مدخل تمهيدي في علم عد الآي بشير الحميري

1. ‫الرحيم‬ ‫الرحمن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫تمي‬ ‫مدخل‬‫ي‬‫اآلي‬ ِّ‫عد‬ ‫عمم‬ ‫في‬ ‫دي‬
:‫كتبو‬
.‫د‬‫ي‬‫الحمير‬ ‫حسن‬ ‫بن‬ ‫بشير‬

2. ‫الرحيم‬ ‫الرمحن‬ ‫ا﵁‬ ‫بسم‬
:‫املقدمة‬
‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػ،ـ‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػ،ة‬‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫الملىي‬ ‫لس‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫م‬،‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الي‬ ‫ػرؿ‬‫ػ‬ ‫ه‬ ‫ػكف‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬‫از‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػم‬‫ػ‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ملُتذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫رب‬ ‫﵁‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫احل‬
‫ملُتذ‬ ‫مل‬ ‫ل‬ ‫رمحة‬ ‫املبملوث‬‫ا‬ ‫ػدا‬‫ب‬‫ه‬ ‫ػ‬‫م‬ ‫دا‬ ‫يم‬ ‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫م‬ ‫ػ‬‫س‬ ‫ػلبل‬‫ل‬ ‫ػل‬‫ل‬‫و‬ ‫ػ‬ ‫ػل‬‫ي‬ ‫ا﵁‬ ‫ػ‬‫ل‬ ‫ػلذ‬‫ن‬‫دل‬ ‫بل‬ ‫ا﵁‬ ‫هكمت‬ ‫بلذ‬‫ر‬ ‫لة‬ ‫رس‬ ‫غ‬ ‫ب‬
:‫بملد‬ ‫الدلن‬ ‫لوـ‬
‫اللذ‬ ‫ج‬ ‫ٔتن‬ ‫س‬ ‫االستئن‬ ‫انسلذ‬‫يف‬ ‫المليش‬ ‫ا﵁ذ‬ ‫ا،ـ‬‫الدبر‬ ‫ذ‬‫مر‬ ‫هيل‬ ‫هم‬ ‫سسلذ‬ ‫ف‬ ‫س‬ ‫اإل‬ ‫هيل‬ َ‫م‬َ‫غ‬َ‫ش‬ ‫م‬ ‫ىم‬ ‫ه‬ ‫هإف‬
‫مدى‬ ‫هًتة‬ ‫٘تر‬ ‫مل‬ ‫لك‬ ‫ل‬ ‫بلذ‬ ‫ٓتط‬ ‫ذ‬ ‫الت‬‫املقدمة‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫از‬ ‫از‬ ‫ي‬ ‫ومل‬ ‫الكرًن‬ ‫القروف‬ ‫اال‬ ‫الطولمذ‬ ‫رطمن‬ ‫ال‬
‫ٗتدـ‬ ‫زهن‬ ‫ا‬‫ر‬‫ى‬ ‫وـذ‬ ‫المل‬ ‫يف‬‫المقدس‬ ‫النص‬ ‫هذا‬‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫لق‬ ‫ػ‬‫ا‬‫ػروفذ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػدـ‬‫ٗت‬ ‫اليت‬ ‫يف‬ ‫الت‬ ‫اثرت‬‫قد‬ ‫ا﵁ذ‬ ‫ا،ـ‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ال‬
‫سخ‬ ‫الن‬ ‫سةذ‬ ‫املخت‬ ‫ٔتدارست‬ ‫ة‬ ‫املتنو‬ ‫سَت‬ ‫لتس‬ ‫ا‬ ‫رذ‬ ‫منت‬ ‫طمم‬ ‫مل‬ ‫اليت‬ ‫مث،ذ‬‫اب‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫اتب‬ ‫ؿذ‬ ‫النر‬ ‫ب‬ ‫هسب‬ ‫املنسوخذ‬
‫ػم‬‫ػ‬‫ث‬‫م‬ ‫ػروفذ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ث‬‫ها‬ ‫ػ‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫ا﵀تو‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫هل‬ ‫ذ‬ ‫ػدلثت‬‫ح‬ ‫ػدظمت‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫ػب‬‫ت‬‫ا‬ ‫ػلذ‬‫ػ‬‫ن‬‫م‬ ،‫ػر‬‫ػ‬‫ج‬ ‫ه‬ ،‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ا‬‫ػروف‬‫ق‬‫ال‬
.‫اثَت‬ ‫غَتشم‬ ‫القروف)ذ‬ ‫وـ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫الق‬‫إل‬‫(ا‬ ‫السيوطي‬ ‫ب‬ ‫ات‬ ‫القروف)ذ‬ ‫وـ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫(الرب‬ ‫اةي‬‫الرر‬ ‫ب‬ ‫ات‬
‫م‬ ( ‫القروف‬ ‫وـ‬ ‫من‬‫ػن‬‫م‬ ‫ػلذ‬‫ب‬ ‫ػ‬ ‫التمل‬ ‫اليت‬ ‫حث‬ ‫املب‬ ‫بملض‬ ‫الكرًن‬ ‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫لةتمم‬ ‫ه‬ ‫ال‬ )‫اآله‬ ‫د‬
‫ػربه‬‫مل‬ ‫ا‬ ‫ػر‬‫م‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػدلن‬‫ل‬‫ا‬ ‫ف‬ ‫ػ‬ ‫لرب‬ ‫ػددذ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػن‬‫ه‬ ‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫يف‬ ‫ػدد‬‫مل‬‫ا‬ ‫ػن‬‫س‬‫ح‬ :‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫ا‬ ‫ػدظم‬‫ق‬ ‫ػلذ‬‫ي‬‫ه‬ ‫املؤلسة‬ ‫الكتب‬ ‫همشم‬ ‫سع‬ ‫ه‬
:‫املتوىف‬732.‫ػ‬
‫التسسَت‬ ‫م‬ ‫بمل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫بمل‬ ‫قل‬ ‫المل‬ ‫حيث‬ ‫من‬ ‫متم‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬‫ػل‬ ‫ه‬ ‫اال‬ ‫ػلذ‬‫ي‬‫ال‬ ‫جوف‬ ‫ضمت‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫بة‬ ‫ط‬ ‫هف‬ ‫لة‬ ‫ٓت‬ ‫ذ‬
‫ا‬ ‫ػ‬ ‫ػر‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػرب‬‫غ‬‫امل‬ ‫يف‬ ‫ػدممل‬‫ق‬ ‫لة‬ ‫ػ‬‫س‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ت‬‫من‬ ‫ػمذ‬‫ي‬ ‫الق‬ ‫اال‬ ‫ػليل‬‫ل‬ ‫مي‬ ‫ٖتقيق‬ ِ‫ل‬ِ‫ب‬‫ات‬‫من‬ ‫ضمق‬ ‫مل‬ ‫الكبَتةذ‬ ‫ازشمية‬ ‫رغم‬
‫ال‬ ‫ه‬ :‫ب‬ ‫ات‬ ‫لتلقي‬ ‫ـ‬ ‫المل‬.‫يف‬ ‫الك‬ ‫بد‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫مر‬ ‫سم‬ ‫ق‬
‫ا‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ح‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ق‬‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫مو‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫التلق‬ ‫ػرد‬‫ػ‬‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬:‫ؿ‬ ‫از‬ :‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػم‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ا‬ ‫ػة‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫الك‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫س‬‫ل‬
‫ػ‬‫م‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫اج‬‫ر‬‫اخ‬ ‫يف‬ ‫اجتتد‬ ‫ا﵀ق‬ ‫هف‬ ‫من‬ ‫لرغم‬ ‫ب‬ ‫احلمدذ‬ ‫ره‬ ‫قد‬ ‫من‬ ‫غ‬ :‫الداتور‬ ‫حققل‬ ‫قد‬ ‫الداينذ‬ ‫مر‬ ‫ز‬ ‫ف‬ ‫البي‬
‫ػ‬ ‫ةذ‬ ‫ق‬ ‫متن‬ ‫البد‬ ‫اليت‬ ‫مذ‬ ‫املس‬ ‫بملض‬ ‫لنبل‬ ‫مل‬ ‫ذ‬ ‫ازشي‬ ‫بملض‬ ‫هسقط‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫اال‬ ‫لفذ‬‫ؤ‬‫امل‬ ‫اد‬‫ر‬‫ه‬‫ػم‬‫م‬ ‫ػو‬ ‫طم‬ ‫ال‬ ‫ػةذ‬ ‫ي‬ ‫ق‬ ‫ي‬
.‫الملدد‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جة‬َّ‫املخر‬ ‫الكتب‬ ‫هحسن‬ ‫من‬ ‫ذلك‬ ‫مع‬ ‫و‬ ‫سوةذ‬ ‫من‬
،‫ػ‬ ‫املخ‬ ‫ف‬ ‫يم‬ ‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫اف‬‫و‬‫ػ‬‫حم‬‫ر‬ ‫ػد‬‫ي‬ ‫ه‬ : ‫ػ‬‫ق‬‫ا﵀‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫م‬‫لا‬ ‫ػرذ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػم‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫ه‬ ‫يف‬ ‫ػوجير‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػوؿ‬‫ق‬‫ال‬ :‫ين‬ ‫الث‬
:‫ت‬1311‫مب‬ ‫هيت‬ ‫اتب‬‫طبململ‬ ‫مث‬ ‫ذ‬ ‫موس‬ ‫ي‬ ‫ازؽ‬‫ر‬‫ال‬ ‫بد‬ /‫الةيخ‬ ‫ة‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫حققل‬ ‫قد‬ ‫ػذ‬‫ه‬ ‫ػم‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػدد‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػم‬ ‫من‬ ‫حث‬
)‫ف‬ ‫ازهن‬ ‫(هنوف‬ :‫مثم‬ ‫ذلك‬ ‫هخرى‬ ‫وـ‬ ‫حممن‬ ‫ي‬ ‫الكثر‬(1)
‫ػدهذ‬‫ي‬‫الملب‬ ‫ػدالرمحن‬‫ب‬ ‫ػيد‬‫ش‬‫ر‬ .‫د‬ ‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ذ‬ ‫وزه‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫ـ‬ ‫لام‬
) ‫ا‬‫ر‬‫اإلق‬ ‫ؿ‬ ‫ام‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫ؿ‬ ‫(مج‬ :‫ب‬ ‫ات‬(2)
.‫حمي‬ ‫الق‬ ‫احل‬ ‫بد‬ :‫الداتور‬ ‫الةيخ‬ ‫ٖتقي‬ ‫هذ‬ ‫السخ‬ ‫ـ‬ ‫لام‬
(1)
. ‫هحمبطت‬ ‫هحسنت‬ ‫ت‬ ‫ٖتقيق‬ ‫دة‬ ‫ب‬ ‫كت‬ ‫ل‬
(2)
‫س‬ ‫هف‬ ‫لألسف‬ ‫لكن‬ ‫ذارتذ‬ ‫م‬ ‫هحسنت‬ ‫ت‬ ‫طبمل‬ ‫دة‬ ‫هل‬ ‫ب‬ ‫الكت‬ ‫ا‬ ‫هل‬.‫مة‬ ‫مملد‬ ‫اؽ‬‫و‬‫ازس‬ ‫يف‬ ‫خت‬

3. ‫خدم‬ ‫ا﵁‬ ‫ب‬ ‫بكت‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫لتمل‬ ‫ا‬‫ر‬‫هنى‬‫لل‬ ‫سخر‬ ‫مل‬ ‫ْتسىلذ‬ ‫لن‬ ‫ا﵁‬ ‫د‬ ‫لو‬ ‫ٖتقيق‬ ‫التبدلم‬ ‫نل‬ ‫لف‬‫ر‬‫التل‬ ‫سي‬ ‫تلذ‬
‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ت‬ ‫اال‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫ل‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ى‬ ‫ػرًنذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫ال‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫د‬ ‫ػملتم‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫يف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ا‬‫و‬‫ل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫لن‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫المل‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫از‬ ‫ػؤال‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬
‫ػدد‬‫مل‬‫ا‬ ‫ػن‬‫س‬‫(ح‬ :‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫ا‬‫ػو‬ ‫جستَت‬ ‫امل‬ ‫لة‬ ‫لرس‬ ‫ْتثي‬ ‫لكوف‬ ‫هف‬ ‫هلمل‬‫ر‬ ‫اار‬‫ر‬‫امل‬ ‫د‬ ‫اململ‬ ‫ت‬ ‫ممل‬ ‫ا‬‫ـ‬ ‫ػ‬‫م‬‫لا‬ )‫ػدد‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػن‬‫ه‬ ‫ػة‬‫ه‬‫مملر‬ ‫يف‬
.‫ملربه‬ ‫ا‬ ‫مر‬ ‫بن‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫ؽ‬ ‫اسل‬ ‫ه‬ ‫الدلن‬ ‫ف‬ ‫بر‬
‫الحميري‬ ‫حسن‬ ‫بن‬ ‫بشير‬
:‫الجمعة‬ ‫مساء‬21/1/1425‫ـ‬‫ه‬
:‫الموافق‬12/3/2004.‫م‬
:‫ب‬ .‫ص‬21237
‫اليمن‬ ،‫صنعاء‬
:‫اآله‬ ِّ‫د‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫٘تتيده‬ ‫مدخم‬

4. .‫لف‬‫ر‬‫التمل‬ :‫ؿ‬ ‫از‬ ‫املبلث‬
:‫ين‬ ‫الث‬ ‫املبلث‬.‫الملدد‬ ‫م‬ ‫اتب‬‫يف‬ ‫ىرة‬
.)‫ده؟‬ ‫اجتت‬ ‫هـ‬ ‫الوقيسي‬( ‫در‬ ‫م‬ ‫الل‬‫ك‬‫ة‬ :‫لث‬ ‫الث‬ ‫املبلث‬
.‫الملدد‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫لبملض‬ ‫ت‬ ‫اجمل‬‫ر‬‫م‬ :‫ابع‬‫ر‬‫ال‬ ‫املبلث‬
.‫اجملل‬‫ر‬‫م‬ ‫الملدد‬ ‫م‬ ‫در‬ ‫م‬ :‫مس‬ ‫ا‬ ‫املبلث‬

5. :‫اآله‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫٘تتيده‬ ‫مدخم‬
:‫م‬ ‫المل‬ ‫هشمية‬
‫ل‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ػو‬‫حم‬‫مو‬ ‫ػرؼ‬‫ش‬ ‫من‬ ‫لك‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫شرؼ‬ ‫اف‬‫ػر‬‫م‬‫بمل‬ ‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ت‬ ‫هج‬ ‫ػوـ‬ ‫المل‬ ‫ػرؼ‬‫ش‬‫ه‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫اف‬ ‫ػلذ‬‫ي‬‫ه‬ ‫ػث‬‫ل‬‫لب‬ ‫ػل‬ ‫مل‬
‫اال‬ ‫ػروفل‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ؿ‬ ‫ػر‬‫ػ‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫بدا‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػط‬‫ق‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫طم‬ ‫مل‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫م‬ ‫ػ،ح‬‫ل‬ ‫ػلذ‬‫ػ‬‫ال‬ ‫حي‬ ‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ي‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػرًن‬‫ػ‬‫ك‬‫ال‬ ‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػلل‬‫ػ‬‫ت‬‫ق‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫س‬ ‫اإل‬
‫ا‬ ‫الملددت‬ ‫هيلذ‬ ‫التآليف‬ ‫مل‬ ‫النو‬ ‫لك‬ ‫ل‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫هيل‬ ‫اشتغم‬ ‫م‬ ِّ‫هجم‬ ‫من‬ ‫الكرًن‬ ‫لقروف‬ ‫ب‬ ‫ـ‬ ‫تم‬ ‫اال‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ػٌت‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػيت‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػب‬ ‫ا‬‫و‬
‫ت‬ ‫ػي‬‫ل‬‫الك‬ ‫يف‬ ‫ا‬ ‫اجتتد‬ ‫هتمذ‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫هيت‬ ‫ا‬‫و‬‫ههن‬ ‫مذ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫طو‬ ‫ه‬ ‫الملىيمذ‬ ‫القروف‬ ‫من‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫و‬‫ج‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫بملض‬ ‫ر‬ ‫قت‬ ‫ه‬ ‫بلذ‬
.‫الكرًن‬ ‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫الكرًنذ‬ ‫لقروف‬ ‫ب‬ ‫قة‬ ‫املتمل‬ ‫وـ‬ ‫المل‬ ‫من‬ ‫ذ‬ ‫النىيمت‬ ‫القمليد‬
