![16
Εἰς τὰ ὅσα σωστὰ ἐλέχθησαν, ἀνάγκη νὰ προστεθῇ μιὰ περισσότερον οὐσιαστική, ἐνδελεχὴς
ἀνασκευὴ καὶ βεβαίως ἐξήγησι τῶν γερμανικῶν ἀνοησιῶν μὲ τὴν ἐπιβαλλομένη πάντοτε σοβαρότητα τοῦ
θέματος ἐξ αἰτίας τῶν σημερινῶν ὁμαλῶν διακρατικῶν μας σχέσεων μὲ τὴν Ὁμοσπονδιακὴ Δημοκρατία τῆς
Γερμανίας, ἡ ὁποία μάλιστα ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τοὺς πρωτεύοντες ἑταίρους μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωσι καὶ
τὴν Εὐρωζώνη. Καὶ ἡ μὲν ἀνασκευὴ αὐτὴ ἀναγκαίως θὰ περιλάβῃ καὶ ὡρισμένα ἀναμφισβήτητα στοιχεῖα
τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος, διότι μόνον μὲ αὐτὰ θὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἐξηγηθοῦν στὴν ἐντέλεια οἱ ψυχικοὶ
συντελεσταὶ τῆς ἐναντίον τῆς Πατρίδος μας καταφορᾶς καὶ νὰ ἀποστομωθοῦν ἀποτελεσματικὰ οἱ
γερμανικὲς ὕβρεις. Ἄλλωστε, ὅπως στὸ φυτικὸ βασίλειο οἱ ρίζες καθορίζουν τὴν βιωσιμότητα, εὐρωστία
καὶ ποιότητα φυτῶν καὶ δένδρων, ἢ στὸ ζωϊκὸ βασίλειο οἱ πρόγονοι προοιωνίζουν τὴν ποιότητα καὶ ἐξέλιξι
τοῦ εἴδους, ἔτσι καὶ στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες ἡ γνῶσις τοῦ παρελθόντος εἶναι, γιὰ κάθε σκεπτόμενο,
νουνεχῆ, ὑπεύθυνο πολίτην καὶ ἰσοσθενῶς ἐθνικὴν κοινότητα, ἀπαραίτητη, διότι εἶναι γνῶσις τοῦ παρόν-
τος, ἀφοῦ τὸ παρελθὸν ἀποτελεῖ τὸ σπέρμα καὶ τὶς ἀπαρχές του. Ἡ δὲ ἐξήγησις τῶν ὕβρεων καὶ τὰ αἴτια
αὐτῶν θὰ ἀναζητηθῇ ἐπὶ τῆς διεθνοῦς σκηνῆς, εἰς τὸ πλαίσιον ὄχι μόνον διακρατικῶν ἀντιθέσεων, ἀλλὰ καὶ
παγκοσμίων ζυμώσεων καὶ ἐνεργημάτων ἐπιζητουμένης νέας συγκροτήσεως τῆς διεθνοῦς κοινωνίας.
1.- Συμπεριφορὰ τῶν Γερμανῶν ἔναντι τῆς Ἑλλάδος.
Καὶ κατὰ πρῶτον ἂς περιορισθοῦμε στὴν συμπεριφορὰ τῆς Γερμανίας μετὰ τὴν ἑνοποίησί της
(1866-1871) ἔναντι τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ γενικώτερον. Σταχυολογῶ συγκεκριμένα
ἀναμφισβήτητα ἱστορικὰ συμβάντα :
(α) Ἤδη τὸ φθινόπωρον τοῦ 1898 μὲ ἐπίσκεψι τοῦ Γερμανοῦ Αὐτοκράτορος Γουλιέλμου
Β΄ στὴν τότε ὑπὸ Ὀθωμανικὴ κυριαρχία Δαμασκὸ καὶ ἐπίσημη δήλωσί του, ὅτι εἶναι ὁ παντοτεινὸς φίλος
τοῦ Σουλτάνου καὶ τῶν ἀνὰ τὸν κόσμο τριακοσίων ἑκατομμυρίων Μωαμεθανῶν, ἐγκαινιάσθηκε ἡ ὑπὲρ τῆς
ἀκεραιότητος τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας πολιτικὴ τῆς Γερμανίας.
Μὲ οἰκονομικὰ βεβαίως ἀνταλλάγματα, συγκεκριμένως τὴν παραχώρησιν ἀπὸ τὴν
ὀθωμανικὴ κυβέρνησι σὲ γερμανικὴ ἑταιρεία τοῦ δικαιώματος ἐπεκτάσεως τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς
Χαϊδὰρ πασᾶ - Ἰκονίου μέχρι τῆς Βαγδάτης καὶ τοῦ περσικοῦ κόλπου, καὶ τὴν ἀδιακώλυτη οἰκονομικὴ διε-
ίσδυσι τῶν Γερμανῶν εἰς τὴν περιοχήν (βλ. σχετικῶς Νικολάου Β. ΒΛΑΧΟΥ, Ἱστορία τῶν Κρατῶν τῆς
Χερσονήσου τοῦ Αἵμου, τόμος Α΄, 1954, σελ. 25 ἑπ.).
Πολιτικὴ ὅμως εὐθέως ἐχθρικὴ πρὸς τὴν μικρὰν τότε Ἑλλάδα καὶ τὸν πολλαπλάσι-
ον ἐκτὸς τῶν συνόρων της συμπαγῆ Ἑλληνισμόν (στὴν Ἤπειρο, Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη, νησιὰ τοῦ
Αἰγαίου, κλπ.), ἀφοῦ κατ' οὐσίαν ὤρθωνε καὶ γερμανικὰ ἐμπόδια στὴν συνεχῆ προσπάθεια τοῦ ἀλυτρώτου
αὐτοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ διαβήματα καὶ κινήματα γιὰ τὴν ἐθνική του ἀποκατάστασι καὶ ἕνωσί του μὲ τὴν μητέ-
ρα Πατρίδα.
(β) Ἡ ἰδία ἐχθρικὴ ἔναντι τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ πολιτικὴ τῆς Γερμανίας
ἐσυνεχίσθη ἀδιαλείπτως καὶ κατὰ τὰ ἑπόμενα χρόνια, καὶ τῶν βαλκανικῶν πολέμων (1912-1913) καὶ τοῦ
Α΄ παγκοσμίου πολέμου (1914-1918). Τότε τὰ πάνδεινα διέπραξαν οἱ Γερμανοὶ εἰς βάρος μας, πιστοὶ πάν-
τοτε ὡς ἐν ὅπλοις σύμμαχοι τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἑλλάδος, Βουλγάρων καὶ Τούρκων. Ἔτσι, ἡ Γερμανία :
Διηυκόλυνε καὶ ἐκάλυψε τὰ βουλγαρικὰ ἐγκλήματα εἰς τὴν σημερινὴν Ἀνατολικὴν
Μακεδονίαν καὶ Θράκην, ὅπου οἱ Βούλγαροι ἐπεδόθησαν σὲ ἀπερίγραπτες καταστροφὲς καὶ συστηματικὲς
διώξεις εἰς βάρος τοῦ ἐκεῖ συντριπτικῶς πλειοψηφοῦντος Ἑλληνισμοῦ. Καὶ κατὰ τὴν πρώτη βουλγαρικὴ
κατοχή τῆς περιόδου 1912-1913, γιὰ τὴν ὁποία βλέπε τὸ βιβλίον «Αἱ βουλγαρικαὶ ὠμότητες ἐν τῇ
Ἀνατολικῇ Μακεδονίᾳ καὶ Θράκῃ. Γεγονότα, ἐκθέσεις, ἔγγραφα, ἐπίσημοι μαρτυρίαι. Ἐν Ἀθήναις, Τύπο-
ις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1914», σελίδες 352 . Καὶ κατὰ τὴν δεύτερη βουλγαρικὴ κατοχὴ τῆς περιόδου
1916-1918, γιὰ τὴν ὁποία ἐξόχως διαφωτιστικὴ εἶναι ἡ εἰς γαλλικὴν γλῶσσαν, ἐκτενὴς ἐκ σελίδων 642 με-
γάλου σχήματος, Ἔκθεσις Διασυμμαχικῆς Ἐπιτροπῆς Ἐρεύνης, ὑπὸ τὸν τίτλον «Rapports et enquêtes
de la Commission Interalliée sur les violations du Droit des Gens commises en Macédoine
Orientale par les Armées Bulgares, Imprimerie et Librairie BERGER- LEVRAULT, Nancy - Paris -
Strasbourg, 1919», - ὑπάρχει καὶ πρόσφατη (2008) ἑλληνικὴ μετάφρασις ἀπὸ τὸν Παναγιώτη Ἀμπεριάδη
σὲ τρεῖς τόμους, ὑπὸ τὸν τίτλο «Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς 1916-1918», στὴν ἱστορικῶς πολύτιμη
σειρὰ ἐκδόσεων τοῦ ἀξιολόγου Ἱστορικοῦ καὶ Λογοτεχνικοῦ Ἀρχείου Καβάλας.-
· Ἡ αὐτὴ Γερμανία, ἤδη ἀπὸ τὸ 1913 γενομένη διὰ τῆς ὑπὸ τὸν Liman von Sanders
ἀποστολῆς της στρατιωτικῶς κυρία τῆς τουρκικῆς πρωτευού-σης (Κωνσταντινουπόλεως) καὶ καταστήσασα
οὐσιαστικῶς ὑποχείριόν της τὴν Ὀθωμανικὴν Αὐτοκρατορίαν [ βλ. ἐπ' αὐτοῦ, τὸ ἐξαίρετον βιβλίον τοῦ
Πρέσβεως Κωνσταντίνου Μ. Σακελλαροπούλου, Ἡ Σκιὰ τῆς Δύσεως, Ἡ Ἱστορία μιᾶς καταστροφῆς,
βραβεῖον Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, β΄ἔκδοσις, 1960, σελ. 16 ὑποσημ. 3 ], εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ὑπέδειξεν εἰς](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-16-2048.jpg)
![18
Ξεχωριστὸ κεφάλαιο γερμανικῆς ἐγκληματικότητος κατὰ τὴν ἴδια περίοδο τῆς κατοχῆς
εἶναι ἡ ὁλοκληρωτικὴ ἀπομύζησις τῆς Ἑλληνικῆς Οἰκονομίας, ἡ κλοπὴ (κατὰ ρητὴν δήλωσιν τοῦ
σημερινοῦ Ἀντιπροέδρου τῆς Κυβερνήσεως Θεοδώρου Παγκάλου) φυλασσομένου στὴν Τράπεζα τῆς
Ἑλλάδος δημοσίου θησαυροῦ, ἡ λεηλασία τῆς παραγωγῆς. Π έ ρ α ν δ ὲ τ ῶ ν ἐ ξ ό δ ω ν κ α τ ο χ ῆ ς ,
οἱ κατακτηταὶ Γερμανοὶ καὶ Ἰταλοί, δυνάμει τῆς ἀπὸ 14.3.1942 καὶ μεταγενεστέρων συμφωνιῶν μὲ τὴν
ἐξαναγκαζομένην κατοχικὴν κυβέρνησιν, ἐλάμβανον καὶ προκαταβολὲς ἀπὸ τὴν Τράπεζαν τῆς Ἑλλάδος.
Βλέπε περὶ αὐτῶν πλήρως τεκμηριωμένη καὶ λεπτομερειακὴ μελέτη τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Δημοσίας
Οἰκονομικῆς Παναγιώτου Β. Δερτιλῆ, ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἀριθμοὶ καὶ κείμενα τῶν ἐξόδων κατοχῆς καὶ
ἡ ἀξίωσις τῆς Ἑλλάδος» (1964). Μὲ αὐτὴν ὁ ἀείμνηστος Καθηγητὴς χαρακτηρίζει τὶς ἐν λόγῳ
προκαταβολὲς ὡς «ἀναγκαστικῶς συναπτόμενον ἐξωτερικὸν δημόσιον δάνειον τῆς Ἑλλάδος», τοῦ
ὁποίου, προσθέτει, ὀφειλέτιδες χῶρες εἶναι ἡ Γερμανία καὶ ἡ Ἰταλία, οἱ ὁποῖες καὶ ὑποχρεοῦνται νὰ τὸ
ἐπιστρέψουν, καὶ μάλιστα, ὡς τονίζει, « ἀ ν ε ξ α ρ τ ή τ ω ς τ ῶ ν δ ι α τ ά ξ ε ω ν τ ῶ ν Σ υ ν θ η κ ῶ ν
Ε ἰ ρ ή ν η ς ἢ π ε ρ ὶ Ἐ π α ν ο ρ θ ώ σ ε ω ν » . Ὑπολογίζει δὲ τὰ οὕτως εἰς τὴν Ἑλλάδα ὀφειλόμενα ἀπὸ
τὴν Γερμανίαν καὶ τὴν Ἰταλίαν εἰς τὰ δι'ἑκάστην σημειούμενα ποσὰ ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων δολ-
λαρίων, ἀπὸ τὰ ὁποῖα καὶ ἐλάχιστα μόνον ἔχουν ἐπιστραφῆ.
Παρενθετικῶς σημειώνω, ὅτι κατὰ τὴν ἐπὶ τῆς Προεδρίας μου ἐπίσημον ἐπίσκεψιν τοῦ Προ-
έδρου τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Κυβερνήσεως τῆς (τότε) Δυτικῆς Γερμανίας Βαϊτσέκερ, μετ'ἐκπλήξεως παρε-
τήρησα, ὅτι εἰς τὸν διαβιβασθέντα εἰς ἐμὲ ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖον μας Ἐξωτερικῶν ἐνημερωτικὸν φάκελον περὶ
τῶν διακρατικῶν μὲ τὴν Γερμανίαν σχέσεών μας, δὲν ὑπῆρχεν ἔγγραφον σχετικὸν μὲ τὴν προκειμένην
ἀξίωσιν τῆς Ἑλλάδος. Ἐπεκοινώνησα ἀμέσως μὲ τὸν Πρωθυπουργὸν Ἀνδρέαν Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος
ἀγνοοῦσε τὸ θέμα, ὁπότε, εἰς πίστωσιν τῶν λεγομένων μου, καὶ τοῦ ἐνεχείρησα φωτοαντίγραφον
ὁλοκλήρου τῆς ἀνωτέρω μελέτης Δερτιλῆ, ἀντίτυπον τῆς ὁποίας κατεῖχον, προσφορὰν μὲ ἰδιόγραφον μά-
λιστα θερμὴν ἀφιέρωσιν τοῦ συγγραφέως της, διατελέ-σαντος Καθηγητοῦ μου εἰς τὸ Πανεπιστήμιον Θεσ-
σαλονίκης. Ὁ Πρωθυ-πουργὸς ἰδιαιτέρως ἐπρόσεξε, ὡς πάντοτε, τὰ λεγόμενά μου καὶ ἐτόνισε, ὅτι θὰ
φροντίσῃ τὴν προώθησιν τῶν ἐν λόγῳ ἀξιώσεών μας. Δὲν γνωρίζω τὴν περαιτέρω ἐξέλιξιν τοῦ ζητήματος.
Πάντως ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς Προεδρίας μου, μέχρι τῆς 5ης
Μαΐου 1990, δὲν εἶχε συντελεσθῆ ἐπ' αὐτοῦ κά-
ποια πρόοδος.
Ἔτσι πολλαπλὲς ἀπομένουν καὶ οἱ οἰκονομικὲς πρὸς τὴν Ἑλλάδα ὀφειλὲς τῆς Γερμα-
νίας ἀπὸ τὴν περίοδο τοῦ β΄παγκοσμίου πολέμου, ὄχι μόνον γιὰ πολεμικὲς ἐπανορθώσεις, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς
λεηλασίες καὶ τὰ μνημονευθέντα ἀναγκαστικὰ δάνεια.
Διὰ νὰ μὴ ἀναφερθοῦμε καὶ στὴν ἐνεστῶσα ἀντισυναλλακτικὴ ἐπιμονὴ τῶν Γερμανῶν, ὅπως
παραλάβουμε παραγγελθέντα εἰς αὐτοὺς ὑποβρύχια, ἀποπληρωθέντα, τὰ ὁποῖα ὅμως ἐπιδιώκουν νὰ μᾶς
παραδώσουν ἐλαττωματικά ...
2.- Ἡ εὐγνωμοσύνη ποὺ μᾶς ὀφείλεται.
Καὶ ἡ κατὰ τὸν 20ὸ αἰῶνα τερατώδης αὐτὴ καὶ ἀδιάλειπτη ἐγκληματικὴ συμπεριφορὰ τῆς Γερ-
μανίας εἰς βάρος τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀνεπτύχθη παρὰ τὸ γεγονός, ὅτι τὴν Γερμανία ποτὲ
δὲν ἐβλάψαμε, οὔτε εἴχαμε, καθὼς εἶναι μάλιστα ἀπομακρυσμένη, μακρυὰ καὶ ἀπὸ τοὺς βορείους γείτο-
νές μας, στὸ κέντρο τῆς Εὐρώπης, οἱαδήποτε διαφορὰ μαζί της. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό. Ἀνεπτύχθη, παρὰ
τὴν καθολικῶς ὀφειλομένη πρὸς τὴν ἐθνική μας κοινότητα ἀναγνώρισι καὶ εὐγνωμοσύνη γιὰ
τὴν ἀνεπανάληπτη συμβολή της στὸν παγκόσμιο πολιτισμὸ (μὲ τὴν φιλοσοφικὴ σκέψι τῆς ἑλληνικῆς
ἀρχαιότητος), τὴν διάδοσί του (μὲ τὴν ἐκπολιτιστικὴ ἐκστρατεία τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου), τὴν κραταί-
ωσι ( μὲ τὴν διάδοσι τοῦ Χριστιανισμοῦ μὲ ὄργανο τὴν κοινῶς ὁμιλουμένη ἑλληνικὴ γλῶσσα) καὶ τὴν διά-
σωσί του (μὲ τὴν χιλιόχρονη καὶ πλέον ἄμυνα τῆς Βυζαντινῆς, μεσαιωνικῆς μας, Αὐτοκρατορίας ἐναντίον
ἐπανειλημμένων ἐπιθέσεων Ἀράβων καὶ ἄλλων ἀπολιτίστων ὀρδῶν).
Μάλιστα εἰδικῶς γιὰ τὴν Ἑλληνικήν μας γλῶσσαν ἰδιαιτέραν μᾶς ὀφείλουν εὐγνωμοσύνην οἱ
Γερμανοί. Ἀφοῦ οἱ διαμορφώσαντες τὴν γλῶσσα τους Wulflin (Βουλφιλᾶς, κατὰ τοὺς Βυζαντικούς) καὶ Λο-
ύθηρος, ὁ πρῶτος ἀπὸ γονεῖς Γότθον πατέρα, ἀλλὰ Ἑλληνίδα μητέρα, κατοικοῦντας εἰς τὴν (ἑλληνικὴν)
Καππαδοκίαν, γιὰ τὴν σύνταξιν τῆς γερμανικῆς γλώσσης ἠκολούθησαν ὡς πρότυπον τὴν σύνταξιν τῆς
Ἑλληνικῆς [ βλέπε ἐπ' αὐτοῦ Ἀριστοτέλους ΤΑΜΑΣΟΚΛΗ, Γραμματικὴ καὶ Συντακτικὸν τῆς
Γερμανικῆς Γλώσσης, Ἀθῆναι, 1960, σελ. η΄ ὑποσημ.1 ].-
Ὅπως γιὰ τὸν ἴδιο λόγο, τὴν γλῶσσα μας, θὰ πρέπει νὰ μᾶς εἶναι εὐγνώμονες καὶ οἱ
Ἀγγλοσάξωνες, ἀφοῦ ἡ ἀ γ γ λ ι κ ὴ γ λ ῶ σ σ α π ε ρ ι έ χ ε ι ἑ β δ ο μ ῆ ν τ α π έ ν τ ε χ ι λ ι ά δ ε ς
( 7 5 . 0 0 0 ) ἑ λ λ η ν ι κ ὲ ς κ α ὶ ἑ λ λ η ν ο γ ε ν ε ῖ ς λ έ ξ ε ι ς [ πλήρη καταγραφὴν αὐτῶν κατ'
ἀλφαβητικὴ σειρὰ καὶ μὲ ἀναφορὰν γιὰ κάθε λέξι τοῦ ἔτους τῆς πρώτης χρήσεώς της στὴν Ἀγγλική, βλέπε
στὸ τιτάνιον ἔργον τοῦ Ἀριστείδη Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἡ οἰκουμενικὴ διάσταση τῆς](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-18-2048.jpg)
![19
Ἑλληνικῆς Γλώσσας», Θεσσαλονίκη, 2001, ποὺ ἀριθμεῖ 1.712 σελίδες μεγάλου σχήματος (30 Χ 21 ἑκ.),
πυκνοτυπωμένες σὲ δύο στῆλες ἀνὰ σελίδα· σχετικὸν καὶ τὸ ἐξαίρετον ἔργον τῆς Ἄννας ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Ἕλλην Λόγος. Πῶς ἡ Ἑλληνικὴ γονιμοποίησε τὸν παγκόσμιο λόγο», γ΄ἔκδοσις,
2005, «Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Γεωργιάδη», σελίδες 700 μεγάλου σχήματος, εἰς τὸ ὁποῖον καταχωρί-
ζονται τὰ δάνεια τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης καὶ στὴν γερμανική, ὅπως καὶ σὲ ἄλλες πέντε ξένες γλῶσσες.
Διαφωτιστικὴ καὶ ἡ μεστὴ καὶ τεκμηριωμένη ὁμιλία στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν τοῦ διακεκριμένου Ἀκαδημαϊκοῦ
Ἀντωνίου ΚΟΥΝΑΔΗ, «Ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἀνὰ τὸν κόσμον : παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον»,
Πρακτικὰ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, τόμος 84 Α΄, 2009, σελ. 169 ἑπ. ].
3.- Ἐπίγνωσις τῶν Γερμανῶν καὶ ἑλληνικὴ ἀνταπόκρισις.
Ἐπίγνωσιν τῆς ἀνωτέρω μοναδικῆς συμβολῆς τοῦ Ἑλληνικοῦ πνεύματος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ
στὸν ἀνθρώπινο πολιτισμό, οὐσιαστικῶς ὡς γεννήτορος αὐτοῦ, ἔχουν ἀναμφισβητήτως καὶ οἱ Γερμανοί.
Ἀνέκαθεν. Οἱ ἐπιδόσεις τους στὴν καλλιέργεια τῶν σπουδῶν γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα καὶ ὁ πακτωλὸς
ἐκδόσεων τῶν ἀρχαίων καὶ μεταγενεστέρων Ἑλλήνων συγγραφέων καὶ ἡ ὅλη ἐπ' αὐτῶν διεισδυτικὴ
ἀνάλυσις καὶ ἱστοριογραφία εὑρίσκονται εἰς τὴν Γερμανίαν ἤδη ἀπὸ τοῦ 19ου
αἰῶνος εἰς τὴν πρώτην
γραμμὴν πνευματικῶν ἀναζητήσεων, εἰς περιωπὴν ἀδαμά-στου ἑλληνολατρείας.
Αὐτὸ τὸ γνωρίζουν καὶ εὐγνωμόνως τὸ ἀναγνωρίζουν ὅλοι οἱ Ἕλληνες. Ὅπως ἐπίσης καὶ
ὅτι καρποῦνται καὶ ὅσα καλὰ οἱ Γερμανοί, λαὸς ἐργατικός, συστηματικὸς καὶ πειθαρχημένος, προσφέρουν
μὲ τὴν πνευματικήν τους ἀκτινοβολία καὶ τὰ τεχνολογικά τους ἐπιτεύγματα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα, ἀμφότερα, καὶ
οἱ Ἕλληνες, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους λαοὺς τῆς οἰκουμένης, τόσον ὠφελοῦνται. Ἔτσι δὲν εἶναι μόνον τὸ γεγο-
νός, ὅτι ἡ ἀνακύψασα ἐκ τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγῶνος τοῦ 1821 Ἑλληνικὴ Πολιτεία, ὀργανωθεῖσα κατ'
ἀρχὰς ἀπὸ τὸν ἀείμνηστον λαμπρὸν Κυβερ-νήτην της Ἰωάννην Καποδίστριαν, ἀκολούθως συνεκροτήθη
εἰς βιώσιμον κράτος κυρίως ἀπὸ τὴν ἐξόχως φιλελληνικὴν Βαυαρικὴν Δυναστείαν (τοῦ Ὄθωνος) [ βλέπε
σχετικῶς τὸ τεκμηριωμένο βιβλίον Κωνσταντίνου ΚΩΤΣΑΒΕΛΗ, Ἑλληνοφιλία τῶν Βαυαρῶν, Ὄθων
Α΄, Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος, Μόναχον, 2007 ], ἡ ὁποία καὶ μᾶς ἐπροικοδότησε μὲ βασικὰ νομοθετήματα,
τὰ καλλίτερα, ὅπως πολλαχόθεν ἀναγνωρίζεται, τῆς ἐποχῆς, τὰ ὁποῖα καὶ ἴσχυσαν ἐπὶ ἑκατονταετίαν καὶ
πλέον, βεβαίως μὲ τὶς ἀναγκαῖες κατὰ τὴν διαδρομὴ τοῦ χρόνου τροποποιήσεις καὶ προσθῆ-κες, συγκεκρι-
μένως ὁ Ποινικὸς Νόμος καὶ ἡ Ποινικὴ Δικονομία μέχρι 1.1. 1951, ἡ Πολιτικὴ Δικονομία μέχρι 15.9.1968,
ὁ Ἐμπορικὸς Νόμος μάλιστα (κατὰ μετάφρασιν τοῦ γαλλικοῦ τοῦ 1808) μὲ ὡρισμένες διατάξεις του ἰσχύει
μέχρι τῶν ἡμερῶν μας ! Ἀλλὰ καὶ μεταγενεστέρως μεγάλα τμήμα-τα τῆς νομοθεσίας μας κατεστρώθησαν
μὲ βάσι γερμανικὰ πρότυπα (π.χ. ὁ Ἀστικός μας Κῶδιξ μὲ βάσιν τὸν Γερμανικὸν τοῦ 1900). Ἐνῷ καὶ
ἑκατοντάδες Ἑλληνόπαιδες ἐφοίτησαν καὶ φοιτοῦν ἢ συμπληρώνουν τὶς σπουδές των, εἰς διαφόρους τῆς
ἐπιστήμης κλάδους, σὲ Γερμανικὰ Πανεπιστήμια.- Ἐπίσης οἱ Ἕλληνες δὲν ξεχνοῦμε, ὅτι κατὰ τὰ δύσκολα
γιὰ τὴν Πατρίδα μας μεταπολεμικὰ χρόνια ἀρκετὲς χιλιάδες συμπα-τριωτῶν μας ἔγιναν δεκτοὶ ὡς μετα-
νάστες καὶ εἰργάσθησαν ἐπὶ χρόνια στὴν Γερμανία, συντελέσαντες ὅμως ἔτσι καὶ αὐτοὶ στὴν ἀνόρθωσι τῆς
κατεστραμμένης ἀπὸ τὸν πόλεμο γερμανικῆς οἰκονομίας. Μάλιστα πολλοὶ ἐξακολουθοῦν καὶ τώρα νὰ δια-
μένουν καὶ ἐργάζονται ἐκεῖ.
