SlideShare a Scribd company logo
1 of 17
Download to read offline
O díodo na electrónica
Exposición bibliográfica
Ano 2014
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
1
Índice
1. Presentación........................................................................................................................... 2
2. Monografías clásicas de díodos ............................................................................................. 5
3. Monografías de díodos máis recentes .................................................................................. 7
4. Libros electrónicos ................................................................................................................ 11
5. Artigos de revistas ................................................................................................................. 11
6. Normas UNE........................................................................................................................... 14
7.Traballos fin de carreira na EUP.............................................................................................. 15
8.Outros recursos na rede ......................................................................................................... 15
8.1 Revistas electrónicas subscritas pola UDC ............................................................. 15
8.2 Vídeos ..................................................................................................................... 15
8.3 Patentes da UDC ..................................................................................................... 16
8.4 Fotografías .............................................................................................................. 16
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
2
1. Presentación
A Asemblea Xeral das Nacións Unidas proclamou 2014 Ano Internacional da Cristalografía ,
IYCr2014, para conmemorar o centenario da difracción de raios X como ferramenta do estudo
da materia cristalina e o 400 aniversario da observación da simetría
nos cristais de xeo (Kepler, 1611).
Na resolución considerouse “que os efectos da cristalografía fanse
sentir en todos os aspectos da vida cotiá, no deseño de medicamentos
modernos, na nanotecnoloxía e na biotecnoloxía, e que nela se
sustenta a creación de todos os novos materiais, desde os dentífricos
ata os compoñentes dos avións”.
A aplicación da cristalografía é fundamental para as novas tecnoloxías e resulta esencial nos
novos materiais. Así, utilízanse cristais líquidos para reloxos e teléfonos, cristais para os
láseres, semicondutores para os compoñentes electrónicos dos chips, …
Desde a biblioteca da EUP queremos participar desta declaración elaborando una exposición
bibliográfica coa que buscamos achegármonos ao mundo dos cristais a través dos díodos
semicondutores, xa que é un dos elementos que maior repercusión tivo no desenvolvemento
da Electrónica. Como veremos, as estruturas cristalinas están na base de moitos dos avances
da Electrónica e, por conseguinte, de numerosos instrumentos e aplicacións domésticas e
industriais que forman parte da nosa vida.
O obxectivo desta exposición é dupla: axudar a difundir o Ano Internacional da Cristalografía
ao tempo que difundir os nosos fondos e recursos bibliográficos.
Eliximos o díodo por ser este un compoñente básico da Electrónica que nos permite mostrar
unha selección de materiais que alberga esta biblioteca e de outros recursos aos que podemos
acceder a través da web.
O díodo: notas históricas e definicións
En 1784, Karl Ferdinand Braun descubriu que certos cristais semicondutores conducen a
corrente nunha soa dirección. Os semicondutores son elementos que, en condicións normais,
son illantes, mais tamén poden comportarse como condutores se se modifica a súa
configuración molecular. Debido á súa estrutura cristalina, os semicondutores non dispoñen de
electróns libres capaces de establecer corrente eléctrica, pero os seus electróns de valencia si
poden ser liberados baixo determinadas condicións e, como consecuencia, convírtense en
corpos condutores. O procedemento máis habitual para lograr que se convirtan en condutores
consiste na introdución de impurezas no seu interior e denomínase dopaxe.
1904 considérase a data do nacemento da Electrónica xa que foi cando se inventou o díodo
termoiónico ou de baleiro. Un díodo, na súa configuración máis sinxela, é un dispositivo
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
3
electrónico con dúas terminais, (ánodo e cátodo), que permite circular a corrente nun único
sentido mentres que a bloquea no sentido contrario. Cando se inventaron, os díodos,
denomináronse rectificadores. Fue William Henry Eccles, quen en 1919 lles asignou o termo
díodo, creado a partir das palabras gregos δύο (dous) e ὁδός (camiño).
Antes do uso dos semicondutores, os díodos baseábanse en válvulas
de baleiro. John Ambrose Fleming estudando o motivo da rápida
destrución das lámpadas de incandescencia e ao rodear o filamento
cun cilindro metálico creou e patentou (1904) o primeiro díodo da
historia, a “válvula díodo” ou “válvula termoiónica de baleiro”. Este
tipo de válvula empregouse nos primeiros circuítos electrónicos, e
ata a segunda metade do século XX, foi moi común nos circuítos
electrónicos analóxicos de radios, televisores e outros dispositivos.
Os díodos semicondutores ou de estado sólido están formados pola
unión de dous cristais semicondutores, un de tipo P (ánodo) e outro de tipo N (cátodo), entre
os que se forma unha zona illante que desaparece cando se aplica unha tensión en sentido
directo (entre ánodos e cátodos). O cristais empregados son de silicio ou de xermanio.
O díodo de John A. Fleming foi perfeccionado pouco despois (1906) por Lee De Forest. O que
fixo foi situar entre o ánodo e o cátodo un terceiro eléctrodo, denominado reixa, que permite
o goberno do paso da corrente entre cátodo e ánodo. Esta válvula á que se lle chamou tríodo,
foi a orixe dos circuítos denominados amplificadores.
Aplicacións básicas nas que pode intervir o díodo
Como rectificadores : son dispositivos ou circuítos usados para permitir o fluxo de corrente
nun só sentido, convertendo unha voltaxe alterna en voltaxe de corrente continua.
Como amplificadores: son dispositivos ou circuítos usados para aumentar ou amplificar un
sinal. O sinal amplificado pode ser voltaxe ou corrente ou ambas as dúas.
Como osciladores: son dispositivos ou circuítos para crear un sinal electrónico. O sinal créase a
unha frecuencia específica.
Algúns tipos de díodos
 Díodo de unión = díodo PN. Díodo formado por unha unión pn.
John Ambrose Fleming 1890
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
4
 Díodo de barreira Schottky = díodo Schottky. Díodo formado por unha unión metal-
semicondutor.
 Díodo de capacidade variable. Capacidade variable coa tensión aplicada a un díodo
polarizado inversamente.
 Díodo emisor de luz = díodo led = LED. Díodo semicondutor capaz de emitir radiación
luminosa nunha banda de lonxitudes de onda cando se lle aplica unha
tensión directa.
 Díodo Gunn. Dispositivo de dúas terminais que presenta resistencia negativa nunha rexión
de súas características e é usado para realizar osciladores.
 Díodo láser. Díodo semicondutor que emite una radiación óptica coherente mediante un
proceso resoante opticamente estimulado resultante da recombinación radioactiva entre
niveis enerxéticos nos que hai inversión de poboación.
 Díodo mesa. Díodo en cuxo proceso de fabricación, o illamento e pasivación periféricos
prodúcense mediante a eliminación química dunha fina capa nos seus bordos.
 Díodo PIN. Díodo semicondutor formado por tres rexións, as dúas máis exteriores están
fortemente dopadas P e N e a zona central está moi pouco dopada.
 Díodo Read. Díodo semicondutor de alta frecuencia formado por unha rexión onde se
produce a avalancha de portadores inducida por campo eléctrico elevado e unha zona de
arrastre na que os portadores circulan ata o contacto.
 Díodo túnel = díodo Esaki. Díodo semicondutor no que as dúas rexións semicondutoras
están fortemente dopadas de forma que nun certo intervalo de valores da
tensión aplicada prodúcese condución túnel o que produce a aparición
dunha condutancia diferencial negativa.