‫ل‬ ‫ػك‬‫ػ‬‫ش‬ ‫يف‬ ‫ػرًن‬‫ػ‬‫ك‬‫ال‬ ‫لقروف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػقة‬‫ػ‬ ‫ت‬ ‫امل‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫غ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫س‬‫لتس‬ ‫ه‬ : ‫ا‬‫و‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫حم‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬ ‫ينذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫الملث‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫س‬‫الر‬ ‫ػم‬‫ػ‬ ‫ػل‬‫ػ‬ ‫مث‬ ‫ذ‬
‫ػر‬ ‫لقت‬ ‫ػم‬ ‫ه‬ ‫اآله‬ ‫س‬ ‫رف‬ ‫ػة‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ػ‬‫م‬‫ه‬ ‫ػروينذ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬ ‫ػوـ‬ ‫ػي‬ ‫ذ‬ ‫ا‬‫و‬‫ػ‬‫ت‬‫حم‬ ‫ل‬ ‫ػك‬‫ة‬‫ب‬ ‫ـ‬ ‫تم‬ ‫اال‬ ‫مجململ‬ ‫وـ‬ ‫ؾ‬ ‫ن‬ ‫وـذ‬ ‫المل‬
‫ػ‬‫ل‬ ‫هن‬ ‫يف‬ ‫ػر‬‫س‬‫اآل‬ ‫غم‬ ‫ػ‬‫ن‬‫الت‬ ‫ا‬ ‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬ ‫ػل‬‫ج‬ ‫ه‬ ‫ػن‬ ‫ػث‬‫ل‬‫الب‬ ‫ا‬ ‫ػك‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ز‬ ‫ٕت‬ ‫بم‬ ‫ذ‬‫لملد‬ ‫مل‬ ‫من‬ َّ‫د‬ ‫من‬‫مث‬ ‫تذ‬ ‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ت‬
‫دة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ال‬ ‫معذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫و‬‫ضمد‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫هن‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ي‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ي‬‫بن‬ ‫ػيت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػرؼ‬‫ػ‬‫ح‬‫از‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫غ‬‫ال‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ن‬ ‫ػنغم‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫لر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫غ‬‫ال‬ ‫ار‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ه‬
. ‫تدا‬ ‫اال‬ ‫الستم‬ ‫لة‬ ‫﵀‬ ‫هيل‬ ‫التملم‬ ‫تذ‬ ‫اإل‬
‫ػتق‬‫س‬‫م‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫س‬‫مؤل‬ ‫يف‬ ‫اذ‬،‫ػَت‬‫ث‬‫ا‬‫ػب‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫من‬ َ‫ث‬ِ‫ْت‬ ‫قد‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫من‬ ‫القروف‬ ‫ز‬ ‫آ‬ ‫بإ‬ ‫البط‬‫ر‬‫م‬ ‫اآله‬ ‫د‬ ‫م‬‫ة‬(1)
‫ػمن‬‫حم‬ ‫ه‬
‫ػروف‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬(2)
‫ال‬ ‫ػروفذ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫ػ‬‫ب‬‫هكت‬ ‫مُت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫امل‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ئ‬‫ه‬ ‫ػم‬‫مش‬ ‫ػم‬‫ب‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ئ‬‫ه‬ ‫ه‬ ‫ػة‬‫س‬ ‫ط‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬ ‫ػة‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػر‬ ‫القت‬ ‫مل‬ ‫ذ‬
‫ذلكذ‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫الت‬ ‫الكتب‬ ‫المل‬‫ز‬،‫ة‬َّ‫ر‬َ‫ػ‬‫و‬.‫ب‬ ‫لن‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ال‬ ‫املنبع‬ ‫ا‬ ‫من‬
‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ج‬ ‫ػؤال‬‫ػ‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ي‬ ‫ػٍت‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ل‬‫از‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ت‬‫ه‬ ‫ػرًنذ‬‫ػ‬‫ك‬‫ال‬ ‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫وه‬ ‫ػد‬‫ػ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫هف‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ا‬‫ذ‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬ ‫ذ‬
‫دة‬ ‫ػتس‬‫س‬‫اال‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫ل‬ ‫ػي‬‫ك‬‫ل‬ ‫المذ‬‫و‬‫لس‬ ‫ب‬ ‫لتمل‬ ‫م‬ ‫ام‬‫م‬ ‫لغَت‬ ‫ا‬‫و‬‫مجمل‬ ‫هقد‬ ‫الملددذ‬ ‫م‬ ‫ند‬ ‫النقم‬ ‫غَت‬ ‫اآللة‬ ‫لة‬ ‫هن‬ ‫ي‬ ‫مة‬ ‫الك‬
.‫لل‬ ‫الملدد‬ ‫م‬ ‫قم‬ ‫خ،ؿ‬ ‫من‬ ‫ز‬ ‫آ‬ ‫اإل‬ ‫جل‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫و‬‫هدرس‬ ‫بلذ‬ ‫م‬ِّ‫مس‬ ‫ا،متم‬ ‫هخ‬ ‫قد‬ ‫م‬ ‫بملد‬ ‫من‬ ‫ام‬ ‫ذ‬ ‫ازخ‬
‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫وه‬ ‫ػد‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫ب‬ ‫ات‬‫طمم‬ ‫مل‬‫ػة‬‫ل‬‫و‬‫منق‬ ‫ط‬ ‫ػ‬‫ق‬‫الن‬ ‫ػمل‬ ‫ا‬‫اف‬ ‫ػلذ‬‫ت‬‫هشمي‬ ‫ػم‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬ ‫ػة‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ػدة‬ ‫ه‬ ‫ػر‬‫ا‬‫ذ‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫ػرًن‬‫ك‬‫ال‬ ‫روف‬
: ‫همنت‬ ‫ظذ‬ ‫ازلس‬ ‫يف‬ ‫التس‬ ‫د‬ ‫لتك‬ ‫حىت‬ ‫لن‬‫ر‬‫املتكخ‬ ‫ند‬
(1)
: ‫منت‬‫ػم‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫الس‬ ‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫ا‬ ‫الم‬‫و‬‫ال‬ ‫بغية‬‫ػرهذ‬‫ل‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ػويف‬‫ط‬ ‫ل‬ :‫اآله‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ك‬‫هح‬ ‫يف‬ ‫اه‬‫ر‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ك‬‫اح‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػف‬‫ل‬‫ه‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫ػدوُت‬‫﵀‬‫ا‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫لغذ‬ ‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ػن‬‫ب‬‫ال‬ :
:‫منتم‬ ‫ذلك‬ ‫يف‬ ،‫م‬ ‫ا‬‫القروف‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫الس‬‫هذ‬ ‫احلسن‬ ‫﵀مد‬ :‫ية‬ ‫القرو‬ ‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫الم‬‫و‬‫ه‬‫املرسيذ‬ ‫بدالغٍت‬ ‫الدلن‬ ‫ؿ‬ ‫د.ام‬ :‫ػت‬‫س‬‫در‬ ‫من‬ ‫هم‬
:‫ػل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫يف‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫اه‬‫ر‬‫ال‬ ‫دؽ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػطس‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫م‬ :‫ػنتم‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫هل‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ث‬‫ا‬‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ه‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ات‬‫ػمن‬‫ػ‬‫ػ‬‫حم‬‫ػرب‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫وداب‬ ‫لخ‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬:‫ػل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ات‬‫يف‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ط‬‫ق‬ ‫ػيد‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ذ‬‫ػٍت‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػولر‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫الت‬‫ذ‬
‫مة‬ ‫القي‬ ‫د‬ ‫مة‬‫يف‬ ‫ذ‬‫القروف‬ ‫ظ،ؿ‬:‫بل‬ ‫ات‬‫يف‬ ‫يس‬ ‫ه‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫د.اب‬ ‫ذ‬‫الةملر‬ ‫موسيق‬.
(2)
:‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ث‬‫م‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ػروف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫د‬‫ػدةذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ب‬ ‫ز‬ :‫ػروف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ين‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫م‬‫ذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ل‬ :‫ػروف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫الن‬‫ذ‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫اململ‬ ‫ين‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ر‬ ‫ل‬ :‫ػروف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫ا‬‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫ب‬ ‫ز‬ :
‫ق،ينذ‬ ‫ػ‬‫ب‬‫ال‬‫ف‬ ‫ػ‬‫ي‬‫الب‬ ‫ػم‬ ‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬ ‫ا‬ ‫ػوقة‬‫ة‬‫امل‬ ‫ػد‬ ‫ا‬‫و‬‫الس‬‫ػيذ‬‫س‬‫املقد‬ ‫ػب‬‫ي‬‫النق‬ ‫ػن‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػَت‬‫س‬‫الس‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬‫مقد‬ ‫ػو‬ :‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫اإل‬ ‫ؿ‬ ‫ػ‬‫م‬‫ا‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ؿ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫مج‬‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫لا‬ :
:‫مث‬ ‫هذ‬ ‫السخ‬‫القروف‬ ‫وـ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫الرب‬‫اةيذ‬‫رر‬ ‫ل‬ :‫ا‬ ‫وـ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫الق‬‫إل‬‫ا‬‫لقروف‬.‫اثَت‬ ‫غَت‬ ...‫سيوطي‬ ‫ل‬ :

6. 1-‫البط‬‫ر‬‫م‬ ‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫دد‬ ‫مملرهة‬ ‫ايسية‬ ‫ذ‬ ‫غَت‬ ‫حسظ‬ ‫ضمسىت‬ ‫مل‬ ‫ملن‬ ‫ت‬ ‫ول‬ ‫سبع‬ ‫ه‬ ‫،ةذ‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫ٖتة‬ ‫الس‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫جوب‬
‫ال‬ ‫ه‬‫رب‬‫ال‬ ‫ه‬ ‫ال‬ ‫هتو‬ ‫الملددذ‬ ‫م‬ ‫ٔتملرهة‬.‫ل‬ ‫بسمل‬ ‫مة‬
2-‫ػر‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬ ‫طول‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫و‬ ‫ه‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ٖت‬ ‫الس‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مل‬‫ب‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫و‬ ‫ػ،ث‬‫ػ‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ٖت‬ ‫الس‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مل‬‫ب‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫س‬‫ل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ه‬‫ململر‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ي‬‫ال‬ ‫ج‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫االحت‬
. ‫ت‬ ‫لبط‬ ِّ‫دم‬ ‫لليلة‬ ‫ت‬ ‫صممل‬ ‫م‬ ‫ذ‬ ‫مملرهتت‬ ‫م‬ ‫املس‬ ‫صمب‬ ‫م‬ ‫ؿ‬ ‫ه‬ ‫ىم‬ ‫ه‬ ‫من‬ ‫،ة‬ ‫ال‬
3-‫ت‬ ‫ظمي‬ ‫ملن‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫ند‬ ‫لة‬ ‫اإلم‬ ‫بوجل‬ ‫متمل‬ ‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫اخر‬ ‫ه‬ ‫مملرهة‬‫ػإف‬‫ه‬ ‫ػة‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػة‬‫ل‬ ‫هن‬ ‫ػ‬ ‫ػة‬‫ي‬‫مبن‬ ‫ػة‬‫ل‬ ‫اإلم‬ ‫ػ‬ ‫منتمذ‬
.‫لة‬ ‫اإلم‬ ‫رمل‬ ‫ال‬ ‫مل‬ ‫لملترب‬ ‫مل‬ ‫اف‬ ‫ذ‬ ‫لتت‬ ‫ام‬ ‫لرمل‬ ‫ولة‬ ‫لملد‬ ‫ف‬ ‫ا‬(‫النةر‬ ‫يف‬ ‫رره‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫ر‬ ‫ح‬)
4-‫ػإف‬‫ه‬ ‫ػةذ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػر‬‫خ‬‫و‬ ‫ػة‬‫م‬ ‫ا‬‫ػم‬‫ب‬‫ق‬ ‫ػوف‬‫ك‬‫ال‬ ‫هف‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ل‬‫لو‬ ‫ػًتط‬‫ة‬‫ل‬ ‫من‬ ‫ند‬ ‫معذ‬ ‫ا‬ ‫ميم‬ ‫ة‬ ‫ب‬ ‫لتمل‬ ‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫اخر‬ ‫ه‬ ‫مملرهة‬
‫و‬ ‫هس‬‫ر‬ ‫مة‬ ‫ا‬‫د‬ ‫اذا‬ ‫رئ‬ ‫الق‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫هإ‬ ‫مجعذ‬ ‫ميم‬ ‫ت‬ ‫قب‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫لة‬(1)
.(‫ػة‬‫ل‬‫ا‬ ‫ر‬ ‫ػمل‬ ‫ا‬ ‫ههن‬ ‫ين‬ ‫الملم‬ ‫ملربه‬ ‫ا‬ ‫ذار‬ ‫ذ‬ ‫ش‬ ‫ا‬
‫م‬ ‫ر‬ ‫يف‬.)
