8. માટીકલાકામ
માટી અને માનિને પાચીનકાલથી
નજકનો સંબ ંધ રહો છે .પાચીન
કાલમાં
ુ
કોઇિણ ધાતન ી શોધથઇ ન હતી
તયારે
માટીનો ઉિયોગ થતો હતો.
જમાં રમકિા,ઘિા,કોિિયા
ંા,કુલ િીઓ ,ચલ ા
ૂ
િગે રે બનાિિા માટીનો ઉિયોગ
થતો
9. સંગ હ
કરિા માટીના િાતોનો ઉિયોગ
થતો
ભીતો,ઘરો,કૂ બ ા,ફિળયામાં
માટીનો
ઉિયોગ થતો હતો.
ભારત પાચીન સમયથી કાચી
તે મ જ
િકિે લ ી માટી(ટે ર ાકોટા )નાં
િાસણો
ુ
તે મ જ િસતઓ નાં ઉતિાદન માટે
10. િરથી આિે છે જનો ખયાલ
આિણને કાલીબંગ ન
(રાજસથાન )
માં થ ી મળીઆિે લ ા માટીની
ચીજ
ુ
િસતન ાઅિશે ષ ો
11. ૂ
િણાટ અને ભરત – ગંથ ણકલા
આિણો દે શ હાથિણાટ અને
ૂ
ભરતગંથ ણ
કે તે ઘણુ ં આગવુ સથાન ધરાિતો
હતો
ઢાકાની મલમલને તાકો િીટીમાં થ ી
િસાર થઇ
શકતો અને દીિાસળીની િે ટ ીમા
સમાઇ શકતો
હતો
12. ગ ુજ રાત – િાટણન ુ ં િટોળં
રાજસથાન – બાં ધ ણી
કાં જ િરમ ની િિિશષટ સાિી
કાશમીરી િસો િરની િિિિધ
કસબની કારીગરી
13. િાટણ
િસદરાજ જયિસં હ ના શાસનકાળમાં
િાટણમાં અને ક શાળિીઓ આિીને
િસયા
િટોળાં ન ા િણાં ટ માટે કે ટ લાક
કારીગરો
શે ષ ઠ હતા
તે મ ની આ કળા આશરે 850 િષોથી
િણ
પાચીન હોિાન ુ ં માનિામાં આિે છે
14. બે િ િ ઇકત – િાટણનાં રે શ મી
િસને
કહે િ ામાં આિે છે
ઇકત એટલે - િણાટ
બે િ િ એટલે બને બાજુ
15. બાં ધ ણી માટે – જમનગર, જતપ ુર ,
ભ ુજ ,માં િ િી જણીતા છે
ૂ
બાં ધ ણીમાં હાથી, પત ળી, ચોિાટ
િગે રે
સ ુદ ર િિઝાઇન બનાિિામાં આિે
ં
છે
ગ ુજ રાતની સીનો ભરતગ ુંથ ણ એ
ૃ
ગહ
16. ભરતગ ુંથ ણમાં આભલાભરત,
રે શ મભરત ,આરીભરત િગે રે
ભાગો છે
દા.તતોરણો, ચાકળા, શાખ–ટોિલા,
ઓછાિ
િગે રે
કચછની બની િિસતારની જત કોમ ની
સીઓ
ભરત ગુંથ ણ માટે જણીતી છે
17. ચમમ ધ ોગ
પાચીન ભારતના લોકો રોજદાં
િિરાશમાં
ચામિાનો ઉિયોગ કરતા
િખાલ, મશકો,
લુહ ારની ધમણ,
િગરખાં ,
િાલત ું પાણીને બાં ધ િામાં િિરાં ત ા
સાધનો
18. ચામિાની િિિિધ િસતઓ ુ
મોજિી, િગરખાં ,ચામિાના
િાકીટ,
િટા,ઘોિા અને ઊટ માટે ન ા
ચામિાના
સાધનો
(સાજ, િલાણ, લગામ)
19. ભારતમાં પાચીન સમયથી િહરા
મોતીનો ઉિયોગ િધ ુ છે
દુન ીયામાં પખયાત થઇ ચકે લ ૂ
ગે ટ
મ ુઘ લ,કોહીનર ૂ િગે રે
ભારતમાં થ ી
મળી આિે લ
ભારતનાં લોકો અલંક ારોના
શોખીન
છે . તે થ ી તે મ ાં િિિિધતા
20. ૂ
ભારતનાં આભષ ણોની િિદે શ માં
ૂ
િહે લે થ ી ખબ માં ગ છે
ભારતમાં હીરા, માણે ક , મોતી,
નીલમ,િોખરાજ,િના િગે રે
રતનોનો
ઉિયોગ થાય છે
પાચીન સમયમાં રતનોનો
ઉિયોગ
રાજ માહારાજના
િસં હ ાસનમાં ,મ ુગ ટ,
બાજુબ ંધ માં થતો હતો .