Ὅλα τὰ γεγονότα αὐτὰ συνετέλεσαν στὴν ἀναθέρμανσι τῶν ἑλληνογερμανικῶν σχέσεων,
ἰδιαιτέρως μάλιστα ἀπὸ τὴν ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία μὲ τὴν εἴσοδό μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα καὶ στὴν
Εὐρωζώνη συμβιοῦμε καὶ μὲ τὸν ἄξιο καὶ εἰς ὅλους σεβαστὸ γερμανικὸ λαό. Καὶ φυσικὰ ἐγκατελείψαμε στὴ
λήθη τὰ ὅσα, ὡς ἀνωτέρω (ἀριθ. 1), εἰς βάρος τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατὰ τὸν 20ὸ αἰῶνα διέπ-
ραξε. Καὶ καλὰ ἐκάναμε. Βλέπετε, εἴμαστε καλοκάγαθος, εὐγενικὸς καὶ εὔχαρις λαὸς καὶ γρήγορα
συγχωροῦμε...
4.- Ἐξήγησις τῶν σημερινῶν γερμανικῶν ὕβρεων.
Τὴν προκειμένην νηφαλιότητα σοβαρώτατα διετάραξαν, μὲ εὐεξήγητον ἐπικίνδυνον
κλονισμὸν τοῦ ἔναντι τῶν Γερμανῶν λαϊκοῦ αἰσθήματος, οἱ ἐντελῶς ἀπροσδόκητες πρόσφατες γερμανικὲς
ὕβρεις. Μὲ ἀνάκλησι στὴν Πανελλήνια μνήμη ὅλων τῶν ἐγκλημάτων, τὰ ὁποῖα οἱ Γερμανοὶ εἰς βάρος μας
διέπραξαν, κυρίως κατὰ τὸν Β΄παγκόσμιο πόλεμο.
Ἡ ἐξήγησις τοῦ παραλόγου αὐτοῦ φαινομένου τῶν ἀσυστάτων ὕβρεων εἶναι ὁρατή. Οἱ
Γερμανοὶ ὑβρίζουν τὴν Ἑλλάδα καὶ τὸν Ἑλληνικὸν λαόν, διότι δὲν ξεχνοῦν, ὅτι ἡ Ἑλλὰς ἐματαίωσε τὰ
ὑπερφίαλα τῆς κοσμοκυριαρχίας ἰμπεριαλιστικά των σχέδια. Καὶ κ α τ ὰ τ ὸ ν Α ΄ π α γ κ ό σ μ ι -
ο ν π ό λ ε μ ο ν , ὁπότε ἡ Ἑλλὰς μὲ τὴν ἄμυνάν της εἰς τὸ Μακεδονικὸν μέτωπον ἐστέρησε τὴν Γερμανίαν
τῆς διεξόδου της στὴν Μεσόγειο καὶ ἀπέτρεψεν ἔτσι τὴν προσβολὴν τοῦ Σουέζ, ζωτικοῦ κόμβου τῆς
ἀντιπάλου Βρεταννικῆς Αὐτοκρατορίας στὴν μέσῳ αὐτοῦ πρὸς τὶς τότε Βρεταννικὲς Ἰνδίες ἐπικοινωνία της,
συντελεστοῦ καθοριστικοῦ καὶ γι' αὐτὴν τὴν ἔκβασι τοῦ πολέμου. Καί, ἰδίως, κ α τ ὰ τ ὸ ν Β ΄ π α γ κ ό -
σ μ ι ο ν π ό λ ε μ ο ν , ὁπότε πανθομολογουμένως, κατὰ τοὺς ἁρμοδίους στρατιωτικοὺς καὶ ἄλλους](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-19-2048.jpg)
![20
ἀναλυτές, ἡ Ἑλλὰς ἔδωσε τὴν Νίκην, διότι αὐτὴ μὲ τὴν ἐπικὴν ἀντίστασίν της καθυστέρησεν ἐπὶ μῆνες τὴν
ἀποφασισθεῖσα γερμανικὴν ἐπίθεσι κατὰ τῆς, τότε, Σοβιετικῆς Ἑνώσεως, καθυστέρησις, ἡ ὁποία καὶ ἀπέβη
μοιραία λόγῳ τοῦ ἐνσκήψαντος δριμυτάτου ρωσικοῦ χειμῶνος, ποὺ ἠμπόδιζε τὶς ἐπιχειρήσεις, καὶ τοῦ δο-
θέντος ἐν τῷ μεταξὺ χρόνου στοὺς σοβιετικοὺς γιὰ τὴν ἀμυντική τους προπαρασκευή [ βλέπε σχετικῶς τὰ
μὲ σημαντικὴν τεκμηρίωσιν ὡραῖα βιβλία τοῦ ἀειμνήστου Ἀχιλλέως ΚΥΡΟΥ, Ἡ Ἑλλὰς ἔδωσε τὴν Νίκην,
β΄ἔκδοσις, καὶ Ἡ ἀποφασιστικὴ καμπὴ τοῦ πολέμου, ἀμφότερα Ἀθῆναι, 1945 καὶ 1946 ἀντιστοίχως,
«Ἀετός» ].
Καὶ ὄχι μόνον αὐτό. Διότι ὑπάρχει καὶ κάτι ἄλλο. Ἀπὸ ὅλες τὶς κατακτηθεῖσες κατὰ τὸν
Β΄παγκόσμιο πόλεμο χῶρες τῆς Εὐρώπης, ἀκόμη καὶ τὴν κυρίαν ἐχθράν τους Γαλλίαν, οἱ Γερμανοὶ κα-
τώρθωσαν νὰ στρατολογήσουν μυριάδες ἐθελοντῶν, οἱ ὁποῖοι καὶ ἐπολέμησαν στὸ πλευρό τους στὸ
ρωσικὸ μέτωπο. Καὶ μ ό ν ο ν ἀ π ὸ τ ὴ ν Ἑ λ λ ά δ α δ ὲ ν β ρ ῆ κ α ν ο ὔ τ ε ἕ ν α ἐ θ ε λ ο ν τ ή ,
γ ι ὰ ν ὰ σ υ μ π ο λ ε μ ή σ ῃ μ α ζ ί τ ο υ ς .
Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικὸ τῆς ἐλλείψεως ἐμπιστοσύνης καὶ δυσπιστίας των ἀκόμη καὶ
ἔναντι τῶν ὀλίγων Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι φέρονται ὡς συνεργασθέντες μαζί τους, ὅτι οἱ ἴδιοι οἱ Γερμανοὶ
ἔκτοτε ἀνομολο- γοῦσαν, σὲ ἔγγραφα καὶ ἀναφορές των, ὅτι οἱ συνεργάτες τους αὐτοί, - ὀλίγοι τέως φι-
λελεύθεροι δημοκρατικοί, κυρίως δὲ ἰδεολογικῶς προσκείμε-νοι σ' αὐτοὺς ἤδη πρὸ τοῦ πολέμου ἀπὸ τῆς
ἐποχῆς τοῦ διχασμοῦ (γερμανό- φιλοι), - ἐνεργοῦσαν ὄχι γιὰ χάρι τους (τῶν Γερμανῶν), ἀλλὰ στὸ πλαίσιο
ἄλλης θεωρήσεως. Συγκεκριμένως, εἶχεν ἀρχίσει ἡ δρᾶσις τῶν κομμουνι- στικῶν ὀργανώσεων [Κ.Κ.Ε. καὶ
τὰ ὑποχείριά του (προσωπεῖα) Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ.., κλπ., πλαισιούμενα ἀπὸ τὶς ἐκτελεστικὲς ὁμάδες τῆς
φοβερῆς Ο.Π.Λ.Α. («Ὁμάδες Προστασίας Λαϊκῶν Ἀγωνιστῶν»)] καὶ κατέστη ὁλοφάνερον, ὅτι
πρωταρχικὸς σκοπός των δὲν ἦτο ἡ ἀντίστασις ἐναντίον τοῦ κατακτητοῦ.
Πρᾶγμα, τὸ ὁποῖον καὶ ἐν συνεχείᾳ κατεφάνη μὲ τὴν ἀπροκάλυπτη πλέον συνεργασία των μὲ
τὸν κατακτητή, τὸν ὁποῖον καὶ ἄφισαν νὰ ἀποχωρήσῃ ἀνενόχλητος, παραδίδων σ' αὐτοὺς τὴν ἐξουσία (!),
κατὰ τὰ ρητῶς διαλαμβανόμενα εἰς τὴν ἀπὸ 1ης
Σεπτεμβρίου 1944 ἔγγραφη συμφωνία στὸ Λειβάδι Θεσσα-
λονίκης μεταξὺ ἀφ' ἑνὸς τοῦ Καπετὰν Κίτσου, Διοικητοῦ 2ου
Τάγματος 31ου
Συντάγματος τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., ὡς
ἀντιπροσώπου τῆς Ο.Μ.Μ. ( Ὁμάδος Μεραρχιῶν Μακεδονίας ), καὶ ἀφ' ἑτέρου τοῦ Ταγματάρχου Ἔριχ
Φένσκε, Διοικητοῦ τῆς μονάδος 31756, ὡς ἐκπροσώπου τῶν ἐνόπλων Γερμανικῶν Δυνάμεων τῆς Στρατιᾶς
Αἰγαίου. Μὲ τὴν συμφωνία αὐτή, μεταξὺ ἄλλων, ὁ μὲν Ε.Λ.Α.Σ. ἀνέλαβε «τὴν ὑποχρέωσι νὰ μὴ ἐμποδίσῃ
τὴν ἀποχώρησι τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ στὴν περιοχὴ τῆς Ο.Μ.Μ., μπαίνοντας σὲ κάθε ἐκκενούμενο
τμῆμα μετὰ τὴν ἀναχώρησι καὶ τοῦ τελευταίου γερμανοῦ στρατιώτου» (ὅρος 1ος
), καὶ συγχρόνως
ἐδήλωσε, ὅτι «δὲν φέρνει καμμιὰ εὐθύνη, ἂν ἀντιλαϊκὲς προδοτικὲς ὁμάδες ἐπιτεθοῦν κατὰ γερμανικῶν
δυνάμεων» (ὅρος 4ος
) καὶ ἀνέλαβεν ἐπίσης « μὲ τὴν συνεργασία τῶν Βουλγαρικῶν καὶ Ἀλβανικῶν παρτι-
ζάνικων τμημάτων τὴν καταπολέμησι τῶν ἀντιλαϊκῶν παρτιζάνικων ὁμἀδων» (ὅρος 6ος
)· ἡ δὲ γερμανικὴ
Α.Σ.Δ.Μ.Α. (Ἀνωτάτη Στρατιωτικὴ Διοίκησις Μακεδονίας - Αἰγαίου) ἀνέλαβε τὴν ὑποχρέωσι «νὰ διατάξῃ
τὴν ἀποχώρησι τῶν Ταγμάτων Ἀσφαλείας ἀπὸ τὴν πόλι τῆς Θεσσαλονίκης, τὴν ὁποία καὶ θὰ παραδώσῃ
στὸν ἐφεδρικὸν Ε.Λ.Α.Σ. καὶ τὴν πολιτικὴν ὀργάνωσιν τοῦ Ε.Α.Μ.» (ὅρος 2ος
) καὶ νὰ «παραχωρήσῃ στὸν
Ε.Λ.Α.Σ. βαρὺ ὁπλισμὸ καὶ ἀνάλογο πολεμικὸ ὑλικὸ γιὰ τὴν ἐξουδετέρωσι τῶν παραπάνω ὁμάδων» (ὅρος
5ος
) [ βλέπε τὸ κείμενον τῆς συμφωνίας αὐτῆς στὸ ἀποκαλυπτικὸ βιβλίο τῆς παραπλανημένης, μεταμελη-
θείσης «ἀγωνίστριας τοῦ Δημοκρατικοῦ Στρατοῦ» Μαργαρί-τας ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ «Πόλεμος καὶ Αἷμα, Τα-
ξίδι στὸ παρελθόν, Ταξίδι στὸν πόνο», Ἑταιρεία Μελέτης Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, Ἀθήνα, 2007, σελ. 368 ].
Ὄχι λοιπὸν ἡ ἀνένδοτη κατὰ τοῦ κατακτητοῦ ἀντίστασις. Ἀλλὰ πρωτίστη καὶ ἄμεση ἐπιδίωξις καὶ
πρακτική τοῦ Κ.Κ.Ε. καὶ τῶν ὑποχειρίων του ὀργανώσεων ἦτο ἡ διὰ τῆς βίας μονοπώλησις τῆς κατὰ τῶν
κατακτητῶν (γερμανῶν - ἰταλῶν - βουλγάρων) ἀντιστάσεως, ὥστε νὰ ἐπακολουθήσῃ μετὰ τὴν
ἀπελευθέρωσιν ἀνεμπόδιστη, ἐλλείψει ἀντιπάλου μὲ ἀντιστασιακὲς περγαμηνές, ἡ ἐπικράτησίς των καὶ ἔτσι
ἡ κομμουνι-στικοποίησις τῆς χώρας. Πρὸς τοῦτο καὶ εἶχον ἐπιδοθῆ εἰς τὴν καταπολέ-μησι κάθε ἄλλης
ἀντιστασιακῆς ὁμάδος μὲ τὴν κατασυκοφάντησίν της ὡς δῆθεν συνεργαζομένης μὲ τοὺς κατακτητὲς καὶ
τὸν χαρακτηρισμόν της ὡς «ἀντιλαϊκῆς», - ὅπως προκύπτῃ καὶ ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω συμφωνία τῆς 1.9.1944
τοῦ Ε.Λ.Α.Σ. μὲ τοὺς Γερμανούς, - εἰς τὴν δίωξιν καὶ ἐξόντωσιν κάθε ἄλλης ἀντιστασιακῆς ὀργανώσεως ἢ
κινήσεως, ἔστω καὶ γνησίως καὶ καταφανῶς δημοκρατικῆς, ἡ ὁποία δὲν θὰ προσχωροῦσε στὸ Ε.Α.Μ. Ὅπως
π.χ. συνέβη μὲ τὸν δημοκρατικὸν Συνταγματάρχην Δημήτριον Ψαρρὸν, στρατιωτικὸν ἀρχηγὸν τῆς
ἀντιστασιακῆς ὀργανώσεως Ε.Κ.Κ.Α. («Ἐθνικὴ καὶ Κοινωνικὴ Ἀπελευθέρωσις») καὶ ἡγέτην τοῦ ἀνταρτικοῦ
5/42 Συντάγματος, ὑπούλως δολοφονηθέντα ἀπὸ τὸν Ε.Λ.Α.Σ. μαζὶ μὲ τὶς ἑκατοντάδες ὑπ'αὐτὸν ἄνδρες.
Ἢ ὅπως συνέβη μὲ αὐτὸν τὸν Στρατηγὸν Στέφανον Σαράφην, πανελληνίως γνωστὸν δημοκρατικόν, ὁ
ὁποῖος ἀνῆλθεν εἰς τὰ βουνὰ ἐπὶ κεφαλῆς ἰδικῆς του ἀνταρτικῆς ὁμάδος, κατεδιώχθη καὶ συνελήφθη ὑπὸ
τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., ἐξηυτελίσθη περιφερόμενος καὶ πτυσσόμενος ὑπὸ ἐγκαθέτων σὲ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς Ρούμελης
καὶ ἀκολούθως, συμφωνήσας μὲ πρότασιν τοῦ διώκτου του Ἅρη Βελουχιώτη, ἐνεργοῦντος εἰς τὸ πλαίσιον
μερίμνης τοῦ Κ.Κ.Ε. γιὰ τὴν προσέλκυσιν ἐπωνύμων στὶς ὀργανώσεις του, ἔγινεν Ἀρχηγὸς τοῦ Ε.Λ.Α.Σ.·](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-20-2048.jpg)
![21
γεγονός, τὸ ὁποῖον βεβαίως καὶ τὸν κατέστησε περίγελων πάντων, μὲ χαρακτηριστικὸν τὸ συμβὰν κατὰ τὸ
Συνέδριον τοῦ Λιβάνου (17-20 Μαΐου 1944), ὅταν, προσελθὼν ὑπὸ τὴν ἰδιότητά του αὐτὴν εἰς αὐτό, ὁ
συμμετέχων πολιτικὸς Ἀρχηγὸς τῆς ἀνωτέρω Ε.Κ.Κ.Α. ἀείμνηστος Γεώργιος Καρτάλης, τὸν διέκοψεν
ὁμιλοῦντα, λέγων κατὰ πρόσωπον καὶ ἐνώπιον πάντων « πᾶψε ἐσύ, ποὺ ἔγινες Ἀρχηγὸς τοῦ Ε.Λ.Α.Σ. δι'
ἐμπτυςμοῦ» !
Ὑπὸ τὴν προκειμένην λοιπὸν θεώρησιν οἱ ἀνωτέρω συνεργασθέντες καὶ ἐνόπλως μὲ τοὺς
Γερμανούς, ἀλλὰ μόνον εἰς ἐπιχειρήσεις των ἐναντίον ἀνταρτικῶν δυνάμεων τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., προέβαλαν τὴν
δικαιολογίαν, ὅτι ἔπραττον αὐτό, δηλαδὴ ἐπολεμοῦσαν ἐναντίον συμπατριωτῶν των Ἑλλήνων, διότι
προτιμοῦσαν τὴν πρόσκαιρη γερμανικὴ τῆς Πατρίδος κατοχὴν ἀπὸ τὴν ὁριστικὴν ἀκολούθως κομμουνιστι-
κοποίησίν της. Βεβαίως ἡ ἐθνικῶς ἀπαράδεκτη αὐτὴ συνεργασία, παραλλήλως πρὸς τὸ ἐπικαλού-μενον
ἰδεολογικὸν αὐτὸ ὑπόστρωμα, εἶχεν ἀρκετὲς φορὲς καὶ ἰδιωφελῆ κίνητρα, ὅπως ἀσύστολον χρηματισμόν,
ἀκόμη καὶ ἁρπαγὲς καὶ λεηλασίες καὶ ἄλλα συναφῆ ἐγκλήματα [ βλέπε γιὰ τοὺς ἐν λόγῳ συνεργάτες π.χ.
τὸ βιβλίον τοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Βιέννης Πολυχρόνη ΕΝΕΠΕΚΙΔΗ, ἩἙλληνικὴ
Ἀντίστασις 1941-1944 ὅπως ἀποκαλύπτεται ἀπὸ τὰ μυστικὰ ἀρχεῖα τῆς Βέρμαχτ εἰς τὴν Ἑλλάδα,
Μία νεοελληνικὴ τραγῳδία, Ἀθῆναι, 1964, «Βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας». Παρόμοιες διαπιστώσεις γιὰ
τοὺς συνεργασθέντες μὲ τοὺς Γερμανοὺς στὴν Μακεδονία καὶ Θρᾴκη περιέχονται καὶ στὰ ἐνδιαφέροντα
βιβλία τοῦ Καθηγητοῦ Νίκου ΜΑΡΑΝΤΖΊΔΗ. Γιασασὶν Μιλλέτ, Ζήτω τὸ Ἔθνος, Ἡράκλειο, 2001,
«Πανεπιστημιακὲς Ἐκδόσεις Κρήτης»,- ἐπίσης ἐπιμελείᾳ Ἰδίου, Οἱ ἄλλοι Καπετάνιοι.
Ἀντικομμουνιστὲς ἔνοπλοι στὰ χρόνια τῆς κατοχῆς καὶ τοῦ ἐμφυλίου, 4η
ἔκδοση, 2007,
Βιβλιοπωλεῖον τῆς «Ἑστίας», ὡς καὶ Στράτου ΔΟΡΔΑΝΑ, Ἕλληνες ἐναντίον Ἑλλήνων. Ὁ κόσμος τῶν
Ταγμάτων Ἀσφαλείας στὴν κατοχικὴ Θεσσαλονίκη 1941-1944, Θεσσαλονίκη 2006, «Ἐπίκεντρο» ].
Ἡ ἐπίγνωσις τῶν ἀνωτέρω ἀληθειῶν περὶ Ἑλλάδος ὡς πρωτίστου ἐμποδίου στὶς ὅποιες
γερμανικὲς ἐπιδιώξεις, ἀνέκυψε τώρα, μὲ τὴν διεθνῆ οἰκονομικὴν καὶ τὴν δημοσιονομικὴν τῆς Πατρίδος
μας κρίσιν, ἀπὸ τὰ θολερὰ κατάβαθα τῆς γερμανικῆς ψυχῆς. Καὶ ἐξετοξεύθησαν μὲ τόσην ἐλαφρότητα καὶ
ἀνευθυνότητα ἀπό, ὑποτίθεται, ἔγκυρον ἐκπρόσωπον τῆς γερμανικῆς κοινῆς γνώμης, οἱ ἐναντίον τῆς
Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἑλλήνων ἀκατονόμαστες ὕβρεις, ἀλλὰ καὶ ἀδικαιολογήτως δυσμενεῖς γιὰ τὴν Ἑλλάδα κρί-
σεις ἀκόμη καὶ Γερμανῶν ἐπισήμων. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ μόνη νοητὴ ψυχολογικὴ ἐξήγησις τῆς ἐμφανίσεώς
των.-
5.- Ἐπὶ τοῦ περιεχομένου τῶν γερμανικῶν ὕβρεων.
Δὲν χρειάζεται ἡ καταχώρισις ἐδῶ τῶν γερμανικῶν ὕβρεων. Διότι εἶναι τόσον ἀσύστατες καὶ
καταγέλαστες, ὥστε γιὰ κάθε σκεπτό-μενον καὶ νουνεχῆ ὅπου τῆς γῆς ἄνθρωπον εἶναι ἀφ'ἑαυτῶν
ἀπορριπτέες. Δύο μόνον σημεῖα αὐτῶν ἐπιβάλλουν ἀπάντησιν.
Τὸ πρῶτον εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς συλλογικῶς τῶν Ἑλλήνων ὡς σκανδαλωδῶς διεφθαρμένων.
Λησμονοῦν ὅμως οἱ ὑβρίζοντες, ὅτι διαφθορὰ χωρὶς διαφθείροντα οὔτε ὑπάρχει, οὔτε ἀναπτύσσεται. Λοι-
πόν, τὸ πανθομολογουμένως μεγαλύτερον σκάνδαλον εἰς τὴν σύγχρονον Ἑλλάδα εἶναι τὸ προκληθὲν
ἀπὸ γερμανικὴν ἑταιρείαν, τὴν γνωστὴν SIEMENS. Αὐτή, προκειμένου νὰ ἐπιτύχῃ τὴν κατ'
ἀποκλειστικότητα ἀνάθεσιν ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Δημόσιον προμηθείας τεχνολογικῶν προϊόν-των της (τηλε-
φωνίας, κλπ.), ἡ ἀνάγκη τῶν ὁποίων ἀνέκυψε κυρίως ἀπὸ τὴν ἀνάληψι διενεργείας στὴν Ἑλλάδα τῶν
Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τοῦ 2004, προέβη συστηματικῶς μὲ τοὺς ἐδῶ ἐκπροσώπους της σὲ παχυλὴ δωροδο-
κία πολιτικῶν κομμάτων, ἴσως δὲ καὶ συγκεκριμένων προσώπων, πολιτικῶν ἢ ὑπηρεσιακῶν παραγόντων.