 Díodo varactor = varicap. Díodo utilizado como condensador variable baseado na
modulación da anchura da zona de carga espacial pola polarización inversa
aplicada.
 Díodo Zener = díodo de avalancha = díodo rectificador de avalancha. Díodo de silicio no
que os niveis de dopado elíxense de xeito que a tensión de ruptura inversa
teña un valor menor que o de ruptura por avalancha. O díodo pode traballar a
esa tensión, denominada Zener, nun amplo rango de correntes inversas.
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
5
 Fotodíodo. Díodo cuxas características eléctricas dependen da potencia luminosa
incidente.
 Fotodíodo de avalancha. Fotodíodo que funciona cunha polarización inversa de xeito que a
corrente fotoeléctrica primaria é amplificada.
2. Monografías clásicas de díodos dispoñibles na biblioteca
Lob, Udo.
Aplicaciones del diodo
Barcelona : Marcombo ; Berlin : Siemens, 1988
Signatura: ET 98
Ruiz Vassallo, Francisco.
Componentes electrónicos
Barcelona : CEAC, 1987
Signatura: ET 145
Arnau Vives, Antonio.
Componentes electrónicos
Valencia : Universidad Politécnica, Servicio de Publicaciones, [1989]
Signatura: ET 509
Lob, Udo.
Curvas características de diodos.
Barcelona : Marcombo, D.L. 1987.
Signatura: ET 97
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
6
Diode array detection in HPLC / ed. by Ludwig Huber, Stephan A. George.
New York : Marcel Dekker, 1993.
Signatura: Q 545
Muiderkring, De.
Diodos equivalencias diodos de Zener, tiristores, triacs, diacs, L.E.D. / De
Muiderkring ; A.M. Hoebeek e.e.
Madrid : Paraninfo, 1983.
Signatura: ET 131
Lehmann, J.
Diodos y transistores
Madrid : Paraninfo, 1981
Signatura: ET 156
Angulo Usategui, Jose María.
Electrónica fundamental : teoría y práctica : desde la válvula
hasta el circuito integrado. t.V. Diodos
Madrid : Paraninfo, 1985-1988.
Signatura: ET 14-V
Lob, Udo.
Funcionamiento del diodo semiconductor
Barcelona : Marcombo, D.L. 1987
Signatura: ET 96
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
7
Ruiz Vassallo, Francisco.
Manual de diodos semi-conductores.
Barcelona : CEAC, 1989.
Signatura: ET 212
Davis, Rex M.
Power diode & thyristor circuits.
London : Peter Peregrinus : The Institution of Electrical Engineers, 1988.
Signatura: ET 205
3. Monografías máis recentes de díodos dispoñibles na biblioteca
Martínez Cerver, Juan A.
Amplificadores operacionales: problemas resueltos / Juan A. Martínez
Cerver, José M.Benavent García, Marcos Pascual Moltó. Vaencia :
Universidad Politécnica, Departamento de Ingeniería Electrónica, [2001].
Signatura: ET 458
García López, R. (Ricardo.)
Amplificadores, osciladores y fuentes de alimentación
Alcalá de Henares : Universidad de Alcalá de Henares, Servicio de
Publicaciones, 1994
Signatura: ET 329
Jung, Walter G.
Amplificadores operacionales integrados : circuitos prácticos
Madrid : Paraninfo, 1991
Signatura: 8.116
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
8
Coughlin, Robert F.
Amplificadores operacionales y circuitos integrados lineales / Robert F.
Coughlin, Frederick F. Driscoll
México [etc] : Prentice Hall,|c1993
Signatura: ET 481
Fiore, James M.
Amplificadores operacionales y circuitos integrados lineales: teoría y
aplicación
Madrid : Thomson, [2002]
Signatura: ET 522
Pertence Junior, Antonio.
Amplificadores operacionales y filtros activos: teoría, proyectos y
aplicaciones prácticas
Madrid [etc] : McGraw-Hill, 1991
Signatura: ET 320
Graf, Rudolf F.
Circuitos amplificadores
Madrid : Paraninfo, 1999
Signatura: ET 407
Horrocks, D. H.
Circuitos con retroalimentación y amplificadores operacionales
Argentina : Addison-Wesley, [1994]
Signatura: ET 396
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
9
González de la Rosa, Juan José.
Circuitos electrónicos aplicados con amplificadores operacionales : teoría
y problemas / Juan José González de la Rosa, Antonio Moreno Muñoz
Cádiz: Universidad, [2009]. Signatura: ET 732
González de la Rosa, Juan José.
Circuitos electrónicos con amplificadores operacionales : problemas,
fundamentos teóricos y técnicas de identificación y análisis
Barcelona : Marcombo, [2001]
Signatura: ET 444
Neudeck, Gerold W.
El Diodo PN de unión
Argentina ; España [etc] : Addison-Wesley Iberoamericana, cop. 1993
Signatura: ET 389
Franco, Sergio.
Diseño con amplificadores operacionales y circuitos integrados analógicos
México, D.F. : McGraw-Hill, [2005]
Signatura: BR ET 33
Morthier, Geert
Handbook of distributed feedback laser diodes / Geert Morthier, Patrick
Vankwikelberge
Boston : Artech House, 2013
Signatura: ET 17
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
10
Ferrero Corral, José M.
Manual de diseño de circuitos analógicos con amplificadores operacionales
/ José Mª Ferrero Corral, José Mª Ferrero y de Loma-Osorio
Valencia : Editorial U.P.V., [2001]. Signatura: ET 574
Ruiz Vassallo, Francisco.
Manual de rectificadores
Barcelona : CEAC, 1990
Signatura: ET 377
Ruiz Vassallo, Francisco.
Manual de rectificadores controlados por silicio
Barcelona : CEAC, 1991
Signatura: ET 431
Stanley, William D.
Operational amplifiers with linear integrated circuits
Englewood Cliffs (NJ) : Prentice-Hall, 1994
Signatura: 9.609
Angulo del Otero, Carlos.
Prácticas de electrónica. 1, Semiconductores Básicos : diodo y transistor /
Carlos Angulo del Otero, Aurelio MuñozRobles, Jesus Pareja García
Madrid [etc.] : McGraw-Hill, D.L. 1993
Signatura: ET 307
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
11
Fukuda, Mitsuo.
Reliability and degradation of semiconductor lasers and LEDS.
Boston ; London : Artech House, cop.1991.
Signatura: ET 327
4. Libros electrónicos
High Power Diode Lasers and Systems Conference, 2009. HPD 2009. Organised by the Scottish
Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2009
Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL)
High Power Diode Lasers and Systems Conference (HPD), 2010. Organised by the Scottish
Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2010
Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL)
High Power Diode Lasers and Systems Conference (HPD), 2013. Organised by the Scottish
Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2013
Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL)
High Power Diode Pumped Lasers and Systems, 2006. The Institution of Engineering and
Technology Seminar on. London : Institution of Engineering and Technology , 2006
Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL)
Schubert, E. Fred. Light-Emitting Diodes. Cambridge, Uk : Cambridge University Press, 2003
Texto electrónico dispoñible vía EBSCOhost Ebooks
5. Artigos de revistas dispoñibles na biblioteca
Thiesler, K.-J. “Agrupación de Diodos LEDS : bloques de matices para proyectos de
iluminación”. Elektor, 2003, Nº 277, p. 44-47
Schachenmayer, Hannes “Alimentación de aplicaciones de video con LED”. Mundo electrónico,
2011, Nº 427, p. 18-21
Hermoso Orzáez, Manuel Jesús; Andrés Díaz, José Ramón de “Análisis y resultados de regular
lámparas led con estabilizadores-reductores de flujo en cabecera”. Técnica industrial, 2014, Nº
305, p. 34-42
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
12
Cano Martínez, J.M.; Fuente, M. de la “Anemómetro mediante diodo zener”. Mundo
electrónico, 1999, Nº 295, p. 40-42
“Antorcha de diodos LEDs: semiconductor de luz blanca”. Elektor, 2002, Nº 267, p. 62-63
Peña, Javier; Garciandía, F.; Bocos, J.L.; Cortiella, A.; Zubiri, F. “Aplicación del láser de diodo
para la soldadura en tailored blanks”. Revista de metalurgia, 2004, Vol. 40, Nº 2, p. 146-151
Weber, Reinhardt “Caja de luz con diodos UV: exposición de una placa de circuito impreso
más eficiente”. Elektor, 2006, Nº 314, p. 30-33
Sánchez Castillo, A.; Pou Sarracho, Juan María; Lusquiños Rodríguez, Fernando “Características
dimensionales de soldaduras formadas sobre el acero AISI 1045 mediante la aplicación del
láser diodo de alta potencia”. Revista de metalurgia, 2004, Vol. 40, Nº 3, p. 204-208
Kleine, Gregor “Circuito integrado conversor con diodo Schottky integrado”. Elektor, 2005, Nº
304, p. 60-61
Herman, Jean “Comprobador de diodos Zéner”. Elektor, 2010, Nº 357, p.4
“Comprobador de puerto COM: con tres diodos LEDs y cuatro conmutadores, diseñado por P.
Goossens”. Elektor, 2003, Nº 276, p. 68-74
Santos Sánchez-Crespo, Jesús “El diodo láser VCSEL”. Revista española de electrónica, 2000, Nº