5-‫النيب‬ ‫سنة‬ ‫ع‬‫الب‬‫ا‬‫ػل‬ ‫ه‬ ‫ػيب‬‫ن‬‫ال‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػسة‬‫ل‬ ‫يف‬ ‫مة‬ ‫س‬ ‫هـ‬ ‫حلدلث‬ ‫ذلكذ‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ام‬‫اآلهذ‬ ‫س‬ ‫رف‬ ‫الوقف‬ ‫يف‬
‫مل‬ ‫ملُت‬ ‫ا‬‫و‬ ‫ا‬‫ههنم‬ ‫لدؿ‬ ‫م‬ ‫من‬ ‫ولةذ‬ ‫ولة‬ ‫الل‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫ع‬ِّ‫ط‬‫لق‬ ‫ف‬ ‫ا‬.‫اآللة‬ ‫قدار‬
6-‫طيب‬ ‫ا‬ ‫لستطيع‬ ‫هكيف‬ ‫طبةذ‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫مة‬ ‫ال‬ ‫ولة‬ ‫لو‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫جب‬ ‫ه‬ ‫هقد‬ ‫مملةذ‬ ‫ا‬ ‫لوـ‬ ‫طبة‬ ‫ا‬ ‫لة‬ ‫ل‬ ‫ر‬ ‫تب‬ ‫ا‬
.‫ة‬ ‫م‬ ‫ا‬‫آللة‬ ‫الل‬ ‫ا‬‫ر‬‫بق‬ ‫التيقن‬ ‫ف‬ ‫د‬ ‫ذلك‬ ‫لطب‬ ‫هف‬
7-‫ق‬ ‫يف‬ ‫ه‬ ‫،ة‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫تذ‬ ‫اآلل‬ ‫من‬ َّ‫مملُت‬ ‫دد‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫يف‬ ‫بل‬ ‫ود‬ ‫املو‬ ‫ازجر‬ ‫وؿ‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫مل‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ج‬‫ضمت‬‫ـ‬ ‫ػ‬‫ي‬
‫نف‬ ‫امل‬ ‫بكاثر‬ ‫ال‬‫ه‬ ‫قد‬ ‫اثَتةذ‬‫داد‬ ‫از‬ ‫ذار‬ ‫يف‬ ‫دلث‬ ‫ازح‬ ‫النوـذ‬ ‫ند‬ ‫ه‬ ‫يمذ‬ ‫ال‬(2)
‫ػداين‬‫ل‬‫ا‬ ‫مر‬ ‫هبو‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬ ‫ذ‬(3)
‫ذ‬
)‫ف‬ ‫(البي‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫يف‬(4)
.
8-.‫ولة‬ ‫من‬ ‫بكقم‬ ‫لقع‬ ‫ال‬ ‫ز‬ ‫آ‬ ‫اإل‬ ‫اف‬ ‫هلم‬‫و‬‫ق‬(1)
(1)
:‫يف‬ ‫ػك‬‫ػ‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ػيم‬‫ػ‬ ‫الس‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ى‬ ‫ا‬‫ػر‬‫ػ‬‫ة‬‫المل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫ػوط‬‫ػ‬‫س‬‫املب‬:‫ين‬ ‫ػبت‬‫ػ‬‫ل‬‫از‬ ‫اف‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫م‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػُت‬‫ػ‬‫س‬‫احل‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ك‬‫ب‬ ‫ز‬ ‫ذ‬85-86‫ػدةذ‬‫ػ‬‫ج‬ ‫ػة‬‫ػ‬ ‫القب‬ ‫دار‬ ‫ذ‬
‫تذ‬ ‫بَت‬ ‫القروف‬ ‫وـ‬ ‫مؤسسة‬1408‫ػ‬-1988‫اميذ‬‫ح‬ ‫محرة‬ ‫سبيع‬ : ‫ٖتقي‬ ‫لثةذ‬ ‫الث‬ ‫الطبملة‬ ‫ـذ‬‫ف‬ ‫الثم‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬‫ب‬ ‫حممد‬ ‫ز‬‫ػُت‬‫س‬‫احل‬ ‫ن‬
:‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬309-313‫ػرذ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ػرذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫الن‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ل‬ ‫ػلسية‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫اجملمو‬ ‫ذ‬1415‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬-1995‫ػوة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ط‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ : ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
‫لقرذ‬ ‫حسُت‬ ‫همحد‬‫ين‬ ‫التت‬ ‫جل‬ ‫ين‬ ‫ازم‬ ‫حرز‬ ‫ح‬‫شر‬ ‫يف‬ ‫ين‬ ‫اململ‬ ‫انر‬:‫ػربه‬‫مل‬ ‫ا‬ ‫ػر‬‫م‬ ‫بن‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫ذ‬216-217‫ف‬ ‫ػؤ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ؼ‬ ‫ػ‬‫ق‬ ‫از‬ ‫ارة‬‫ز‬ ‫ذ‬
‫املغربذ‬ ‫اإلس،ميةذ‬1419‫ػ‬-1998.‫لده‬‫ر‬‫الي‬ ‫همحد‬ : ‫ٖتقي‬ ‫ـذ‬
(2)
:‫ص‬ ‫،ةذ‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫لملقد‬ ‫ب‬ ‫الملد‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫الرخ‬ ‫مل‬ ‫المل‬ ‫احلث‬ ‫لملدد‬ ‫ب‬ ‫تن‬ ‫اال‬ ‫الدالة‬ ‫ر‬ ‫اآلو‬ ‫ر‬ ‫ازخب‬ ‫يف‬ ‫ؿ‬ ‫از‬ ‫ب‬ ‫الب‬151.
(3)
‫ػرطيب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫مذ‬ ‫ػوال‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػوه‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫از‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػمليد‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ث‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػمليد‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ث‬ ‫ػ،ـذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫اإل‬ ‫ػيخ‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫اإل‬ ‫هظ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫حل‬‫ا‬ ‫ػداينذ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ب‬‫ه‬‫ػرئذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫امل‬
‫ػن‬‫م‬ ‫ػلذ‬‫ل‬ ‫رج‬ ‫ػل‬‫ق‬‫ر‬‫ط‬ ‫ػدلث‬‫حل‬ ‫ب‬ ‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫ػل‬‫ل‬ ‫ػلذ‬‫ب‬‫ا‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫طرقل‬ ‫يل‬ ‫ممل‬ ‫السسَت‬ ‫الل‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫مة‬ ‫از‬ ‫هحد‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫يفذ‬ ‫الت‬ ‫حب‬ ‫ل‬
:‫سنة‬ ‫الويف‬ ‫التسننذ‬ ‫احلسظ‬ ‫ا‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ه‬444.‫ػ‬(،‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫ال‬ ‫ػ،ـ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ه‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬:‫يب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ػدلن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػس‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫مش‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫اإل‬18/77‫ذ‬
‫بَت‬ ‫لةذ‬ ‫الرس‬ ‫مؤسسة‬‫فذ‬ ‫لبن‬ ‫ت‬1412‫ػ‬-1992‫ف‬ ‫ػر‬‫خ‬‫و‬ ‫ط‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ازر‬ ‫ػمليب‬‫ش‬ : ‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ػةذ‬‫ن‬‫م‬ ‫الث‬ ‫ػة‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬‫ذ‬‫ػدالرمحن‬‫ب‬ ‫ظذ‬ ‫ػ‬‫س‬‫احل‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ق‬‫طب‬
‫م‬ ‫الس‬ ‫هبو‬ ‫السيوطي‬ ‫بكر‬ ‫ه‬ ‫بن‬:1/428‫فذ‬ ‫تذلبن‬ ‫بَت‬ ‫ميةذ‬ ‫المل‬ ‫الكتب‬ ‫دار‬ ‫ذ‬1403‫از‬ ‫الطبملة‬ ‫ػذ‬.)