Ἤδη ὑπάρχει ἡ δημοσία περὶ αὐτοῦ ὁμολογία σημαίνοντος πολιτικοῦ στελέχους, ὅτι ἔλαβεν ἐκ τῆς αἰτίας
αὐτῆς διὰ λογαριασμὸν τοῦ κόμματός του, εἰς τὸ ταμεῖον τοῦ ὁποίου καὶ τὰ κατέθεσε, ἕνα ἑκατομμύριον
(1.000.000) Εὐρώ, ἐνῷ τὴν ὅλην ὑπόθεσιν ἐρευνᾷ τώρα ἀνακριτικῶς ἡ Ἑλληνικὴ Δικαιοσύνη. Ἀπὸ κανένα
ὅμως ἀπὸ τὰ ἐλθόντα στὸ φῶς τῆς δημοσιότητος μέχρι τώρα στοιχεῖα δὲν προκύπτει, ὅτι ἡ δωροδόκη-
σις αὐτὴ ἔγινε κατ' ἀπαίτησιν τοῦ ἑκάστοτε δωροδοκουμένου. Ὥστε ἡ SIEMENS, χωρὶς νὰ τῆς
ζητηθῇ, ἔδιδε προκειμένου νὰ ἐπιτύχῃ τὴν προτίμησιν τῆς ἰδικῆς της προσφορᾶς. Βεβαίως οἱ λαμβάνοντες
κακῶς, κάκιστα ἀπεδέχοντο τὴν δωροδοκίαν. Εἰκάζω, ὅτι οἱ διὰ λογαριασμὸν κομμάτων λαμβάνοντες
ἔπραττον τοῦτο χωρὶς περίσκεψιν καὶ ἰδιαίτερον προβληματισμόν, διότι ἀνέκαθεν τὰ πολιτικὰ κόμματα
στὴν Ἑλλάδα, ὅπως καὶ στὶς ἄλλες χῶρες, χρηματο-δοτοῦνται, ἐκτὸς τῶν γλίσχρων, συνήθως οὐδέποτε
καταβαλλομένων, συνδρομῶν τῶν μελῶν των, ἀπὸ ἰδιῶτες καὶ κυρίως ἐπιχειρήσεις. Ἀσυγχώρητοι
ἀπολύτως εἶναι μόνον οἱ τυχὸν δι' ἴδιον λογαριασμὸν ἐνθυλακώσαντες τὰ λαμβανόμενα, πολιτικὰ πρόσω-
πα ἢ ὑπηρεσιακοὶ παράγοντες, ἐὰν καὶ ποῖοι, αὐτὸ θὰ προκύψῃ ἀπὸ τὴν ἐνεργουμένη δικαστικὴ τῆς
ὑποθέσεως διερεύνησι Σὲ κάθε ὅμως περίπτωσιν ἡ κυρία εὐθύνη βαρύνει τὸν ἐκμαυλίζοντα, χρηματικῶς ἢ
ἄλλως, καὶ ὄχι τὸν ὑποκύπτοντα εἰς τὸ προσφερόμενον δέλεαρ, ἡ εὐθύνη τοῦ τελευταίου αὐτοῦ εἶναι πα-
ρεπομένη, δευτερεύουσα ! Ἑπομένως ἐδῶ τὴν εὐθύνην τοῦ σκανδάλου τῶν δωροδοκιῶν καὶ τῆς
διαφθορᾶς φέρει πρωτίστως ἡ SIEMENS. Kαὶ κατ' ἀκολουθίαν, μ ό ν ο ν ο ἱ Γ ε ρ μ α ν ο ὶ δ ὲ ν
δ ι κ α ι ο ῦ ν τ α ι ν ὰ μ ᾶ ς χ λ ε υ ά ζ ο υ ν γ ι ὰ σ κ ά ν δ α λ α κ α ὶ δ ι α φ θ ο ρ ά , ὅταν αὐτοί, ἡ](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-21-2048.jpg)
![22
γερμανικὴ ἑταιρεία SIEMENS, εἶναι οἱ πρωτουργοὶ καὶ κυρίως ὑπεύθυνοι τοῦ μεγαλυτέρου ἀπὸ τὰ σκάνδα-
λα.-
Τὸ δεύτερον σημεῖον ὕβρεων, τὸ ὁποῖον ἀπαιτεῖ ἀποστομω-τικὴν ἀνασκευήν, εἶναι τὸ
ἀναφερόμενον εἰς τὴν ὀδυνηρὴ γιὰ τὴν Πατρίδα μας περιπέτειαν τοῦ λεγομένου «ἐμφυλίου πολέμου» τῆς
περιόδου 1946-1949. Συγκεκριμένως χλευάζεται ἀξιολογικῶς ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς μὲ ἐπίκλησιν ὅτι τέτοιος
εἶναι, ἀλληλοτρώγεται, ἐκ χαρακτῆρος ἀπεδύθη εἰς αὐτὸν μὲ τὶς τεράστιες ἀνθρώπινες ἀπώλειες καὶ ὑλικὲς
καταστροφές. Ἐσκεμμένως ὅμως οἱ ὑβριστές μας ἀγνοοῦν στοιχειώδεις, δεδομένες ἱστορικῶς ἀλήθειες.
Πράγματι, κατ' ἀρχὴν καταχρηστικὸς ὁ λόγος περὶ «ἐμφυλίου πολέμου». Ὅπως διδάσκει ὁ
Πλάτων, ἡ λέξις «πόλεμος» κυριολεκτεῖται μόνον ἐπὶ διαμάχης μετὰ ξένων, ποτὲ μετὰ ὁμοφύλων, πολέ-
μιοι εἶναι μόνον ξένοι καὶ ὁ πόλεμος μόνον μὲ ξένους διεξάγεται, ἐνῷ ἡ δ ι α μ ά χ η κ α ὶ
ἀ ν τ ι π α ρ ά θ ε σ ι ς π ρ ὸ ς ὁ μ ο φ ύ λ ο υ ς ὀ ν ο μ ά ζ ε τ α ι « σ τ ά σ ι ς » .
Λέγει χαρακτηριστικῶς ὁ Πλάτων, κατὰ λέξιν, « ... λέγω δὲ τὰ δύο, τὸ μὲν οἰκεῖον καὶ ξυγ-
γενές, τὸ δὲ ἀλλότριον καὶ ὀθνεῖον. ἐπὶ μὲν οὖν τῇ τοῦ οἰκείου ἔχθρᾳ στάσις κέκληται, ἐπὶ δὲ τῇ τοῦ
ἄλλοτρίου πόλεμος» (Πολιτεία, 470 Β).
Καὶ ἡ στάσις αὐτὴ δὲν ἦτο εἰς τὴν περίπτωσιν ἑλληνογενής, δὲν ἐβγάλαμε μόνοι μας τὰ μάτια.
Ἂς θυμηθοῦμε τὴν ἱστορικὴν ἀλήθεια :
Ἡ περίοδος 1946-1949 ἦτο ἡ ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποίαν μεσουρα-νοῦσεν ἀδυσώπητος ὁ
ἀποκληθεὶς ψυχρὸς πόλεμος μεταξὺ ἀφ' ἑνὸς τῶν ἐλευθέρων δημοκρατιῶν τῆς Δύσεως καὶ ἀφ' ἑτέρου τοῦ
κομμουνιστικοῦ συνασπισμοῦ Σοβιετικῆς Ἑνώσεως καὶ ὑποχειρίων της χωρῶν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης.
Διακηρυχθεὶς σκοπὸς τοῦ τελευταίου ἦτο ἡ παγκόσμιος ἐπικράτησις μὲ πρῶτον φυσικὰ θῦμα τὴν
ὑπόλοιπην Εὐρώ-πη. Εὐθεῖα βεβαίως σύγκρουσις, ποὺ θὰ ὡδηγοῦσεν ἀναποφεύκτως σὲ Γ΄ παγκόσμιον
πόλεμον, δὲν ἀπετολμήθη. Ἀλλὰ καὶ ἐσωτερικὴ διάβρωσις τῶν Δημοκρατιῶν μόνον διὰ τοῦ ἔργου τῶν κατὰ
τόπους ἰσχυρῶν κομμουνιστικῶν κομμάτων δὲν ἀρκοῦσε. Ἐτέθη ἀμεσώτερος στόχος. Ἡ διὰ τῆς κομμου-
νιστικοποιήσεως καὶ τῆς Ἑλλάδος ἄμεση ἔξοδος τοῦ σοβιετικοῦ συνασπισμοῦ εἰς τὴν Μεσόγειον, γιὰ τὴν
κύκλωσι τῆς Εὐρώπης. Καὶ ὡς ὄργανον ἐχρησιμοποιήθησαν οἱ ἐδῶ ὁμόφρονες, τὸ στασιάσαν Κ.Κ.Ε., τὸ
ὁποῖον καὶ ἀπέβλεπεν εἰς τὴν ἐπικράτησίν του, ἀδιαφορῶντας γιὰ τὸ ζητούμενο τίμημα τῆς πρὸς αὐτὸ ξένης
συνδρομῆς εἰς βάρος τῆς ἐθνικῆς μας κοινότητος. Τὸ Κ.Κ.Ε. ὡς διεθνιστικὸν καὶ ὄχι ἐθνικὸν κόμμα, δηλαδὴ
ἡ ἡγεσία του καὶ ὄχι ἡ ἀγέλη τῶν δουλικῶς ἀκολουθούντων ὀπαδῶν, δὲν εἶχεν συνειδησιακὰ ἐπὶ τοῦ προ-
κειμένου προβλήματα, ἀφοῦ ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ μεσοπολέμου (τὴν δεκαετία τοῦ 1920) εἶχε συμφωνή-
σει στὸ σταλινικὸ πρόγραμμα ἀποσπάσεως τῆς Μακεδονίας καὶ Θρᾴκης μας, δηλαδὴ στὸν ἀκρωτηριασμὸ
τῆς Ἑλληνικῆς Πατρίδος. Ἐθνοπροδοτικὴ στάσις, τὴν ὁποίαν ἄλλωστε τὸ Κ.Κ.Ε. καὶ ἀκολούθως
ἐπανειλημμένως ἐπανέλαβε, ὅπως μὲ τὴν γραπτὴν συμφωνίαν τῆς 12ης
Ἰουλίου 1943 στὸ Πετρίτσι, μεταξὺ
αὐτοῦ (Κ.Κ.Ε.) καὶ τοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος Βουλγαρίας,- μὲ τὴν ἀπόφασιν τῆς 5ης
Ὁλομελείας τῆς
Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς του τῆς 30.1.1949 στὸν Γράμμο,- κλπ. [ βλέπε σχετικῶς καὶ τὸ ἀνωτέρω βιβλίο τῆς
Μαργαρίτας ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ «Πόλεμος καὶ Αἷμα, Ταξίδι στὸ παρελθόν, Ταξίδι στὸν πόνο», εἰς τὴν σελ.
367 τοῦ ὁποίου τὸ κείμενον τῆς ἀνωτέρω συμφωνίας Πετριτσίου, ἡ ὁποία προέβλεπε καὶ αὐτονόμησι τῆς
Μακεδονίας (ὅρος 6ος
) καὶ παροχὴ στὴν Βουλγαρία ἐδαφικῆς διεξόδου στὸ Αἰγαῖο (ὅρος 4ος
) ].
Ἔτσι ἐξαπελύθη τὸ 1946 ἡ ἔνοπλη στάσις τοῦ Κ.Κ.Ε., χωρὶς συμμετοχὴν κανενὸς ἄλλου
κόμματος ἢ πολιτικοῦ, οὔτε καὶ ἐκ τῶν παρασυρθέντων καὶ μετ' αὐτοῦ συνεργασθέντων εἰς τὸ κατοχικὸν
Ε.Α.Μ. (Σβώλου, Τσιριμώκου, κλπ.). Καὶ ὁ ψευδώνυμος «Δημοκρατικὸς Στρατός» του συνεκροτήθη μὲ
ἐπιστράτευσιν κομματικῶν στελεχῶν καὶ ὀπαδῶν του, ἀλλὰ καὶ σωρείας παραπλανηθέντων ἀπὸ ἀπατηλὴν
συνθηματο-λογίαν καὶ ἀδίστακτον ψευδολογίαν ἁγνῶν καὶ ἀνυπόπτων Ἑλλήνων, ὡς ἐπίσης καὶ ἀπὸ χιλιά-
δες ἄλλους βιαίως, μὲ ἐπιδρομὲς εἰς τὴν ὕπαιθρον χώραν, στρατολογηθέντες χωρικούς, ἀρκετοὶ ἀπὸ τοὺς
ὁποίους ὅμως μὲ τὴν πρώτη εὐκαιρία καὶ κατέφευγον, παραδιδόμενοι, εἰς τὰς ἐθνικὰς δυνάμεις.
Καὶ ἡ προκειμένη ἔνοπλη στάσις τοῦ Κ.Κ.Ε. οὔτε αὐτοδύναμη, οὔτε ἑλληνοτραφὴς ἦτο. Διότι
οἱ βόρειοι γείτονες τῆς Ἑλλάδος τὴν ὠργάνωσαν, ἐξεπαίδευσαν τὰ κύρια στελέχη της εἰς τὶς
χῶρες των, κυρίως τὸ Μποῦλκες (τῆς Νοτιοσλαβίας), ἐξώπλισαν καὶ κατηύθυναν, ὅπως καὶ ἁρμοδίως
διεπιστώθη, ὕστερα ἀπὸ ἐπιτόπιον ἔρευναν, ὑπὸ Διεθνοῦς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς, συσταθείσης ἀπὸ τὸ
Συμβούλιον Ἀσφαλείας τοῦ Ο.Η.Ε., καὶ κατεχωρίσθη εἰς τὰ συμπεράσματα τῆς ἀπὸ 23.5.1947 ἐκθέσεώς
της.
Μὲ μελανωτέραν σελίδα τῆς ἐξωτερικῆς αὐτῆς κομμουνιστικῆς ἐπιβουλῆς τὸ κατάπτυστον
π α ι δ ο μ ά ζ ω μ α , δηλαδὴ τὴν διαρπαγὴν χιλιάδων, συγκεκριμένως 28.010, μικρῶν Ἑλληνοπαίδων
ἡλικίας μόλις 3 ἕως 14 ἐτῶν τῆς ὑπαίθρου χώρας ἀπὸ τοὺς γονεῖς των καὶ τὴν βίαιη μεταφοράν των σὲ
γειτονικὲς καὶ ἄλλες κομμουνιστικὲς χῶρες, γιὰ νὰ μεταβληθοῦν μὲ πλύσιν ἐγκεφάλου σὲ γενιτσάρους,](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-22-2048.jpg)
![24
Αὐτὰ δὲν πρέπει καὶ οἱ Γερμανοὶ νὰ λησμονοῦν.. Ἂς παύσουν λοιπὸν οἱ ὑβρίζοντες νὰ χλευάζο-
υν τὸν ἑλληνικὸν λαὸν γιὰ τὶς θυσίες καὶ τὸν ἀγῶνα του ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος ἐπὶ τέλους διεξήχθη ὑπὲρ καὶ
τῆς ἰδικῆς των ὑπάρξεως καὶ ἐλευθερίας.
Ἄλλο βεβαίως τὸ ζήτημα, ὅτι καὶ ἐμεῖς, στὴν Ἑλλάδα, μὲ ἀσύγγνωστη ἀπερισκεψία καὶ
ἐπιπολαιότητα ὅλα αὐτὰ οὐσιαστικῶς τὰ ξεχάσαμε καὶ ἔτσι ἐγκατελείψαμεν ἀναξιοποίητο τὸν νέον
αὐτὸν τίτλον τιμῆς καὶ καθολικῶς ὀφειλομένης εὐγνωμοσύνης στὴν ἐθνική μας κοινότη-τα, γιὰ
τὴν ἐν λόγῳ συμβολή της στὸν παγκόσμιο πολιτισμό. Καὶ τὰ ξεχάσαμε, ὄχι βεβαίως ὁ τὰ τόσα παθὼν
Ἑλληνικὸς λαός. Τὰ ἐλησμόνησαν οἱ ποικιλώνυμοι ταγοί μας, οἱ ἀγαθῶς μὲν φρονοῦντες ἐκ κακῆς σταθμί-
σεως ἀνυπάρκτου ἐσωτερικῆς πολιτικῆς σκοπιμότητος, δῆθεν ἐξ ἀνάγκης τῶν πραγμάτων· οἱ περισσότε-
ροι δὲ ἀφελῶς, δεσποζόμενοι ἀπὸ τὴν ἐπίμο-νη, ἀσύδοτη καὶ διεστραμμένη ἀριστερὴ ἰδεολογικὴ τρομοκρα-
τία, ποὺ μὲ τὰ φληναφήματα περὶ δῆθεν «ἐμφυλίου πολέμου» καὶ δῆθεν «δημοκρατικοῦ στρατοῦ» ὄχι μό-
νον φθάνει εἰς τὸ σημεῖον νὰ ἀναγορεύῃ ἀδιστάκτους ἐθνοπροδότες σὲ «δημοκρατικοὺς» ἀγωνιστές, ἀλλὰ
καὶ δίδει, κυρίως αὐτή, τὴν δυνατότητα σὲ ἐπιβούλους ξένους, νὰ μᾶς χλευάζουν, ὅπως τώρα, γιὰ καθαρὴ
ἀλληλοσφαγή, μὲ πλήρη ἀποσιώπησι τοῦ γεγονότος, ὅτι καὶ κατὰ τὴν περίοδον ἐκείνην τοῦ 1946-1949 καὶ
γιὰ ἐκείνους, πρὸς προστασίαν τοῦ ἀνθρωπίνου πολιτισμοῦ ἀγωνισθήκαμε ! [ βλέπε ἐπὶ τῶν ἀνωτέρω καὶ
τὸ δημοσιευθὲν ἀπὸ 25.8.2005 κείμενόν μου «Μνήμη Ἐθνική», καταχωριζὀμε-νον καὶ στὴν ἱστοσελίδα
μου www.sartzetakis.gr Μέρος Β΄, Προσανατολι-σμοί ] .
6.- Ἡ αὐτοκριτικὴ τῶν Γερμανῶν.
Οἱ ὕβρεις εἶναι σὲ κάθε περίπτωσι ἀπαράδεκτες. Ἀλλὰ καὶ οἱ ἀπαξιωτικὲς κρίσεις, ὅταν μάλιστα
ἀναφέρωνται σὲ ἐθνικὲς κοινότητες, ποὺ πρωταγωνίσθηκαν στὸν παγκόσμιο πολιτισμό, ὅπως ἡ ἑλληνική,
συγχωροῦνται μόνον ὅταν εἶναι νηφάλιες καὶ βασίμως τεκμηριωμένες. Καὶ θὰ πρέπει πρὸς τοῦτο οἱ κρί-
νοντες, νὰ ἀτενίζουν προηγουμένως ἐλεγκτικῶς τὴν συμπεριφορὰ τῆς ἰδικῆς των ἐθνικῆς κοινότητος,
αὐτῆς εἰς τὴν ὁποίαν οἱ ἴδιοι ἀνήκουν. Μόνον ὅταν αὐτὴ εἶναι ἀνεπίληπτη, καὶ νομιμοποιοῦνται στὶς ὅποιες
περὶ ἄλλων ἐκτιμήσεις των.
Διὰ λόγους ἁβρότητος καὶ τὰ ὅσα προσέφερε καὶ προσφέρει τώρα ἡ Γερμανία στὸν ἀνθρώπινο
πολιτισμό, δὲν πρόκειται νὰ ἀρθρώσω ἐδῶ προσωπικὲς κρίσεις γιὰ τοὺς γερμανοὺς καὶ τὸν χαρακτῆρα των.
Εἶναι μάλιστα καὶ περιττό. Πρωτίστως, διότι οἱ ἴδιοι αὐτοπροσδιορίζονται ἀπὸ τὶς πράξεις των, ἀπὸ τὶς
ὁποῖες μερικὲς ἐξετέθησαν ἀνωτέρω. Ἀλλὰ καὶ διότι ἀ ρ κ ο ῦ ν χ α ρ α κ τ η ρ ι σ μ ο ὶ γ ι ὰ τ ὴ ν
ἐ θ ν ι κ ή τ ω ν κ ο ι ν ό τ η τ α ἀ π ὸ τ ο ὺ ς ἴ δ ι ο υ ς τ ο ὺ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς , ἐξέχουσες, παγκοσμί-
ου ἀναγνωρίσεως πνευματικὲς μορφές των.
Περιορίζομαι, ὄχι μὲ εὐχαρίστησιν, εἰς δύο ἐξ αὐτῶν, τὸν Γκαῖτε καὶ τὸν Σοπενχάουερ.
(α) Ὁ Γιόχαν Βόλφγκανγκ φὸν ΓΚΑΙΤΕ (1749-1832), ὅπως κατέγραψεν ὁ γραμματεύς
του Ἰωάννης-Πέτρος ΕΚΚΕΡΜΑΝΝ (1772-1854) εἰς τὸ γνωστότατον ἔργον του «Συνομιλίες
Ἔκκερμανν καὶ Γκαῖτε » (3 τόμοι, 1836-1848), ἐτόνισε, κατὰ λέξιν : « Δὲν χρονολογούμαστε παρὰ μό-
λις ἀπὸ χθές. Εἶναι βέβαια ἀναμφίβολο, ὅτι ἀρκετὰ ἐξελιχθήκαμε ἐδῶ καὶ μισὸν αἰῶνα. Θὰ χρειασθοῦν
ὅμως νὰ περάσουν σχεδὸν δύο ἑκατοντάδες χρόνια ἀκόμα, πρὶν τὸ πνεῦμα καὶ ἡ διανοητική μας
πρόοδος εἰσδύσουν καὶ γενικευτοῦν ἀρκετὰ στοὺς συμπατριῶτες μας, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ δώσουν
στὴν ὀμορφιὰ μιὰν ἀξία ὅ μ ο ι α μ ' α ὐ τ ή , π ο ὺ ἔ δ ω σ α ν ο ἱ Ἕ λ λ η ν ε ς , γιὰ νὰ γεμίσῃ
τὴν ψυχή τους μ' ἐνθουσιασμὸν ἕνα ὡραῖο τραγοῦδι, γιὰ νὰ μπορέσῃ στὸ τέλος νὰ πεῖ κανένας γι' αὐτούς
: ΄΄ τ ὸ ν κ α ι ρ ὸ π ο ὺ ἦ τ α ν β ά ρ β α ρ ο ι ΄΄ ...». Ἐπίσης, ὅτι : « Κάθε τι στὸν τόπο μας συμβάλ-
λει στὴν πειθάρχησι τῶν ἀγαπημένων μας παιδιῶν ἀπὸ τὴν μικρή τους ἀκόμα ἡλικία καὶ στὴν ἀφαίρεσι
κάθε φυσικοῦ, κάθε πηγαιότητος· ἔτσι στὸ τέλος δὲν μένει τίποτε ἄλλο παρὰ μόνον ὁ Φιλισταῖος.... Οἱ
Γερμανοὶ δὲν μποροῦν νὰ γιατρευτοῦν ἀπὸ τὰ φιλισταίϊκα γοῦστα τους ». Καὶ ἀκόμη, ὅτι : « Πολλὲς
φορὲς ἔννοιωσα ἕνα πόνο βαθὺ σκεπτόμενος τὸ γερμανικὸν ἔθνος, πού, ἐνῷ εἶναι ἄξιο τιμῆς, ὅταν
πέρνουμε τὰ ἄτομά του ἕνα ἕνα, εἶναι τόσο ἄθλιο στὸ σύνολό του. Ἡ σ ύ γ κ ρ ι σ ι τ ο ῦ
γ ε ρ μ α ν ι κ ο ῦ λ α ο ῦ μ ὲ τ ο ὺ ς ἄ λ λ ο υ ς λ α ο ὺ ς π ρ ο κ α λ ε ῖ ὀ δ υ ν η ρ ὰ α ἰ σ θ ή μ α τ α ,
ἀπὸ τὰ ὁποῖα προσπάθησα νὰ ξεφύγω μὲ κάθε δυνατὸ τρόπο ». Κλπ., κλπ. -
(β) Ὁ Ἀρθοῦρος ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ (1788-1860), ἐκτὸς σωρείας ἀπαξιωτικῶν γιὰ τοὺς
συμπατριῶτες του κρίσεων εἰς τὰ ἔργα του «Σκέψεις» καὶ «Πάρεργα καὶ παραλειπόμενα», ὅτι «ὁ ἀληθινὸς
ἐθνικὸς χαρακτῆρας τῶν Γερμανῶν εἶναι ἡ βραδύνοια», ὅτι «εἶναι ἠλίθιοι καὶ ἀνιαροὶ σὰν τὶς σκούφιες
ποὺ φορᾶμε τὴν νύχτα», κλπ., κλπ., προῆλθεν εἰς τὸ ἔργον του Memorabilien καὶ εἰς τὴν ἀκόλουθη
φοβερὴ ἐξομολόγησι : « Προβλέποντας τὸν θάνατό μου, σᾶς κάνω τούτη τὴν ἐξομολόγησι, ὅτι
περιφρονῶ τὸ γερμανικὸν ἔθνος ἐξ αἰτίας τῆς ἀνοησίας του, ποὺ δὲν ἔχει ὅρια, καὶ ὅτι κοκκινίζω
ἀπὸ ἐντροπὴ γιατὶ ἀνήκω σ' αὐτό ». [ βλέπε τὰ ἀνωτέρω παραθέματα, ὡς καὶ ἄλλων ἐπιφανῶν](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-24-2048.jpg)
![25
Γερμανῶν, εἰς τὸ λογοτεχνικὸ περιοδικὸ τῆς Θεσσαλονίκης «Μακεδονικὰ Γράμματα», τεῦχος Νοεμβρίου
1945, σελ. 6-7 ].
7.- Τὸ ἀνομολόγητον ὑπόβαθρον τῶν γερμανικῶν ὕβρεων.
Ἁρκεῖ ἡ ὑπόμνησις εἰς τοὺς Γερμανοὺς αὐτῶν τῶν ὀλίγων αὐτοχαρακτηρισμῶν των ἀντὶ
ἀνεπιτρέπτου, γιὰ τὸ ἑλληνικὸν ἦθος, ἀνταλλαγῆς ὕβρεων.
Οἱ γερμανικὲς ὅμως ὕβρεις εἶναι καὶ ἐκ τοῦ περιεχομένου των ἀποκαλυπτικές. Ἡ λαϊκὴ σοφία
μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι κατὰ κανόνα «φωνάζει ὁ κλέφτης, γιὰ νὰ φύγῃ ὁ νοικοκύρης». Καὶ οἱ κλέφτες
στὸν σύγχρονο κόσμο ἐνεργοῦν ἐνωρχηστρωμένως καὶ συστηματικῶς μὲ κύριον ὄργανο τὴν ἀσύστολη
προπαγάνδα, τὴν ὁποία καὶ διαχέουν ποταμηδὸν μὲ θλιβερὰ ἐνεργούμενά των τῶν Μ.Μ.Ε. Ἔτσι, ὅταν ὁ
ἐλευθέρως σκεπτόμενος πολίτης ἀποτολμήσῃ νὰ σκεφθῇ καὶ νὰ ἀρθρώσῃ τεκμηριωμένως, ὅτι
ἀντιμετωπίζομεν ὡς χώρα καὶ ἐθνικὴ κοινότης σχεδιασμένην καὶ ὠργανωμένην συνωμοσίαν, ἀρχίζουν
αὐτοστιγμεὶ τὰ ἐνεργούμενα τῆς παραπληροφορήσεως ἐξάψαλμον ἐναντίον τῆς «συνωμοσιολογίας», μὲ
ἐθελόμενο τὴν διανοητικὴ τοῦ λαοῦ συσκότισι διὰ χλευασμοῦ τοῦ ὁμιλοῦντος καὶ ἐγκαταλείψεως ὑπ'αὐτοῦ
τοῦ ἐνοχλητικοῦ γιὰ τοὺς συνωμότες ἀντιλόγου. Εἶναι ἡ ἀλάνθαστη τακτικὴ τῶν συνωμοτῶν.