542, p. 32
Bellers, Dieter “Diodo Zéner ajustable”. Elektor, 2004, Nº 292, p. 49-50
Salgado, Juan José “Diodos LED de alta luminosidad : unos dispositivos maduros”. Mundo
electrónico, 2002, Nº 331, p. 78-80
Okumura, Keiji; Hase, Nobuhiro; Ino, Kazuhide; Nakamura, Takashi; Tanimura, Masanori
“Dispositivos Trench de Sic con una Ron extremadamente baja”. Revista española de
electrónica, 2012, Nº 694, p. 106-108
Kainka, Burkhard “Electrónica para principiantes (1): Diodos y LEDs”. Elektor, 2012, Nº 379, p.
24-27
Gualda Gil, Juan Andrés “Estabilizador de CA por troceo diferencial”. Mundo electrónico, 2007,
Nº 387, p. 50-57
Gualda Gil, Juan Andrés “Estabilizadores de CA con transformador de tomas: conmutación con
diodos de avalancha controlada”. Mundo electrónico, 2008, Nº 397, p. 48-51
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
13
Torralba Collados, Gloria M.; Martos Torres, Julio “Experiencias didácticas con
microcontroladores: presentador alfanumérico en matriz de LED (1). Diseño de Hardware”.
Revista española de electrónica, 2001, Nº 564, p. 82-86
Monreal Mengual, Llúcia; Torralba Collados, Gloria M.; Martos Torres, Julio “Experiencias
didácticas con microcontroladores : presentador alfanumérico en matriz de LED. (II) Diseño del
Sw”. Revista española de electrónica, 2001, Nº 565, p. 64-67
“Fuentes de alimentación conmutadas : mejora de la corrección del factor de potencia y
reducción de EMI”. Mundo electrónico, 2002, Nº 335, p. 52-55
Zeiller, W. “Lámpara LED de dos ojos: una lámpara y tres tipos de diodos LEDs”. Elektor, 2003,
Nº 278, p. 40-42
Emmerson, Andrew “Luz sólida: la famosa historia del diodo LED”. Elektor, 2011, Nº 372, p.
68-69
Verne, Santiago A.; González, Sergio A.; Valla, María I. “Modulación vectorial de inversores
multinivel de enclavamiento por diodos con balance del bus de Continua”. Revista
iberoamericana de automática e informática industrial 2009, Vol. 6, Nº 2, p. 69-78
González Caballero, A.; Valverde Sánchez, J. “Modelo matemático de comportamiento para
diodos semiconductores”. Eurofach electronica: actualidad y tecnología de la industria
electrónica, 2001, Vol. 25, Nº 292, p. 54-55
Harper, Jon “MOSFET de recuperación rápida”. Mundo electrónico, 2007, Nº 387, p. 58-62
Stojcic, G.; Guerra, A. “MOSFET primarios en convertidores CC/CC”. Mundo electrónico, 2001,
Nº 326, p. 64-69
Kainka, Burkhard “Radio con diodo para auriculares de baja impedancia”. Elektor, 2000, Nº
244, p. 49-50
Molpeceres, J.L.; Tomás Herreros, María Jesús; Pérez, B.; Leal, L. “Recubrimientos superficiales
con láseres de diodos de alta potencia”. Revista de metalurgia, 1998, 34, 2, p. 170-17
Volk, Karl R. “Reguladores LDO para control de balastos de LED”. Mundo electrónico, 2003, Nº
343, p. 48-49
Goossens, P. “Ruleta a Diodos Led”. Elektor, 2004, Nº 286, p. 44-47
Sebastián, Javier; Rodríguez, Miguel; Millán, José “Semiconductores de potencia de banda
prohibida ancha”. Mundo electrónico, 2008, Nº 400, p. 164-170
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
14
Baker, Bonnie C. “Un sencillo circuito dedicado al sensor de temperatura”. Revista española de
electrónica, 2003, Nº 582, p. 50-51
Hueskens, Jochen “Sistemas de conversión de potencia de próxima generación gracias a los
dispositivos de potencia de SiC”. Revista española de electrónica, 2013, Nº 708, p. 62-64
Navarro, A. Edith; Ramírez, D.; Salazar, A.; Casans, Silvia “Sistemas de instrumentación y
medida distribuidos (y II)”. Mundo electrónico, 2003, Nº 343, p. 38-42
Sánchez, Juan Antonio “Soldadura de metales con láseres de diodo de alta potencia (INNOVA
INSTRUMENTACIÓN)”. IMHE: Información de máquinas-herramienta, equipos y
accesorios, 2002, Nº 277, p. 44-49
Hoyos Núñez, Mario “Tecnologías de impresión de polímeros : procesos y aplicaciones” Revista
de plásticos modernos, 2013, Nº 677, p. 174-181
Peng, Koay Hui; Chew,Tong Fatt; Chia, Chee Wai; Nik, Faralunisia “Tendencias en LEDs (diodos
emisores de luz) visibles”. Revista española de electrónica, 2002, Nº 576, p. 52-54
“Tiristores GCT con diodo asociado para aplicaciones de alta potencia”. Eurofach electronica:
actualidad y tecnología de la industria electrónica, 2001, Nº 304, p. 40-41
Radler, M. “Tube Box : la auténtica válvula de sonido utilizando diodos”. Elektor, 2002, Nº 267,
p. 6-21
Salgado, Juan José “Vatímetros para RF e hiperfrecuencias, la precisión es esencial”. Mundo
electrónico, 2000, Nº 305, p. 74-76
6. Normas UNE
Componentes para dispositivos de protección contra sobretensiones de baja tensión. Parte 321:
Especificación para diodos de avalancha (ABD). UNE-EN 61643-321:2003
Odontología. Activadores eléctricos de polimerización. Parte 2: Lámparas de diodo de emisión
de luz (LED). (ISO 10650-2:2007). UNE-EN ISO 10650-2:2008
Símbolos gráficos para esquemas. Parte 5: Semiconductores y tubos electrónicos. UNE-EN
60617-5:1997
Vocabulario electrotécnico. Parte 521: Dispositivos semiconductores y circuitos integrados. UNE
21302-521:2004
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
15
7. Traballos fin de carreira na BEUP
García Sieira, José Francisco. Estudio, desarrollo y montaje de una lámpara LED. 2012
Signatura: TCD 1646
Barbeira Barreiro, José. Simulación y diseño de un sistema de iluminación LED. 2012
Signatura: TCD.1658
8. Outros recursos na rede
8.1. Revistas electrónicas subscritas pola UDC (sobre semiconductores)
o IEEE Journal of Solid-State Circuits
o IEEE Transactions on Semiconductor Manufacturing
o Solid State Technology
8.2. Vídeos
o Diodos láser de alto brillo / Ignacio Esquivias (Universidad Politécnica de Madrid).
Publicado o 31/3/2014
o La Unión PN. ¿Cómo funcionan los diodos? . Proxecto de innovación docente 11-293 da
Universidad de Granada. Publicado o 4/5/2013
o Video 1 Semiconductores y Diodos. Procecto de Innovación Docente “Flipping the
analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 1/7/2013
o Video 2 Semiconductores y Diodos : los dispositivos con semiconductores . Proxecto de
Innovación Docente “Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III.
Publicado o 14/6/2013
o Video 3 Semiconductores y Diodos : los diodos. Proxecto de Innovación Docente
“Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 14/6/2013
o Video 4 Semiconductores y Diodos. Proxecto de Innovación Docente “Flipping the
analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 6/9/2013
o Polarización con Diodos / Asunción Pérez Pascual (Universitat Politècnica de València).
Publicado o 11/10/2013
o Polarización con Diodos Zener / Asunción Pérez Pascual (Universitat Politècnica de
València). Publicado o 11/10/2013
O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014
16
o Multímetro digital. Comprobación de diodos / Marín-Roig Ramón, José (Universitat
Politècnica de València. Escuela Politécnica Superior de Gandia - Escola Politècnica
Superior de Gandia). Publicado o 16/11/2011
o Componentes electrónicos activos / José Luis Martínez De Juan (Universitat Politècnica
de València). Actualizado o 26/9/2011
8.3. Patentes da UDC
o Adaptador de portalámparas (con o sin diodo economizador). 16-08-2000
o Conmutador de alumbrado de tres posiciones normal-0-economizador. 16-03-2001
o Módulo de ajuste de cierre de un contactor. 01-03-2001
o Sistema de conexión de transformadores trifásicos de potencia. 01-04-2003
8.4. Fotografías
o Interesting diodes. Dispoñible en https://www.flickr.com/photos/lenore-
m/sets/72157630595305984/with/7579165506/
Bibliografía:
DEI : Diccionario español de ingeniería de la Real Academia Española de Ingeniería
Jolly, W.P. Electrónica Barcelona: Pirámide, [1998]
Ruiz Vassallo, Francisco. Componentes electrónicos Barcelona: CEAC, 1987
Bolgert, P. A. Electrónica Barcelona: Marcombo, D.L. 1976
Manual de ingeniería electrónica / Donald G. Fink, Donald Christiansen, eds. Barcelona:
Boixareu ; México : Marcombo, D.L. 1990
Fundamentos físicos de la ingeniería: electricidad y electrónica Juan Vicente Míguez Camiña ...
[et al.] Madrid: McGraw Hill, [2010]
González Bernaldo de Quirós, J. Ingeniería electrónica Madrid: Bellisco, [2009]
Símbolos de díodos:
SEE: símbolos eléctricos & electónicos. Dispoñible en:http://www.simbologia-
electronica.com/simbolos-electricos-electronicos/simbolos-diodos.htm
Electronicaestudio.com. Dispoñible en:http://www.electronicaestudio.com/simbologia.htm