(4)
‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫وه‬ ‫ػد‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫الب‬:‫ػداين‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ب‬‫ه‬ ‫ذ‬21‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ط‬‫املخطو‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ا‬‫مر‬ ‫ذ‬‫ػملذ‬‫ػ‬‫ل‬‫الكو‬ ‫ذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫و‬‫الو‬ ‫اث‬‫ًت‬1414‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬-1994‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
.‫احلمد‬ ‫ره‬ ‫قد‬ ‫من‬ ‫د.غ‬ : ‫ٖتقي‬

7. 9-‫ال‬ ‫ة‬ ‫ال‬‫و‬‫م‬ ‫مث‬ ‫احة‬‫ًت‬‫ل،س‬ ‫َتةذ‬ ‫ق‬ ‫طملل‬ ‫مق‬ ‫ب‬ ‫هغ‬ ‫هإف‬ ‫الكرًنذ‬ ‫القروف‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫اليسَت‬،، ‫مت‬ ‫ا،م‬‫ف‬ ‫ا‬‫لو‬ ‫ةذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬-
‫طملل‬ ‫ملق‬ ‫مملرهة‬ ‫ف‬ ‫د‬-.‫مةقة‬ ‫وع‬ ‫الل‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫لك‬ ‫ذ‬
10-‫ػد‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػدار‬‫ػ‬‫ق‬‫امل‬ ‫ػفذ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ل‬‫ه‬ ‫ػرؼ‬‫ػ‬‫مل‬‫ل‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ل‬‫و‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫و‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ى‬‫ضمس‬ ‫ػظذ‬‫ػ‬‫س‬‫احل‬ ‫يف‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫غ‬‫ا‬‫ر‬‫ال‬ ‫ػإف‬‫ػ‬‫ه‬ ‫لذ‬ ‫ػتي‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػظ‬‫ػ‬‫س‬‫احل‬ ‫ػبط‬‫ػ‬‫حم‬
.‫حسىل‬ ‫يف‬ ‫لم‬ ‫هلن‬ ‫ا‬ ‫منلذ‬ ‫حسىل‬
11-‫امل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫هي‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ب‬‫ات‬‫ػيت‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػداف‬‫ػ‬ ‫الب‬ ‫ان‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫از‬ ‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫دة‬ ‫ػ‬‫س‬‫امل‬‫يف‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫خ‬‫ا‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ػر‬‫ى‬‫الن‬ ‫ػإف‬‫ػ‬‫ه‬ ‫ذ‬ ‫ػدظم‬‫ػ‬‫ق‬ ‫حف‬ ‫ػ‬
‫يف‬ ‫ػوطذ‬‫ػ‬‫ط‬‫املخ‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػوطن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػدد‬‫ػ‬‫رم‬ ‫هف‬ ‫ػتطيع‬‫ػ‬‫س‬ َّ‫مث‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ال‬ ‫الك‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫ػدد‬‫ػ‬ ‫هه‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػدلن‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػةل‬‫ػ‬‫ظم‬‫القد‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ي‬ ‫القرو‬ ‫ػوؽ‬‫ػ‬‫ق‬‫الر‬
.‫الل‬ ‫ول‬ ‫د‬ ‫يف‬ ‫لف‬ ‫امل‬ ‫لملتمد‬ ‫ذا‬ ‫م‬ ‫القدلرذ‬ ‫هقم‬ ‫لبذ‬ ‫الغ‬ ‫الملموـ‬(‫بةَت‬ ‫شيخن‬ ‫ند‬ ‫من‬)
‫ذار‬ ‫م‬ ‫دمم‬ ‫ا‬‫اتب‬‫هيل‬ ‫ا‬‫و‬‫هلس‬ ‫ف‬ ‫الس‬ ‫بل‬ ‫تم‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫هتو‬ ‫سب‬ ‫م‬ ‫ام‬‫مع‬ ‫ذ‬ ‫هيت‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫هشمية‬ ‫الكمن‬ ‫د‬ ‫ا‬‫و‬‫ه‬ ‫من‬
‫اليل‬ ‫ا‬‫و‬‫ج‬ ‫احت‬ ‫زهنم‬ ‫و‬ ‫همل‬ ‫هقد‬ ‫فذ‬ ‫الس‬ ‫هملم‬ ‫الرد‬ ‫ا‬ ‫ج‬‫ضمت‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫هشمية‬ ‫بملدـ‬ ‫لقوؿ‬ ‫من‬ ‫قوؿ‬ ‫هإف‬ ‫مث‬ ‫من‬ ‫منسردةذ‬
‫ػبقتمذ‬‫س‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫ػد‬َّ‫ي‬‫ق‬ ‫يل‬ ‫ػ‬ ‫ٖت‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫ػمل‬‫س‬‫ه‬ ‫تمذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫ا‬ ‫هتمذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬ ‫يف‬‫ا﵁‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫ا‬‫يف‬ ‫ػر‬‫ى‬‫الن‬ ‫ػم‬‫شم‬‫ه‬ ‫أ‬‫ػف‬‫ف‬َ‫خ‬ َ‫ػف‬ََ‫خ‬ ‫مث‬‫ا‬ ‫ػد‬‫مل‬‫ابت‬ ‫ذ‬
‫ػة‬‫ػ‬‫ي‬‫هشم‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫ػكك‬‫ػ‬‫ة‬‫ه‬ ‫اذ‬‫َت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ث‬‫ا‬‫ػر‬‫ػ‬‫م‬‫از‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ٕت‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػتم‬‫ػ‬ ‫بمل‬ ‫اذا‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ي‬‫هشم‬ ‫هه‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫م‬‫ٗتد‬ ‫ػيت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫مل‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ػك‬‫ػ‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ػع‬‫ػ‬‫م‬ ‫م‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ٕت‬ ‫مث‬ ‫ػلذ‬‫ػ‬‫ن‬
‫ػ‬‫ػ‬‫ه‬‫ر‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫مل‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ج‬‫هخر‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ق‬‫حق‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫سم‬‫ا‬ ‫ذ‬،‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫قط‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ت‬ ‫هج‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ٖت‬ ‫مل‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػ‬‫ػ‬ َّ‫ػإف‬‫ػ‬‫ه‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ي‬ ‫القرو‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫لس‬‫ر‬‫ػد‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫س‬‫ا‬‫ر‬‫د‬‫ػدر‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ا‬‫و‬
‫تذ‬ ‫وق‬ ‫ر‬ ‫اب‬‫مة‬ ‫ه‬ ‫هسند‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫حك‬ ‫مل‬ ‫َّبملُت‬‫ت‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫اسم‬ ‫سستمذ‬ ‫ه‬ ‫ند‬ ‫من‬ ‫ا‬‫و‬ ‫لبتد‬ ‫مل‬ ‫مث‬ ‫ا﵁ذ‬ ‫ة‬ ‫ٔترحم‬ ‫هملمر‬ ‫هتم‬ ‫ق‬ ‫ه‬
‫بلذ‬ ‫رح‬ ‫يف‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫و‬َّ ‫ق‬ ‫َّام‬‫خد‬ ‫لل‬ ‫ا﵁‬ ‫هتيك‬ ‫بلذ‬ ‫ا‬‫و‬‫ج‬ ‫من‬ ‫ب‬ ‫ّت‬ ‫البةر‬ ‫ضميط‬ ‫ال‬ ‫ْتر‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫هوجد‬ ‫القروفل‬ ‫وـ‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫و‬‫الملمق‬
‫ا﵁‬ ‫من‬ ‫مستمدلن‬.‫لد‬‫ر‬‫امل‬ ‫التوهي‬
(1)
:‫ط‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫الن‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػض‬‫ػ‬‫مل‬‫ب‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ق‬‫ػوجير‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػوؿ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬: : ،‫ػ‬‫ػ‬ ‫مخ‬ ‫ل‬90‫ذ‬‫ػر‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫وه‬ ‫ػد‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػوجير‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػرر‬‫ػ‬‫﵀‬‫ا‬‫يف‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ت‬‫امل‬ ‫ػوزة‬‫ػ‬‫ج‬‫هر‬ ‫ح‬‫ػر‬‫ػ‬‫ش‬( ‫ذ‬
: ‫موس‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫ي‬ ‫ازؽ‬‫ر‬‫بدال‬ ‫الملدد)ذ‬25‫ا‬ ‫رؼذ‬ ‫ػ‬‫مل‬‫امل‬ ‫ػة‬‫ب‬‫مكت‬ ‫ذ‬‫ضذ‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫ل‬1408‫ػ‬‫ػ‬-1988‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫ا‬ ‫ػ،ف‬ ‫ا‬ ‫ػد‬‫ش‬‫مر‬
‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬‫موس‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫ي‬ ‫ازؽ‬‫ر‬‫بدال‬ ‫ذ‬:30‫ػيدا‬‫ل‬ ‫لةذ‬‫ر‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ػة‬‫ب‬‫املكت‬ ‫ذ‬-‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ب‬1409‫ػ‬‫ػ‬-1989‫از‬ ‫ػة‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬‫ػة‬‫م‬‫مقد‬ ‫ذ‬
:‫ص‬ ‫ب‬ ‫الكت‬ ‫ا‬ ‫هل‬ ‫ملربه‬ ‫ا‬138. ‫بملد‬ ‫م‬

8. :‫لف‬‫ر‬‫التمل‬ ‫ؿ‬ ‫از‬ ‫املبلث‬
‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ب‬‫ل‬ ‫غ‬ ‫ػب‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػإف‬‫ه‬ ‫ذ‬ ‫ػن‬‫س‬‫ال‬ ‫ا‬ ‫ػ‬ ‫ػمية‬‫س‬‫ال‬ ‫ػي‬ ‫لك،ـ‬ ‫ب‬ ‫سكبده‬ ‫هيلذ‬ ‫االخت،ؼ‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫يف‬ ‫الدخوؿ‬ ‫قبم‬
‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫الق‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬‫ػودة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ج‬‫املو‬ ‫ػدد‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫ل‬ ‫ذ‬ َّ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫م‬ ‫يف‬ )‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫(و‬ )‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬َ ( ‫ػيت‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ا‬‫ػدخم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬
‫ػدا‬‫ػ‬‫ب‬‫يف‬ ‫لك‬(1)
(‫ا‬َّ‫ػر‬‫ػ‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ػوب‬‫ػ‬‫س‬‫املن‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ذافذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػيخن‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ػور‬‫ػ‬‫ث‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ب‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬)َّ‫هف‬ ‫اال‬ ‫ذ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػوه‬‫ػ‬‫ت‬‫ضم‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫مس‬‫ا‬
‫ػل‬‫ي‬‫مك‬ ‫ػل‬‫ه‬ ‫حر‬ ‫ػل‬‫ال‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ػروف‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػور‬‫س‬ ‫ػدد‬ ‫يف‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫"ا‬ :‫رة‬ ‫ػ‬‫ب‬ ‫ػخل‬‫س‬ ‫ػب‬ ‫هغ‬ ‫ػ،ؼ‬‫غ‬ ‫ػ‬ ‫ػد‬‫ج‬ ‫ػد‬‫ق‬‫ه‬ ‫ػمذ‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬ ‫مسردات‬
.‫النسخ‬ ‫بُت‬ ‫الكخَت‬ ‫بتقدًن‬ "‫يل‬ ‫مد‬
‫املخطوطة‬ ‫الكتب‬ ‫بقية‬ ‫هم‬َّ‫مس‬ ‫هقد‬ ‫اآله)ذ‬ ‫د‬ ‫م‬ ( ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫الةَت‬ ‫م‬ ‫لب‬ ‫غ‬ ‫هإهن‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫اآلف‬ ‫ا‬ ‫ة‬ ‫املطبو‬
‫ػ‬َّ‫مس‬ ‫ػدد)ذ‬‫مل‬‫ال‬ ‫هن‬ ‫مملرهة‬ ‫يف‬ ‫املدد‬ ‫(حسن‬ ‫ا‬ ‫بن‬ ‫ات‬‫و‬ ‫ملربهذ‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ات‬‫اسم‬ ‫القروف)ذ‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫(البي‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫الداين‬
‫ة‬ ‫ػمل‬‫ػ‬‫ش‬(2)
)‫ػدد‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػم‬‫ػ‬ ‫ه‬ ‫ػُت‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػ،ؼ‬‫ػ‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ش‬‫الر‬ ‫(ذات‬ :‫الل‬‫د‬‫ػي‬‫ػ‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫املو‬(3)
‫ار‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ػيت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫اجم‬‫ًت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫رس‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫س‬ ‫ل‬ ‫بع‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫امل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬ ‫ذ‬
‫ال‬ ‫ػُت‬‫ح‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ط‬‫مخطو‬ ‫ل‬ ‫ػُت‬‫س‬‫املستر‬ ‫اف‬ ‫ػم‬‫ب‬ ‫ػدد)ذ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػم‬ ( ‫ػميتل‬‫س‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫ػب‬ ‫ازغ‬ ‫ػر‬‫ث‬‫ازا‬ ‫ػد‬‫ذم‬ ‫ػمذ‬‫هل‬ ‫الًتجم‬ ‫من‬ ‫ت‬ ‫مؤلس‬ ‫همس‬
‫يف‬ ‫دة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ز‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ى‬ ‫ا‬ ‫تذ‬ ‫ل‬ ‫ػط‬‫ػ‬ ‫امل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬ ‫ج‬‫ػر‬‫ػ‬‫ٗت‬ ‫ال‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫لكن‬ ‫ػتمذ‬‫ػ‬‫س‬‫س‬ ‫ه‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ن‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػمية‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫طم‬ ‫بل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ك‬ ‫ل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ا‬‫و‬‫ن‬ ‫ف‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫صم‬
‫يف‬ ‫يم‬ ‫التس‬.‫اجع‬‫ر‬‫امل‬ ‫در‬ ‫امل‬ ‫مة‬ ‫ق‬
‫ػو‬‫ت‬‫امل‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫م‬‫اإل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬‫ػم‬‫س‬‫ا‬ ‫ػد‬‫آ‬‫هن‬ ‫اذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػ‬‫ن‬ ‫زم‬ ‫ا‬ ‫ػم‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬ ‫ػة‬‫ل‬ ‫ا‬ ‫ػب‬‫ت‬‫الك‬ ‫يف‬ ‫ػمية‬‫ػ‬‫س‬‫الت‬ ‫ػ‬ ‫ػتمرت‬‫س‬‫ا‬(4)
‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫(ٖتق‬
)‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫البي‬(5)
‫احلسيٍت‬ ‫د‬‫حمم‬ ‫المل،مة‬ ‫ب‬ ‫ات‬ ‫ذ‬(1)
َ ‫ػ‬‫ت‬‫ا‬ ‫ُت)ذ‬ ‫الثق‬ ‫مملآر‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫بي‬ ‫يف‬ ‫لن‬‫ر‬‫الدا‬ ‫دة‬ ‫(سمل‬
(1)
‫ػرئ‬‫ق‬‫م‬ ‫يفذ‬ ‫ػدالك‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػر‬‫م‬ ‫ػم‬‫س‬ ‫الق‬ ‫ػو‬‫ب‬‫ه‬‫اال‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ؼ‬ِّ‫ػر‬‫مل‬‫ل‬ ‫مل‬ ‫ػيذ‬‫س‬‫ر‬ ‫الس‬ ‫ػن‬‫س‬‫احل‬ ‫ه‬ ‫ػن‬ ‫ى‬ ‫ر‬ ‫اآلهذ‬ ‫ػد‬ ‫يف‬ ‫ػل‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػَت‬‫غ‬ ‫ػرؼ‬‫مل‬‫ل‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ل‬ ‫مل‬ ‫ذ‬
: ‫ا‬‫و‬‫ح‬ ‫الويف‬ ‫بلذ‬ ‫ات‬400.‫ػ‬(‫املؤلسُت‬ ‫مملآم‬:‫ػة‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ػ‬‫حم‬‫ر‬ ‫ػر‬‫م‬ ‫ػةذ‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫المل‬ ‫ػب‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػنسي‬ ‫م‬ ‫اجم‬‫ر‬‫ال‬ ‫ذ‬7/312‫اث‬‫ًت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ‬‫ي‬‫اح‬ ‫دار‬ ‫د.طذ‬ ‫ذ‬
.)‫ف‬ ‫لبن‬ ‫ت‬ ‫بَت‬ ‫ذ‬ ‫الملر‬
(2)
‫املو‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫همحد‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بدا﵁‬ ‫هبو‬‫ػودةذ‬ ‫ا‬ ‫ػة‬‫ل‬ ‫غ‬ ‫يف‬ ‫ػملر‬‫ش‬ ‫ػبذ‬‫ق‬ ‫و‬ ‫ػم‬‫ت‬‫ه‬ ‫ػرط‬‫س‬‫م‬ ‫ػ‬‫ا‬‫ذ‬ ‫ػع‬‫م‬ ‫ػ‬‫ق‬‫حمق‬ ‫ػ‬‫مقر‬ ‫ةذ‬ ‫ػمل‬‫ة‬‫ب‬ ‫ػتور‬‫ة‬‫امل‬ ‫يذ‬ ‫احلنب‬ ‫ي‬ ‫ل‬
:‫سنة‬ ‫الويف‬ ‫السبملة)ذ‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫(الةمملة‬ :‫ىم‬ ‫اتذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫هس‬‫ر‬656.‫ػ‬(‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫الك‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫الطب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬
:‫يب‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ث‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػدا﵁‬‫ب‬ ‫ز‬ ‫رذ‬ ‫ػ‬ ‫از‬2/671‫ال‬ ‫ػة‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ذ‬‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ب‬ ‫لةذ‬ ‫ػ‬‫س‬‫ر‬1404‫ػ‬‫ػ‬-1984‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
‫لنذ‬َ‫ػر‬‫ػ‬‫خ‬‫و‬ ‫اد‬‫و‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ب‬ : ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬ ‫النت‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬ ‫غ‬:‫ػرره‬‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ػَت‬‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫ذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫طب‬ ‫يف‬2/80‫ػةذ‬‫ػ‬‫ي‬‫م‬ ‫المل‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫دار‬ ‫ذ‬
‫تذ‬ ‫بَت‬1402‫ػ‬-1982.)‫وسر‬ ‫احسًت‬‫ر‬‫ب‬ .‫ج‬ : ‫ٖتقي‬ ‫ـذ‬
(3)
‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫مكت‬ ‫ػودة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ج‬‫املو‬ ‫ػلت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ه‬ ‫ػخ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػ،ث‬‫ػ‬‫ػ‬‫و‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ر‬ ‫ٔتق‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫حققت‬( :‫ػرقم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػوع‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫د‬ ‫ػمن‬‫ػ‬‫ػ‬‫حم‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػملودذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫اإل‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫م‬ ‫ج‬3961‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫/ؼ)ذ‬
/ :‫لسلة‬119/ : ‫ا‬ /126‫ذات‬ ‫ين‬ ‫ػ‬‫مل‬‫العم‬ ‫ػمد‬ ‫ال‬ ‫ػة‬‫ل‬‫دا‬ ( ‫ح‬‫الةر‬ ‫همسيمل‬ ‫شرحتت‬ ‫ٖتقيقت‬ ‫بملد‬ ‫املؤلفذ‬ ‫هلم‬ ‫ن‬ ‫لة‬‫و‬‫منق‬ ‫ي‬ ‫/ذ‬
‫ار‬‫املر‬ ‫لط،ب‬ ‫سنول‬ ‫رمة‬ ‫ام‬‫لطبع‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫قي‬ ‫لت‬ ‫طيب‬ ‫الة‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬ ‫ار‬‫مر‬ ‫يف‬ ‫لدرس‬ ‫و‬ )‫الرشد‬.