Εἰς τὴν προκειμένη περίπτωσιν ἐτονίσθη ἤδη εὐρύτατα ἀπὸ ἄλλους, ὅτι ἡ ἐναντίον τῆς
Ἑλλάδος καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ χυδαία γερμανικὴ ἰδίως μὲ ὕβρεις ἐπίθεσις ὀφείλεται εἰς λόγους
ἀνταγωνισμοῦ δολλαρίου καὶ Εὐρώ. Ἡ ἀξία τοῦ πρώτου ὑπεβιβάζετο βαθμιαίως ἔναντι τοῦ δευτέρου,
καὶ ἔτσι ἀντιμετωπίζετο ὡς ζήτημα χρόνου ἡ ἀπώλεια τῆς παγκοσμίου πρωτοκαθεδρίας του, πρὸς ὄφελος
ἀκριβῶς τοῦ δευτέρου. Ἔπρεπε λοιπὸν νὰ πληγῇ ἀποτελεσματικῶς τὸ Εὐρώ μὲ ἀποφασιστικὸ κλονισμό, ὁ
ὁποῖος καὶ ἀνεζητήθη, νὰ πραγματοποιηθῇ μὲ ἐκμετάλλευσι τῆς ὄντως δυσχερεστάτης δημοσιονομικῆς κα-
ταστάσεως μικρῆς χώρας, ποὺ μετέχει στὴν Εὐρωζώνη, τῆς Ἑλλάδος, μὲ τὴν μέθοδο τῆς ὀργανώ-σεως
ἀποπνικτικῶν συνθηκῶν, κυριολεκτικῶς ἀδυναμίας, ἔξωθεν δανει-σμοῦ, ὥστε νὰ ἐπέλθῃ ἀναποφεύκτως ἡ
οἰκονομική της κατάρρευσις καὶ συνηρτημένως ἡ κατάρρευσις τῆς Εὐρωπαϊκῆς νομισματικῆς Ἑνώσεως,
δηλαδὴ τοῦ Εὐρώ. Αὐτά, θεωρητικῶς ἀντιληπτά, δὲν γνωρίζω, ἐὰν καὶ πράγματι ἀποτυπώνουν καθ' ὅλην
τὴν ἔκτασί των τὴν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων.
Ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον προσωπικῶς διαβλέπω, εἶναι καὶ κάτι βαθύτερον. Τὸ ὁποῖον καὶ ὑφέρπει
ρητῶς εἰς αὐτὲς τὶς γερμανικὲς ὕβρεις. Μεταξὺ αὐτῶν, κατὰ διακινηθεῖσα στὸ διαδίκτυο πληροφορία, - τὴν
βασιμότητα ὅμως τῆς ὁποίας δὲν ἠμπόρεσα νὰ ἐξακριβώσω, - εἶναι καὶ χλευασμὸς γιὰ τὴν ἑλληνική μας
γλῶσσα καὶ προτροπή νὰ ἐγκαταλεί-ψουμε ὁλοσχερῶς τὴν διδασκαλία στὰ Ἑλληνόπουλα τῆς ἀρχαίας
ἑλληνικῆς ὡς δῆθεν ἄχρηστη στοὺς καιρούς μας. Ἐὰν ὄντως διετυπώ-θησαν αὐτά, διερωτῶμαι, τὶ ἀληθινὰ
ὑπηρετοῦν καὶ σὲ τὶ ἀποβλέπουν ; Ἔχει καμμίαν σχέσιν ἡ διδασκαλία ἢ ὄχι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσ-
σης μὲ τὴν ὅποια δημοσιονομικὴ καὶ οἰκονομικὴ κατάστασι τῆς χώρας, ποὺ ὑποτίθεται, ὅτι ἔδωσαν ἀφορμὴ
στὰ ἐναντίον τῆς Πατρίδος μας δημοσιεύματα ; Καὶ οἱ ἑπόμενες τῶν ἀρχικῶν ὕβρεων, ἐπίσης ὑβριστικές,
ὑποδείξεις τῶν Γερμανῶν, νὰ ἐκποιήσουμε τὴν Ἀκρόπολι, τὴν Κέρκυρα καὶ ἄλλα νησιά μας, προκειμένου
μὲ τὸ τίμημά των νὰ ἀνορθώσουμε τὴν ἐθνική μας οἰκονομία, τὶ ἄλλο ἀποτελοῦν ἀπὸ εὐθεῖα παρότρυνσιν
ἐγκαταλείψεώς των, ἀποξενώσεώς μας καὶ καταλύσεως τῆς ἐπ'αὐτῶν ἐθνικῆς μας κυριαρχίας ; Μία μόνον
ἐξήγησις τῶν γερμανικῶν αὐτῶν παραινέσεων εἶναι δυνατή, μὲ τὸ δεδομένον, ὅτι ἡ μὲν ἀποκοπή μας ἀπὸ
τὶς γλωσσικές μας ρίζες, τὴν ἀρχαία μας γλῶσσα, στὴν ὁποία διετυπώθησαν τὰ ἀνεπανάληπτα
ἀριστουργήματα τοῦ ἀνθρωπίνου λόγου, θὰ συνεπιφέρῃ ἀναποφεύκτως τὴν διανοητική μας στείρωσι καὶ
τὴν ἀπώλεια τῆς πνευματικῆς ἰδιοπροσωπίας τῆς ἐθνικῆς μας κοινότητος· ἡ δὲ ἐκποίησις τμημάτων τοῦ
ἐθνικοῦ μας χώρου θὰ σημάνῃ καὶ τὸν ἐδαφικὸν τῆς Πατρίδος μας ἀκρωτηριασμόν, εἰς τὸν ὁποῖον, σημει-
ωτέον, ἀποβλέπει καὶ ἡ ἐκ τοῦ μηδενὸς δημιουργία τοῦ ἐκκρεμοῦντος μὲ τὰ Σκόπια ζητήματος, ἐκτὸς βεβα-
ίως καὶ τοῦ ἐν προκειμένῳ ἐθνικοῦ μας ἀκρωτηριασμοῦ μὲ τὴν λυσσωδῶς ἐπιζητουμένην διεθνῆ
ἀναγνώρισιν, ὅτι οἱ Μακεδόνες δὲν ἦσαν οὔτε εἶναι Ἕλληνες ! Καὶ ἡ ἐξήγησις ὅλων αὐτῶν εἶναι, ὅτι τὸ
μακροχρονίως σκοπούμενον συνίσταται ἀκριβῶς εἰς τὴν ἐπιδίωξιν ἐξαλείψεως τῆς ἐθνικῆς μας
ἀτομικότητος, τῆς μεταπτώσεως τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἰς ἀγέλην ἀδήλου προελεύσεως, καὶ ἐδαφικοῦ
μας ἀκρωτηριασμοῦ καὶ εἰς τὸ νὰ καταστοῦμε τελικῶς, ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, - μὲ τὴν ὠργανωμένη μάλιστα
συστηματικὴ παράνομη εἰσβολήν, κυριολεκτι-κώτερον ἐπιδρομήν, εἰς τὴν Ἑλλάδα μας καθημερινῶς
ἑκατοντάδων ξένων δῆθεν μεταναστῶν, - νὰ μεταβληθοῦμε σὲ ξένους εἰς αὐτὸν τὸν τόπον μας.
8.- Τὸ πρόγραμμα τῆς παγκοσμιοποιήσεως.
Εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἐφαρμογὴ στὴν περίπτωσι τῆς Πατρίδος μας τοῦ προγράμματος τῆς
ἐπαγγελλομένης νέας διεθνοῦς τάξεως πραγμά-των, τῆς λεγομένης παγκοσμιοποιήσεως. Αὐτὴν κατα-
δήλως ὑπηρετοῦν καὶ οἱ ἀνωτέρω γερμανικὲς ὕβρεις.](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-25-2048.jpg)
![32
Παραθέτουμε ἐδῶ τήν ἀνακοίνωση τοῦ Κου Καμίνη πρός διευκόλυνση τῶν ἀναγνωστῶν.
[ΠΗΓΗ athensvoice.gr]
Ὑπάρχει εὐρωπαϊκή πρωτεύουσα, στήν ὁποία νά μήν μποροῦν νά ἀσκοῦν τά θρησκευτικά τους καθήκον-
τα, σέ ἀδειοδοτημένους χώρους θρησκευτικῆς λατρείας, νόμιμοι κάτοικοι μουσουλμανικοῦ θρησκεύματος;
Ναί. Δυστυχῶς πρόκειται γιά τήν Ἀθήνα, ἡ ὁποία καί κατέχει τήν ἀποκλειστικότητα.
Ἡ δημιουργία μουσουλμανικοῦ τεμένους στήν Ἀθήνα εἶναι ἀπολύτως ἐπιβεβλημένη. Ἀφενός γιατί συνιστᾶ
ζήτημα συνταγματικῆς νομιμότητας καί συμμόρφωσης τῆς χώρας μέ τίς διεθνεῖς συμβατικές της
ὑποχρεώσεις. Αλλά καί ἀφετέρου, ἐπειδή θά θέσει τέλος στήν παράνομη λειτουργία δεκάδων, διάσπαρτων
μουσουλμανικῶν χώρων λατρείας, πού λειτουργοῦν παράνομα σέ γκαράζ, ὑπόγεια καί ἀποθῆκες, χωρίς
νά τηροῦν καμμία προδιαγραφή, μέ ἀνώνυμες χρηματοδοτήσεις καί σέ συνθῆκες ἀπόλυτης ἔλλειψης
ἀσφάλειας γιά τούς πιστούς ἀλλά καί τούς περιοίκους.
Ὅπως γνωρίζουμε, χριστιανικοί ναοί τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπάρχουν καί λειτουργοῦν, ἐδῶ καί χρόνια, σέ
ὁλόκληρο τόν κόσμο, φυσικά καί στόν μουσουλμανικό.
Ἀδυνατῶ, συνεπῶς, νά κατανοήσω γιά ποιούς λόγους ὁρισμένοι ἀντιτάσσονται σέ μία ἀξιοπρεπῆ ρύθμιση
καί μία νόμιμη λύση στό ζήτημα τῶν λατρευτικῶν αὐτῶν χώρων. Ἄλλωστε μέ τήν κατασκευή
μουσουλμανικοῦ τεμένους στήν Ἀθήνα συντάσσεται καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδας.
Ζητήσαμε ἐξαρχῆς ἀπό τήν κεντρική κυβέρνηση νά ἐπισπεύσει τίς διαδικασίες γιά τήν κατασκευή
μουσουλμανικοῦ τεμένους καταρχάς στόν Ἐλαιώνα, ἔργο πού θά ἀναβαθμίσει τόν περιβάλλοντα χῶρο καί
θά σέβεται, βεβαίως, τήν ἱστορία τῆς Ἀθήνας.
Ἐπιπλέον, ἐπειδή ἐκεῖνο πού προέχει γιά τόν Δῆμο εἶναι ἡ χωρίς ὑποκρισίες καί στεῖρες προκαταλήψεις
ἀντιμετώπιση τοῦ ζητήματος καί γιά νά μήν δημιουργηθεῖ μία κατάσταση ὑδροκεφαλισμοῦ, μέ χιλιάδες
ἀνθρώπους νά συρρέουν σέ ἕνα τέμενος, κρίνουμε ὅτι πιό λειτουργικό θά ἦταν νά ὑπάρχουν ἐπιπλέον
ἕνας ἤ δυό χῶροι ἄσκησης τῶν θρησκευτικῶν αὐτῶν καθηκόντων στά ἑπτά κοινοτικά διαμερίσματα, πού
νά πληροῦν ὅλες τίς νόμιμες προδιαγραφές, βάζοντας ἔτσι ὁριστικά τέλος στό καθεστώς παράνομης λει-
τουργίας ἀνάλογων χώρων.](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-32-2048.jpg)
![34
1. Μεταμοσχεύσεις: ἕνα θετικό βῆμα ἤ ἕνας ἐπιστημονικός Kαιάδας;
Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχ/του Ἰωάννου Κοκάκη, Ἰατροῦ Ὀγκολόγου
Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ
ἀφαίρεση ζωῆς;»
Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης
καί Φιλίας
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηο-
σύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συνεργασία μέ τήν
Ἱ.Μ.Γλυφάδας.
Μεταμόσχευση: ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα ποὺ
ξεκίνησε μὲ τὴ μεταμόσχευση καρδιᾶς ἀπὸ τὸν δόκτορα
Cristian Barnard καὶ ἔδωσε ἐλπίδα ζωῆς σὲ πολλοὺς ἀσθενεῖς
καὶ ἔκτοτε ἀποτελεῖ μέρος τῆς καθημερινῆς ἰατρικῆς πρακτικῆς
παγκόσμια. Ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα μὲ ἕνα μόνο μελανὸ σημεῖο τὸν λεγόμενο ἐγκεφαλικὸ θάνατο. Ἡ ἱστορία
ξεκινάει τὸ 1968 στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Harvard ὅταν αὐθαίρετα μία ὁμάδα γιατρῶν, χωρὶς τὴ
σύμφωνη γνώμη τῆς ὑπόλοιπης ἰατρικῆς κοινότητας, θεσπίζει τὸν ὅρο « ἐγκεφαλικὸς θάνα-
τος». Ἡ ὁμάδα αὐτὴ δημοσιεύει στὶς 4 Αὐγούστου τοῦ 1968 στὸ ἰατρικὸ περιοδικὸ JAMA [Journal of the
American medical Association] ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο «a definition irreversible coma» καὶ ἐκεῖ διαβάζουμε
ὅτι ὁ κύριος σκοπός μας εἶναι νὰ θεσπίσουμε τὸ ἀνίατο κῶμα σὰν ἕνα νέο κριτήριο θανάτου.
Ἡ αἱρετικὴ αὐτὴ ὁμάδα, καλεῖται σὲ ἀπολογία ἀπὸ τὴν ἁρμόδια ἐπιτροπὴ ἐλέγχου τῶν θεμάτων ὑγείας.
Στὸ κείμενο ποὺ κατατέθηκε σὰν ἀπολογία ἀνάμεσα στὶς διάφορες ἀνακρίβειες καὶ τὰ ἐπιστημονικὰ
ἀτοπήματα δυὸ θέσεις τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς ὁμάδας προβληματίζουν καὶ ἀνακινοῦν τὸ
ἐνδιαφέρον: ἡ πρώτη, ὅτι οἱ ἀσθενεῖς σὲ ἀνίατο κῶμα ἀποτελοῦν φορτίο καὶ ἡ δεύτερη, ὅτι ἐνδέχεται
νὰ προκύψουν διαφωνίες στὴν ἀπόκτηση καὶ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων. Καὶ μόνο αὐτὲς οἱ δυὸ
ἱδρυτικὲς θέσεις θὰ ἦταν ἱκανὲς νὰ καταρρίψουν κάθε δισταγμό, στὴν a priori ἀπόρριψη ὅλης αὐτῆς
τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς διδασκαλίας.
Τόσο γιὰ τὴν, κατὰ τὴν Ἰατρικὴ , ἀντιδεοντολογική τους τοποθέτηση ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι
εἶναι ἄκρως προσβλητικὲς γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ τὸν πολιτισμό του. Ἂν θεωρήσουμε δὲ καὶ τὸ
γεγονὸς ὅτι στὴ χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ ἀνθρώπινο
πρόσωπο δεχόταν βάναυση προσβολή, ἀφοῦ μόλις πρὶν μία δεκαετία τὸ 1957 οἱ ἔγχρωμοι κάτοικοί
της ἀπέκτησαν ἰσονομία καὶ πολιτικὲς ἐλευθερίες καὶ τὴν ἴδια χρονιὰ τῆς θέσπισης τῆς θεωρίας τοῦ
ἐγκεφαλικοῦ θανάτου τὸ 1968, δολοφονήθηκε στὸ Μέμφις τοῦ Τεννεσὶ ὁ πρωτεργάτης τοῦ κινήματος
ὁ Μάρτιν Λοῦθερ Κὶνκ , εὔκολα κατανοοῦμε τὸ πολιτισμικὸ ὑπόβαθρο ἀνάπτυξης τέτοιων θεωριῶν.
Ἐπειδὴ ὅμως δὲν θὰ θέλαμε νὰ γίνουμε ἀφοριστικοὶ ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἐπειδὴ ἀρχὴ τῆς προόδου στὴν
ἐπιστήμη εἶναι ἡ ἀμφισβήτηση, ἡ ἀμφιβολία καὶ ὁ διάλογος, ἡ συνέχιση τῆς ἀνάλυσής μας, θὰ δια-
σαφηνίσει τὸ γιατί τῆς ἀντίρρησής μας .
Ἡ ἱστορία ἀνάπτυξης τῆς θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου βρίθει ἀντιφάσεων καὶ ἀντινομιῶν. Ὅσον
ἀφορᾶ στὸν ὅρο ἐγκεφαλικὸς θάνατος ἀπὸ ἰατρικῆς πλευρᾶς, ἀρχικὰ συμπεριελήφθη καὶ τὸ ἀνίατο κῶμα.
Τὸ 1992 οἱ Dr Robert Truog καὶ Dr James Fackler δημοσιεύουν ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο
ἐπαναπροσδιορισμὸς τοῦ θανάτου [rethinking Brain Death] ἀναφέρουν ὅτι οἱ ὑποτιθέμενοι ἐγκεφαλικὰ
νεκροὶ παρουσιάζουν: 1. ὑποθαλαμικὴ ἐνδόκρινη λειτουργία 2. ἠλεκτρικὴ ἐγκεφαλικὴ δραστηριότητα 3.
ἐνδείξεις συναισθηματικῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὸ περιβάλλον 4. ἀντανακλαστικὰ σὲ ἐξωτερικὰ ἐρεθίσματα
προερχόμενα ἀπὸ τὸ ΚΝΣ . Τὸ ἄρθρο αὐτὸ ἀνακινεῖ ἐκ νέου τὴν πολεμικὴ ἐναντίον τοῦ ἐγκεφαλικοῦ
θανάτου καὶ ἐπειδὴ ὑπῆρχαν ἀρκετὲς περιπτώσεις ἀνάνηψης ἔγινε διαχωρισμὸς τοῦ ἀνιάτου κώμα-
τος, ἢ φλοιώδους θανάτου, ὅπως ὀνομάζεται σήμερα καὶ τοῦ πραγματικοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς μὲ
συνοδὸ καταστροφὴ τοῦ ΚΝΣ.
Ἔπειτα παρατηρήθηκε ὅτι οἱ θεωρούμενοι ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ ἐπιζοῦσαν πέρα τῶν προσδοκώμενων 2
ἑβδομάδων στὶς μονάδες ἐντατικῆς θεραπείας, μάλιστα μερικοὶ ἀσθενεῖς ἔζησαν ἕως καὶ ἕξι μῆνες [Truog
1992], [Shewmon 1998], [ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ 2001], ἔχοντες σταθερὴ θερμοκρασία, κανονικὰ
ἀντανακλαστικά, κανονικὴ ἀπορρόφηση καὶ ἀφομοίωση τῶν τροφῶν, αὔξηση τοῦ σωματικοῦ βάρους, κύ-
ηση καὶ φυσιολογικὸ τοκετὸ καὶ σὲ πολὺ σπάνιες, ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις, ἐπαναφορὰ τῶν
ἀσθενῶν στὴ φυσικὴ κατάσταση, ἐπινοήθηκε ὁ ὅρος « θάνατος τοῦ στελέχους » ποὺ γιὰ τὴν ἀκρίβεια εἶναι
παθολογοανατομικὸς ὅρος καὶ ἔγινε καὶ πάλι διαχωρισμὸς μεταξὺ τῶν μορφῶν νέκρωσης τοῦ ΚΝΣ. Μά-
λιστα θεσπίστηκαν καὶ κριτήρια γιὰ τὴν διάγνωσή τοῦ θανάτου τοῦ στελέχους κλινικὰ [ἀπουσία
ἀντανακλαστικῶν, ὀφθαλμοκεφαλικὸ φωτοκινητικό, κερατοειδοῦς κ.ἄ. ]καὶ ἐργαστηριακὰ [ἐκτίμηση
ἐγκεφαλικῆς ροῆς αἵματος, ἠλεκτροεγκεφαλογράφημα ,ΡΕΤ κ.ἄ. ]. Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ προσθέσουμε ὅτι](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-34-2048.jpg)
![35
τὸ 2008 τὸ Ἐθνικὸ συμβούλιο βιοηθικῆς τῶν Η.Π.Α. ἀπεφάνθη ὅτι ἡ ταύτιση τοῦ ΕΘ καὶ τοῦ θανάτου
τοῦ στελέχους εἶναι «ἐννοιολογικὰ ὕποπτη» καὶ «κλινικὰ ἐπικίνδυνη» .
Ἀπὸ νομικῆς πλευρᾶς στὶς πολιτεῖες ποὺ ἔγινε ἀποδεκτὴ ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ 1968
θεσπίστηκε ὁ νόμος περὶ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὡς νέκρωσης ὅλου τοῦ ΚΝΣ ὄχι ὅμως ὡς πραγματικοῦ
θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς, ἀλλὰ ὡς πρώτη ἐκδήλωση φθορᾶς ἐπερχομένης τοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς ποὺ
ὁριζόταν ὡς μόνιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας. Τὸ 1981 ἡ ἐθνικὴ ἐπιτροπὴ μεταμοσ-
χεύσεων τῶν Η.Π.Α. ἀναφερόμενη στὸν θάνατο ὁρίζει σὰν θάνατο ἰσόκυρα τόσο τὴν μὴ
ἀναστρέψιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας ὅσο καὶ τὴν μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς λειτο-
υργίας τοῦ ἐγκεφάλου. Ἀκολουθεῖ μία πορεία νομικῶν ἀντιφάσεων καὶ ἀσαφειῶν καὶ ὄχι μόνο μέσα στὴ
χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἀλλὰ καὶ στὶς ἄλλες χῶρες ποὺ ἔγινε δεκτὴ σὰν θεωρία καὶ θεσμοθετήθη-
κε μὲ διαφορετικὰ κριτήρια, ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, ὥστε σήμερα νὰ ἔχει τελείως διαφορετικὸ ὁρισμό,
ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου. Στὴ χώρα μας, λόγου χάριν μὲ ἀπόφαση τοῦ Κ.Ε.Σ.Υ.
τοῦ 1985 σὰν θάνατος ὁρίζεται ἡ ἀνεπανόρθωτη ἀπώλεια ἱκανότητας συνείδησης μὲ ἀνεπανόρθωτη
ἀπώλεια ἱκανότητας γιὰ αὐτόματη ἀναπνοή. Καὶ διερωτᾶται κάποιος, ὁ θάνατος δὲν εἶναι ἴδιο
γεγονὸς παντοῦ;
Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος , σύμφωνα μὲ τοὺς ὑποστηρικτὲς τῆς θεωρίας , ἀποτελεῖ μόνο μία
βιολογικὴ μονάδα καὶ ὅτι ὁ θάνατος ἀποτελεῖ τὴ μόνιμη καὶ μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῶν λειτουργιῶν
του καὶ ἂς θεωρήσουμε τὴ ζωὴ σὲ συνάρτηση μόνο μὲ τὴ βιολογικὴ συμπεριφορὰ τοῦ κυττάρου. Γνωρί-
ζουμε ἀπὸ τὴ βιολογία λοιπὸν ὅτι ἕνα κύτταρο παραμένει ζωντανὸ ὅταν λαμβάνει ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ
περιβάλλον στοιχεῖα τὰ ὁποῖα ἀφομοιώνει μετατρέποντάς τα σὲ ἐνεργειακὸ νόμισμα [ΑΤP] μὲ τὴν
ἀπαραίτητη συνέργια τοῦ ὀξυγόνου. Αὐτοὶ οἱ δυὸ παράγοντες μεταφέρονται μέσῳ τῆς ροῆς τοῦ αἵματος
τὸ ὁποῖο συνεχίζει τὴ ζωογόνο του δράση μέσῳ τῆς λειτουργίας τοῦ καρδιακοῦ μυός. Ὅταν αὐτὸ στα-
ματήσει, τότε τὸ κύτταρο, μὴ λαμβάνοντας τὰ ἀπαραίτητα στοιχεῖα γιὰ τὴ ζωὴ του ὁδηγεῖται στὸν
κυτταρικὸ θάνατο, ποὺ διαφέρει μόνο χρονικὰ σὰν γεγονὸς ἀπὸ ὄργανο σὲ ὄργανο.
Ὁ κυτταρικὸς θάνατος προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ κυττάρου, ποὺ προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ ὀργάνου.