More Related Content

What's hot (17)

Arnold rodriguez
Arnold rodriguezArnold rodriguez
Arnold rodriguez
 
Curva diodo ip.
Curva diodo ip.Curva diodo ip.
Curva diodo ip.
 
Pila fotovoltaica
Pila fotovoltaicaPila fotovoltaica
Pila fotovoltaica
 
INFORME SOBRE LA TECNOLOGIA LED
INFORME SOBRE LA TECNOLOGIA LEDINFORME SOBRE LA TECNOLOGIA LED
INFORME SOBRE LA TECNOLOGIA LED
 
pila voltaica 04
pila voltaica 04pila voltaica 04
pila voltaica 04
 
Diodos
DiodosDiodos
Diodos
 
Pila voltaica 103 (02,21,27,52)
Pila voltaica 103 (02,21,27,52)Pila voltaica 103 (02,21,27,52)
Pila voltaica 103 (02,21,27,52)
 
Informe final leds
Informe final leds Informe final leds
Informe final leds
 
Diodo
DiodoDiodo
Diodo
 
pila voltaica
pila voltaicapila voltaica
pila voltaica
 
Diodos electronica
Diodos electronicaDiodos electronica
Diodos electronica
 
Led
LedLed
Led
 
Informe final del proyecto de la tarjeta de 9 leds
Informe final del proyecto de la tarjeta de 9 ledsInforme final del proyecto de la tarjeta de 9 leds
Informe final del proyecto de la tarjeta de 9 leds
 
Informe final-de-los-leds (1)
Informe final-de-los-leds (1)Informe final-de-los-leds (1)
Informe final-de-los-leds (1)
 
C:\fakepath\fisica nulear y el nucleo
C:\fakepath\fisica nulear y el nucleoC:\fakepath\fisica nulear y el nucleo
C:\fakepath\fisica nulear y el nucleo
 
Quimica Pila Voltaica
Quimica Pila VoltaicaQuimica Pila Voltaica
Quimica Pila Voltaica
 
Pilas Voltaicas
Pilas VoltaicasPilas Voltaicas
Pilas Voltaicas
 

Similar to Expodiodos

Similar to Expodiodos (20)

Diodoimprimir 120307142335-phpapp01
Diodoimprimir 120307142335-phpapp01Diodoimprimir 120307142335-phpapp01
Diodoimprimir 120307142335-phpapp01
 
Condensadores, Diodos & Transformadores
Condensadores, Diodos & TransformadoresCondensadores, Diodos & Transformadores
Condensadores, Diodos & Transformadores
 
Diodo
DiodoDiodo
Diodo
 
Semiconductores
SemiconductoresSemiconductores
Semiconductores
 
Proyecto abraham garcia espinoza
Proyecto abraham garcia espinozaProyecto abraham garcia espinoza
Proyecto abraham garcia espinoza
 
Diodos completa
Diodos completaDiodos completa
Diodos completa
 
Diodos completa
Diodos completaDiodos completa
Diodos completa
 
Pre laboratorio-electronica-i
Pre laboratorio-electronica-iPre laboratorio-electronica-i
Pre laboratorio-electronica-i
 
Dioidos
DioidosDioidos
Dioidos
 
Tipos de diodos
Tipos de diodosTipos de diodos
Tipos de diodos
 
Tipos de diodos
Tipos de diodosTipos de diodos
Tipos de diodos
 
I.P.S.M_diapositiva_diodo-----DDRT
I.P.S.M_diapositiva_diodo-----DDRTI.P.S.M_diapositiva_diodo-----DDRT
I.P.S.M_diapositiva_diodo-----DDRT
 
diodo-- Daniel Rodriguez
diodo-- Daniel Rodriguez diodo-- Daniel Rodriguez
diodo-- Daniel Rodriguez
 
Semiconductores electricos
Semiconductores electricosSemiconductores electricos
Semiconductores electricos
 
Tarea sensores (1)
Tarea sensores (1)Tarea sensores (1)
Tarea sensores (1)
 
Diodos
DiodosDiodos
Diodos
 
Electroquímica
ElectroquímicaElectroquímica
Electroquímica
 
Tipos diodo
Tipos diodoTipos diodo
Tipos diodo
 
Superconductores Y Semiconductores 2
Superconductores Y Semiconductores 2Superconductores Y Semiconductores 2
Superconductores Y Semiconductores 2
 
Semiconductores
SemiconductoresSemiconductores
Semiconductores
 

More from Biblioteca E. U. Politécnica

Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleSelección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleBiblioteca E. U. Politécnica
 
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPAs revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPBiblioteca E. U. Politécnica
 
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosExposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosBiblioteca E. U. Politécnica
 
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetOnde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetBiblioteca E. U. Politécnica
 

More from Biblioteca E. U. Politécnica (20)

Buscar TFG no catálogo da BUDC
Buscar TFG no catálogo da BUDCBuscar TFG no catálogo da BUDC
Buscar TFG no catálogo da BUDC
 