21. ઓળખ
છે
મોતીનાં સ ુદ ર તોરણો, િછીત,
ં
બારી,
ચાકળા, લગનનાં નાિળયે ર ,
ધોિિયા,
ૂ
ઘઘ રા, ઇઢોણી,ઝલ,િંખ
ંા,બળદમાટે ન ાં
શ ુ ભ ોિશત મોિિયા, શીગિા િગે રે
ૂ
બે ન મન
છે
22. ઘરે ણ ાં બનાિિામાં ભારતન ુ
નામ િિશમાં અગે સ ર રહ ું છે
ગ ુજ રાતમાં ખંભ ાત અકીકનાં
ઘરે ણ ા
માટે જણીત ુ છે
31. અકીકકામ
અકીક નદીઓના ખીણ પદે શ માં
મળે છે
તે મ ાં ચકમક,કાને િ લયન અને અકીક
મ ુખ ય છે
અકીક એટલે -
મ ુખ યતિે કે લ સીિોિનક ભ ુર ો કે સફે દ
રં ગ નો
િથથર
32. ગ ુજ રાતમાં રાણપ ુર ા અને
સ ુર તમાં થ ી
અકીકના િથથરો મળી આિે છે .
અકીક િર િહે લ િાિી િિિિધ
આકારનાં ઘરે ણ ા બનાિિામાં આિે
છે
ખંભ ાત અકીક ઉધોગ માટે જણીત ું
હત ું
હાલમા ખંભ ાતનો અકીક ઉધોગ
ૃ
મત :પાય
અિસથામાં છે
33. િચતકલા
કલાઓમાં િચત કલાન ુ ં સથાન
મોખરાન ુ
છે .
િચતકલા એટલે રં ગ અને રે ખ ા દારા
અિભવયકત થતી કલા છે .
તે ન ો મુખ ય હે ત ું રં ગ અને રે ખ ાની મદદ
િિે
પકૃ િ તનાં જિ અને ચે ત ન તતિોનુ ં
34. • િિષણુ પ ુર ાણમાં કહે િ ાયુ ં છે કે િિમ ત ોમાં
સુમે રુ ,
િંખ ીઓમાં ગરુ િ , મનુષ યમાં રાજ મુખ ય છે
તે મ
કલાઓમાં િચતકલા મુખ ય સથાન ધરાિે
છે .
• 5000 િષમ પાચીન હિપિા સંસ કૃ િ તના
અિશે ષ ોમાં થ ી ભારતીય િચત કલાનાં
નમન ાૂ
36. • લિલતકલા
• સંગ ીતમાં ગાયન અને િાદનનો
સમાિે શ થાય છે .
• સંગ ીતને મ ુખ ય બે ભાગમાં
િહે ચ ાય છે .
• શાસીય સંગ ીત અને
લોકસંગ ીત
37. આિણા સંગ ીતમાં મ ુખ ય િાં ચ રાગ
છે .
શી, દીિક, હીિોળ, મે ઘ અને ભૈ ર િી
આ બઘા રાગ ભગિાન શંક રનાં
મ ુખ માં થ ીઉતિન થયા હોિાન ુ ં
મનાય છે .
સામિે દ ગંથ સંગ ીતની ગંગ ોતી છે .
38. સંગ ીત મકરં દ
સંગ ીત મકરં દ ઇ.સ. 900 નીઆસિાસ
નારદ
નામનાં સંગ ીત શાસીએ લખયો હતો.
સંગ ીત મકરં દ માં 19 પકારની િીણા
અને 101
પકારનાં તાલનુ ં િણમ ન કરે લ છે .
39. સંગ ીત રતનાકર
લે ખ ક – સારં ગ દે િ
ઉતર ભારત અને દિકણ
ભારતનાં
સંગ ીતથી િરીચીત હતા.
િિષણ ુ ન ારયણ ભાતખંિે
સંગ ીત રતનાકરને સંગ ીતનો
આધાર
ૂ
ભત ગંથ ગણે છે .
40. સંગ ીત િાિરજત
ઇ.સ 1665 માં અહોબલે આગંથ લખયો
હતો.
તે મ ા િિિિધ રાગોનુ ં એક
ં
મહતિનુલ કણ
જણાવયુ ં છે
બધાજ રાગો એક બીજથી િોતાનુ ં
સિતંત
અિસતતિ અને િિિશષટતા ધરાિે છે
તે મ ણે 29 પકારના સિરો ગણાવયા છે .
50. • નાટયકલા
• ભરતમ ુન ી રચીત નાટયશાસ ગંથ
પચલીત છે
• નાટક સાકર , િનરકર અને
અબાલવધ ધ ૃ
તમાં મ ને મનોરં જ પ ુરુ િાિે છે .
• નાટયકલા જિન અને જગતન ુ ં
દિમ ણ છે .
• જાન સાથે ગમમત તે મ ાં સમાયે લ છે .
51. • ભરતમ ુન ી કહે છે એવ ું કોઇ
શાસ
નથી, એવ ુ કોઇ િશલિ નથી,એિી
કોઇ
િિદા નથી,એવ ું કોઇ કમમ નથી કે
જ
નાટય કલામાં ન હોય
• નાટક એક દમ શય–શાવય સાધન
52. પથમ
સથાને આિે છે .
ભાસની કૃ ત ીઓ –
કણમ ભ ાર,ઊરુ ભ ંગ ,
દૂત િાકમ
માહાકિિ ભાસે તે ર નાટકો લખયા
છે .
માહાકિિ ભાસ નાં પથ િંિ કતનાં
નાટકો
યોગનદરાયણ અને સિપનિાસિદતમ્