Μετὰ τὸ θάνατο τὸ κύτταρο λύεται καὶ ἀρχίζει ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης. Ὅπως εἶναι παραδεκτὸ
παγκόσμια, ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς τέχνης, αὐτὴ συμβάλλει στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς ,
ὄχι στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς μόνο σὲ ἐπίπεδο προσώπου, ἀλλὰ ἀκόμα καὶ σὲ ἐπίπεδο κυττάρου. Ὁ
ἰατρὸς καθημερινὰ δίνει τὴ μάχη στὸ νὰ διατηρήσει τὴ ζωὴ καὶ τὸ πεδίο αὐτῆς τῆς μάχης δὲν εἶναι μό-
νο τὸ σῶμα σὰν σύνολο ὀργάνων, ἀλλὰ κυρίως σά σύνολο κυττάρων. Ἀποτελεῖ ἀπαράβατο κανόνα
λοιπόν, ἡ ἄσκηση τῆς Ἰατρικῆς τέχνης μὲ γνώμονα τὸν σεβασμὸ στὴ ἴδια τή ζωὴ ,εἴτε ἀφορᾶ τὸ πρό-
σωπο, εἴτε τὸ ὄργανο, εἴτε τὸ κύτταρο . PRIMUM NON NOCERE [ Ἱπποκράτης ].Καμιὰ ἰατρικὴ
πρακτικὴ δὲν καθαγιάζεται ἢ δικαιολογεῖται ὅταν γίνεται πρόξενος βλάβης. «Νὰ κάνω χρήση
τῆς θεραπείας πρὸς βοήθεια μόνο ... οὐδέποτε ὅμως πρὸς βλάβη ἢ ἀδικία τινός» [ὅρκος τοῦ
Ἱπποκράτους ] . Τὸ γεγονὸς λοιπὸν ὅτι ἡ τεχνολογικὴ ἐξέλιξη παρήγαγε μονάδες ἐντατικῆς θεραπε-
ίας στὶς ὁποῖες νοσηλεύονται ἄνθρωποι μέσα στὰ σώματα τῶν ὁποίων διατηρεῖται ἡ ΖΩΗ, σὰν
γεγονὸς , δὲ δίνει κανένα δικαίωμα σὲ κανέναν ἰατρὸ νὰ ἐπέμβει καὶ νὰ τὴ σταματήσει ἀκόμα καὶ μὲ
εὔσχημο πρόσχημα ἢ ὠφέλεια τινός ἄλλου , γιατί ἔτσι ἀναιρεῖται ἡ ἴδια ἡ φύση καὶ ὁ σκοπὸς τῆς
ἄσκησης τῆς ἰατρικῆς.
Σὲ ἄρθρο τοῦ κου Λαγγουράνη , διευθυντοῦ τῆς μονάδας τεχνητοῦ νεφροῦ τοῦ νοσοκομείου Ἀλεξάνδρας
μὲ τίτλο « ἡ προσφορὰ ὀργάνου ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ δὲν τὸ χρειάζεται πιὰ, εἶναι δῶρο ζωῆς καὶ συμβάλ-
λει στὴν ἑδραίωση μίας κοινωνίας ἀλληλεγγύης» ποὺ ἀναρτήθηκε στὸ διαδίκτυο στὴν ἱστοσελίδα τῆς
Ἐθνικῆς Ἐπιτροπῆς Μεταμοσχεύσεων διαβάζουμε: « σὲ πολλὲς περιπτώσεις ὅμως ὁ ἀσθενὴς μεταφέρεται
σὲ ΜΕΘ ναὶ μὲν σὲ κῶμα, ἀλλὰ ζωντανὸς ἀκόμα !!! Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ ἐγκεφαλικὴ αἱμορραγία συνεχίζεται,
τὸ ἐγκεφαλικὸ οἴδημα ἐπιδεινώνεται καὶ ἐπέρχεται ἡ καταστροφὴ τοῦ ἐγκεφάλου, μὲ ἐπακόλουθο τήν
διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας .Στὰ ἄτομα αὐτὰ παρέχεται σήμερα ἡ δυνατότητα διατή-
ρησης τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας γιὰ λίγες ὧρες ἢ καὶ μερικὰ εἰκοσιτετράωρα μὲ τεχνητὰ μέσα
[ἀναφέρονται] , ἀφοῦ ἀποκλειστοῦν ἄλλες συνυπάρχουσες ἀναστρέψιμες καταστάσεις [ἀναφέρονται...]
ὑπάρχει ἀπόλυτη ἔνδειξη ἐγκεφαλικοῦ θανάτου». Μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ λοιπὸν στὸ πρόσωπο καὶ τὴν
ἐπιστημονικὴ ἰδιότητα τοῦ συγγραφέα τοῦ ἄρθρου, θὰ ἤθελα νὰ σταθοῦμε στὴ φράση « ζωντανὸς
ἀκόμα» καὶ στὸ νόημα τῆς φράσης «ἐπέρχεται ἡ διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας».
Ἐὰν δὲν ἔχω παρανοήσει, ὁ θάνατος ταυτίζεται μὲ τὸ σταμάτημα τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας,
γνώμη ποὺ βέβαια ἐπικροτεῖ καὶ ὁ Δρ Shewmon ὁ ὁποῖος λέει χαρακτηριστικὰ « ὅτι μόνο ὁ κυκλοφορικὸς
καὶ ἀναπνευστικὸς ὁρισμὸς τοῦ θανάτου μπορεῖ νὰ γίνει καθολικὰ ἀποδεκτός!». Ἡ συνέχιση τῆς
καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας μὲ τεχνητὰ μέσα ἁπλὰ ἐπιβραδύνει τὴν ἐπέλευση τοῦ γεγονότος τοῦ
θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ὀργανισμοῦ, καὶ τοῦ κυτταρικοῦ πληθυσμοῦ, οὐδεμία διαφωνία, δηλαδὴ συμ-](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-35-2048.jpg)
![37
εἶναι νεκρὸς; Καὶ ποιὰ εἶναι αὐτὰ τὰ συμπτώματα ποὺ ἐμφανίζονται κατὰ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων καὶ τὰ
ὁποῖα καταστέλλονται μὲ τὴ χορήγηση ἀναισθησίας; ἐφίδρωση, αὔξηση καρδιακῶν παλμῶν καὶ ταχυκαρ-
δία, αὔξηση ἀρτηριακῆς πίεσης καὶ τὰ λεγόμενα σημεῖα τοῦ Λαζάρου. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση
ἑνὸς ἀπὸ τοὺς χαρακτηρισθέντες «ἐγκεφαλικὰ νεκρούς» δότες ποὺ δημοσιεύτηκε ἀπὸ τὸν WETZEL
καὶ ἐξετάστηκε ἀπὸ τοὺς Βρετανοὺς ἐρευνητὲς EVANS καὶ HILL. Ὁ ἀσθενὴς αὐτὸς 33 χρονῶν, χαρακτη-
ρίσθηκε ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς καὶ ἑτοιμάσθηκε γιὰ τὸ χειρουργεῖο. Πρὸ τῆς ἔναρξης τῆς διαδικασίας εἶχε
90 παλμοὺς τὸ λεπτὸ καὶ ἡ πίεσή του ἦταν 90/50. Μόλις ὁ χειροῦργος ἔκανε τὴ τομὴ κατὰ μῆκος τοῦ
σώματος οἱ παλμοὶ ἔγιναν 104 καὶ ἡ πίεσή του 120/70 τὸ λεπτό. Ἐὰν ἦταν πτῶμα, κανονικὰ αὐτὸ δὲν
ἔπρεπε νὰ συμβεῖ. Στὰ 3 λεπτὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας οἱ παλμοὶ ἀνέβηκαν στοὺς 118 τὸ
λεπτὸ καὶ ἡ πίεσή του στὸ 150/75, καὶ χρειάστηκε ἡ χορήγηση ἀναισθησίας, στὰ 11 λεπτὰ ἀπὸ τὴν
ἔναρξη τῆς διαδικασίας, γιὰ νὰ σταματήσει ἡ αὔξηση τῶν παλμῶν καὶ τῆς πίεσης καὶ νὰ συνεχίσει ἡ δια-
δικασία. Τὸ φαινόμενο αὐτὸ παρατηρεῖται συνήθως στοὺς ἀσθενεῖς ποὺ χειρουργοῦνται ὅταν ἡ
ἀναισθησία δὲν ἐπαρκεῖ καὶ εἶναι ἐξ αἰτίας τῆς κατευθείαν ἀπάντησης τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους.
Ἐπιπλέον γιατί παρατηρεῖται δακρύρροια τοῦ δότου, κυρίως κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς λήψης τῶν
ὀργάνων; Πῶς αὐτὰ ἐξηγοῦνται ἰατρικὰ καὶ μὲ ποιὸ μηχανισμὸ προκαλοῦνται; Ὅπως προαναφέρθη-
κε, ὑπάρχουν σπάνιες ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἀνθρώπων, ποὺ ἐνῶ χαρακτηρίσθηκαν
ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ [κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακά], ἐπανῆλθαν κανονικὰ στὴ ζωή. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε
ἡ κλινικὴ περίπτωση τῆς Lucy Hussey Bergonzi, μία ἀπὸ τὶς καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἐπαναφορᾶς
ἀπὸ τὸν κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακὰ διαγνωσθέντα ἐγκεφαλικὸ θάνατο, ἡ ὁποία ἐνῶ χαρακτηρίσθηκε
ἐγκεφαλικὰ νεκρὴ καὶ δόθηκε ἡ ἄδεια ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς γιὰ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων ἐκείνη ἐπανῆλθε
στὴ φυσιολογικὴ κατάσταση ἔπειτα ἀπὸ ραντισμὸ μὲ ἁγιασμὸ, ποὺ ἔγινε λίγα λεπτὰ πρὸ τῆς ἀφαίρεσης
τῶν μοσχευμάτων. Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς πῶς δικαιολογεῖται τὸ γεγονὸς αὐτό, ἀφοῦ ἡ διάγνωση τοῦ
ἐγκεφαλικοῦ θανάτου εἶχε γίνει σὲ ἁρμόδια κατὰ τόπους ἰατρικὰ κέντρα καὶ εἶχαν τηρηθεῖ ὅλες οἱ
ἀπαραίτητες νομικὰ καὶ ἰατρικὰ διαδικασίες; Σ΄αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ θέλαμε νὰ κάνουμε μία διευκρίνιση. Τὸ
πρόβλημά μας καὶ ἡ ἀντίρρησή μας δὲν ἀφορᾶ στὶς μεταμοσχεύσεις σὰν ἰατρικὴ πρακτική, ἐξ ἄλλου
καὶ ἡ μετάγγιση αἵματος ὑπὸ μίαν ἔννοια θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθεῖ μεταμόσχευση ἤ λόγου χάριν ἡ
δωρεὰ ὀργάνου ἀπὸ ζῶντα δότη, ἀλλὰ στὶς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ νεκρὸ δότη, σὲ συνάρτηση πάντα μὲ
τὴ θέσπιση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου μὲ ὅλες τὶς ἐπὶ μέρους παραμέτρους . Καὶ αὐτὸ τόσο λόγῳ τῆς
ἰδιομορφίας τῆς ἴδιας τῆς θεωρίας τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονός, ὅτι πάρα πολλὲς
μελέτες ἀνὰ τὸν κόσμο, ἀπὸ διεθνοῦς κύρους ἐρευνητὲς καὶ ἐπιστήμονες, θέτουν καθαρὰ τὴν ἀνάγκη
ἀμφισβήτησης τῆς ὑπαρχούσης θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ συγκλίνουν στὴν πιθανή,
ἐπιστημονικὰ, ἀναίρεσή του. Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος εἶναι εἴτε ἕνα φαινό-
μενο στὴ διαδικασία τοῦ θανάτου [ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ] εἴτε τὸ πρῶτο στάδιο τῆς ἀποσύνθεσης [TAYLOR],
ἀλλὰ σίγουρα, ὄχι ὁ θάνατος τοῦ προσώπου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἕνα μὴ ἀποκεκαλυμμένο μυστήριο. Ὁ
καθηγητὴς τῆς Νευρολογίας κος Taylor ἀποφαίνεται ὅτι ὑπάρχει ὁ θάνατος σὰν στιγμιαῖο γεγονὸς
[process of dying], καὶ ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης[process of disintegration] καὶ συμπληρώνει ὅτι
ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος εἶναι τὸ πρῶτο στάδιο τῆς διαδικασίας τῆς ἀποσύνθεσης. Ἐπιπλέον θὰ μπορούσα-
με νὰ ποῦμε ὅτι ὁ θάνατος δὲν διαγιγνώσκεται ἁπλὰ πιστοποιεῖται.
Πρὶν παραδώσω τὴ σκυτάλη στοὺς ἐξαίρετους ὁμολογουμένως ἐπιστήμονες ποὺ βρίσκονται σήμερα ἐδῶ,
θεωρῶ χρέος μου καὶ σὰν Θεολόγος, νὰ κάνω μία μικρὴ ἀναφορὰ ἀκόμη καὶ νὰ προσθέσω ὅτι οἱ
ἰατρικὲς μελέτες ποὺ ἀντιτίθενται στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ ὁρίζουν τὸ θάνατο σὰν
στιγμιαῖο γεγονὸς, διαφοροποιοῦν τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου ἀπὸ τὴν διάλυση τοῦ σώματος στὴν ὁποία
ἀνήκει καὶ ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος, ἀρνοῦνται τὴν ταύτιση τῆς ψυχῆς μὲ τὶς ἐγκεφαλικὲς λειτουργίες,
ὑποστηρίζουν τὸ δικαίωμα στὴ ζωὴ ὄχι μόνο τοῦ λήπτη ἀλλὰ καὶ τοῦ δότη, δέχονται τὸν δότη σὰν πρόσω-
πο ἀκόμα καὶ μετὰ θάνατον, ἔρχονται σὲ ἀπόλυτη συμφωνία μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὸ
πνεῦμα τῆς ἀποκαλυπτικῆς πατερικῆς θεολογίας [Ἅγ. Μάξιμος ὁμολογητὴς, Ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης, Μέ-
γας Βασίλειος, Ἅγ. Ἰωάννης Δαμασκηνὸς κ.ἄ.].Ἐπίσης ἐπειδὴ κάποιοι προσπαθοῦν νὰ κινήσουν τὴν κοινὴ
γνώμη λέγοντας, ὅτι ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε ἐπιστημονικὰ ἐνάντιοι στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου
στερούμαστε εὐσπλαγχνίας πρὸς τὸν συνάνθρωπο, θὰ ἤθελα νὰ ἀπαντήσω, μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ στὴ
γνώμη τους, ὅτι πρῶτον, εὐσπλαγχνία γιὰ τὸ γιατρὸ ἀπέναντι στὸν ἀσθενῆ εἶναι ἡ ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς
μὲ σεβασμὸ στὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ μέ ἐπιστημονικὴ ἀρτιότητα, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀλήθεια.
Δεύτερον, εὐσπλαγχνία δὲν ἀξίζει μόνο ὁ λήπτης, ἀλλὰ καὶ ὁ δότης καὶ ἡ οἰκογένειά του ἐπίσης. Ὁ δό-
της γιὰ μᾶς παραμένει κατὰ πάντα ἀνθρώπινο πρόσωπο ψυχῆ τε καὶ σώματι καθ΄ὅλη τή διάρκεια τῆς
νοσηλείας του, καὶ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται στὴν πιὸ ὀδυνηρὴ θέση καὶ χρειάζεται περισσότερο τὴ
φροντίδα καὶ τὴν προστασία μας, γιατί ἀγωνίζεται γιὰ τὴ ζωή του ἡ ὁποία ἔπ΄οὐδενὶ δὲν πρέπει νὰ κιν-
δυνέψει, θέση ἀπόλυτα ταυτισμένη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Συνόδου. Γιὰ μᾶς δὲν εἶναι ἄχρηστο φορτίο μὲ
πράγματα ποὺ δὲν τὰ χρειάζεται , γιὰ νὰ πεταχθεῖ σὲ ἕναν, πιθανὰ ἐπιστημονικὸ Καιάδα, ἀλλὰ ὁ πλησίον
καὶ ἀδελφός μας ὅπως ἄλλωστε καὶ ὁ λήπτης . Ἡ κλινικὴ περίπτωσή του χρειάζεται τὴν ἀπαραίτητη
ἰατρικὴ φροντίδα καὶ ὑποστήριξη ἀπὸ ὅλους γιὰ τὸ ἀναφαίρετο δικαίωμα στὴ ζωὴ ποὺ εἶναι δῶρο τοῦ ΘΕ-
ΟΥ στὸν ἄνθρωπο καὶ δὲν ἔχει τὸ δικαίωμα κανένας νὰ τὴν κόψει παρὰ μόνο ὁ ἴδιος ὁ Θεός, πράγμα γιὰ](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-37-2048.jpg)
![38
τὸ ὁποῖο εἴμαστε ἐπιστημονικὰ βέβαιοι ὅτι μᾶλλον δὲν συμβαίνει μὲ τὴ θέσπιση τοῦ ΕΘ. Ἐπιπλέον
ἐπειδὴ γίνεται λόγος γιὰ χρέος φιλανθρωπίας, ἀπαντοῦμε ὅτι εἶναι ἀσφαλῶς φιλανθρωπία ἡ δωρεὰ
ὀργάνων, ἀλλὰ ἀσύγκριτα μεγαλύτερη φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πη-
γαίνουν στὸ θάνατο μὲ βαθειὰ πίστη στὴν Ἀνάσταση τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ. Φιλανθρωπία εἶναι νὰ δι-
δάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πορεύονται στὴ σταυροαναστάσιμη ζωὴ καὶ ὅτι ὁ θάνατος,
καθολικὸ γεγονὸς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι πέρασμα στὴν αἰωνιότητα, καὶ μετάσταση στὰ
ἀνώτερα , τὰ ἀληθινὰ , τὰ ἄφθαρτα. Φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους τὴ
δοξολογικὴ πλευρὰ τῆς ἀσθένειας καὶ τὴ λυτρωτικὴ πλευρὰ τοῦ θανάτου. Κλείνοντας θὰ ἤθελα
νὰ εὐχαριστήσω τὴν Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν γιὰ τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ πού μοῦ ἔδωσαν νὰ μὲ προσκα-
λέσουν νὰ καταθέσω τὴν ἐπιστημονική μου ἄποψη στὴν ἀποψινὴ ἡμερίδα, καθὼς καὶ τὸν σεβασμιότατο
μητροπολίτη Κηφισίας, Ἀμαρούσιου καὶ Ὠρωποῦ κ.κ. Κύριλλο γιὰ τὴν, στὴν ἐλαχιστότητά μου,
παρασχεθεῖσα εὐλογία. Εὐχαριστῶ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Shwmon D. A. ‘’anencephale selected medical aspects’’ Hasting Center report 1988 no 10pp11-19 /
2.Dr Massimo Bondi ‘’Testimony presented at a hearing of the selected commitee of the commission of
social affairs of the Italian Parliament’’ / 3.D.C.Klein’’ brain death with prolonged somatic survivor’’
N.E.J.of med.1992no306 pp 1362 / 4.J.E.ParisiR.C. KirnG.H Collins et al’’ brain death with prolonged
somatic survivor’’ N.E.J. of med1982no 306 pp14-16 / 5.Heytens l et al 1989 ‘’Lazarus signs ad exten-
sion postum in a brain dead patient case report’’ Neurosergury 71<3>449- 51 / 6.Popper A.H. ‘’unusual
spontaneous movements in brain dead patients’’ Neurology 1984 no 34 pp1089-1092 / 7.Dr Alan
Shwmon professor of pediatric neurology UCLA’’ chronic brain death meta analysis and conseptual con-
sequences’’ Neurology1998 no51 pp1538-1545 / 8.D.S.Eriksson of Gotemborg university inst. Of cl
neuroscience F.H.Cage of S Diego Salk institute cf ‘’ mors sua vita mea ‘’op.cit.p 7 / 9.DR Hill ibid. /
10.C.B.Johansson et al ‘’ identification of neural stem cells in the adult mammalian central nervous sys-
tem’’ 1989 January 8 no 96 <1>pp 25-34 / 11 .proff.Fausto Baltisero department of human fisiology
university of Milan hearing September 28 1992 ‘’report of the selected comitee of the commission of
social affairs of the Italian Parliament’’ / 12.rethinking…note22 Wetzer R.C. Setzer N.Stiff J.L.’’ et al
‘’hemodynamic responses in brain dead organ donor patient’’Anesth.Analgh 1985 no 64 pp125-128
/13.Dr Robert Truog- Dr James Fakler ‘’rethinking brain death’’ Critical Care Medicine volume20 no12
1992/ 14.GriggM.M., Kelly M.A.,Celessia G.G. et al electroencephalographic activity after brain death
Archives of Neurology 1987no44[9] pp948-954/
orthros
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ.
http://youtu.be/jRbcVJU-Dos
2. Ἡ θετική ὄψη τῶν Μεταμοσχεύσεων, Παναγιώτου Κίκιλη, Ἰατροῦ Νεφρολόγου, Δ/ντοῦ
Μονάδος αἱμοκάθαρσης Νοσοκομείου Καλύμνου.
Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;»
Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συ-
νεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Λόγῳ ἀσθενείας τοῦ κ. Κίκιλη, ἡ εἰσήγησή του ἀνεγνώσθη ἀπὸ τήν δεσποινίδα Βα-
σιλική Κίκιλη.
Σεβασμιώτατοι, Πανοσιολογιώτατε, Αἰδεσιμολογιώτατοι Πατέρες καὶ ἀδελφοί, κυρίες καὶ κύριοι](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-38-2048.jpg)
![53
3. «Συναίνεση» σημαίνει ὅτι ἐκφράζω «σύμφωνη γνώμη». Ποιὸς ὅμως μὲ ποιὸν καὶ σὲ τί «συναινεῖ»; Καὶ
μὲ ποιὸ δικαίωμα παρεμβαίνει κάποιος «τρίτος» στὴ μὴ δηλωθεῖσα ἐν ζωῇ ἐγγράφως βούληση ἑνὸς
«ἐγκεφαλικῶς νεκροῦ»;
4. Τὸ «Brain death» is not death, δηλαδή, «Ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος» δὲν εἶναι θάνατος, ἦταν ὁ τίτλος μὲ
τὸν ὁποῖο παρουσιάσθηκε παγκοσμίως «Ἡ Διακήρυξη τῆς Παπικῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν» ἀπὸ τὸ διαδίκτυο
τῆς Ρ/Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ δὲ προῆλθε: «Μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπανεξέταση πρὸς ἐπαλήθευση τῆς
ἐγκυρότητος τῶν κριτηρίων τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου ἐπὶ ἑνὸς καθαρῶς ἐπιστημονικοῦ ἐπιπέδου», τὴν
ὁποία εἶχε ζητήσει ὁ Πάπας Παῦλος-Ἰωάννης ὁ Β΄ ἀπὸ τὴν Συνδιάσκεψη τῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν» (2 ἕως
3/2/2005). Δηλαδή, ἡ Ρ/Καθολικὴ Ἐκκλησία ἀπέρριψε καὶ πάλι τὸν ἐγκεφαλικὸ θάνατο, καὶ δὲν δέχεται ὅτι
«ὁ ἐγκεφαλικῶς νεκρός, εἶναι νεκρός». Ἡ Ἑλλαδικὴ ὅμως Ὀρθοδοξία ἄλλως ἔδοξε!
5. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος γράφει καὶ διὰ μακρῶν στὸ «Ἐκκλησία καὶ Μεταμοσχεύσεις» τῆς
Ι.Σ.Ε.Ε. (σελ. 353 καὶ 359): «Στὴν περίπτωση τοῦ λεγομένου ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, ὅταν μερικὰ ὄργανα
κινοῦνται μὲ ὑποστηρικτικὲς ἐνέργειες, καὶ τότε ἐξακολουθεῖ νὰ ἐνεργεῖ ἡ ψυχὴ μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἐφ'
ὅσον ἐνεργεῖ σὲ ἄλλο σωματικὸ ὄργανο[...]. Καὶ ἐφ' ὅσον λειτουργεῖ ἡ καρδιά, λειτουργεῖ καὶ ἡ νοερὰ
ἐνέργεια τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη κι ἂν δὲν ἔχει συνείδηση τοῦ περιβάλλοντος κόσμου». Συνεπῶς, δὲν ἔχει
ἐπέλθει οὔτε τότε ἡ ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς!
6. Κατὰ τὴν «Ἐπιστημονικὴ καὶ Θεολογικὴ ἡμερίδα» τῆς Μητροπόλεως Γλυφάδας στὶς 11 Μαρτίου 2012,
μὲ θέμα: «Εἶναι πραγματικὸς θάνατος ὁ λεγόμενος ''ἐγκεφαλικὸς θάνατος'';» ἀπεδείχθη ὅτι, «Ὁ λεγόμενος
''ἐγκεφαλικὸς θάνατος'' δὲν εἶναι θάνατος». Αὐτὴ δὲ ἡ διαπίστωση ἐνισχύεται καὶ μὲ τὴ σημερινὴ ἡμερίδα.
Ὁπότε, «ἡ δωρεὰ ζωτικῶν ὀργάνων» καθίσταται πλέον καὶ «ἀφαίρεση ζωῆς»!
Συμπεράσματα.
Ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση» τοῦ νόμου 3984/2011 εἶναι ἕνα ἐπιστημονικοφανὲς τέχνασμα μὲ νομικίστικες
προσαρμογὲς κατὰ τὶς ἐπιδιώξεις τῶν ἐμπνευστῶν της, πρὸς ὑφαρπαγὴ ζωτικῶν ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσ-
χεύσεις ἀπὸ ἕναν ἐγκεφαλικῶς νεκρό. Ἑπομένως, «μὲ ἀφαίρεση ζωῆς» ἀπὸ ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος δὲν ἔχει
ἀποβιώσει.
Μὲ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση» καταργεῖται ἡ ἰδιοπροσωπία καὶ τὸ αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου, μὲ πλήρη
ἀδιαφορία καὶ γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ σώματος τοῦ νεκροῦ.
Κατὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία «ἡ ὑφαρπαγὴ τοῦ αὐτεξουσίου τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀντίθετη πρὸς τὸ θέλημα
τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο».