(4)
‫بط‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫حم‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫هي‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫آ‬‫ح‬ ‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫أ‬‫مل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ذ‬‫أ‬‫ػع‬‫ػ‬‫حم‬‫ا‬‫و‬‫مت‬ ‫ذ‬ ‫لملم‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػيب‬‫ػ‬‫ل‬‫ه‬ ‫ذ‬ ‫ملتو‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػتَت‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫فذ‬ ‫يم‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫س‬‫احل‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬
:‫ػنة‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػويف‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ػَتةذ‬‫ػ‬‫ث‬‫الك‬ ‫يف‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫الت‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ل‬ ‫هظذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ح‬1313‫بُت‬‫ر‬‫ػتمل‬‫ػ‬‫س‬‫امل‬ ‫ػرب‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫الن‬ ‫ؿ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ج‬‫الر‬ ‫ػتر‬‫ػ‬‫ش‬‫ز‬ ‫اجم‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬ ‫موس‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ :‫ػ،ـ‬‫ػ‬ ‫(از‬ .‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬
‫ػَت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫خ‬ ‫ػرقُتذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫املست‬:‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ا‬‫الرر‬ ‫ػدلن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬6/21‫لو‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫فذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫لب‬ ‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػُتذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬،‫م‬ ‫ل‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫دار‬ ‫ذ‬1980‫ػو‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫امل‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫اإل‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
:‫سره‬ ‫الد‬ ‫سمليد‬ ‫بن‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ .‫د‬ ‫اتذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جتود‬82‫ضذ‬ ‫ل‬‫ر‬‫ال‬ ‫الرشدذ‬ ‫مكتبة‬ ‫ذ‬1420‫ػ‬-1999) ‫از‬ ‫الطبملة‬ ‫ـذ‬
(5)
‫ف‬ ‫لط‬ :‫ب‬ ‫ات‬‫ن‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫هف‬ ‫ح‬ ‫لت‬ ‫ة‬‫ر‬ ‫ملق‬ ‫ب‬.!‫ا‬ ‫بن‬ ‫ات‬‫من‬ ‫مكخوذ‬ ‫ات‬‫ر‬ ‫اإلش‬ ‫ف‬ ‫لط‬ ‫قسط،ينذ‬ ‫ل‬ ‫ات‬‫ر‬ ‫اإلش‬

9. ‫ازؽ‬‫ر‬‫ػدال‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػيخ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫مو‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػي‬‫ػ‬(2)
‫ذ‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ت‬‫امل‬ ‫ػوزة‬‫ػ‬‫ج‬‫زر‬ ‫ح‬‫ػر‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ػو‬‫ػ‬ )‫ػر‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫وه‬ ‫ػد‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػوجير‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػرر‬‫ػ‬‫﵀‬‫(ا‬ :‫ؿ‬ ‫از‬
‫حمي‬ ‫الق‬ ‫ح‬‫بدالست‬ :‫الةيخ‬ ‫يدة‬ ‫لق‬ ‫ح‬‫شر‬ ‫و‬ )‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫مملرهة‬ ‫ا‬ ‫،ف‬ ‫ا‬ ‫(مرشد‬ :‫ين‬ ‫الث‬(3)
‫الل‬‫د‬‫ػي‬ ‫ق‬ َّ‫مس‬ ‫ه‬ ‫ال‬ ‫ذ‬
.)‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫احلس‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ر‬‫(الس‬ ‫الملدد‬ ‫يف‬
‫ه‬ ‫دمن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫لسمل‬،‫ػ‬ ‫املخ‬ ‫ػيخ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػدا‬ ‫ػم‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫الس‬ ‫ػم‬ ‫بمل‬ ‫ػل‬‫ب‬ ‫ات‬ ‫ػ‬‫مس‬ ‫ن‬َ‫م‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫لف‬(4)
‫ػ‬ ‫ػرحل‬‫ش‬ ‫ػ‬َّ‫مس‬ ‫ػد‬‫ق‬‫ه‬
‫طيب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬ ‫ل‬ ‫ػر‬‫ػ‬ ‫الر‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬‫ظ‬(5)
‫ػة‬‫ػ‬‫م‬‫منىو‬ ‫ح‬‫ػر‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػيذ‬‫ػ‬‫حم‬ ‫الق‬ ‫ح‬‫ػدالست‬‫ػ‬‫ب‬ :‫ػيخ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ )‫ػر‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫ه‬ ‫يف‬ ‫ػوجير‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػوؿ‬‫ػ‬‫ق‬‫(ال‬
)‫الم‬‫و‬‫الس‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫لم‬ ‫الس‬ ‫(املوجر‬ : ‫مس‬ ‫ب‬ ‫بكت‬ ‫فذ‬ ‫البي‬ ‫ٖتقي‬ ‫املتو‬(6)
.
‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ازغ‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫اآله"ذ‬ ‫د‬ "‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػميتل‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫بين‬ ‫درةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ي‬ ‫ق‬ "‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫الس‬ ‫ػم‬‫ػ‬ " ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػمية‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫الت‬ ‫هف‬ ‫ا‬ ‫ػا‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫زم‬ ‫ػدـ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫دم‬
.‫ازاثر‬
‫من‬ ‫جر‬ ‫الم‬‫و‬‫لس‬ ‫ه‬ ‫يل‬ ‫اآللةذ‬ ‫ام‬‫ليس‬ ‫اآللة)ذ‬ ‫وخر‬ ‫مة‬ ‫(ا‬ :‫ي‬ ‫الملددذ‬ ‫م‬ ‫الط،ح‬ ‫يف‬ ‫الم‬‫و‬‫الس‬ ‫هف‬
‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ا‬‫ذ‬ ‫ا‬ ‫ػك‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػُت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ح‬ ‫ػربه‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬ ‫ا‬ ‫لك‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ح‬َّ‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ا‬‫ػددذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػداين‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫ه‬ :‫ػرة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫الس‬ ‫اف‬‫و‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫صم‬ ‫تذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫هن‬ ‫ر‬
‫ػل‬‫ػ‬ ‫حم‬ ‫يف‬ ‫ػيك‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫بينت‬ ‫ه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ،ؼ‬‫ػ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ح‬‫لو‬ ‫ة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫الس‬ ‫ػف‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫بتمل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫قب‬ ‫ه‬ ‫مث‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػ‬‫ػ‬َّ‫ه‬‫ر‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػربه‬‫مل‬ ‫ا‬(7)
‫ػيت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ذ‬
‫ػم‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫الس‬ ‫يف‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬ ‫قش‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫ال‬ ‫ػيت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػي‬‫ػ‬ ‫اآله‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫ه‬ ‫يف‬ ‫ػف‬‫ػ‬َ‫ل‬َ‫الؤ‬(‫ػي‬‫ػ‬‫غ‬،‫الب‬ ‫ز‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫آ‬ ‫اإل‬)‫ػ‬‫ػ‬َ ‫ف‬‫ل‬َ‫ه‬ ‫ػمية‬‫ػ‬‫س‬‫الت‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ذ‬‫ػد‬‫ػ‬ " ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬
‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫هل‬ ‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػة‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػن‬‫ػ‬ ‫ػدث‬‫ػ‬‫ل‬‫الت‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ت‬‫ه‬ ‫اآله‬ ‫ػد‬‫ػ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬ ‫ةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫الس‬ ‫ػي‬‫ػ‬ ‫ػَتةذ‬‫ػ‬‫خ‬‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬ ‫الك‬ ‫ػن‬‫ػ‬ ‫ػدث‬‫ػ‬‫ل‬‫الت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫هن‬‫ز‬ ‫اآله"ذ‬
.‫هقط‬ ‫لتت‬ ‫هن‬ ‫ه‬ ‫اآللة‬ ‫بدالة‬ ‫ا‬ ‫ار‬ ‫ل‬ ‫هف‬ ‫ام‬ ‫لبية‬ ‫الغ‬ ‫ذ‬ ‫لتت‬ ‫هن‬ ‫اآللة‬ ‫بدالة‬ ‫ار‬ ‫ل‬ ‫حُت‬ ‫يف‬ ‫بدالك‬ ‫ابن‬ ‫سرد‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫وخر‬
(1)
:‫حلداد‬ ‫ب‬ ‫ؼ‬ ‫اململر‬ ‫احلسيٍتذ‬ ‫ف‬ ‫خ‬ ‫بن‬ ‫ي‬ ‫بن‬ ‫حممد‬1282-1357‫ػروفذ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫َّف‬‫ن‬‫ػ‬‫ل‬ ‫د‬ ‫ػ‬‫ه‬‫ه‬ ‫ػرهذ‬ ‫هز‬ ‫ػلذ‬‫ي‬‫هق‬ ‫مقرئ‬ ‫ػذ‬
.‫ر‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫ا‬‫ر‬‫اإلق‬ ‫شيخ‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫اثَتةذ‬‫الل‬ ‫مؤلس‬:‫ي‬ ‫ا‬‫رر‬ ‫ل‬ ‫،ـ‬ ‫(از‬6/304‫املتو‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬ ‫ذ‬:‫سره‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جتود‬94.)
(2)
:‫ػد‬‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫مو‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػي‬ ‫ازؽ‬‫ر‬‫ػدال‬‫ب‬1352‫ػة‬‫ػ‬ ‫طب‬ ‫ػة‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫ػًتؾ‬‫ش‬‫ا‬ ‫ػ،ميةذ‬‫ػ‬‫س‬‫اإل‬ ‫ػة‬‫مل‬‫م‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫س‬َّ‫در‬ ‫تذ‬ ‫ػ‬َّ‫ل‬‫ر‬‫ال‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػربى‬‫ك‬‫ال‬ ‫ػر‬‫ة‬‫لمل‬ ‫ب‬ ‫ه‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػذ‬‫ػ‬
.‫ٓتَت‬ ‫لل‬ ‫ا﵁‬ ‫ختم‬ ‫لنذ‬‫ر‬‫ل‬ ‫اململ‬ ‫من‬ ‫و‬ ‫املنورة)ذ‬ ‫املدلنة‬ ‫لف‬ ‫(م‬ ‫لفذ‬‫ر‬‫الة‬ ‫لف‬ ‫امل‬‫ػو‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫امل‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫(اإل‬‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػود‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ج‬
:‫سره‬ ‫د‬ ‫ل‬164)
(3)
:‫ػد‬‫ل‬ ‫ػيذ‬‫حم‬ ‫الق‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػدالغٍت‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ح‬‫ػدالست‬‫ب‬1325‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ػة‬‫ل‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ػع‬‫م‬ ‫ػةذ‬ ‫ي‬ ‫ج‬ ‫ت‬ ‫ػ‬‫س‬‫ل‬‫ؤ‬‫م‬ ‫ػَتةذ‬‫ب‬‫ا‬‫ػود‬‫ت‬‫ج‬ ‫ػل‬‫ل‬ ‫بطذ‬ ‫ػ‬‫حم‬ ‫ػ‬‫ق‬‫حم‬ ‫ػرئ‬‫ق‬‫م‬ ‫ػذ‬‫ػ‬
:‫سنة‬ ‫الويف‬ ‫اإلس،ميةذ‬ ‫مملة‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫س‬‫در‬ ‫طبيةذ‬ ‫الة‬ ‫ح‬‫شر‬ ‫يف‬ ‫ايف‬‫و‬‫ال‬ :‫اتبل‬‫هشتر‬ ‫من‬ ‫سةذ‬ ‫املخت‬ ‫القروف‬1403‫ػ‬.(‫ا‬ ‫ره‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫دا‬
‫املرلسي‬ ‫آمي‬ ‫السيد‬ ‫ح‬‫بدالست‬ :‫الةيخ‬ ‫رهذ‬ ‫الب‬ ‫ا،ـ‬‫ٕتولد‬:2/658‫ػةذ‬‫ي‬ ‫الث‬ ‫ػة‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ػورةذ‬‫ن‬‫امل‬ ‫ػة‬‫ن‬‫املدل‬ ‫طيبةذ‬ ‫مكتبة‬ ‫ذ‬-‫لخ‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ال‬ ‫ف‬ ‫ػد‬‫ب‬-‫ذ‬
:‫سره‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جتود‬ ‫املتو‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬161.)