Cómo crear la bibliografía del TFG
Cómo crear la bibliografía del TFGCómo crear la bibliografía del TFG
Cómo crear la bibliografía del TFG
 
2ª Semana da Ciencia e a Tecnoloxía na BEUP
2ª  Semana  da  Ciencia  e  a  Tecnoloxía na BEUP2ª  Semana  da  Ciencia  e  a  Tecnoloxía na BEUP
2ª Semana da Ciencia e a Tecnoloxía na BEUP
 
Patentes: que son e como buscalas
Patentes: que son e como buscalasPatentes: que son e como buscalas
Patentes: que son e como buscalas
 
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
 
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleSelección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
 
Exposición: Ingeniando entre libros
Exposición: Ingeniando entre librosExposición: Ingeniando entre libros
Exposición: Ingeniando entre libros
 
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPAs revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
 
Expo: A luz hoxe
Expo:   A luz hoxeExpo:   A luz hoxe
Expo: A luz hoxe
 
Maria Telkes: a raíña do sol
Maria Telkes: a raíña do solMaria Telkes: a raíña do sol
Maria Telkes: a raíña do sol
 
25 anos da BEUP na UDC: Exposición
25 anos da BEUP na UDC: Exposición25 anos da BEUP na UDC: Exposición
25 anos da BEUP na UDC: Exposición
 
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
 
Historial de préstamo
Historial de préstamoHistorial de préstamo
Historial de préstamo
 
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosExposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
 
Acceso a NorWeb
Acceso a NorWebAcceso a NorWeb
Acceso a NorWeb
 
Guía de apoio para a elaboración do TFG
Guía de apoio para a elaboración do TFGGuía de apoio para a elaboración do TFG
Guía de apoio para a elaboración do TFG
 
Guia de signaturas da BEUP
Guia de signaturas da BEUPGuia de signaturas da BEUP
Guia de signaturas da BEUP
 
Activación de servizos da UDC
Activación de servizos da UDCActivación de servizos da UDC
Activación de servizos da UDC
 
Resevar exemplares prestados dende o catálogo web
Resevar exemplares prestados dende o catálogo webResevar exemplares prestados dende o catálogo web
Resevar exemplares prestados dende o catálogo web
 
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetOnde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
 

Recently uploaded

periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas123yudy
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxdanalikcruz2000
 
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdf
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdfFisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdf
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdfcoloncopias5
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptxJunkotantik
 
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsa
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsaManejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsa
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsaLuis Minaya
 
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docx
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docxPROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docx
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docxEribertoPerezRamirez
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdfOswaldoGonzalezCruz
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsConsueloSantana3
 
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicial
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación iniciallibro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicial
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicialLorenaSanchez350426
 
Los Nueve Principios del Desempeño de la Sostenibilidad
Los Nueve Principios del Desempeño de la SostenibilidadLos Nueve Principios del Desempeño de la Sostenibilidad
Los Nueve Principios del Desempeño de la SostenibilidadJonathanCovena1
 
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO YESSENIA 933623393 NUEV...
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO  YESSENIA 933623393 NUEV...IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO  YESSENIA 933623393 NUEV...
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO YESSENIA 933623393 NUEV...YobanaZevallosSantil1
 
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024gharce
 
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJO
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJOTUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJO
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJOweislaco
 
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxPresentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxYeseniaRivera50
 
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdf
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdfTema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdf
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdfDaniel Ángel Corral de la Mata, Ph.D.
 
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxJUANSIMONPACHIN
 

Recently uploaded (20)

periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
 
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdfTema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
 
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdf
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdfFisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdf
Fisiologia.Articular. 3 Kapandji.6a.Ed.pdf
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptx
 
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsa
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsaManejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsa
Manejo del Dengue, generalidades, actualización marzo 2024 minsa
 
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docx
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docxPROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docx
PROGRAMACION ANUAL DE MATEMATICA 2024.docx
 
TL/CNL – 2.ª FASE .
TL/CNL – 2.ª FASE                       .TL/CNL – 2.ª FASE                       .
TL/CNL – 2.ª FASE .
 
Aedes aegypti + Intro to Coquies EE.pptx
Aedes aegypti + Intro to Coquies EE.pptxAedes aegypti + Intro to Coquies EE.pptx
Aedes aegypti + Intro to Coquies EE.pptx
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressions
 
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicial
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación iniciallibro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicial
libro para colorear de Peppa pig, ideal para educación inicial
 
Los Nueve Principios del Desempeño de la Sostenibilidad
Los Nueve Principios del Desempeño de la SostenibilidadLos Nueve Principios del Desempeño de la Sostenibilidad
Los Nueve Principios del Desempeño de la Sostenibilidad
 
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO YESSENIA 933623393 NUEV...
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO  YESSENIA 933623393 NUEV...IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO  YESSENIA 933623393 NUEV...
IV SES LUN 15 TUTO CUIDO MI MENTE CUIDANDO MI CUERPO YESSENIA 933623393 NUEV...
 
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024
SISTEMA INMUNE FISIOLOGIA MEDICA UNSL 2024
 
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión  La luz brilla en la oscuridad.pdfSesión  La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
 
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJO
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJOTUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJO
TUTORIA II - CIRCULO DORADO UNIVERSIDAD CESAR VALLEJO
 
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxPresentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
 
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdf
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdfTema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdf
Tema 8.- Gestion de la imagen a traves de la comunicacion de crisis.pdf
 