Μὲ τὴν διάγνωση τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», ἄσχετοι πρὸς τὸν θανόντα θὰ ἐκχωροῦν μὲ τὴν
«εἰκαζομένη συναίνεση» τὰ ζωτικὰ ὄργανά του ὡς δῆθεν «πτωματικά» γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις, ποὺ
ἐνδέχεται νὰ ἰσοδυναμεῖ μὲ φόνο.
Πρόκειται, συνεπῶς, γιὰ πλήρη εὐτελισμὸ τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου, ὡσὰν νὰ εἶναι «res»,
δηλαδὴ ἕνα «πράγμα», ἢ μιὰ χαλασμένη μηχανὴ ἀπὸ τὴν ὁποία μποροῦν νὰ παίρνουν κομμάτια της ὡς
ἀνταλλακτικά.
Ὁ σκοπὸς ὅμως ἐξεύρεσης ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις «δὲν ἐξαγιάζει τὰ μέσα». Καὶ δὲν μπορεῖ κανε-
ίς, μὲ τὸ «ἔτσι θέλω» τῆς «εἰκαζομένης συναίνεσης» νὰ ἁρπάζει τὰ ὄργανα ἑνὸς ἄλλου, καταστρέφοντας
καὶ κάθε εὐγενὲς αἴσθημα ἀλτρουϊσμοῦ καὶ ἀγάπης ὑπὲρ τῶν μεταμοσχεύσεων.
Γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους, ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση» θὰ πρέπει νὰ καταργηθεῖ. Οἱ μεταμοσ-
χεύσεις, βεβαίως, πρέπει νὰ προάγωνται, ὄχι ὅμως καὶ μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο. Ἕνας τέτοιος δὲ εἶναι καὶ ἡ
«εἰκαζόμενη συναίνεση».
Χρειάζεται ὅμως μεθοδευμένη καὶ ἀδιάκοπη προσπάθεια, διότι πολλὰ εἶναι τὰ ἰδιοτελῆ συμφέροντα πολλῶν
ἄλλων.
Ἐκφράζεται, λοιπόν, ἡ εὐχή: Τὴν κατάργησή της νὰ κατορθώσει ἡ ἀγωνιστικότητα τῶν ἀνθρώπων τῆς
ἡμερίδας αὐτῆς, μὲ τὰ ἀδιάσειστα καὶ πειστικὰ ἐπιχειρήματά της.
orthros
Δείτε και σε βἰντεο
http://youtu.be/9QQc4LujMf4](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-53-2048.jpg)
![54
5. «Ὁ ''ἐγκεφαλικός θάνατος'' καί οἱ μεταμοσχεύσεις ἀνθρωπίνων
ὀργάνων». Κωνσταντῖνος Καρακατσάνης, καθηγητής Πυρηνικῆς
Ἰατρικῆς τῆς Ἰατρικῆ Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ-
σαλονίκης.
Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις:
Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;»
Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο
Εἰρήνης καί Φιλίας
ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη
Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συ-
νεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας.
Ἡ πρώτη μεταμόσχευση καρδίας πραγματοποιήθηκε
τόν Δεκέμβριο τοῦ ἔτους 1967, στή Νότιο-
Αφρικανική Ἕνωση, ὑπό τοῦ Christian Barnard. Tό
γεγονός αὐτό ἀπετέλεσε πιθανῶς ἀφορμή γιά τόν καθορισμό ἑνός νέου κριτηρίου θανάτου, τό ὁποῖο
ἐβασίζετο ὄχι στή μή ἀναστρέψιμη ἀπώλεια τῆς ἀναπνευστικῆς καί καρδιακῆς λειτουργίας, ἀλλά στή θεω-
ρούμενη ἀπώλεια ὅλων τῶν λειτουργιῶν ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου. Τοιουτοτρόπως, τό ἀμέσως ἑπόμενο
ἔτος, 1968, συνεστήθη ἡ Ad Hoc Ἐπιτροπή τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard (ΕΧ, στό ἑξῆς), ἡ ὁποία καθό-
ρισε ὅτι ἡ διάγνωση τοῦ «μή ἀναστρεψίμου, ἀπνοϊκοῦ κώματος» εἶναι ταυτόσημη μέ τόν «ἐγκεφαλικό θά-
νατο» («εθ», στό ἑξῆς) καί ὁ τελευταῖος ταυτόσημος μέ τό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου[1].
Σημαντική εἶναι κατ’ ἀρχήν, ἡ ἐπισήμανση ὅτι ἡ ΕΧ, προκειμένου νά περιγράψη τό νέο κριτήριο θανάτου,
ἐχρησιμοποίησε τόν ὅρο «κῶμα», ὁ ὁποῖος ὡς γνωστόν χρησιμοποιεῖται γιά ζῶντες καί ὄχι γιά πτώματα!
Ἐντύπωση ἐπίσης προκαλεῖ τό γεγονός ὅτι ἡ ΕΧ αἰτιολογεῖ μέ περισσή εἰλικρίνεια τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι
τήν ὤθησαν στήν καθιέρωση τοῦ νέου (νευρολογικοῦ) κριτηρίου τοῦ θανάτου· οἱ λόγοι αὐτοί ἦταν: α) ἡ
«ἀνακούφιση» τῶν Μονάδων Ἐντατικῆς Θεραπείας ἀπό τούς βαρύτατα πάσχοντες αὐτούς ἀσθενεῖς γιά
τούς ὁποίους δέν ὑπῆρχε προοπτική ἀποκατάστασης καί β) ἡ μή ὕπαρξη ἀντιρρήσεων γιά λήψη ζωτικῶν
ὀργάνων γιά μεταμοσχεύσεις ἀπό τούς ἀσθενεῖς αὐτούς. Περαιτέρω, ὁ Πρόεδρος τῆς ΕΧ, καθηγητής
Henry Beecher, ὑπεστήριζε ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ὑποκειμενική ἔννοια (!), τοῦ ὁποίου ὁ ὁρισμός εἶναι δυνα-
τόν νά μεταβάλλεται ἀπό τήν κοινωνία[2],[3]!
Γιά τή διάγνωση τοῦ «εθ» -καί κατ’ ἐπέκταση γιά τή διάγνωση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου- ἐτέθη ὡς
προϋπόθεση εἴτε ἡ ὕπαρξη «θανάτου (μόνον) τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» (Ἀγγλική Σχολή) εἴτε ἡ ὕπαρξη
«θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου» (Ἀμερικανική Σχολή). Συμφώνως μέ σχετική ἀπόφαση τοῦ
Κεντρικοῦ Συμβουλίου Ὑγείας τῆς χώρας μας (1985), ὁ θάνατος ὁρίζεται ὑπό τήν ἀνωτέρω προϋπόθεση
τῆς Ἀγγλικῆς Σχολῆς.
Συμφώνως μέ τήν Ἀμερικανική Νευρολογική Ἀκαδημία[4] (ΑΝΑ, στό ἑξῆς), ὁ «εθ» διαγιγνώσκεται ὅταν
ὑπάρχει: α) ἀπνοϊκό κῶμα γνωστῆς αἰτιολογίας (χωρίς τήν ὕπαρξη καταστάσεων, οἱ ὁποῖες εἶναι δυνατόν
νά ἐπιπλέξουν τή διάγνωση), β) ἀπουσία ὁρισμένων ἀντανακλαστικῶν τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους μέ
σπουδαιότερο εὕρημα τήν ἀπουσία τοῦ ἀντανακλαστικοῦ τῆς αὐτόματης ἀναπνοῆς, γ) ἀπουσία κινητικῶν
ἀποκρίσεων, ἐνῶ εἶναι δυνατόν νά παραμένουν νωτιαῖα ἀντανακλαστικά καί δ) μή ὕπαρξη μεταβολῆς τῶν
προαναφερθέντων εὑρημάτων μετά ὁρισμένο χρονικό διάστημα.
Ἀσυνέπειες καί ἀντιφάσεις σχετικῶς μέ τόν «ἐγκεφαλικό θάνατο».
1. Περιέργως, ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, θεωρεῖ συμβατή τόσο τήν ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς κα-
ταστάσεως –χωρίς μάλιστα φαρμακολογική ὑποστήριξη- ὅσο καί τήν ἀπουσία ἀποίου διαβήτου ἐπί
«ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν[5] (ἄποιος διαβήτης παρατηρεῖται, ὅταν δέν ἐκκρίνεται ἀντιδιουρητική
ὁρμόνη ἀπό τόν ὑποθάλαμο). Σημειωτέον ὅτι ἡ ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς καταστάσεως, ὅπως καί ἡ
ἀπουσία ἀποίου διαβήτου, προϋποθέτουν τήν ὕπαρξη λειτουργοῦντος ἐγκεφαλικοῦ στελέχους καί
λειτουργοῦντος ὑποθαλάμου· ὅμως, ἐπί «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν» τόσο τό ἐγκεφαλικό στέλεχος
ὅσο καί ὁ ὑποθάλαμος θεωροῦνται νεκροί ἀνατομικοί σχηματισμοί! Σέ ἑπόμενο δημοσίευμά του –μερικά
ἔτη ἀργότερα- ὁ ἴδιος ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ἀναιρῶν τόν προηγούμενο ἰσχυρισμό του, ἔγραφε ὅτι θά πρέ-](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-54-2048.jpg)
![55
πη ν’ ἀμφιβάλλωμε γιά τήν κλινική διάγνωση τοῦ «εθ», ὅταν ἡ κατάσταση τοῦ ἀσθενοῦς παραμένει
αἱμοδυναμικῶς σταθερή[6]! Ἐπιπροσθέτως, ὁ ἴδιος ἔγραφε ὅτι εἶναι συμβατή μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ»
καί ἡ ὕπαρξη παροδικῶν, ἀναποτελεσματικῶν κινήσεων, οἱ ὁποῖες προσομοιάζουν πρός ἀγωνιώδη
ἀναπνοή! (βιβλ. ἀναφορά 4).
2. Σέ σημαντικό ποσοστό (περί τό 20%) «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν» («εν», στό ἑξῆς) ἀσθενῶν ἔχει
καταγραφῆ ὕπαρξη πραγματικῆς ἠλεκτρο-εγκεφαλικῆς δραστηριότητος, ἡ ὁποία, μάλιστα, σέ ὁρισμένες
περιπτώσεις προσομοίαζε μέ ἐκείνη τοῦ φυσιολογικοῦ ὕπνου[7].
3. Ἔχει συνεχισθῆ ἡ ἐγκυμοσύνη «εν» ἐγκύων σέ Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας μέχρι 107 (ἑκατόν ἑπτά)
ἡμέρες καί ἡ γέννηση φυσιολογικῶν νεογνῶν μέ καισαρική τομή[8].
4. Βασική δοκιμασία γιά τή διάγνωση τοῦ «εθ» εἶναι ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας». Πολύ διαφωτιστική εἶναι
ἡ πληροφορία, ἡ ὁποία δίδεται ἀπό τόν ἴδιο πάντοτε ἐκπρόσωπο τῆς ΑΝΑ ὅτι στό 49% τῶν χωρῶν τοῦ
κόσμου ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας» ἐκτελεῖται πλημμελῶς[9]. Περαιτέρω -ὅπερ καί τό σπουδαιότερο- ἡ ἐν
λόγω δοκιμασία ἔχει χαρακτηρισθῆ «ἐπιβλαβής καί ἀνήθικη», διότι εἶναι δυνατόν νά ἐπιδεινώση περαιτέ-
ρω τήν ἤδη βαρεῖα κατάσταση τοῦ ἐγκεφάλου τοῦ ἀσθενοῦς[10].
5. Σε μεγάλο παιδιατρικό Νοσοκομεῖο τῶν Η.Π.Α. ἡ διάγνωση τοῦ «εθ» ἦταν ἐσφαλμένη στο 22% τῶν
ἐξετασθέντων παιδιῶν. Σημειωτέον ὅτι οἱ γονεῖς τῶν παιδιῶν αὐτῶν εἶχαν ἤδη δώσει τήν αἰτηθεῖσα συγ-
κατάθεσή τους, νά «δωρίσουν», δηλαδή, τά ὄργανα τῶν παιδιῶν τους, ἡ ὁποία («δωρεά») φυσικά δέν
πραγματοποιήθηκε μετά τήν ὀρθή διάγνωση[11].
6. Ἡ διάγνωση τοῦ «θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου» -ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ Ἀμερικανική Σχολή- δέν εἶναι
δυνατόν νά γίνη μέ τήν κλινική ἐξέταση τοῦ ἀσθενοῦς· ὁ λόγος εἶναι ὅτι, ἐφόσον τό ἐγκεφαλικό στέλεχος
εἶναι μή λειτουργοῦν ἤ κατεστραμμένο (ἀπαραίτητη προϋπόθεση σέ κάθε περίπτωση «εθ»), δέν ὑπάρχει
δυνατότητα νά ἐλεγχθῆ μεγάλο μέρος τοῦ φλοιοῦ τοῦ ἐγκεφάλου οὔτε οἱ ὑποφλοιώδεις ἀνατομικοί σχη-
ματισμοί (διεγκέφαλος, βασικά γάγγλια), καθόσον τόσον αἱ κεντρομόλοι (πρός τόν φλοιό) ὅσον καί αἱ
φυγόκεντροι ὁδοί (ἀπό τόν φλοιό πρός τήν περιφέρεια) εἶναι μή λειτουργικές ἤ κατεστραμμένες.
7. Σέ «ἐγκεφαλικῶς νεκρούς» («εν», στό ἑξῆς) ἀσθενεῖς ἔχουν παρατηρηθῆ σπανιότερα ἀντανακλαστικά
τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, ὅπως τό στοματικό καί τοῦ μασητῆρος· περαιτέρω, συχνό φαινόμενο κατά τή
λήψη ὀργάνων ἀπό «εν» ἀσθενεῖς εἶναι ἡ ἐμφάνιση δακρύρροιας, λειτουργία ἡ ὁποία ἐλέγχεται ἀπό
πυρῆνα, ὁ ὁποῖος ἐντοπίζεται στό κατώτερο τμῆμα τοῦ (ὑποτιθεμένου νεκροῦ) ἐγκεφαλικοῦ στελέχο-
υς[12].
8. Ὡς γνωστόν, σέ «εν» ἀσθενεῖς παρατηροῦνται μέ μεγάλη συχνότητα κινήσεις, προκλητές ἤ αὐτόματες·
τό γεγονός αὐτό ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ» σύμφωνα μέ τά κριτήρια τῆς ΕΧ, ἀλλά καί ἐκείνων τῆς
Μinnesota. Ὁ ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ὅμως, χαρακτηρίζει τίς κινήσεις αὐτές ὡς νωτιαῖα ἀνατανακλαστικά
καί τίς θεωρεῖ συμβατές μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ» (ἀναφορά 4)· ὁπωσδήποτε, ἡ τελευταία αὐτή θεώρηση,
ἐκτός τοῦ γεγονότος ὅτι εὑρίσκεται σέ ἀντίθεση μέ τά κριτήρια τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Harvard, ἀλλά καί
ἐκείνων τῆς Μinnesota –καί ἑπομένως ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ»- δέν εἶναι δυνατόν νά ἰσχύει καί
γιά τόν ἀκόλουθο λόγο: Κατά τήν πρώϊμη φάση τῆς νωτιαίας καταπληξίας (νωτιαῖο shock) στόν ἄνθρωπο
δέν εἶναι δυνατόν να ἐκλύεται ὁποιοδήποτε ἀντανακλαστικό οὔτε νά πραγματοποιεῖται ὁποιαδήποτε κίνη-
ση[13]· περαιτέρω, οὐδέποτε ἔχουν παρατηρηθῆ «ἀντανακλαστικοί αὐτοματισμοί» σέ ἀσθενεῖς μέ τραυ-
ματικές βλάβες κατά τήν ἀνώτερη μοῖρα τοῦ νωτιαίου μυελοῦ.
9. Σέ πρόσφατο δημοσίευμα τοῦ ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ, καθηγητοῦ E. Wijdicks[14], ἀναγράφεται ὅτι πα-
ρετηρήθησαν στό στέλεχος τοῦ ἐγκεφάλου, ἐπί «εν» ἀσθενῶν –οἱ ὁποῖοι ἐπέζησαν μέχρι 36 ὧρες ἀπό τή
διάγνωση τοῦ «εθ»- μέτριες ἰσχαιμικές ἀλλοιώσεις στούς νευρῶνες σέ ποσοστό, τό ὁποῖο ἦταν περί τό
40%· στό ὑπόλοιπο 60% τῶν μελετηθέντων «εν» ἀσθενῶν τό ποσοστό τῶν ἰσχαιμικῶν ἀλλοιώσεων τῶν
νευρώνων τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους ἦταν ἕως 5%.
10. Ἐξαιρετικῶς σοβαρή εἶναι ἡ πρόσφατη διαβεβαίωση τοῦ ἀνωτέρω καθηγητοῦ E. Wijdicks -
ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ καί θερμοῦ ὑποστηρικτοῦ τοῦ «εθ» - ὅτι δέν ὑπάρχει ἐπαρκής μαρτυρία προκειμέ-
νου νά τεκμηριωθῆ ὅτι οἱ νευρολογικές λειτουργίες ἔχουν ὁριστικῶς ἀπολεσθῆ σέ ἀσθενεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν
χαρακτηρισθῆ ὡς «εν»[15]! Ὅπως εἶναι εὐνόητο, ἡ ἀποδοχή τῆς πληροφορίας αὐτῆς ἀκυρώνει τή διάγνω-
ση τοῦ «εθ», ὑπό ὁποιαδήποτε κριτήρια διαγιγνώσκεται αὐτός (ὁ «εθ») !!!
11. Στούς «εν» ἀσθενεῖς διατηρεῖται ἡ καρδιακή λειτουργία (συχνά μέ κατάλληλη φαρμακευτική
ὑποστήριξη), πραγματοποιεῖται ἡ ἀνταλλαγή τῶν ἀναπνευστικῶν ἀερίων στούς πνεύμονες (μέ κατάλληλο
μηχανικό ἀερισμό), διατηρεῖται ἡ νεφρική καί ἡ ἡπατική λειτουργία καί ἐπιτυγχάνεται κατά τό μᾶλλον ἡ
διατήρηση σταθεροῦ τοῦ «ἐσωτερικοῦ περιβάλλοντος» τοῦ ὀργανισμοῦ, διατηρεῖται ἡ λειτουργία τοῦ](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-55-2048.jpg)
![56
ἀνοσοποιητικοῦ συστήματος, ἐπιτυγχάνεται ἐπούλωση τραυμάτων, διατηροῦνται διάφορες ἐνδοκρινικές
λειτουργίες κ.ἄ.
12. Δεδομένου ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν εἶναι δυνατόν νά ἐλεγχθῆ μέ ὁποιαδήποτε ἰατρική
μέθοδο, δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποστηριχθῆ ὅτι αὐτό ἔχει ἀπωλεσθῆ· ἀντίθετα, ὑπάρχουν ἔμμεσες μαρτυρί-
ες ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν ἀπόλλυται.
13. Ἐξαιρετική ἐντύπωση προεκάλεσε τό γεγονός ὅτι τό Ἐθνικό Συμβούλιο Βιοηθικῆς τοῦ Προέδρου τῶν
Η.Π.Α. σέ σχετικῶς πρόσφατο (Δεκέμβριος 2008) ἐκτενέστατο δημοσίευμά του ἐχαρακτήρισε τήν ταύτιση
τοῦ «εθ» (ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου) μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» ὡς «ἐννοιολογικῶς
ὕποπτη καί κλινικῶς ἐπικίνδυνη»[16]. Περαιτέρω, τό ἴδιο Συμβούλιο, κατήργησε τόν ὅρο «εθ» καί τόν
ἀντικατέστησε ἀπό τόν ὅρο «ὁλική ἀνεπάρκεια τῶν λειτουργιῶν τοῦ ἐγκεφάλου».
14. Ὁ David Evans, πρώην «Consultant» (Διευθυντής) στό Ἐθνικό Νοσοκομεῖο τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου
γιά τίς μεταμοσχεύσεις καρδίας καί πνευμόνων- Νοσοκομεῖο Papworth στό Cambridge- γράφει ὅτι
συνιστᾶ ἀπάτη ἡ ταύτιση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους»· τόν
ἴδιο βαρύτατο χαρακτηρισμό –τῆς ἐξαπατήσεως δηλαδή τοῦ κοινοῦ- ὑπαινίσσεται σαφῶς σέ πρόσφατο
σχετικό ἄρθρο, στό ἐγκυρότατο περιοδικό Nature, ὁ συντάκτης τοῦ Editorial (ἄρθρου τῆς συντάξεως) τοῦ
τεύχους τοῦ περιοδικοῦ αὐτοῦ[17].
Ἔχουν ἀνακτήσει νευρολογικές λειτουργίες «εν» ἀσθενεῖς;
Ἔχει παρατηρηθῆ μερική ἀνάκτηση νευρολογικῶν λειτουργιῶν σέ «εν» βρέφη, ἡ ὁποία διήρκεσε μερικές
ἑβδομάδες ἤ μῆνες[18]. Τό ἴδιο ἐρώτημα δέν εἶναι δυνατόν ν᾿ ἀπαντηθῆ σήμερα, διότι τίς τελευταῖες δε-
καετίες οἱ «εν» ἀσθενεῖς εἴτε γίνονται «δότες» ὀργάνων (ὁπότε καταλήγουν) εἴτε τούς αἴρεται ἡ ποικίλη
ὑποστήριξη στίς ΜΕΘ μέ τό ἴδιο ἀποτέλεσμα (θάνατος). Ὑπάρχει δημοσίευση στό ἐγκυρότατο ἰατρικό πε-
ριοδικό Journal of Nuclear Medicine (R. Reid, 1989;30:1621-1625) συμφώνως πρός τήν ὁποίαν ἐπέζησαν
δύο «εν» παιδιατρικοί ἀσθενεῖς, ὁ ἕνας μέ σοβαρά νευρολογικά ἐλλείμματα καί ὁ ἄλλος σέ μόνιμη φυτική
κατάσταση· σημειωτέον, ὅμως, ὅτι δέν δίνονται ἄλλες νευρολογικές λεπτομέρειες, ἐκτός ἀπό τό γεγονός
ὅτι οἱ ἀσθενεῖς εἶχαν διαγνωσθῆ ὡς «εν».
Ταυτίζεται ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου;
Ὅπως προκύπτει ἀπό τίς ἀνωτέρω παρατεθεῖσες πληροφορίες, ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» δέν ταυτί-
ζεται μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου!!!
[1] A definition of irreversible coma. Report of the ad hoc committee of the Harvard Medical School to
examine the definition of death. JAMA 1968;205:337-340, p. 337
[2] Beecher HK. Ethical problems created by the hopelessly unconscious patient. N Engl J Med
1968;278(26):1425- 1430, p.1429
[3] Beecher HK, Dorr HI. The definition of death. Some opposing views.Int J Clin Pharmacol
1971;5(2):120-124, p. 120
[4] Wijdicks EFM. Αmerican Academy of Neurology, Practice Parameters for Determining Brain Death in
Adults. Neurology 1995;45:1003- 1011
[5] ἔ.ἀ.
[6] Wijdicks EFM. ΝΕJM 2001;345: 616- 618 (August 23)
[7] Grigg MM, Kelly MA, Calesia GG, et al. Electroencephalographic activity after brain death. Arch Neu-
rol 1987;44 : 948-954.
[8] K.Γ.Καρακατσάνης. Εγκεφαλικός Θάνατος. Ταυτίζεται με τον βιολογικό θάνατο του ανθρώπου;
University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2000, βιβλ. αναφ. 94 και 97-102.](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-56-2048.jpg)
![57
[9] Wijdicks EFM. Brain death worldwide. Neurology 2002;58:20-25, p. 21
[10] Coimbra C. Implications of ischemic penumbra for the diagnosis of brain death. Braz J Med and
Biolog Research 1999;32:1479-1487, p. 1483
§ Tibbals James. A critique of the apneic oxygenation test for the diagnosis of “ brain death”. Ped Crit Care
Med 2010;11(4):475- 478
§ Αllen Ν, Burkholder JD, Molinari GF, Comiscioni G. Clinical criteria of brain death. In: The NINCDS
Collaborative study of brain death. NIH Publication, No 81- 2286, December 1980, Bethesda, 77- 147,
p. 80
[11] Wijdicks EFM et al. Letter to the Editor. Neurology 1999;53:1369-1370
[12] Fitzgerald RD, Dechtyar I, Temple et al. Cardiovascular and catecholamine responseto surgery in
brain- dead organ donors. Anaesthesia 1995; 50: 388-392.
[13] Κarakatsanis KG. “Brain Death”: Should it be reconsidered? Spinal Cord, 2008;46:396- 401
[14] Wijdicks EFM et al. Evidence- based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurolo-
gy 2010;74: 1911- 1918
[15] Wijdicks EFM et al. Evidence- based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurolo-
gy 2010;74: 1911- 1918
[16] Controversies in the Determination of Death, A White Paper by the President’s Council on Bioeth-
ics, December 2008, Washington, DC, p. 66.