(4)
:‫ػو‬‫رم‬ ‫ػد‬‫ل‬ ‫ذ‬ ،‫ػ‬ ‫املخ‬ ‫ف‬ ‫يم‬ ‫ػ‬‫س‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫اف‬‫و‬‫رحم‬1250‫ػذ‬‫ػ‬‫ػمذ‬‫س‬‫الر‬ ‫ػ‬‫م‬ ‫ذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ر‬ ‫ػ‬‫ب‬‫ا‬‫ػن‬‫م‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ا‬‫ػمذ‬‫ه‬ ‫ا﵀‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫همليذ‬ ‫ػ‬‫ش‬ ‫ػرهذ‬ ‫م‬
:‫ػنة‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػويف‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ذ‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مل‬‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ج‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ي‬ ‫ؿ‬َّ‫ػو‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػلذ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬‫مقد‬ ‫ػع‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ينذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫الملث‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫س‬‫الر‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ا‬‫و‬‫ق‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػلس‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬1311.‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬:‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ا‬‫رر‬ ‫ل‬ ‫ػ،ـ‬‫ػ‬ ‫(از‬
3/27:‫سره‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جتود‬ ‫املتو‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬ ‫ذ‬125)
(5)
‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ة‬‫ػَت‬‫ػ‬ِ‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫س‬ ‫الق‬‫ػة‬‫ػ‬ ‫قي‬ ‫ينذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫از‬ ‫ػرز‬‫ػ‬‫ح‬ :‫اليل‬‫د‬‫ػي‬‫ػ‬ ‫بق‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬‫الر‬ ‫رت‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػ،ـذ‬‫ػ‬ ‫از‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ح‬‫ه‬ ‫لرذ‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ػرئ‬‫ػ‬‫ق‬‫امل‬ ‫طيبذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫يٍت‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػدذ‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػف‬‫ػ‬ ‫خ‬ ‫ن‬
:‫ػنة‬‫س‬ ‫ػويف‬‫ال‬ ‫ػدلثذ‬‫حل‬‫ا‬ ‫ػل‬‫ق‬‫لس‬ ‫ب‬ ‫ػة‬‫ه‬‫ر‬‫ممل‬ ‫ػل‬‫ل‬ ‫حسىلذ‬ ‫من‬ ‫م‬ ‫مس‬ ‫ره‬ ‫البخ‬ ‫سخ‬ ‫لح‬ ‫ال‬ ‫مل‬ ‫ا‬‫لفذ‬ ‫امل‬ ‫رسم‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫دذ‬ ‫الق‬ ‫اب‬‫ر‬‫ال‬‫ه‬
590( .‫ػ‬‫ر‬ ‫الكب‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫مملرهة‬:‫يب‬ ‫ل‬2/573‫ذ‬‫لة‬ ‫النت‬ ‫لة‬ ‫غ‬:‫رره‬ ‫ا‬ ‫البن‬2/20)
. ‫تت‬ ‫طب‬ ‫ا﵁‬ ‫لسر‬ ‫نةرذ‬ ‫ل‬ ‫رة‬ ‫ج‬ ‫ي‬ ‫ة‬ ‫مطبو‬ ‫خمطوطة‬ ‫سخ‬ ‫املنىومة‬ ‫حققمل‬ ‫قد‬
(6)
:‫سره‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫جتود‬ ‫املتو‬ ‫ـ‬ ‫اإلم‬161.
((7
:‫ص‬ ‫ذ‬،‫الط،ح‬ ‫اآللة‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫املبلث‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ىر‬ ‫ا‬19.

10. ‫يف‬ ‫هجد‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫لسل‬‫ر‬‫لتمل‬ ‫لنسبة‬ ‫ب‬ ‫هم‬‫ػن‬‫م‬ ‫ػمذ‬ ‫المل‬ ‫ػل‬‫ل‬‫ضمتو‬ ‫ػ‬‫م‬ ‫ػتم‬ ‫بمل‬ ‫ؼ‬َّ‫ػر‬ ‫ػ‬‫سم‬‫ا‬ ‫ػمذ‬ ‫امل‬‫لسل‬‫ر‬‫لتمل‬ ‫ض‬َّ‫الملر‬ ‫من‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫از‬ ‫اتب‬
.‫ل‬ ‫ا‬‫الكرًن‬ ‫قروف‬ ‫ل‬ ‫تم‬ ‫بمل‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫مث‬ ‫السورة‬ ‫اآللة‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫لستم‬‫ر‬‫المل‬ ‫مثم‬
‫ػروف‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػور‬‫س‬ ‫دد‬ ‫ار‬ ‫ب‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫ابتده‬ ‫بم‬ ‫لسىةذ‬ ‫زه‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫هه‬ ‫ار‬ ‫ل‬ ‫مل‬ ‫يفذ‬ ‫بدالك‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫مر‬ ‫سم‬ ‫الق‬ ‫هكبو‬
‫ا‬ ‫ك‬(1)
‫ذ‬‫وزه‬ ‫ا‬ ‫ابن‬ ‫ا‬ ‫ا‬(2)
‫ػم‬‫س‬‫ر‬ ‫ػن‬ ‫ػي‬‫ش‬ ‫ار‬ ‫ب‬ ‫بل‬ ‫ات‬‫بده‬ ‫بم‬ ‫بلذ‬ ‫متمل‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫هه‬ ‫ه‬ ‫الملددذ‬ ‫م‬ ‫لمل‬ ‫لس‬‫ر‬‫المل‬ ‫ار‬ ‫ل‬ ‫مل‬
‫شرة‬ ‫مب‬ ‫ازحرؼ‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫الك‬ ‫دد‬ ‫مث‬ ‫القروفذ‬(3)
.
‫ػل‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ات‬‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫لن‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫المل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ال‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫مل‬‫ج‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ق‬‫ه‬ ‫ػداين‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ب‬‫ه‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫اإل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬(4)
‫ػة‬‫ػ‬‫م‬ ‫الك‬ ‫ة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫الس‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػورة‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػٌت‬‫ػ‬‫مل‬‫م‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫لب‬
‫ا‬ ‫ل‬ ‫مل‬ ‫احلرؼذ‬‫ملربه‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫مث‬ ‫ذ‬ ‫ممل‬ ‫ج‬ ‫لس‬‫ر‬‫المل‬ ‫ر‬(5)
.
‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ا‬‫الرر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ه‬(6)
‫ػيوطي‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬(7)
‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػك‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ذ‬ ،‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػمذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫ا‬‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ػف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ػيس‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫الس‬ ‫ػف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫المل‬ ‫اال‬ ‫ا‬‫ر‬‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ه‬
‫رضم‬ ‫ال‬ ‫ملربه‬ ‫ا‬(8)
.(‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫اال‬ ‫ا،ـ‬‫ار‬ ‫ل‬ ‫هف‬ ‫لنبغي‬)
‫ق‬ ‫ػ‬ ‫بتم‬ ‫هغ‬ ‫هقطذ‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫الس‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫غَت‬ ‫وـ‬ ‫المل‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫ار‬ ‫ب‬ ‫هتتم‬ ‫اليت‬ ‫الكتب‬ ‫ار‬ ‫ال‬ ‫مل‬‫ػتل‬‫ة‬‫ق‬ ‫من‬ ‫ػربه‬‫مل‬ ‫ا‬ ‫ػ،ـ‬‫ا‬‫وف‬
‫ممل‬ ‫ج‬ ‫لس‬‫ر‬‫المل‬ ‫هيل‬ ‫ار‬ ‫ال‬ ‫مل‬ ‫الداينذ‬ ‫لقوؿ‬(1)
.
(1)
‫القروف‬ ‫سور‬ ‫دد‬ ‫يف‬ ‫ب‬ ‫ات‬،‫هل‬ ‫حر‬ ‫الل‬ ‫ول‬ ‫الل‬ ‫م‬ ‫ا‬‫مل‬ ‫ػ‬ ‫ح‬ ‫يفذ‬ ‫بدالك‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫مر‬ ‫سم‬ ‫الق‬ ‫ه‬ ‫ـ‬ ‫لام‬ ‫اف]ذ‬‫و‬‫الملن‬ ‫يف‬ ‫ابَت‬‫[اخت،ؼ‬
ِ‫ػخل‬‫س‬ ‫ػح‬‫ل‬‫ه‬ ‫ػورةذ‬‫ن‬‫امل‬ ‫ػة‬‫ن‬‫املدل‬ ‫يف‬ ‫ػ،مية‬‫س‬‫اإل‬ ‫ػة‬‫مل‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫ػع‬‫ب‬‫ر‬‫ه‬ ‫ػدذ‬‫ت‬‫ه‬ ‫ػك‬ ‫امل‬ ‫ػة‬‫ب‬‫مكت‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫اونتُت‬ ‫منلذ‬ ‫سخ‬ ‫سمل‬-‫ػ‬‫ت‬‫ي‬ ‫ػمل‬‫س‬‫ق‬ ‫ػيت‬‫ل‬‫ا‬-
‫ازز‬ ‫ػن‬ ‫ػ،مية‬‫س‬‫اإل‬ ‫مملة‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ورة‬ ‫امل‬ ‫ي‬:‫ػرقم‬‫ب‬ ‫اـذ‬َ‫ػو‬َّ‫الة‬ ‫اؽ‬َ‫ر‬ ‫يف‬ ‫ػي‬ ‫لفذ‬‫ر‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػر‬71‫ـ‬ ‫ػ‬ ‫ػخمل‬‫س‬ ‫ذ‬1005‫ػ‬ ‫ػل‬‫ت‬‫حقق‬ ‫ػد‬‫ق‬ ‫ػذ‬‫ػ‬
.‫طبملل‬ ‫ا﵁‬ ‫لسر‬ ‫السملذ‬ ‫النسخ‬ ‫ك‬ ‫ال‬
(2)
‫التسسَت‬ ‫يف‬ ‫ـ‬ ‫ام‬ ‫سةذ‬ ‫املخت‬ ‫م‬ ‫المل‬ ‫هنوف‬ ‫يف‬ ‫َّف‬‫ن‬‫ل‬ ‫ظذ‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫حنب‬ ‫بغداده‬ ‫القرشيذ‬ ‫بدالرمحن‬ ‫بن‬ ‫ي‬ ‫بن‬ ‫بدالرمحن‬ ‫ج‬‫السر‬ ‫هبو‬ ‫الدلن‬ ‫ؿ‬ ‫مج‬
‫احلد‬ ‫القروف‬ ‫وـ‬:‫سنة‬ ‫الويف‬ ‫التسسَتذ‬ ‫م‬ ‫يف‬ ‫املسَت‬ ‫اد‬‫ز‬ :‫لل‬ ‫َّفذ‬‫ن‬ ‫م‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫و،ث‬ ‫من‬ ‫هاثر‬ ‫لل‬ ‫لثذ‬597.‫ػ‬
(‫ظ‬ ‫احلس‬ ‫ت‬ ‫طبق‬:‫سيوطي‬ ‫ل‬1/480‫ذ‬،‫النب‬ ‫،ـ‬ ‫ه‬ ‫سَت‬:‫يب‬ ‫ل‬21/365)
(3)
‫القروف‬ ‫وـ‬ ‫ب‬ ‫آ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫ازهن‬ ‫هنوف‬:‫وزه‬ ‫ا‬ ‫بن‬ ‫ي‬ ‫بن‬ ‫بدالرمحن‬ ‫ج‬‫السر‬ ‫ز‬ ‫ذ‬95‫اؽذ‬‫ر‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ػةذ‬‫ي‬‫اليم‬ ‫ػن‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػة‬‫ب‬‫مكت‬ ...1413‫ػة‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ػذ‬‫ػ‬
.‫الملبيده‬ ‫بدالرمحن‬ ‫د.رشيد‬ :‫اسة‬‫ر‬‫د‬ ‫ٖتقي‬ ‫يةذ‬ ‫الث‬
(4)
‫القروف‬ ‫وه‬ ‫د‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫البي‬:‫داين‬ ‫ل‬124-128.