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
 

Expodiodos

  • 1. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica Ano 2014
  • 2. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 1 Índice 1. Presentación........................................................................................................................... 2 2. Monografías clásicas de díodos ............................................................................................. 5 3. Monografías de díodos máis recentes .................................................................................. 7 4. Libros electrónicos ................................................................................................................ 11 5. Artigos de revistas ................................................................................................................. 11 6. Normas UNE........................................................................................................................... 14 7.Traballos fin de carreira na EUP.............................................................................................. 15 8.Outros recursos na rede ......................................................................................................... 15 8.1 Revistas electrónicas subscritas pola UDC ............................................................. 15 8.2 Vídeos ..................................................................................................................... 15 8.3 Patentes da UDC ..................................................................................................... 16 8.4 Fotografías .............................................................................................................. 16
  • 3. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 2 1. Presentación A Asemblea Xeral das Nacións Unidas proclamou 2014 Ano Internacional da Cristalografía , IYCr2014, para conmemorar o centenario da difracción de raios X como ferramenta do estudo da materia cristalina e o 400 aniversario da observación da simetría nos cristais de xeo (Kepler, 1611). Na resolución considerouse “que os efectos da cristalografía fanse sentir en todos os aspectos da vida cotiá, no deseño de medicamentos modernos, na nanotecnoloxía e na biotecnoloxía, e que nela se sustenta a creación de todos os novos materiais, desde os dentífricos ata os compoñentes dos avións”. A aplicación da cristalografía é fundamental para as novas tecnoloxías e resulta esencial nos novos materiais. Así, utilízanse cristais líquidos para reloxos e teléfonos, cristais para os láseres, semicondutores para os compoñentes electrónicos dos chips, … Desde a biblioteca da EUP queremos participar desta declaración elaborando una exposición bibliográfica coa que buscamos achegármonos ao mundo dos cristais a través dos díodos semicondutores, xa que é un dos elementos que maior repercusión tivo no desenvolvemento da Electrónica. Como veremos, as estruturas cristalinas están na base de moitos dos avances da Electrónica e, por conseguinte, de numerosos instrumentos e aplicacións domésticas e industriais que forman parte da nosa vida. O obxectivo desta exposición é dupla: axudar a difundir o Ano Internacional da Cristalografía ao tempo que difundir os nosos fondos e recursos bibliográficos. Eliximos o díodo por ser este un compoñente básico da Electrónica que nos permite mostrar unha selección de materiais que alberga esta biblioteca e de outros recursos aos que podemos acceder a través da web. O díodo: notas históricas e definicións En 1784, Karl Ferdinand Braun descubriu que certos cristais semicondutores conducen a corrente nunha soa dirección. Os semicondutores son elementos que, en condicións normais, son illantes, mais tamén poden comportarse como condutores se se modifica a súa configuración molecular. Debido á súa estrutura cristalina, os semicondutores non dispoñen de electróns libres capaces de establecer corrente eléctrica, pero os seus electróns de valencia si poden ser liberados baixo determinadas condicións e, como consecuencia, convírtense en corpos condutores. O procedemento máis habitual para lograr que se convirtan en condutores consiste na introdución de impurezas no seu interior e denomínase dopaxe. 1904 considérase a data do nacemento da Electrónica xa que foi cando se inventou o díodo termoiónico ou de baleiro. Un díodo, na súa configuración máis sinxela, é un dispositivo
  • 4. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 3 electrónico con dúas terminais, (ánodo e cátodo), que permite circular a corrente nun único sentido mentres que a bloquea no sentido contrario. Cando se inventaron, os díodos, denomináronse rectificadores. Fue William Henry Eccles, quen en 1919 lles asignou o termo díodo, creado a partir das palabras gregos δύο (dous) e ὁδός (camiño). Antes do uso dos semicondutores, os díodos baseábanse en válvulas de baleiro. John Ambrose Fleming estudando o motivo da rápida destrución das lámpadas de incandescencia e ao rodear o filamento cun cilindro metálico creou e patentou (1904) o primeiro díodo da historia, a “válvula díodo” ou “válvula termoiónica de baleiro”. Este tipo de válvula empregouse nos primeiros circuítos electrónicos, e ata a segunda metade do século XX, foi moi común nos circuítos electrónicos analóxicos de radios, televisores e outros dispositivos. Os díodos semicondutores ou de estado sólido están formados pola unión de dous cristais semicondutores, un de tipo P (ánodo) e outro de tipo N (cátodo), entre os que se forma unha zona illante que desaparece cando se aplica unha tensión en sentido directo (entre ánodos e cátodos). O cristais empregados son de silicio ou de xermanio. O díodo de John A. Fleming foi perfeccionado pouco despois (1906) por Lee De Forest. O que fixo foi situar entre o ánodo e o cátodo un terceiro eléctrodo, denominado reixa, que permite o goberno do paso da corrente entre cátodo e ánodo. Esta válvula á que se lle chamou tríodo, foi a orixe dos circuítos denominados amplificadores. Aplicacións básicas nas que pode intervir o díodo Como rectificadores : son dispositivos ou circuítos usados para permitir o fluxo de corrente nun só sentido, convertendo unha voltaxe alterna en voltaxe de corrente continua. Como amplificadores: son dispositivos ou circuítos usados para aumentar ou amplificar un sinal. O sinal amplificado pode ser voltaxe ou corrente ou ambas as dúas. Como osciladores: son dispositivos ou circuítos para crear un sinal electrónico. O sinal créase a unha frecuencia específica. Algúns tipos de díodos  Díodo de unión = díodo PN. Díodo formado por unha unión pn. John Ambrose Fleming 1890
  • 5. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 4  Díodo de barreira Schottky = díodo Schottky. Díodo formado por unha unión metal- semicondutor.  Díodo de capacidade variable. Capacidade variable coa tensión aplicada a un díodo polarizado inversamente.  Díodo emisor de luz = díodo led = LED. Díodo semicondutor capaz de emitir radiación luminosa nunha banda de lonxitudes de onda cando se lle aplica unha tensión directa.  Díodo Gunn. Dispositivo de dúas terminais que presenta resistencia negativa nunha rexión de súas características e é usado para realizar osciladores.  Díodo láser. Díodo semicondutor que emite una radiación óptica coherente mediante un proceso resoante opticamente estimulado resultante da recombinación radioactiva entre niveis enerxéticos nos que hai inversión de poboación.  Díodo mesa. Díodo en cuxo proceso de fabricación, o illamento e pasivación periféricos prodúcense mediante a eliminación química dunha fina capa nos seus bordos.  Díodo PIN. Díodo semicondutor formado por tres rexións, as dúas máis exteriores están fortemente dopadas P e N e a zona central está moi pouco dopada.  Díodo Read. Díodo semicondutor de alta frecuencia formado por unha rexión onde se produce a avalancha de portadores inducida por campo eléctrico elevado e unha zona de arrastre na que os portadores circulan ata o contacto.  Díodo túnel = díodo Esaki. Díodo semicondutor no que as dúas rexións semicondutoras están fortemente dopadas de forma que nun certo intervalo de valores da tensión aplicada prodúcese condución túnel o que produce a aparición dunha condutancia diferencial negativa.  Díodo varactor = varicap. Díodo utilizado como condensador variable baseado na modulación da anchura da zona de carga espacial pola polarización inversa aplicada.  Díodo Zener = díodo de avalancha = díodo rectificador de avalancha. Díodo de silicio no que os niveis de dopado elíxense de xeito que a tensión de ruptura inversa teña un valor menor que o de ruptura por avalancha. O díodo pode traballar a esa tensión, denominada Zener, nun amplo rango de correntes inversas.