[17] Nature, 2009, vol. 461, 1st October, Editorial
[18] Ashwal, S, Schneider S. Brain death in the new born. Pediatrics 1989; 84: 429- 437. Okamoto K,
Sugimoto T. Return of spontaneous respiration in an infant who fulfilled criteria to determine brain
death. Pediatrics 1995; 96: 518-520. Kohrman MH, Spivac BS. Brain death in infants. Sensitivity and
specificity of current criteria. Pediatr Neurol 1990;6: 47- 50.
orthros
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ.
http://youtu.be/9QQc4LujMf4
---------------------------------------------------------------------------------------
Η σειρά αναρτήσεων με θέμα την ¨ ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;, πε-
ριλαμβάνει τα παρακάτω μέρη:
Μέρος 1ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (1/3)
Περιλαμβάνει τo Εισαγωγικό Μέρος
Μέρος 2ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (2/3)
Περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των ομιλητών από 1 έως 5
Μέρος 3ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (3/3)
Περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των ομιλητών από 6 έως 10
Σύνθεση ΠΑΖΛ: Ευάγγελος ο Σάμιος](https://image.slidesharecdn.com/2013-3-28-130531080024-phpapp02/75/2013-3-28-57-2048.jpg)
Uploaded byΣσστ!!! Επιλογές
Σσστ!!! Επιλογές 2013 - 3ο έτος - 28ο Τεύχος
Αγαπητοί αναγνώστες Τα ιστολόγια ¨Σσσσσσσστ !!!!!! Ησυχία ................... κοιμάται.¨ και ¨Παζλ Ενημέρωσης¨ σας παρουσιάζουν το εικοστό όγδοο τεύχος με επιλογές αναρτήσεων. Θα αναρτηθεί στο ¨Παζλ Ενημέρωσης, απ΄ όπου θα μπορείτε να το κατεβάσετε στον υπολογιστή σας, για ευκολότερη ανάγνωση. Προτείνουμε ¨ΠΛΗΡΗ ΟΘΟΝΗ¨ για μία σελίδα. Επίσης με κλικ επί ενός θέματος στα περιεχόμενα, μεταβαίνετε στην σελίδα που αντιστοιχεί, η εν λόγω ανάρτηση.
More Related Content
Similar to Σσστ!!! Επιλογές 2013 - 3ο έτος - 28ο Τεύχος
Σσστ!!! Επιλογές 2013 - 3ο έτος - 28ο Τεύχος
- 1. 1 Σσσσσστ!!!…Επιλογές… Επιλογές από ταιστολόγιο http://namarizathema.blogspot.com/ και http://e-puzzle.blogspot.com/ ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ : Εὐάγγελος ὁ Σάμιος Έτος 3ο – Τεύχος 28ο – ΜΑΙΟΣ 2013
- 2. 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σσσσσστ!!!…Επιλογές… .......................................................................................1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...................................................................................................2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ........................................................................................................3 ΟΙ 1118...ΤΟΥ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ!..............................................................................3 1. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ ......................................................................................5 2. ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ… ...............................................................5 3. “Ἐσεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν πιστεύετε στὸν θρύλο τοῦ Μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ; Δὲν λέτε καὶ ξαναλέτε μεταξύ σας πὼς βόλι ἐχθροῦ δὲν τὸν ἄγγιξε; Δὲν εἶστε βέβαιοι πὼς ζεῖ ὁ Μαρμαρωμενος Βασιλιάς;” ............................................................................6 4. Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ* Ο ΠΑΤΗΡ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ.........................................8 5. «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ» .............................................9 6. Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΥΒΡΙΣ ................................................................................15 7. ΔΕΝ ΘΑ ΠΙΣΤΕΨΕΤΕ ΠΩΣ ΧΤΙΣΤΗΚΕ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ! .....................................................................................26 8. Σκότωσε τον ευρωλιγούρη που κρύβεις μέσα σου.........................................27 9. Στην Ουρουγουάη χτυπά η καρδιά της Ελλάδας! ..........................................28 10. Γ. ΚΑΜΙΝΗΣ: « Ἡ Δημιουργία Μουσουλμανικοῦ Τεμένους στήν Ἀθήνα εἶναι ἀπολύτως ἐπιβεβλημένη!» .................................................................................30 11. ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (2/3)..........................33 1. Μεταμοσχεύσεις: ἕνα θετικό βῆμα ἤ ἕνας ἐπιστημονικός Kαιάδας; Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχ/του Ἰωάννου Κοκάκη, Ἰατροῦ Ὀγκολόγου ..........................34 2. Ἡ θετική ὄψη τῶν Μεταμοσχεύσεων, Παναγιώτου Κίκιλη, Ἰατροῦ Νεφρολόγου, Δ/ντοῦ Μονάδος αἱμοκάθαρσης Νοσοκομείου Καλύμνου.........................................38 3. Ἐμμανουήλ Παναγόπουλου: «Διασῴζεται σήμερα ὁ ἐγκεφαλικός θάνατος;» FACS, Ἄμ. Ἐπ. Καθ. Χειρ/κῆς, τ. Συν/τής Δ/ντής Χειρ/κῆς Κλινικῆς - Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ».............................................................................................42 4. Μεταμοσχεύσεις καί «Εἰκαζόμενη συναίνεση. Ἀθανασίου Β. Ἀβραμίδη Καρδιολόγου, Ἄμ. Καθηγ. Παθολογίας Παν/μίου Ἀθηνῶν........................................50 5. «Ὁ ''ἐγκεφαλικός θάνατος'' καί οἱ μεταμοσχεύσεις ἀνθρωπίνων ὀργάνων». Κωνσταντῖνος Καρακατσάνης, καθηγητής Πυρηνικῆς Ἰατρικῆς τῆς Ἰατρικῆ Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.........................................................54 12. Αναρτήσεις μηνός Μαΐου 2013 ..................................................................58
- 3. 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αγαπητοί αναγνώστες Τα ιστολόγια¨Σσσσσσσστ !!!!!! Ησυχία ................... κοιμάται.¨ και ¨Παζλ Ενημέρωσης¨ σας παρουσιάζουν το εικοστό όγδοο τεύχος με επιλογές αναρτήσεων. Θα αναρτηθεί στο ¨Παζλ Ενημέρωσης, απ΄ όπου θα μπορείτε να το κατεβάσετε στον υπολογιστή σας, για ευκολότερη ανάγνωση. Προτείνουμε ¨ΠΛΗΡΗ ΟΘΟΝΗ¨ για μία σελίδα. Επίσης με κλικ επί ενός θέματος στα περιεχόμενα, μεταβαίνετε στην σελίδα που αντιστοιχεί, η εν λόγω ανάρτηση. Αντί προλόγου σας παραθέτω την παρακάτω ανάρτηση: ΟΙ 1118... ΤΟΥ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ! του Δημήτρη Καμπουράκη Ομολογώ ότι έπεσα πάνω σ’ αυτό το ενδιαφέρον θέμα εξαιτίας ενός άγνωστου τηλεθεατή μου. Μόλις είχε βγει από τις φυλακές Κομοτηνής, επικοινώνησε μαζί μου για να μου καταγγείλει τις πανάθλιες συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων. Ανάμεσα σε φοβερές περιγ- ραφές για κελιά όπου ''θα ντρεπόσουν να βάλεις ακόμα και τα ζώα σου'' και εκκλήσεις ''να κάνουμε κάτι γι’ αυτό το αίσχος'', μου είπε, παρεμπιπτόντως, ότι αυτός ''βγήκε γιατί του πλήρωσε το Βατοπέδι τα λεφτά''. Επειδή η λέξη Βατοπέδι ηχεί στα δημοσιογραφικά αυτιά μας ως καμπανάκι κρυμμένης (και, καταρχήν, ύποπτης) είδησης, τον ρώτησα λεπτομέρειες. Όπως μου είπε, είχε καταδικαστεί πέντε μήνες φυλακή για ένα μικροαδίκημα, ποινή εξαγοράσιμη. Πλην δεν είχε τα 2.300 ευρώ να πληρώσει, οπότε τον οδήγησαν κανονικά στο κελί. Ο δικηγόρος, που του είχε ορίσει το δικαστήριο, ήρθε σε επαφή με το μονασ- τήρι, το οποίο κατέθεσε τα χρήματα στο δημόσιο ταμείο και ο άνθρωπος απελευθερώθηκε α- φού είχε κάτσει μέσα δέκα μέρες. Το θέμα, μου έκανε εντύπωση και αποφάσισα να ερευνήσω λίγο παραπάνω. Πράγματι ο δικηγόρος (έχει το γραφείο του στη Θεσσαλονίκη) μου επιβεβαίωσε τηλεφωνικά την ιστορία, λέγοντάς μου με απόλυτη φυσικότητα ότι «πάρα πολλοί συνάδελφοι στη βόρεια Ελλάδα απευθύνονται στο Βατοπέδι, για τέτοιες περιπτώσεις». Μου εξήγησε ότι έχουν αυξηθεί δραματικά οι άνθρωποι που παραμένουν μέσα στις φυλακές διότι οι ίδιοι ή οι οικογένειές τους δεν διαθέτουν τα χίλια ή τα δυο χιλιάδες ευρώ που θα τους απελευθερώσουν. Πολλοί απ’ αυτούς είναι κατεστραμμένοι άνθρωποι που καταδικάζονται για χρέη στο Δημόσιο ή για οικονομικά αδικήματα που σχετίζονται με την επαγγελματική τους δραστηριό- τητα η οποία χτυπήθηκε απ’ την κρίση. Εξέφρασα την απορία μου, που αυτό δεν έχει γίνει ευρύτερα γνωστό, για να λάβω την απάντηση ότι «πολλοί καταφεύγουν στο Βατοπέδι για βοήθεια, όμως λόγω της ιστορίας της λίμνης Βιστωνίδας αποφεύγουν να το πουν δημοσίως.». Από τηλέφωνο σε τηλέφωνο κι από μαρτυρία σε μαρτυρία, έμαθα κάτι ακόμα πιο εκπληκτικό. Ότι στο μοναστήρι απευθύνονται κυρίως οι διευθυντές (!) των ίδιων των φυλακών προσπαθώντας να διώξουν κάποιους κρατούμενους, όχι μόνο για ανθρωπιστικούς λόγους, αλλά και για να απο- συμφορίσουν τα σωφρονιστικά τους καταστήματα, στα οποία έχουν στοιβάξει διπλάσιους απ’ όσους επιτρέπουν οι εγκαταστάσεις. Η φυματίωση και η ηπατίτιδα σαρώνουν εκεί μέσα. Το κάνουν, φυσικά, ατύπως αφού ο νόμος δεν προβλέπει τέτοιες αρμοδιότητες, πλην είναι μια πρακτική λύση που δεν βοηθά μόνο όσους βγαίνουν, αλλά κυρίως αυτούς που μένουν πίσω. Όπως ήταν φυσικό, επικοινώ- νησα και με το Βατοπέδι, σ’ ένα νούμερο που πήρα από μια εταιρεία τηλεφωνικών πληροφοριών. Υπέβα- λα επισήμως ερώτημα για το θέμα των αποφυλακίσεων (πόσες, σε ποια καταστήματα, για τι αδικήματα, ποιο ήταν το συνολικό ποσό), ώστε να έχω μια ολοκληρωμένη εικόνα. Επιφυλάχθηκαν να μου απαντή- σουν. Τρεις μέρες αργότερα, ένας μοναχός -ονόματι πατέρας Μάξιμος- μου ανακοίνωσε επισήμως, εκ μέρους της μονής, τα ακόλουθα: «Η μονή Βατοπεδίου σπανίως δημοσιοποιεί πράξεις υποβοήθησης όσων έχουν ανάγκη, είτε πρόκειται για δράσεις που απευθύνονται σε άτομα, είτε σε μητροπόλεις, ενορίες, συλλόγους, ιδρύματα, κ.λπ. Πολύ περισσότερο, δεν δημοσιοποιεί ονόματα ή άλλα στοιχεία ανθρώπων που βρέθηκαν στη φυλακή για διάφορους λόγους. Επειδή όμως οι οικονομικές υπηρεσίες του ελ- ληνικού κράτους είναι εδώ και τρία χρόνια εγκατεστημένες μέσα στο μοναστήρι και έχουν πλήρη και καθημερινή γνώση όλων των δαπανών και των λογαριασμών, όποιος θέλει μπορεί να ζητήσει και να λάβει απ’ αυτές το συνολικό ποσό που έχει διατεθεί για αποφυλακίσεις. Πάντως, μέσα στο
- 4. 4 συνολικό φιλανθρωπικό έργοτης μονής, οι αποφυλακίσεις δεν αποτελούν παρά μια μικρή δράση. Το μό- νο στοιχείο που μπορούμε να γνωστοποιήσουμε, είναι ότι τους τελευταίους 30 μήνες έχουν αποφυλακισ- τεί, με χρήματα της μονής Βατοπεδίου, 1.118 κρατούμενοι.». Το νούμερο 1.118 με εξέπληξε. Έκανα αυτόματα τον πολλαπλασιασμό. Με χίλια ευρώ μέσο όρο, το Βατοπέδι έδωσε πάνω από ένα εκατομμύριο ευρώ για να αποφυλακιστούν άνθρωποι που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν μόνοι τους. Αν ο μέσος όρος εξαγοράς ποινής είναι διπλάσιος, το ποσό γίνεται δύο εκατομμύρια. Απίστευτο δεν είναι; Όταν ρώτησα πού βρίσκει τόσα χρήματα το μοναστήρι, η απάντηση ήταν η ακόλουθη: «Είμαστε μια από τις μεγαλύτερες μονές της Ορθοδοξίας στην υφήλιο (ούτε αυτό το ήξερα) με παγκόσμια αίγλη. Από τα έσοδά μας, αφαιρούμε όσα χρειάζονται για τη λειτουργία μας, για τη φιλοξενία των επισκεπτών μας και για τη συντήρηση των κει- μηλίων μας. Όλα τα υπόλοιπα διατίθενται για φιλανθρωπικούς σκοπούς.». Ζήτησα στοιχεία από τις διά- φορες κρατικές οικονομικές υπηρεσίες, αλλά δεν έβγαλα άκρη. Εμπλέκονται πολλοί φορείς, πρόκειται για φορολογικά δεδομένα αρκετών χρήσεων, ενώ οι οικονομικοί ελεγκτές δεν επιτρέπεται, εκ του νόμου, να δημοσιοποιούν στοιχεία. Μόνο δια της πλαγίας οδού μπορώ να τα βρω και θα τα καταφέρω. Με την ευκαιρία, ζήτησα επισήμως από τη διοίκηση του μοναστηριού και τις υπόλοιπες φιλαν- θρωπικές δράσεις. Περιμένω και θα ενημερώσω. Τότε θα σχολιάσω, επίσης… Το αλίευσα ΕΔΩ Με εκτίμηση ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ο ΣΑΜΙΟΣ Διαχειριστής
- 5. 5 1. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ Χριστὸςἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος! 2. ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ… Της Σταυρούλας Ζαχαριά, ετών 38 Ήμουν στον 7ο μήνα κύησης όταν άρχισε να δακρύζει διαρκώς το δεξί μου μάτι. Ήταν πολύ ενοχλητικό και μου προκαλούσε ζάλη και εκνευρισμό η θολή όραση. Χειρούργος οφθαλμίατρος μου είπε πως είναι ήπιο σύμπτωμα μιας πάθησης επικίν- δυνης, με θεραπεία δύσκολη συνήθως χειρουργική. Απόφραξη δακρυϊκού σω- λήνα. Προσπάθησε να κάνει διάνοιξη με καθετηριασμό έτσι ώστε να αποφύγω το χειρουργείο. Το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό. Μου είπε να κάνω υπομονή να βάζω τοπική αντιβίωση και ότι πρέπει να χειρουργηθώ πριν πρηστεί και προχωρήσει η ζημιά. Οφθαλμίατρος δεύτερος με συμβούλεψε και αυτός ότι πρέπει να κάνω χειρουργείο οπωσδήποτε. Έτσι πηγα σε μεγάλη κλινική,να με δει ένας κορυφαίος χειρουργός που έχει κάνει εξειδίκευση σε θέματα δακρυϊκού σωλήνα. Μετά από ενδελεχή έλεγχο μου είπε πως πρέπει να χειρουργηθώ γιατί αν δεν το κάνω είναι θέμα χρόνου η μόλυνση, πράγμα επικίνδυνο μιας και είναι κοντά στον εγκέφαλο. Συγκεκριμένα μου είπε πως είναι τσιμεντωμένο και δεν ανοίγει. Στο χειρουργείο θα έκανε παράκαμψη με ένα σωληνάκι απ” το δακρυϊκό πόρο ως τη μύτη και αυτό φυσικά σε συνεργασία με χειρούργο Ω.Ρ.Λ. Είναι κάτι που δεν μπορείς να αποφύγεις μιας και δεν υπάρχει άλλη μόνιμη θεραπεία. Επίσης αν μου πρηστεί το μάτι έστω και λίγο θα πάρω αμέσως τηλέφωνο για να μου δώσει βαρειά αντι- βίωση γιατί όπως είπαμε είναι πολύ επικίνδυνο. Άρχισα να ψάχνω και μέσω γνωστού έρχομαι σε επαφή με μια κυρία που είχε περάσει το ίδιο το 2008 κάνοντας χειρουργείο στον Ευαγγελισμό και στα δυο μάτια. Μου είπε και κείνη ακριβώς ότι και οι προηγούμενοι γιατροί. Εκείνης μάλιστα κινδύνεψε η ζωή της και ταλαιπωρήθηκε με επαναλαμβανόμενα χειρουργεία για ένα χρόνο. Ήταν Παρασκευή βράδυ (19-4-2013) όταν μου είπε «σε παρακαλώ για να μην περάσεις όσα πέρασα και κινδυνέψεις, μόλις σου πρηστεί έστω και λίγο φύγε για εφημερεύων νοσοκομείο. Της απάντησα πως απόψε έχει ήδη ξεκινήσει να πρήζεται, πως φοβάμαι και δεν ξέρω τι να κάνω. Δεν ήθελα να πάρω ούτε βαρειά αντιβίωση ούτε χειρουργείο με γενική αναισθησία να κάνω, μιας και πια είχα γεννήσει και θήλαζα το μικρό μου αγοράκι. Το πρόβλημα όμως ήταν πολύ έντονο. Είχα ήδη 4 μήνες δακ- ρύρροια, μου προκαλούσε ζαλάδα, θολή όραση και δυσκολευόμουν να φροντίσω το παιδί μου. Επίσης όταν το θήλαζα σκουπιζόμουν με χαρτί συνέχεια για να μην πέφτει πάνω στο μικρό. Την άλλη μέρα Σάββατο (20-4-2013) ένιωθα πολύ χάλια. Το μάτι ήταν κόκκινο, γεμάτο τσίμπλες, είχε πρηστεί, είχε βαρύνει, δάκρυζε ασταμάτητα, έκαιγε και η όρασή μου ήταν ακόμη πιο θολή. Εκεί η υπομο- νή μου εξαντλήθηκε. Αρχισα να κλαίω και να λέω ότι ούτε το παιδί μου έχω καταφέρει να δω όπως είναι. Όλα τα βλέπω θολά και με ζαλίζουν τόσο καιρό. Τι θα κάνω…??? Ναι. Ξέρω ότι πρέπει να κάνω εγχείρηση, αλλά αυτό σημαίνει διακοπή θηλασμού, αφού θα κάνω ολική νάρκωση. Μου είπε τότε ο σύζυγός μου πως έχει κάνει τάμα στην Αγία Παρασκευή, να γίνω καλά χωρίς χειρουργείο και να προσευχηθώ κι εγώ. Μπήκα στο ίντερνετ και διάβασα το βίο Της. Την παρακάλεσα κι ακούμπησα το μάτι μου πάνω στην εικόνα που υπήρχε στο ίντερνετ (στο σπίτι δεν είχαμε εικόνα Της). Αμέσως ένιωσα δροσιά εκεί που έκαιγε το μάτι μου. Δεν ήθελα να πάρω το μάτι μου από την εικόνα της. Τέτοια ανακούφιση. Βέβαια σκέφτηκα πως είναι η ιδέα μου… Μετά από λίγη ώρα, παίρνω να θηλάσω το παιδί, κάτι που με στεναχωρούσε, καθώς όταν έσκυβα να το κοιτάξω, έτρεχε ποτάμι το δάκρυ μου πάνω του. Ο σύζυγός μου απέναντι μου συζητούσε για έναν τέταρτο χειρουργό οφθαλμίατρο, που θα πηγαίνα- με μες τη βδομάδα και πως μπορεί να μη χρειαστεί γιατί η Αγία Παρασκευή θα κάνει το θαύμα!
