleur, zijn snel flexibel studielandschap bij, met ruimte voor zelfstudie,
bereikbaar en worden verbonden door pleinen, waardoor ze projectgroepen én groepsleren. Ons gebouw – groot,
samen één geheel vormen. De verkeersstromen zijn optimaal statisch, star en onpersoonlijk – paste totaal niet in dit plaatje.
geregeld en de ligging is ideaal: middenin het centrum van We besloten toen om de boel om te draaien en onze nieuwe
Enschede, op loopafstand van het station. onderwijsvisie centraal te zetten. Oftewel, een gebouw om
het onderwijs te bouwen in plaats van het onderwijs in een
Dynamische, vooruitstrevende school gebouw te brengen. Dat was bijzonder vooruitstrevend voor
Het is moeilijk voor te stellen dat de situatie iets meer dan die tijd.”
een decennium geleden een stuk minder florissant was. “De
hogeschool was gevestigd in een oud ziekenhuis, waar een Multidisciplinair team
klein stukje bij aan was gebouwd”, zegt Wim. “Halverwege Wim en zijn collega’s lieten zich inspireren door moderne
de jaren negentig werden twee nieuwbouwblokken onderwijsgebouwen in Salzburg, Eichstatt en Marne la
gerealiseerd, maar dat bracht ons niet veel verder. We zaten Vallee. Een intensieve samenwerking binnen een zichzelf
nog altijd op zeven locaties in Enschede en het hoofdgebouw versterkend multidisciplinair team bracht Wim vervolgens
was sfeerloos en weinig flexibel. Het paste niet bij wat wij waar hij van droomde. “Een aantrekkelijke, transparante en
wilden zijn: een dynamische, vooruitstrevende school.” gezellige stadscampus met een fantastisch studielandschap,
dat voldoet aan de wensen van al onze leerlingen. Het blijkt
mogelijk om toekomstbestendig te bouwen. Het gebouw
voldoet namelijk nog steeds helemaal aan onze wensen.”
23

24. Postbus 961
3800 AZ Amersfoort
M 06 127 62 480
E info@brainstobuild.com