  • 6. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 5  Fotodíodo. Díodo cuxas características eléctricas dependen da potencia luminosa incidente.  Fotodíodo de avalancha. Fotodíodo que funciona cunha polarización inversa de xeito que a corrente fotoeléctrica primaria é amplificada. 2. Monografías clásicas de díodos dispoñibles na biblioteca Lob, Udo. Aplicaciones del diodo Barcelona : Marcombo ; Berlin : Siemens, 1988 Signatura: ET 98 Ruiz Vassallo, Francisco. Componentes electrónicos Barcelona : CEAC, 1987 Signatura: ET 145 Arnau Vives, Antonio. Componentes electrónicos Valencia : Universidad Politécnica, Servicio de Publicaciones, [1989] Signatura: ET 509 Lob, Udo. Curvas características de diodos. Barcelona : Marcombo, D.L. 1987. Signatura: ET 97
  • 7. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 6 Diode array detection in HPLC / ed. by Ludwig Huber, Stephan A. George. New York : Marcel Dekker, 1993. Signatura: Q 545 Muiderkring, De. Diodos equivalencias diodos de Zener, tiristores, triacs, diacs, L.E.D. / De Muiderkring ; A.M. Hoebeek e.e. Madrid : Paraninfo, 1983. Signatura: ET 131 Lehmann, J. Diodos y transistores Madrid : Paraninfo, 1981 Signatura: ET 156 Angulo Usategui, Jose María. Electrónica fundamental : teoría y práctica : desde la válvula hasta el circuito integrado. t.V. Diodos Madrid : Paraninfo, 1985-1988. Signatura: ET 14-V Lob, Udo. Funcionamiento del diodo semiconductor Barcelona : Marcombo, D.L. 1987 Signatura: ET 96
  • 8. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 7 Ruiz Vassallo, Francisco. Manual de diodos semi-conductores. Barcelona : CEAC, 1989. Signatura: ET 212 Davis, Rex M. Power diode & thyristor circuits. London : Peter Peregrinus : The Institution of Electrical Engineers, 1988. Signatura: ET 205 3. Monografías máis recentes de díodos dispoñibles na biblioteca Martínez Cerver, Juan A. Amplificadores operacionales: problemas resueltos / Juan A. Martínez Cerver, José M.Benavent García, Marcos Pascual Moltó. Vaencia : Universidad Politécnica, Departamento de Ingeniería Electrónica, [2001]. Signatura: ET 458 García López, R. (Ricardo.) Amplificadores, osciladores y fuentes de alimentación Alcalá de Henares : Universidad de Alcalá de Henares, Servicio de Publicaciones, 1994 Signatura: ET 329 Jung, Walter G. Amplificadores operacionales integrados : circuitos prácticos Madrid : Paraninfo, 1991 Signatura: 8.116
  • 9. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 8 Coughlin, Robert F. Amplificadores operacionales y circuitos integrados lineales / Robert F. Coughlin, Frederick F. Driscoll México [etc] : Prentice Hall,|c1993 Signatura: ET 481 Fiore, James M. Amplificadores operacionales y circuitos integrados lineales: teoría y aplicación Madrid : Thomson, [2002] Signatura: ET 522 Pertence Junior, Antonio. Amplificadores operacionales y filtros activos: teoría, proyectos y aplicaciones prácticas Madrid [etc] : McGraw-Hill, 1991 Signatura: ET 320 Graf, Rudolf F. Circuitos amplificadores Madrid : Paraninfo, 1999 Signatura: ET 407 Horrocks, D. H. Circuitos con retroalimentación y amplificadores operacionales Argentina : Addison-Wesley, [1994] Signatura: ET 396
  • 10. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 9 González de la Rosa, Juan José. Circuitos electrónicos aplicados con amplificadores operacionales : teoría y problemas / Juan José González de la Rosa, Antonio Moreno Muñoz Cádiz: Universidad, [2009]. Signatura: ET 732 González de la Rosa, Juan José. Circuitos electrónicos con amplificadores operacionales : problemas, fundamentos teóricos y técnicas de identificación y análisis Barcelona : Marcombo, [2001] Signatura: ET 444 Neudeck, Gerold W. El Diodo PN de unión Argentina ; España [etc] : Addison-Wesley Iberoamericana, cop. 1993 Signatura: ET 389 Franco, Sergio. Diseño con amplificadores operacionales y circuitos integrados analógicos México, D.F. : McGraw-Hill, [2005] Signatura: BR ET 33 Morthier, Geert Handbook of distributed feedback laser diodes / Geert Morthier, Patrick Vankwikelberge Boston : Artech House, 2013 Signatura: ET 17
  • 11. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 10 Ferrero Corral, José M. Manual de diseño de circuitos analógicos con amplificadores operacionales / José Mª Ferrero Corral, José Mª Ferrero y de Loma-Osorio Valencia : Editorial U.P.V., [2001]. Signatura: ET 574 Ruiz Vassallo, Francisco. Manual de rectificadores Barcelona : CEAC, 1990 Signatura: ET 377 Ruiz Vassallo, Francisco. Manual de rectificadores controlados por silicio Barcelona : CEAC, 1991 Signatura: ET 431 Stanley, William D. Operational amplifiers with linear integrated circuits Englewood Cliffs (NJ) : Prentice-Hall, 1994 Signatura: 9.609 Angulo del Otero, Carlos. Prácticas de electrónica. 1, Semiconductores Básicos : diodo y transistor / Carlos Angulo del Otero, Aurelio MuñozRobles, Jesus Pareja García Madrid [etc.] : McGraw-Hill, D.L. 1993 Signatura: ET 307
  • 12. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 11 Fukuda, Mitsuo. Reliability and degradation of semiconductor lasers and LEDS. Boston ; London : Artech House, cop.1991. Signatura: ET 327 4. Libros electrónicos High Power Diode Lasers and Systems Conference, 2009. HPD 2009. Organised by the Scottish Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2009 Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL) High Power Diode Lasers and Systems Conference (HPD), 2010. Organised by the Scottish Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2010 Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL) High Power Diode Lasers and Systems Conference (HPD), 2013. Organised by the Scottish Chapter of the IEEE Photonics Society. New York: IEEE, 2013 Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL) High Power Diode Pumped Lasers and Systems, 2006. The Institution of Engineering and Technology Seminar on. London : Institution of Engineering and Technology , 2006 Texto electrónico dispoñible vía IEEE Xplore Conferences (IEL) Schubert, E. Fred. Light-Emitting Diodes. Cambridge, Uk : Cambridge University Press, 2003 Texto electrónico dispoñible vía EBSCOhost Ebooks 5. Artigos de revistas dispoñibles na biblioteca Thiesler, K.-J. “Agrupación de Diodos LEDS : bloques de matices para proyectos de iluminación”. Elektor, 2003, Nº 277, p. 44-47 Schachenmayer, Hannes “Alimentación de aplicaciones de video con LED”. Mundo electrónico, 2011, Nº 427, p. 18-21 Hermoso Orzáez, Manuel Jesús; Andrés Díaz, José Ramón de “Análisis y resultados de regular lámparas led con estabilizadores-reductores de flujo en cabecera”. Técnica industrial, 2014, Nº 305, p. 34-42
  • 13. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 12 Cano Martínez, J.M.; Fuente, M. de la “Anemómetro mediante diodo zener”. Mundo electrónico, 1999, Nº 295, p. 40-42 “Antorcha de diodos LEDs: semiconductor de luz blanca”. Elektor, 2002, Nº 267, p. 62-63 Peña, Javier; Garciandía, F.; Bocos, J.L.; Cortiella, A.; Zubiri, F. “Aplicación del láser de diodo para la soldadura en tailored blanks”. Revista de metalurgia, 2004, Vol. 40, Nº 2, p. 146-151 Weber, Reinhardt “Caja de luz con diodos UV: exposición de una placa de circuito impreso más eficiente”. Elektor, 2006, Nº 314, p. 30-33 Sánchez Castillo, A.; Pou Sarracho, Juan María; Lusquiños Rodríguez, Fernando “Características dimensionales de soldaduras formadas sobre el acero AISI 1045 mediante la aplicación del láser diodo de alta potencia”. Revista de metalurgia, 2004, Vol. 40, Nº 3, p. 204-208 Kleine, Gregor “Circuito integrado conversor con diodo Schottky integrado”. Elektor, 2005, Nº 304, p. 60-61 Herman, Jean “Comprobador de diodos Zéner”. Elektor, 2010, Nº 357, p.4 “Comprobador de puerto COM: con tres diodos LEDs y cuatro conmutadores, diseñado por P. Goossens”. Elektor, 2003, Nº 276, p. 68-74 Santos Sánchez-Crespo, Jesús “El diodo láser VCSEL”. Revista española de electrónica, 2000, Nº 542, p. 32 Bellers, Dieter “Diodo Zéner ajustable”. Elektor, 2004, Nº 292, p. 49-50 Salgado, Juan José “Diodos LED de alta luminosidad : unos dispositivos maduros”. Mundo electrónico, 2002, Nº 331, p. 78-80 Okumura, Keiji; Hase, Nobuhiro; Ino, Kazuhide; Nakamura, Takashi; Tanimura, Masanori “Dispositivos Trench de Sic con una Ron extremadamente baja”. Revista española de electrónica, 2012, Nº 694, p. 106-108 Kainka, Burkhard “Electrónica para principiantes (1): Diodos y LEDs”. Elektor, 2012, Nº 379, p. 24-27 Gualda Gil, Juan Andrés “Estabilizador de CA por troceo diferencial”. Mundo electrónico, 2007, Nº 387, p. 50-57 Gualda Gil, Juan Andrés “Estabilizadores de CA con transformador de tomas: conmutación con diodos de avalancha controlada”. Mundo electrónico, 2008, Nº 397, p. 48-51