(5)
:‫ص‬ ‫لفذ‬‫ر‬ ‫تمل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫خ‬ ‫هقد‬ ‫بلذ‬ ‫ات‬‫مقدمة‬ ‫من‬ ‫ين‬ ‫الث‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫ىر‬ ‫ا‬147. ‫بملد‬ ‫م‬
(6)
‫ػَت‬‫ػ‬‫ث‬‫ا‬‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫رؾ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫م‬ ‫مل‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػدلنذ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػدر‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػيذ‬‫ػ‬‫ة‬‫ا‬‫الرر‬ ‫در‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػدا﵁‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬‫رةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ل‬ ‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػروفذ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػدلث‬‫ػ‬‫ح‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ق‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ة‬
:‫ػل‬‫ػ‬‫ب‬‫ات‬‫ػتر‬‫ػ‬‫ش‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫منذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ث‬‫ال‬ ‫ػرف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫جت‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫م‬ ‫ـذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ا‬ ‫ػمذ‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ػب‬‫ػ‬ ‫ط‬ ‫يف‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ح‬‫ر‬ ‫همليذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ش‬‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫الرب‬:‫ػنة‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػويف‬‫ػ‬‫ال‬ ‫ػروفذ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫يف‬794.‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬
(‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ات‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ش‬:‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫احلنب‬ ‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫المل‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػداحلي‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػ،ح‬‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ز‬ ‫ػبذ‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ذ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫هخ‬ ‫يف‬6/335‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫اح‬ ‫دار‬ ‫ذ‬‫اث‬‫ًت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬
‫حمق‬ ‫مقدمة‬ ‫ورة)ذ‬ ‫(م‬ ‫فذ‬ ‫لبن‬ ‫تذ‬ ‫بَت‬ ‫ذ‬ ‫الملر‬‫ف‬ ‫الرب‬:‫ػي‬‫ة‬‫ا‬‫الرر‬ ‫ػدا﵁‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ ‫ػدلن‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػدر‬‫ب‬ ‫ػروفذ‬‫ق‬‫ال‬ ‫وـ‬ ‫يف‬1/5‫لةذ‬‫ر‬‫ػ‬ ‫المل‬ ‫ػة‬‫ب‬‫املكت‬ ‫ذ‬
‫تذ‬ ‫بَت‬ ‫ليداذ‬1391‫ػ‬-1972)‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫هبو‬ ‫حممد‬ : ‫ٖتقي‬ ‫يةذ‬ ‫الث‬ ‫الطبملة‬ ‫ـذ‬
(7)
‫ػدل‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ،ؿ‬‫ج‬ ‫ػيوطيذ‬‫س‬‫ال‬ ‫حممد‬ ‫بن‬ ‫بكر‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫بدالرمحن‬‫يف‬ ‫ػنن‬‫س‬‫مت‬ ‫َّفذ‬‫ن‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ػة‬ ‫م‬ ‫ػمل‬‫س‬ ‫رب‬ ‫ػ‬‫ق‬‫ل‬ ‫ػ‬‫م‬ ‫ػل‬‫ل‬ ‫ػبذ‬‫ل‬‫هد‬ ‫خ‬‫ػؤر‬‫م‬ ‫ػر‬ِّ‫مسس‬ ‫هظ‬ ‫ػ‬‫ح‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫م‬‫ا‬ ‫نذ‬
:‫سنة‬ ‫الويف‬ ‫احلدلثذ‬ ‫لتسسَت‬ ‫ب‬ ‫اشتتر‬ ‫دلدةذ‬ ‫هنوف‬ ‫ف‬َّ‫ل‬‫ه‬ ‫اثَتةذ‬‫وـ‬911.‫ػ‬(‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ات‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ش‬:‫د‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫المل‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ال‬8/51‫ذ‬
:‫ي‬ ‫ا‬‫رر‬ ‫ل‬ ‫،ـ‬ ‫از‬3/301)
(8)
‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫الرب‬:‫ػي‬‫ػ‬‫ة‬‫ا‬‫رر‬ ‫ل‬1/52‫ذ‬‫ػوـ‬‫ػ‬ ‫يف‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬‫إل‬‫ا‬‫ػروف‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬:‫هملي‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػيوطي‬‫ػ‬‫س‬‫ال‬ ‫ػدلن‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ،ؿ‬‫ػ‬‫ج‬ ‫ذ‬1/232‫ػطس‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ار‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ب‬‫مكت‬ ‫ذ‬
‫ضذ‬ ‫ل‬‫ر‬‫ال‬ ‫املكرمةذ‬ ‫مكة‬ ‫زذ‬ ‫الب‬1418‫ػ‬-1998.‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫اب‬ ‫بداملنملم‬ ‫ش‬ ‫هبو‬ :‫اؼ‬‫ر‬‫اش‬ ‫ٖتمل‬ ‫يةذ‬ ‫الث‬ ‫الطبملة‬ ‫ـذ‬

11. ‫هلن‬‫ر‬‫ج‬ ‫من‬ ‫مكوف‬ )‫اآله‬ ‫د‬ ( ‫ح‬ ‫ط‬ ‫م‬(2)
:‫لغة‬ ‫هلن‬‫ر‬ ‫ا‬ ‫من‬ ‫ام‬‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫ن‬‫ضمس‬ ‫لسل‬‫ر‬‫المل‬ ‫قبم‬ ‫ذ‬
:‫لغة‬ ‫الملد‬
:"‫د‬ "‫مة‬ ‫ا‬‫و‬ ‫لغة‬ ‫التسمية‬ ‫من‬ ‫ؿ‬ ‫از‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫هم‬
‫د‬‫مل‬َ‫ػ‬‫ل‬ َّ‫د‬ ‫ذ‬ِ‫الةي‬ ‫اح‬ :‫"الملد‬ :‫ا‬‫و‬‫ل‬ ‫هق‬" َ‫َّد‬‫د‬ ‫ذ‬،‫ة‬َّ‫د‬َ ‫دادا‬‫ف‬‫مل‬َ‫ػ‬‫ال‬ ،‫ا‬َّ‫د‬(3)
.
"‫الملدد‬ :‫االسم‬ ‫ذ‬َّ‫رد‬ :‫ب‬ ‫ب‬ ‫من‬ ‫ذ‬ ‫هح‬ َّ‫د‬ " :(4)
.
"...‫د‬ ‫اململد‬ ‫ٔتملٌت‬ :‫الملدد‬ ‫قتمذ‬ :‫ب‬ ‫ب‬ ‫من‬ ،‫ا‬‫د‬ ‫الل‬‫د‬‫د‬ " :(5)
.
:‫لغة‬ ‫اآللة‬
:‫لغة‬ ‫اآللة‬ ‫ولةذ‬ :‫مجع‬ ‫"اآله"هتي‬ ‫مة‬ ‫ا‬‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫هم‬
‫ي‬ِّ‫مس‬ :‫ؿ‬ ‫لق‬ ...‫المل،مة‬ :‫"اآللة‬ :‫هف‬ ‫رد‬"‫بل‬ ‫آ‬ :‫ا﵁‬ ‫ت‬ ‫ول‬ ‫القروفذ‬ ‫ؼ‬ ‫حر‬ ‫من‬ ‫ة‬ ‫مج‬ ‫زهن‬ ‫ولة‬ ‫اآللة‬ ‫مل‬(6)
.
:‫ا﵁‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ت‬‫ا‬‫ػن‬‫م‬ ‫ػة‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػٌت‬‫مل‬‫م‬ ‫تتمذ‬ ‫ػ‬‫م‬‫ّت‬ ‫هه‬ ‫ػآلتتمذ‬‫ب‬ ‫ػوـ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ج‬‫خر‬ ‫تذ‬ ‫ول‬ ‫أ‬‫ه‬َ‫ول‬ ‫وه‬ :‫مع‬ ‫ا‬ ‫المل،مةذ‬ :‫"اآللة‬ :
"‫ؼ‬ ‫حر‬ ‫ة‬ ‫مج‬(7)
.
‫مج‬ :‫هه‬ ‫بآلتتمذ‬ ‫القوـ‬ ‫ج‬‫خر‬ :‫ؿ‬ ‫لق‬ ...‫الملربة‬ :‫اآللة‬ ...‫المل،مة‬ :‫"اآللة‬ :‫ة‬ ‫مج‬ ‫ي‬ ‫القروفذ‬ ‫ت‬ ‫ول‬ ‫منل‬ ‫تتمذ‬
"‫ؼ‬ ‫احلر‬(8)
.)‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫د‬ ‫ؿ‬ ‫لق‬ ‫مل‬ (
(1)
:‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ى‬ ‫ا‬‫ػوف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫الس‬ ‫ت‬ ‫ػط،ح‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ؼ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫ا‬:‫وه‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الت‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ذ‬3/457‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫م‬ ‫المل‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫دار‬ ‫ذ‬1418‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬-1998‫ـذ‬
‫ػبح!ذ‬‫ػ‬‫س‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫س‬‫ح‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ :‫ػيل‬‫ػ‬‫ش‬‫ا‬‫و‬‫ح‬ ‫ػع‬‫ػ‬‫حم‬ ‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬‫ػوف‬‫ػ‬‫ن‬‫الس‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫مي‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ه‬ ‫ػن‬‫ػ‬ ‫ػوف‬‫ػ‬‫ن‬‫الى‬ ‫ػف‬‫ػ‬‫ة‬‫ا‬‫جي‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ْت‬ ‫ػتَت‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػدا﵁‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػطس‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ذ‬
:‫يسة‬ ‫خ‬2/1293‫ذ‬ ‫ػ‬‫ل‬ ‫لتقت‬ ‫ل‬ ‫ػدلن‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػرؼ‬‫ش‬ ‫ػد‬‫م‬‫حم‬ :‫ػل‬‫ب‬ ‫ػٍت‬ ‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ب‬ ‫ذ‬ ‫ػر‬‫مل‬‫ال‬ ‫اث‬‫ًت‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫احي‬ ‫دار‬ ‫ذ‬‫ػوـ‬ ‫المل‬ ‫ػد‬‫ّت‬‫ه‬:‫ف‬ ‫ػ‬‫خ‬ ‫ػن‬‫س‬‫ح‬ ‫ػدل‬‫ل‬ ‫ػيد‬‫س‬‫ال‬ ‫ذ‬
2/414‫ميةذبَت‬ ‫المل‬ ‫الكتب‬ ‫دار‬ ‫ذ‬‫تذ‬1420‫ػ‬-1999.‫الدلن‬ ‫مشس‬ ‫همحد‬ :‫اشيل‬‫و‬‫ح‬ ‫حمع‬ ‫ذ‬ ‫از‬ ‫الطبملة‬ ‫ـذ‬
(2)
.‫ي‬ ‫هل‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ا‬‫ز‬ ‫ْترؼ‬ ‫متوسطة‬ ‫الكوف‬ ‫هف‬ ‫بُت‬ ‫ؽ‬َّ‫سر‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫متوسطةذ‬ ‫ر‬ ‫تب‬ ‫ب‬ ‫هلف‬ ‫اهلمرة‬ ‫رمسمل‬
(3)
‫ػرب‬‫ػ‬‫مل‬‫ال‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫ل‬‫ػددذ‬‫ػ‬ :‫دة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػور‬‫ػ‬‫ى‬‫من‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬‫ا‬ ‫ػي‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ـ‬‫ػر‬‫ػ‬‫ك‬‫م‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ػم‬‫ػ‬ ‫الس‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ب‬‫ه‬ ‫ػدلن‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ؿ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫مج‬ ‫ذ‬5/2832‫ػ‬‫ػ‬‫مل‬‫امل‬ ‫دار‬ ‫ذ‬‫ػرذ‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫رةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫رؼذ‬
. ‫ذ‬ ‫الة‬ ‫حممد‬ ‫شم‬ ‫ا﵁ذ‬ ‫حسب‬ ‫همحد‬ ‫حممد‬ ‫الكبَتذ‬ ‫ي‬ ‫بدا﵁‬ : ‫ٖتقي‬
(4)
‫ح‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫خمت‬:‫ػدد‬ :‫دة‬ ‫ػ‬‫م‬ :‫ازه‬‫ر‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫در‬ ‫ػدالق‬‫ب‬ ‫بن‬ ‫بكر‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫حممد‬ ‫ذ‬367‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ب‬ ‫حذ‬ ‫ػ‬ ‫ال‬ ‫ض‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ر‬ ‫فذ‬ ‫ػ‬‫ن‬‫لب‬ ‫ػة‬‫ب‬‫مكت‬ ‫ذ‬1989:‫اج‬‫ر‬‫ػ‬‫خ‬‫ا‬ ‫ـذ‬
.‫ف‬ ‫لبن‬ ‫مكتبة‬ ‫يف‬ ‫جم‬ ‫اململ‬ ‫رة‬ ‫دا‬
(5)
‫يف‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ن‬‫امل‬ ‫ح‬‫ػب‬‫ػ‬ ‫امل‬:‫ػدد‬‫ػ‬ :‫دة‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػوميذ‬‫ػ‬‫ي‬‫الس‬ ‫ػره‬‫ػ‬‫ق‬‫امل‬ ‫ػي‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫م‬‫حم‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػيذ‬‫ػ‬‫مل‬‫اه‬‫ر‬ ‫ل‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ب‬‫الك‬ ‫ح‬‫ػر‬‫ػ‬‫ة‬‫ال‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫غ‬2/43‫ػيب‬‫ػ‬ ‫احل‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ال‬ ‫ػطس‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ذ‬
. ‫السق‬ ‫طس‬ ‫م‬ :‫ازمَتلة‬ ‫الطبملة‬ ‫لللل‬ ‫رذ‬ ‫م‬ ‫رةذ‬ ‫الق‬ ‫ذ‬ ‫الد‬ ‫ه‬
(6)
‫الملرب‬ ‫ف‬ ‫لس‬: ‫هل‬ :‫دة‬ ‫م‬ ‫منىورذ‬ ‫البن‬1/185.
(7)
‫ح‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫خمت‬: ‫هل‬ ‫دةذ‬ ‫م‬ ‫ازهذ‬‫ر‬‫ال‬ ‫بكر‬ ‫ز‬32.