  • 14. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 13 Torralba Collados, Gloria M.; Martos Torres, Julio “Experiencias didácticas con microcontroladores: presentador alfanumérico en matriz de LED (1). Diseño de Hardware”. Revista española de electrónica, 2001, Nº 564, p. 82-86 Monreal Mengual, Llúcia; Torralba Collados, Gloria M.; Martos Torres, Julio “Experiencias didácticas con microcontroladores : presentador alfanumérico en matriz de LED. (II) Diseño del Sw”. Revista española de electrónica, 2001, Nº 565, p. 64-67 “Fuentes de alimentación conmutadas : mejora de la corrección del factor de potencia y reducción de EMI”. Mundo electrónico, 2002, Nº 335, p. 52-55 Zeiller, W. “Lámpara LED de dos ojos: una lámpara y tres tipos de diodos LEDs”. Elektor, 2003, Nº 278, p. 40-42 Emmerson, Andrew “Luz sólida: la famosa historia del diodo LED”. Elektor, 2011, Nº 372, p. 68-69 Verne, Santiago A.; González, Sergio A.; Valla, María I. “Modulación vectorial de inversores multinivel de enclavamiento por diodos con balance del bus de Continua”. Revista iberoamericana de automática e informática industrial 2009, Vol. 6, Nº 2, p. 69-78 González Caballero, A.; Valverde Sánchez, J. “Modelo matemático de comportamiento para diodos semiconductores”. Eurofach electronica: actualidad y tecnología de la industria electrónica, 2001, Vol. 25, Nº 292, p. 54-55 Harper, Jon “MOSFET de recuperación rápida”. Mundo electrónico, 2007, Nº 387, p. 58-62 Stojcic, G.; Guerra, A. “MOSFET primarios en convertidores CC/CC”. Mundo electrónico, 2001, Nº 326, p. 64-69 Kainka, Burkhard “Radio con diodo para auriculares de baja impedancia”. Elektor, 2000, Nº 244, p. 49-50 Molpeceres, J.L.; Tomás Herreros, María Jesús; Pérez, B.; Leal, L. “Recubrimientos superficiales con láseres de diodos de alta potencia”. Revista de metalurgia, 1998, 34, 2, p. 170-17 Volk, Karl R. “Reguladores LDO para control de balastos de LED”. Mundo electrónico, 2003, Nº 343, p. 48-49 Goossens, P. “Ruleta a Diodos Led”. Elektor, 2004, Nº 286, p. 44-47 Sebastián, Javier; Rodríguez, Miguel; Millán, José “Semiconductores de potencia de banda prohibida ancha”. Mundo electrónico, 2008, Nº 400, p. 164-170
  • 15. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 14 Baker, Bonnie C. “Un sencillo circuito dedicado al sensor de temperatura”. Revista española de electrónica, 2003, Nº 582, p. 50-51 Hueskens, Jochen “Sistemas de conversión de potencia de próxima generación gracias a los dispositivos de potencia de SiC”. Revista española de electrónica, 2013, Nº 708, p. 62-64 Navarro, A. Edith; Ramírez, D.; Salazar, A.; Casans, Silvia “Sistemas de instrumentación y medida distribuidos (y II)”. Mundo electrónico, 2003, Nº 343, p. 38-42 Sánchez, Juan Antonio “Soldadura de metales con láseres de diodo de alta potencia (INNOVA INSTRUMENTACIÓN)”. IMHE: Información de máquinas-herramienta, equipos y accesorios, 2002, Nº 277, p. 44-49 Hoyos Núñez, Mario “Tecnologías de impresión de polímeros : procesos y aplicaciones” Revista de plásticos modernos, 2013, Nº 677, p. 174-181 Peng, Koay Hui; Chew,Tong Fatt; Chia, Chee Wai; Nik, Faralunisia “Tendencias en LEDs (diodos emisores de luz) visibles”. Revista española de electrónica, 2002, Nº 576, p. 52-54 “Tiristores GCT con diodo asociado para aplicaciones de alta potencia”. Eurofach electronica: actualidad y tecnología de la industria electrónica, 2001, Nº 304, p. 40-41 Radler, M. “Tube Box : la auténtica válvula de sonido utilizando diodos”. Elektor, 2002, Nº 267, p. 6-21 Salgado, Juan José “Vatímetros para RF e hiperfrecuencias, la precisión es esencial”. Mundo electrónico, 2000, Nº 305, p. 74-76 6. Normas UNE Componentes para dispositivos de protección contra sobretensiones de baja tensión. Parte 321: Especificación para diodos de avalancha (ABD). UNE-EN 61643-321:2003 Odontología. Activadores eléctricos de polimerización. Parte 2: Lámparas de diodo de emisión de luz (LED). (ISO 10650-2:2007). UNE-EN ISO 10650-2:2008 Símbolos gráficos para esquemas. Parte 5: Semiconductores y tubos electrónicos. UNE-EN 60617-5:1997 Vocabulario electrotécnico. Parte 521: Dispositivos semiconductores y circuitos integrados. UNE 21302-521:2004
  • 16. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 15 7. Traballos fin de carreira na BEUP García Sieira, José Francisco. Estudio, desarrollo y montaje de una lámpara LED. 2012 Signatura: TCD 1646 Barbeira Barreiro, José. Simulación y diseño de un sistema de iluminación LED. 2012 Signatura: TCD.1658 8. Outros recursos na rede 8.1. Revistas electrónicas subscritas pola UDC (sobre semiconductores) o IEEE Journal of Solid-State Circuits o IEEE Transactions on Semiconductor Manufacturing o Solid State Technology 8.2. Vídeos o Diodos láser de alto brillo / Ignacio Esquivias (Universidad Politécnica de Madrid). Publicado o 31/3/2014 o La Unión PN. ¿Cómo funcionan los diodos? . Proxecto de innovación docente 11-293 da Universidad de Granada. Publicado o 4/5/2013 o Video 1 Semiconductores y Diodos. Procecto de Innovación Docente “Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 1/7/2013 o Video 2 Semiconductores y Diodos : los dispositivos con semiconductores . Proxecto de Innovación Docente “Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 14/6/2013 o Video 3 Semiconductores y Diodos : los diodos. Proxecto de Innovación Docente “Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 14/6/2013 o Video 4 Semiconductores y Diodos. Proxecto de Innovación Docente “Flipping the analogue electronics” da Universidad Carlos III. Publicado o 6/9/2013 o Polarización con Diodos / Asunción Pérez Pascual (Universitat Politècnica de València). Publicado o 11/10/2013 o Polarización con Diodos Zener / Asunción Pérez Pascual (Universitat Politècnica de València). Publicado o 11/10/2013
  • 17. O díodo na electrónica Exposición bibliográfica 2014 16 o Multímetro digital. Comprobación de diodos / Marín-Roig Ramón, José (Universitat Politècnica de València. Escuela Politécnica Superior de Gandia - Escola Politècnica Superior de Gandia). Publicado o 16/11/2011 o Componentes electrónicos activos / José Luis Martínez De Juan (Universitat Politècnica de València). Actualizado o 26/9/2011 8.3. Patentes da UDC o Adaptador de portalámparas (con o sin diodo economizador). 16-08-2000 o Conmutador de alumbrado de tres posiciones normal-0-economizador. 16-03-2001 o Módulo de ajuste de cierre de un contactor. 01-03-2001 o Sistema de conexión de transformadores trifásicos de potencia. 01-04-2003 8.4. Fotografías o Interesting diodes. Dispoñible en https://www.flickr.com/photos/lenore- m/sets/72157630595305984/with/7579165506/ Bibliografía: DEI : Diccionario español de ingeniería de la Real Academia Española de Ingeniería Jolly, W.P. Electrónica Barcelona: Pirámide, [1998] Ruiz Vassallo, Francisco. Componentes electrónicos Barcelona: CEAC, 1987 Bolgert, P. A. Electrónica Barcelona: Marcombo, D.L. 1976 Manual de ingeniería electrónica / Donald G. Fink, Donald Christiansen, eds. Barcelona: Boixareu ; México : Marcombo, D.L. 1990 Fundamentos físicos de la ingeniería: electricidad y electrónica Juan Vicente Míguez Camiña ... [et al.] Madrid: McGraw Hill, [2010] González Bernaldo de Quirós, J. Ingeniería electrónica Madrid: Bellisco, [2009] Símbolos de díodos: SEE: símbolos eléctricos & electónicos. Dispoñible en:http://www.simbologia- electronica.com/simbolos-electricos-electronicos/simbolos-diodos.htm Electronicaestudio.com. Dispoñible en:http://www.electronicaestudio.com/simbologia.htm