(8)
‫ػوـ‬ ‫الك‬ ‫من‬ ‫الملرب‬ ‫ا،ـ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫وـ‬ ‫المل‬ ‫مشس‬: ‫ػ‬‫ل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ػن‬‫م‬ ‫ػة‬‫ل‬‫املبد‬ ‫ػف‬‫ل‬‫از‬ ‫ػرة‬‫م‬‫اهل‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ب‬ ‫ػر‬‫خ‬‫و‬ ‫ػَتهذ‬‫م‬‫احل‬ ‫ػمليد‬‫س‬ ‫ػن‬‫ب‬ ‫اف‬‫و‬‫ػ‬‫ة‬ ‫ذ‬1/380‫دار‬ ‫ذ‬
‫ذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ة‬‫دم‬ ‫ػرذ‬‫ػ‬‫ك‬‫الس‬ ‫دار‬ ‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػرذ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫اململ‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ك‬‫الس‬1420‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬-1999‫ين‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫ر‬‫اإل‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ت‬‫مط‬ ‫ػره‬‫ػ‬‫م‬‫المل‬ ‫ػُت‬‫ػ‬‫س‬‫ح‬ .‫ا.د‬ : ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
‫بدا﵁‬ ‫حممد‬ ‫لوسف‬ .‫ا.د‬.

12. [ :،‫ف‬ ‫ػ‬‫مل‬‫م‬ ‫ػة‬‫و‬،‫و‬ ‫ػ‬‫ك‬ ‫اد‬‫ر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػ‬ ‫الط‬ ‫ػةذ‬‫ل‬‫و‬ ‫هف‬ ‫ػ‬‫ن‬‫ل‬ ‫ػح‬ ‫لت‬ ‫ػوه‬‫غ‬ ‫ال‬ ‫ػ‬‫ت‬‫لس‬‫ر‬‫المل‬ ‫ػن‬‫م‬1[ ‫ػمذ‬‫ل‬‫از‬ ‫ػي‬ ‫ػةذ‬‫م‬،‫المل‬ ]2‫ػة‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ا‬ ]
[3‫ػي‬ ‫ػورةذ‬‫س‬‫ال‬ ‫ت‬ ‫ول‬ ‫بُت‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫،مة‬ ‫آللة‬ ‫ه‬ ‫القروفذ‬ ‫ت‬ ‫ول‬ ‫منطبقة‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫الملآيبذ‬ ‫الةي‬ ]‫ؼذ‬ ‫ػر‬‫ح‬ ‫ػة‬ ‫مج‬
. ‫هل‬ ‫لسل‬‫ر‬‫المل‬ ‫ند‬ ‫نفذ‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ا،ـ‬‫لد‬‫ر‬‫م‬ ‫سيك‬ ‫ذ‬ ‫ىمت‬ ‫يف‬ ‫أ‬‫ب‬َ‫آ‬َ ‫ي‬
: ‫الط،ح‬ ‫اآللة‬
‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫از‬ ‫ؿ‬ ‫هق‬ : ‫الط،ح‬ ‫اآللة‬ ‫لف‬‫ر‬‫المل‬ ‫هم‬(1)
‫ذ‬ ‫ػ‬‫ن‬‫ممل‬ ‫ع‬‫قط‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫قط‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫مت‬ ‫ا،ـ‬:‫القروف‬ ‫من‬ ‫اآللة‬ ‫"مملٌت‬ :
"، ‫ه‬ ، ‫ه‬(2)
‫ا‬ ‫ذ‬-‫م‬ ‫ه‬ ‫ا﵁‬-‫غولةذ‬ ‫ال‬ ‫الم‬‫و‬‫الس‬ ‫لنطب‬.‫مم‬ ‫ا‬ ‫ـ‬ ‫٘ت‬ ‫و‬
"‫منل‬ ‫سة‬ ‫ط‬ ‫القروف‬ ‫من‬ ‫ة‬ ‫مج‬ ‫زهن‬ :‫ولة‬ ‫يمل‬ِّ‫مس‬ ‫قيم‬ " :‫الداين‬ ‫ؿ‬ ‫ق‬(3)
‫ـ‬ ‫ػ‬‫ت‬‫ال‬ ‫ػ،ـ‬‫ك‬‫ال‬ ‫هتي‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫الس‬ ‫هم‬ " :‫ؿ‬ ‫ق‬ ‫مث‬ ‫ذ‬
َّ‫ػن‬‫ػ‬‫ك‬‫ل‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬‫و‬‫الس‬ ‫لك‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ا‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫و‬ ‫هس‬‫ر‬ ‫ػوف‬‫ػ‬‫ك‬‫ل‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ـ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ال‬ ‫ػ،ـ‬‫ػ‬‫ك‬‫ال‬ ‫ذ‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مل‬‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫دم‬ ‫ػم‬‫ػ‬ ‫املنس‬" ‫ػ‬‫ػ‬ ‫غَت‬ ‫وه‬ ‫س‬ ‫رف‬(4)
‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫لنط‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫م‬،‫ا‬ ‫ذ‬
.‫هاثر‬ ‫غولة‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫الس‬
"‫ػورة‬‫س‬ ‫يف‬ ‫ج‬‫ػدر‬‫ن‬‫م‬ ‫ػعذ‬‫ط‬‫مق‬ ‫ػده‬‫ب‬‫م‬ ‫ذ‬ ‫ذ‬،‫ا‬‫ر‬‫القدل‬ ‫لو‬ ‫مجم‬ ‫من‬ ‫اب‬‫مر‬ ‫"قروف‬ :‫ملربه‬ ‫ا‬ ‫ؿ‬ ‫ق‬(5)
:‫ة‬ ‫ػ‬‫ل‬ ‫الس‬ ‫ػد‬‫ح‬ " :‫ؿ‬ ‫ػ‬‫ق‬ ‫مث‬ .
"‫ػة‬‫ػ‬‫ل‬‫اآل‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫خ‬‫و‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬ ‫ا‬(6)
‫ػيبولل‬‫ػ‬‫س‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ي‬‫٘تث‬ ‫يف‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ػم‬‫ػ‬‫ي‬‫دل‬ ‫ال‬ ‫ػل‬‫ػ‬ ‫بك‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫خ‬‫و‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫م‬ ‫ا‬:‫ؿ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ق‬ ‫ػل‬‫ػ‬ ‫ز‬ ‫ػداينذ‬‫ػ‬‫ل‬‫ا‬ ‫ػ،ـ‬‫ػ‬‫ا‬ ‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػل‬‫ػ‬َّ‫ب‬ ‫مث‬ ‫ذ‬(7)
‫ـ‬‫ـ‬‫ـ‬‫ب‬
﴿﴾(8)
﴿‫و‬﴾(9)
‫غولة‬ ‫ال‬ ‫الم‬‫و‬‫الس‬ ‫لد‬‫ر‬‫ل‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫ذ‬(10)
.
(1)
‫ب‬ ‫ات‬‫لل‬ ‫اتذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫مل‬ ‫بدا﵁ذ‬ ‫هبو‬ ‫مرذ‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫همحد‬‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫ح‬ ‫اإلل‬‫ػروفذ‬‫ق‬‫ال‬ ‫ػوـ‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫ػ‬‫ق‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫ػُت‬‫ن‬‫املتسن‬ ‫بور‬ ‫ػ‬‫س‬‫ي‬ ‫ػ‬‫م‬ ‫ػد‬‫ح‬‫ه‬ ‫ذ‬
.‫تآرة‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫م‬ ‫مس‬ ‫ا‬ ‫بملد‬ ‫الويف‬(‫لة‬ ‫النت‬ ‫لة‬ ‫غ‬:‫رره‬ ‫ا‬ ‫البن‬1/93‫ذ‬‫ػد‬‫مح‬‫ه‬ ‫لنذ‬‫ر‬‫ػتو‬‫ة‬‫امل‬ ‫اة‬ ‫ػر‬‫ل‬‫ا‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫بر‬ ‫هُت‬ ‫اململر‬ ‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬
‫ػن‬‫ب‬‫ا‬‫ر‬‫ػد‬‫ػ‬ ‫ز‬ ‫ب‬ ‫ؼ‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫مل‬‫امل‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫م‬ ‫ه‬:13‫فذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫لب‬ ‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ب‬ ‫لةذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫س‬‫الر‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫س‬‫مؤس‬ ‫ذ‬1407‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬-1986‫ػيف‬‫ػ‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫مح‬‫د.ه‬ : ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ػةذ‬‫ػ‬‫ث‬‫ل‬ ‫الث‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫ـذ‬
‫ب‬ ‫ات‬‫اب‬‫و‬‫هب‬ ‫هحد‬ ‫ا‬ [ . ‫ن‬ ‫ا‬‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫ح‬ ‫اإلل‬]، ‫منس‬ ‫ةر‬ ‫ذ‬ ‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫لأل‬ ‫ذ‬)
(2)
‫ات‬ ‫ا‬‫ر‬‫الق‬ ‫يف‬ ‫ح‬ ‫اإلل‬‫ز‬‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫ز‬ ‫ب‬ ‫ؼ‬ ‫اململر‬ ‫مر‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫محد‬/ :36‫خمط‬ ‫/ذ‬‫ت‬ ‫ػ‬‫ل‬‫ه‬ ‫ػورةذ‬‫ن‬‫امل‬ ‫ػة‬‫ن‬‫املدل‬ ‫يف‬ ‫اإلس،مية‬ ‫مملة‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ور‬ ‫م‬ ‫وطذ‬
( :‫برقم‬ ‫بوؿ‬ ‫است‬ ‫يف‬ ‫ت‬ ‫هل‬1350.)
(3)
‫ف‬ ‫البي‬:‫داين‬ ‫ل‬125.
(4)
: ‫ب‬ ‫الس‬ ‫در‬ ‫امل‬126.
(5)
‫الملدد‬ ‫هن‬ ‫مملرهة‬ ‫يف‬ ‫املدد‬:‫ص‬ ‫ا)ذ‬ ‫بن‬ ‫(ات‬ ‫املقدمةذ‬ ‫من‬ ‫ؿ‬ ‫از‬ ‫م‬ ‫الس‬ ‫آملربهذ‬ ‫ل‬141. ‫بملد‬ ‫م‬
(6)
. ‫ب‬ ‫الس‬ ‫در‬ ‫امل‬
(7)
‫مر‬‫ع‬‫هرب‬ ‫امحد‬ ‫بن‬ ‫يم‬ ‫ا‬ ‫للب‬ ‫مث‬ ‫السقلذ‬ ‫ر‬ ‫اآلو‬ ‫ب‬ ‫لط‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫رة‬ ‫الب‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫من‬ ‫النلوهذ‬ ‫بسيبولل‬ ‫ؼ‬ ‫اململر‬ ‫بةرذ‬ ‫هبو‬ ‫قنرب‬ ‫بن‬ ‫ف‬ ‫ثم‬ ‫بن‬
:‫ػويف‬‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬ ‫بذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫الك‬ ‫ػل‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬ ‫ذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫م‬ ‫ام‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫المل‬ ‫ػيخ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ش‬ ‫ػوذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ل‬‫الن‬ ‫يف‬ ‫ع‬‫ػرب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ه‬180:‫ػداده‬‫ػ‬‫ػ‬‫غ‬‫الب‬ ‫ػب‬‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ط‬ ‫ا‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ػ‬‫ك‬‫ب‬ ‫ػو‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬‫ه‬ ‫ػي‬‫ػ‬‫ػ‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػد‬‫ػ‬‫ػ‬‫مح‬‫ه‬ ‫ػدادذ‬‫ػ‬‫ػ‬‫غ‬‫ب‬ ‫لخ‬‫ر‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ال‬( .‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬‫ػ‬
12/195‫تذ‬ ‫بَت‬ ‫ميةذ‬ ‫المل‬ ‫الكتب‬ ‫دار‬ ‫ذ‬،‫النب‬ ‫،ـ‬ ‫ه‬ ‫سَت‬:‫يب‬ ‫ل‬8/351.)
(8)
:‫ود‬105.‫ا﵁‬ ‫لكت‬ ‫لوـ‬ :‫اململٌت‬ ‫ـ‬ ‫٘ت‬ ‫هف‬ ‫ر‬ ‫تب‬ ‫ب‬ ‫لغولة‬ ‫ة‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ذ‬
(9)
:‫الكتف‬64.
(10)
:‫ػر‬‫ػ‬‫ى‬ ‫ا‬‫ػيبولل‬‫ػ‬‫س‬ ‫ب‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ت‬‫ا‬:‫ػرب‬‫ػ‬‫ن‬‫ق‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ف‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫م‬‫ث‬ ‫ػن‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫م‬ ‫ػر‬‫ػ‬‫ة‬‫ب‬ ‫ز‬ ‫ذ‬4/185‫ػ،ـ‬‫ػ‬‫س‬‫بدال‬ : ‫ػ‬‫ػ‬‫ي‬‫ٖتق‬ ‫ذ‬ ‫از‬ ‫ػة‬‫ػ‬‫مل‬‫الطب‬ ‫فذ‬ ‫ػ‬‫ػ‬‫ن‬‫لب‬ ‫تذ‬ ‫ػَت‬‫ػ‬‫ب‬ ‫ػمذ‬‫ػ‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫دار‬ ‫ذ‬
‫يف‬ ‫فل‬ ‫ر‬ ‫حممد‬.‫ؿ‬ ‫از‬ ‫ؿ‬ ‫املث‬ ‫ار‬ ‫ل‬ ‫مل‬ ‫االلط،حيةذ‬ ‫ليسمل‬ ‫غولةذ‬ ‫ال‬ ‫الم‬‫و‬‫الس‬ ‫لملٍت‬ ‫و‬ ‫المذ‬‫و‬‫ه‬ ‫ت‬ ‫اآلل‬ ‫الوقوؼ‬ ‫السميتل‬