- 6. 6 Σκέφτηκα μακάρι. Ξαφνικά(εκείνη τη στιγμή) με πιάνει μια έντονη καταρροή απο τη μύτη. Νόμισα πως κόλλησα ίωση και είπα ωχ Χριστέ μου μόνο αυτό μου έλειπε τώρα. Ακολούθησε ένα έντονο φτέρνισμα και ξάφνικά νιώθω ότι πνίγομαι από κάτι πίσω στο λαιμό μου. Στην προσπάθειά μου να ελευθερωθώ κάνω ένα χαα και πετάγεται από το στόμα μου ένα κομμάτι συμ- παγές μήκους 5 εκατοστών, πλάτους 4 χιλιοστών (μέτρηση από ειδικό χάρακα χειρουργού που το είδε μετά) σαν σκουλήκι, που είχε το σχήμα του δακρυϊκού σωλήνα όπως είναι στις φωτογραφίες των βιβλίων που είχα διαβάσει σχετικά το τελευταίο διάστημα. Τρομάξαμε και οι δυο και καταλάβαμε πως κάτι παρά- ξενο έγινε. Εκείνη την ώρα ένιωσα έντονη δροσιά στο μάτι μου. Σταμάτησε να δακρύζει. Ξεπ- ρήστηκε, έφυγε το βάρος, η θολή όραση, η ζάλη και η κολλώδης ουσία που σχημάτιζε τσίμ- πλες. Ναι. Καταλάβαμε τι έγινε και γονατίσαμε στη χάρη της Αγίας Παρασκευής (κάτι που νιώσαμε και κάναμε και οι δύο πρώτη φορά). Έχουν περάσει τόσες μέρες και το μάτι μου είναι σαν να μην είχε ποτέ τίποτα. Κάθε πρωί που ξυπνάω σαστίζω συνειδητοποιώντας αυτό που έγινε. Οι γιατροί που επικοινώνησα μαζί τους ενθουσιάστηκαν. Με ρώτησαν τι έκανα πριν και πως αυτό δεν έχει ξαναγίνει στην καριέρα τους και ούτε υπάρχει στη βιβλιογ- ραφία. Μάλιστα μου ζήτησαν να το φωτογραφίσουν και να πάρουν δείγμα μιας και δεν ξέρουν τη σύστα- σή του, για να το παρουσιάσουν σε οφθαλμολογικά συνέδρια! Είναι κανονικό εκμαγείο δακρυϊκού σωλή- να όπως είπαν. Με ευχαρίστησαν κιόλας γιατί αυτό όπως είπαν έχει επιστημονικό ενδιαφέρον. Επίσης παραδέχτηκαν πως έχω ιαθεί πλήρως! Πως αυτό δεν έχει ξαναγίνει και όταν τους είπα για την Αγία Παρασκευή, είπαν τι να πούμε συμβαίνουν κι αυτά. Εδώ η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψη- λά και έκαναν το σταυρό τους. Ευχαριστώ την Αγία Παρασκευή που με βοήθησε είναι πραγμα- τικά δίπλα μας, μας ακούει τόσο τόσο εύκολα κι απλά. (Όλο αυτό που μου συνέβη ξέρω πως πρέπει να το μοιραστώ. Έγινε για κάποιο λόγο. Δεν είμαι η εκλεκτή του Θεού. Δεν γνωρίζω πολλά για πολλούς Αγίους όπως δεν ήξερα και για την Αγία Παρασκευή και λυ- πάμαι γι αυτό). Τώρα έμαθα. Μας ακούν και μας αγαπούν. Το αλίευσα ΕΔΩ 3. “Ἐσεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν πιστεύετε στὸν θρύλο τοῦ Μαρμα- ρωμένου Βασιλιᾶ; Δὲν λέτε καὶ ξαναλέτε μεταξύ σας πὼς βόλι ἐχθροῦ δὲν τὸν ἄγγιξε; Δὲν εἶστε βέβαιοι πὼς ζεῖ ὁ Μαρμαρω- μενος Βασιλιάς;” τῆς Ἑλένης Κυπραίου Δὲν ἑάλω ἡ Πόλις! Δὲν ἑάλω ἡ Πόλις! Δὲν ἁλώνονται οὔτε τὰ ἰδανικά, οὔτε τὰ σύμβολα, ἀλλὰ οὔτε κι ὁ Ἑλληνισμός. Μόνο γιὰ λίγο καιρὸ ξαποσταίνουν καὶ ξανὰ πρὸς τὴν δόξα τραβοῦν! Ἡ Πόλις εἶναι μέσα μας. Ἡ ἀπαρχὴ τῆς νέας πορείας μας. Μὲ τὶς ἐξάρσεις καὶ τὶς παρακμές, τὶς περιπέτειες, τὰ πλήγματα καὶ τὶς ἀναλαμπές της. Δὲν πεθαίνει ἔτσι εὔκολα ὁ Ἑλληνισμός. Ὅσες συνωμοσίες κι ἂν ὑφανθοῦν ἐναντίον του. Ὅσοι μίσθαρνοι ἡγέτες κι ἂν τὸν καταταλαι- πωρήσουν. Εἶναι ἀπρόβλεπτος ὁ Ἑλληνισμός. Ἐκεῖ ποὺ σκύβει βαθειὰ τὸ κεφάλι, ἐξουθενωμένος ἀπ’ τὴν βία, ἀνατινάζει ὄρθιο τὸ κορμί του, ἀναγεννώμενος ἀπ’ τὶς στάχτες του. Οἱ διάσπαρτες ἄλλοτε, μοναχικὲς φωνὲς τῶν ἀνησυχούντων Ἑλλήνων πύκν ωσαν. Τώρα ποὺ οἱ κίνδυνοι εἶναι ὁρατοί, αὐτοὶ οἱ Ἕλληνες συσπειρώνονται, ὁμοφωνοῦν μπροστὰ στὸν γιγαντούμενο ἐχθρό. Ἀπομένει ἀκόμη νὰ τὸν ἐντοπίσουν γιὰ νὰ τὸν καταπολεμήσουν, ὥσπου νὰ τὸν ἐξουθενώσουν καὶ νὰ τὸν ἐκμηδενίσουν. Τὸ ζητούμενο λοιπὸν εἶναι νὰ βρεθῆ ἡ ταυτότης του. Ποιὸς μάχεται τὸν Ἑλληνισμό; Ποιὸς ἐξεπορθησε τὴν Πόλι; κι ἀπὸ ποῦ εἰσέβαλε στὶς μισογκρεμισμένες της γειτονιές; Λέγεται, πὼς προδότης ὑπέδειξε στὶς…. ὀρδὲς τοῦ σουλτάνου τὴν Κερκόπορτα. Ἦταν Ἕλληνας αὐτὸς ὁ προδότης; Βίωνε κι αὐτὸς τὴν ἀγωνία τῆς Βασιλεύουσας ποὺ ἔπνεε τὰ λοίσθια; Τί σημασία ἔχει; Ἡ Πόλις, ἤδη τὸ 1453, εἶχε μετατραπῆ σὲ ΣΥΜΒΟΛΟ! Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία δὲν ὑφίστατο πιά. Ὁ Ἑλληνισμὸς ἔπρεπε νὰ ἀναδιπλωθῆ γιὰ νὰ ἐπιζήση, ἔστω καὶ μέσα σὲ μακραίωνη δουλεία. Ὑπάρχει ἕνα στοιχεῖο, ποὺ παραβλέπουν ὅσοι τάσσονται ὑπὲρ τῆς ἐκδοχῆς
- 7. 7 τῆς ΣΥΝΩΜΟΣΙΑΣ ἐναντίοντῆς Ἑλλάδος: Ἡ ΘΕΙΑ ΠΡΟΝΟΙΑ. Κανένα ἔργο ἀνθρώπινο, σὲ ἀτομικὴ ἢ συλλογικὴ κλίμακα δὲν συντελεῖται χωρὶς τὴν ΘΕΛΗΣΙ τοῦ ΘΕΟΥ. Ἑπομένως καὶ καμμιὰ ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ δὲν ὁλοκληρώνεται, ἂν δὲν ὑπάρχουν οἱ προϋποθέσεις τῆς ἀθεΐας γι’ αὐτό. Ἔτσι, ἀχρηστεύονται αὐτομάτως καὶ οἱ πράκτορες καὶ οἱ δοτοὶ κυβερνῶντες καὶ ὅλο τὸ συνονθύλευμα τῶν παρατρεχαμένων τῆς ἑκάστοτε ἐξουσίας. Κανένα ἔργο ἀνθρώπινο, ὅσο δολερὸ καὶ ὅσο σκοτεινὸ καὶ σατανικὸ κι ἂν εἶναι, δὲν ὑπερισχύει τῶν ΕΡ- ΓΩΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. Βεβαίως, ἡ ἀνθρώπινη ἀδυναμία δὲν εἶναι σὲ θέσι νὰ κατανοήση τὴν σημαντικότητα τῆς παραμέτρου τοῦ χρόνου. Διότι ἀκριβῶς, βραχύβιος ὤν ὁ ἄνθρωπος, ἀνυπομονεῖ νὰ δῆ ἁπτὰ σημεῖα τῶν καιρῶν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐφήμερης ζωῆς του. Ἡ Πόλις εἶναι ΣΥΜΒΟΛΟ. Καὶ σὰν ΣΥΜΒΟΛΟ ἔχει ἀποτυπωθῆ τόσο βαθειὰ στὴν μνήμη τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἔχει περάσει στὸν γενετικὸ κώδικα τῆς ἴδιας τῆς συνειδήσεώς του. Ἑπομένως δὲν μπορεῖ νὰ ἁλωθῆ οὔτε ἀπ’ τὰ μιλλιούνια τῆς Ἀνατολῆς, ποὺ τὴν κατακλύζουν σήμερα, οὔτε ἀπ’ τὶς τουρκικὲς προσπάθειες νὰ γίνη τζαμὶ ἡ Ἁγία Σοφία, οὔτε ἀπ’ τὶς ὠργανωμένες κατὰ καιροὺς ἐπιθέσεις ἐναντίον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρ- χείου. ΔΕΝ ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ, οὔτε καὶ πρόκειται νὰ ἁλωθῆ! Καθὼς γράφουμε, ξεπηδᾷ ἀπ’ τὰ βάθη τῆς μνήμης μας μιὰ ἱστορία, ποὺ ἂν δὲν εἶναι ἀληθινή, τοὐλάχιστον θὰ μποροῦσε νὰ ἀπαθανατισθῆ σὰν θρύλος. Μᾶς τὴν ἀφηγήθηκε, πρὶν μερικὰ χρόνια, προσωπικότης ἀξιόλογη (τηροῦμε τὴν ἀνωνυμία της) καὶ πάν- τως οὔτε εὐφάνταστη, οὔτε παραμυθολόγος. Πρὶν μερικὰ χρόνια λοιπόν, λιγώτερο ἀπὸ δεκαετία, ὑπηρετοῦσαν ἀπ’ τὴν μιὰ κι ἀπ’ τὴν ἄλλη πλευρὰ τοῦ Ἕβρου, στὰ σύνορα, ποὺ διαιροῦν τὴν Θράκη μας στὰ δύο, Ἕλλην καὶ Τοῦρκος στρατηγός. Οἱ δύο ἄνδρες εἶχαν συνδεθῆ μὲ στενὴ φιλία. Ὅταν ἔφθασε ὁ καιρὸς νὰ μετατεθοῦν σὲ ἄλλη ὑπηρεσία, ὁ Τοῦρκος προσκάλεσε τὸν Ἕλληνα ὁμόβαθμό του. «Τόσο καιρό», τοῦ εἶπε, «περάσαμε ἀνέφελα μαζί. Οἱ διαφορὲς ποὺ ἔχουν οἱ δύο χῶρες μας μεταξύ τους δὲν ἐπηρέασαν τὴν φιλία μας. Ἀλλὰ κι ἐμεῖς οἱ Τοῦρκοι θεωροῦμε τὴν φιλία ἱερή. Θὰ ἤθελα αὔριο τὸ βράδυ νὰ σοῦ τὸ ἀποδείξω». Τὴν ἑπομένη, στὶς 10 ἀκριβῶς, ὁ Ἕλλην ἐπιβιβαζόταν στὸ ἰδιωτικὸ αὐτοκίνητο τοῦ Τούρκου. Νύχτα ἀφέγγαρη ἦταν. Ἐρημικοὶ οἱ δρόμοι. Ἀνοιχτὴ κι ἡ λεωφόρος ταχείας κυκλοφορίας πρὸς τὴν Πόλι. Κοντὰ μεσάνυχτα πρέπει νὰ πλησίασαν στὶς παρυφές της. Ὕπνος βαθὺς εἶχε καθηλώσει τοὺς κατοίκους της στὰ κρεββάτια. Ἡσυχία στοὺς δρόμους. Γρήγορος ὁ ὁδηγὸς Τοῦρκος, μπῆκε, βγῆκε ἀπὸ στενά, ἀπὸ περιπεπ- λεγμένα σὰν κουβάρι καλντερίμια. Νύχτα ἀφέγγαρη. Σταμάτησε μπροστὰ σὲ καγκελλόπορτα μὲ γραφὴ στὰ ἑλληνικά. Ἔσβησε τὴν μηχανή. Ὁ γοργὸς ρυθμός, ἡ ἀγωνία, ἡ περιέργεια, δὲν ἄφηναν στὸν Ἕλληνα περιθώρια νὰ ψάξη, οὔτε κἂν νὰ προβληματισθῆ. Ἀκολουθοῦσε τὸν Τοῦρκο πειθήνια, σὰν αὐτόματο, χωρὶς φόβο, μὲ περίσσεια ἐμπιστοσύνη. Οὔτε κἂν ποὺ τοῦ πέρασε ἀπ’ τὸ μυαλὸ πὼς μποροῦσαν νὰ εἶναι καὶ κακὲς οἱ προθέσεις του. Στάθηκαν μπροστὰ σὲ διπ- λομανταλωμένη, σιδερένια, στενὴ θύρα. Ἔβγαλε κλειδὶ ἀπ’ τὴν τσέπη του ὁ Τοῦρκος. Ξεκλείδωσε. Ἄνοιξε. Ὑπόγειο ἦταν. Μούχλα ἀνέδιδαν οἱ τοῖχοι. Μούχλα καὶ κλεισούρα. Λησμονιὰ καταχωνιασμένη στὰ ἔγκατα τῆς γῆς. Περπάτησαν κι οἱ δύο σὲ διαδρόμους χωρὶς νὰ σκοντάφτουν. Τοὺς βάραινε ἡ σιωπή, ἡ ἀναμονή. Ποῦ πήγαιναν, ἔτσι στὰ τυφλά; Ποῦ κατευθύνονταν; Ἀνάστροφα στὸν χρόνο. Σὲ ποιόν χρόνο, τὸν ἀνθρώπινο ἢ τὸν Θεϊκό; Ὁ Τοῦρκος ἤξερε. Ἀλλὰ δὲν ἤξερε ἀκόμη ὁ Ἕλλην. Δὲν μποροῦσε νὰ δικαιολογήση τὴν περιπλάνησι. Μὰ οὔτε καὶ πρόφταινε νὰ προβληματιστῆ. Ἀκολουθοῦσε. Μὲ τὴν βεβαιότητα πὼς ἡ στιγμὴ ἦταν μοναδική. Πὼς δὲν θά ‘χε τὴν εὐκαιρία, ποτὲ ξανά, νὰ τὴν ξαναζήση. Ἀκολουθοῦσε. Ὀνειρευόταν ἄραγε; Ὑπνοβατοῦσε; Φτερωμένη ἡ φαντασία του, ἀνάπλαθε μονοπάτια, ποὺ μόνο σὲ ἐλαφρὺ ὕπνο βαδίζει κανε- ίς; Ἕνα ἦταν σίγουρο: Δὲν θὰ ξανάβρισκε ποτὲ τὸν δρόμο. Δὲν θὰ τὸν ξανάβρισκε χωρὶς ὁδηγό. Εἶχαν φτά- σει στὸ τέρμα. Θύρα καὶ πάλι ἁρματωμένη μπροστά τους. Βαρειά σιωπή. Ἡ σιγὴ τῆς ὕστατης ὥρας. Ποὺ ἦρθε νὰ διακόψη μόνο τὸ τρίξιμο τῆς κλειδαριᾶς. Τὸ γκρίνιασμα τοῦ σκουριασμένου σίδερου. Μισάνοιξε ἡ βαρειὰ θύρα. Ἰσχνὸ φῶς στὸ ἐσωτερικό. Ὑπερκόσμιο. Μυστηριακό. Ὑπόγειο; Μπουντρούμι; Κενοτάφιο; Καὶ τότε, τότε μόνον μίλησε ὁ Τοῦρκος: «Ἐσεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν πιστεύετε στὸν θρύλο τοῦ Μαρμαρωμέ- νου Βασιλιᾶ; Δὲν λέτε καὶ ξαναλέτε μεταξύ σας πὼς βόλι ἐχθροῦ δὲν τὸν ἄγγιξε; Πὼς δὲν τὸν κατάπιε τὸ μανιασμένο πλῆθος τῶν πορθητῶν τῆς Πόλεως; Ἀλλὰ πὼς τὸν τράβηξε ἡ Παναγιὰ στὴν ἀγκαλιά της γιὰ νὰ τὸν κάνη Ἀθάνατο; Δὲν εἶστε βέβαιοι πὼς ΖΗ Ο ΜΑΡΑΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ; Δὲν εἶναι θρύλος, ψεύτικη ἐλπίδα, ὀνειροφαντασία. Εἶναι ΑΛΗΘΕΙΑ. Δὲς καὶ μόνος σου».
- 8. 8 Στὸ πάτωμα, μισοανασηκωμένοστὸν ἕνα ἀγκῶνα, ὁ Ἕλλην εἶδε, εἶδε μὲ τὰ μάτια του τὸν ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΑΝΑΣΗΚΩΜΕΝΟ. Ρῖγος μεταφυσικὸ τὸν διαπέρασε. Θόλωσαν ἀπ’ τὰ δάκρυα τὰ μάτια του. Θαμπώθηκε ἡ ὅρασίς του. Ἔκανε τὸν σταυρό του. Μπροστά του, εκεῖ, σὲ ἀπόστασι ἀνάσας, τὸ ΘΑΥΜΑ. Κι ἦταν αὐτὸς ὁ τυχερός, ποὺ εἶχε ἀξιωθῆ νὰ τὸ ζήση μὲ τὶς αἰσθήσεις του. Σὲ συγκεκριμένο χῶρο καὶ χρόνο. Πηχτὴ ἡ σιωπή σχεδὸν κοβόταν μὲ τὸ μαχαίρι. Μίλησε καὶ πάλι ὁ Τοῦρκος: «Πρὶν μερικὰ χρόνια κειτόταν στὸ ἔδαφος ὁ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ. Τὸν τελευταῖο καιρὸ ἄρχισε σιγά-σιγὰ ν’ ἀνασηκώνεται. Πᾶμε». Ξανάκλεισαν τὴν θύρα. Τὴν ξανακλείδωσαν. Ἀντίστροφα βγῆκαν μέχρι τὴν αὐλὴ ἀπ’ τὰ ὑπόγεια. Ξαναπέ- ρασαν τὴν καγκελλένια πόρτα. Δὲν ἄφησαν πίσω ἴχνη ἀπ’ τὶς πατημασιές τους. Κανεὶς δὲν τοὺς εἶχε δῆ. Μπῆκαν στὸ αὐτοκίνητο καὶ πῆραν τὸν δρόμο τοῦ γυρισμοῦ. Σιωπηλοί. Χωρὶς ν’ ἀνταλλάξουν κουβέντα. Δὲν εἶχε ἀκόμη ξημερώσει σὰν ἔφτασαν στὸν Ἕβρο. Προτοῦ ἀποχωρισθοῦν, φιλήθηκαν σταυρωτά. Τὸ ποτάμι κυλοῦσε ὁρμητικὰ πρὸς τὸ Αἰγαῖο. «Γυρίζει πίσω τὸ ποτάμι», μονολόγησε ὁ Ἕλλην στρατηγός. «Γυρίζει ὅταν τὸ θελήση ὁ Θεός». Ὑπηρέτησε ἀργότερα στὸ Κέντρο. Προτοῦ ἀποστρατευθῆ θεώρησε ὑποχρέωσί του ν’ ἀποκαλύψη τὸ μεγάλο μυστικὸ στὴν προσωπικότητα ποὺ μᾶς τὸ ἐμπιστεύθηκε, κατονομάζοντας καὶ τὸν στρατηγὸ κάτω ἀπὸ τὸ βλέμμα τοῦ Θεοῦ καῖ τῆς Παναγιᾶς. Κάναμε κι ἐμεῖς τὸν σταυρό μας μουρμουρίζοντας: «ΔΕΝ ΕΑΛΩ Η ΠΟΛΙΣ!» orthodoxia-ellhnismos 4. Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ* Ο ΠΑΤΗΡ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ Γερόντισσα Ὁλυμπιάς Ὁ Κωνσταντῖνος δὲν γκρέμισε τὴ Ρώμη, ἀλλά, ὅπως ἔχει εἰπωθεῖ, τὴ μετέ- φερε στὴν Κωνσταντινούπολη. Γι᾿ αὐτὸ συντηροῦσε στὴ νέα πόλη τὸ ρω- μαϊκὸ ὄνομα, τὸ κράτος τῶν Ρωμαίων, τὴ ρωμαϊκὴ πολιτεία. Τὸ ὄνομα Ρώ- μη σήμαινε τὸ ἔδαφος τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους, ποὺ συχνὰ οἱ Βυζαντινοὶ τὸ ἔλεγαν ‹‹Ρωμανία››. Ὁ ὅρος ‹‹Ρωμανία›› δήλωνε στὸ σύνολό της τὴν Αὐ- τοκρατορία. Οἱ Δυτικοὶ συγγραφεῖς ὀνόμαζαν ‹‹Ρωμανία›› τὸ Ἀνατολικὸ μέ- ρος τοῦ Ρωμαϊκοῦ κράτους. Ἀνάμνηση αὐτῶν τῶν ἱστορικῶν ἀρχῶν εἶναι σήμερα οἱ ὅροι ‹‹Ρω- μηός›› καὶ ‹‹Ρωμηοσύνη››. Σημαίνουν τὸ σύγχρονο Ἕλληνα, τὸ σύγχρονο Ἑλληνισμό, τὴ συνέχεια τοῦ ρωμαϊκοῦ καὶ ἑλληνικοῦ κόσμου. Ἡ λαϊκὴ ποίη- ση χρησιμοποιεῖ τὸν ὅρο ‹‹Ρωμηός››, γιὰ νὰ δηλώσει τὸ λαό, ποὺ ἐπέζησε μετὰ τὴν πτώση τῆς πόλεως. Ἡ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία, ἡ Ρωμηοσύνη, γεννήθηκε ἀπὸ τὴ μεταμόρφωση τῆς Ρωμαϊκῆς αὐ- τοκρατορίας ὑπὸ τὴν ἐπίδραση τοῦ ἑλληνισμοῦ καὶ τοῦ χριστιανισμοῦ. Ὁ Κωνσταντῖνος, χωρὶς νὰ εἶναι ὁ τελευταῖος Ρωμαῖος αὐτοκράτορας, γιατί δὲν τελείωσε ἡ Ρώμη, εἶναι ὁ ἱδρυτὴς καὶ ὁ πρῶτος αὐτο- κράτορας τοῦ Βυζαντίου καὶ τῆς Ρωμηοσύνης. Δὲν ἔκτισε τὴ Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία στὰ ἐρείπια τῆς ρωμαϊκῆς κληρονομιᾶς, ἀλλὰ τὴ συντήρησε μὲ δύο νέες δυνάμεις. Ἔτσι ἡ ρωμαϊκὴ κληρονομιὰ -δίκαιο, ὀργάνωση, πειθαρχία- τροφοδοτήθηκε ἀπὸ τὴ δύναμη τῆς ἑλληνικῆς παιδείας -ἰδέες, ἀξίες, ἦθος- καὶ ἀνακαινίστηκε ἀπὸ τὶς δυνάμεις τοῦ χριστιανισμοῦ -πίστη, ἀγάπη, ἐγκράτεια- ὥστε νὰ ἀποτελέσουν καὶ τὰ τρία μαζὶ τὴ βυζαντινὴ πολιτικὴ ἰδεολογία, τὴ Ρωμηοσύνη. Ἑπομένως δὲν κατάργησε τὴ Ρώμη ὁ Κωνσταντῖνος, ὅπως τὸν κατηγοροῦν, ἀλλὰ ἄλλαξε τὸν πολιτικὸ καὶ θρησκευτικὸ προσανατολισμό της.
- 9. 9 Μὲ τὸν τρόποαὐτὸ ὁ Κωνσταντῖνος κατάφερε νὰ διασώσει ὅλα τὰ ὑγιῆ καὶ αἰώνια στοιχεῖα τῶν ἀρχαίων πολιτισμῶν, κυρίως τοῦ ἑλληνικοῦ καὶ ρωμαϊκοῦ ἀπὸ τὰ βάρβαρα κύματα, ποὺ ἀπειλοῦσαν τὴ Δύση ἀ- πὸ Βορρᾶ καὶ τὴν Ἀνατολὴ ἀπὸ τὰ Ἀνατολικά. Γερμανικὰ φύλα κατέβαιναν πρὸς τὴ Ρώμη ὁλοταχῶς καὶ θὰ ἐξαφάνιζαν μὲ τὶς βαρβαρότητές τους τὴν αἰώνια πόλη καὶ τὸν πολιτισμό της. Ἐπίσης οἱ Πέρσες καὶ ἄλλοι ἀπολίτιστοι λαοὶ ἀπειλοῦσαν τὴν κοιτίδα τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ ἀπὸ τὰ Ἀνατολικά. Ὁ Κωνσταντῖνος μὲ τὴν ἵδρυση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, διέσωσε καὶ τὰ δύο. Στὸ ‹‹ὄστρακο›› τοῦ Ρω- μαϊκοῦ πολιτισμοῦ ἔκλεισε τὴν ὑψηλὴ ἑλληνικὴ σκέψη καὶ τὸ ἀφιέρωσε ὡς ἀνάθημα ἀθάνατο στὸν ἀλη- θινὸ Θεό. Συμπερασματικὰ ἀναφέρομε ὅτι ὁ Ρωμαϊκὸς πολιτισμὸς μετασχηματίστηκε ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖ- νο σὲ Βυζαντινὸ πολιτισμό. Ἰσχυροὶ παράγοντες μετασχηματισμοῦ ἦταν δύο, ἡ κλασσικὴ σκέψη καὶ ἀ- ρετὴ τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος καὶ ἡ χριστιανικὴ διδασκαλία, ποὺ πρόσφερε μοναδικὴ δύναμη στὸν πολιτι- σμὸ καὶ τὸν συντήρησε στὸν αἰῶνα. Αὐτὲς οἱ δύο δυνάμεις ἔχοντας ὡς βάση τὸ μοναδικὸ ρωμαϊκὸ δί- καιο πρόσφεραν μεγάλη ἱστορικὴ ὑπηρεσία στὸν πολιτισμό μας. Τὰ δύο αὐτὰ μεγέθη, ἡ Ἑλλάδα καὶ ἡ Ρώμη, ἑνώθηκαν ἄρρηκτα ἀπὸ τὴν ἑνοποιὸ δύναμη τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ οἰκοδόμησαν τὸ λαμπρὸ μνημεῖο τοῦ πολιτισμοῦ, ποὺ ἰσχύει μέχρι σήμερα. Ἡ Δύση ἦταν σχεδὸν πεθαμένη, ὅταν τὸ Βυζάντιο ἐξακολουθοῦσε νὰ προσφέρει στὸν πολιτισμό. Θὰ ἀνακάμψει ἡ Δύση μόνο, ὅταν ἡ Κωνσταντινούπολη, ἡ Ρωμηοσύνη θὰ ἐνταφιαστεῖ στὴν ὀθωμανικὴ τέφρα καὶ οἱ φορεῖς τοῦ πολιτισμοῦ, οἱ Λόγιοι τοῦ Βυζαντίου θά μετακομίσουν στή Δύση. Αὐτὸν τὸν κύκλο ἔκαναν τὰ πολιτισμικὰ ἀγαθά. Γεννήθηκαν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα. Διαδόθηκαν ἀπὸ τὸν Ἕλληνα στρατηλάτη Ἀλέξανδρο στὸν Ἀνατολικὸ κόσμο. Διασκορπίστηκαν στὴ Δύση μὲ τὴ ρω- μαϊκὴ κυριαρχία. Σὲ μία κρίσιμη καμπή, ὅταν ἔτειναν νὰ χαθοῦν ἐξαιτίας τοῦ εὐδαιμονισμοῦ καὶ τῆς βαρβαρότητος, διαφυλάχτηκαν ἀπὸ τὸν Κωνσταντῖνο στὸ χιλιετὲς Βυζάντιο. Ἔπεσε τὸ Βυζάντιο καὶ τὰ ἀγαθὰ τοῦ πολιτισμοῦ μετακόμισαν πάλι στὴν Δύση μὲ τοὺς Λογίους, γιὰ νὰ ἀποτελέσουν σταθερὴ βά- ση καὶ θεμέλιο τοῦ σύγχρονου πολιτισμοῦ. Σὲ αὐτὴ τὴ διαδρομὴ τοῦ πολιτισμοῦ δὲν πρέπει νὰ λησμονεῖ κανένας τὴν ἀφετηρία καὶ τὸ λί- κνο του, τὴν Ἑλλάδα, καὶ τοὺς Μεγάλους, ποὺ ἔπαιξαν καθοριστικὸ ρόλο στὴ διάδοση καὶ διαφύλαξή του. Αὐτοὶ ἦταν ὁ Μακεδὼν Μέγας Ἀλέξανδρος καὶ ὁ Ρωμαῖος Αὐτοκράτωρ Μέγας Κωνσταντῖνος, ποὺ ἦταν ὁ πατέρας τῆς Ρωμηοσύνης καὶ ὁ ἱδρυτὴς τοῦ Βυζαντινοῦ κράτους. Ἡ ἱστορία ἐκτιμώντας αὐτὴ τὴ συμβολή τους στὴ διακίνηση καὶ διαφύλαξη αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ τοὺς ὀνόμασε Μεγάλους. Ὅποιοι τοὺς ἀμφισβητοῦν ἢ τοὺς καταργοῦν, εἶναι ἀγνώμονες, ‹‹μικροί›› καὶ ἀπολίτιστοι. *ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ‘Ἐρῶ’ , Δ΄ ΤΕΥΧΟΣ, ΟΚΤ.-ΔΕΚ. 2010 Το αλίευσα ΕΔΩ 5. «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ» ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ Το θέμα μας είναι το ΣΗΜΕΡΑ, το ΑΥΡΙΟ και το ΜΕΛΛΟΝ της ΕΛ- ΛΑΔΟΣ ΜΑΣ, που είναι σε πλήρη συνάρτηση με την οικονομία που επηρεάζει άμεσα την Παιδεία, την ισχυρή άμυνα και σαφέσ- τατα την ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, για την προάσπιση της εθνικής κυριαρχίας και της εδαφικής μας ακεραιότητος. Δεν θα σταθώ στους χειρισμούς της Τουρκίας σε γενικότερο επί- πεδο, όσον αφορά τις διμερείς σχέσεις της με την Ελλάδα, καθώς και στις επιβουλές που εκτοξεύει, ένα τρανταχτό παράδειγμα πέ- ραν της ΑΟΖ το τελευταίο διάστημα είναι και η συνεχής αμφισβή- τηση της ΖΟΥΡΑΦΑΣ (Λαδόξερας) στη Σαμοθράκη, του νησιωτι- κού συμπλέγματος Καστελορίζου, με αποτέλεσμα να μην αναγ- νωρίζει η Άγκυρα τα 6 ν.μ. των χωρικών μας υδάτων πέραν αυ- τών, ενώ ισχυρίζεται ότι δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Ο κύριος λόγος που η χώρα βρίσκεται σε καθεστώς οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και εθνικής κα- τάρρευσης είναι η ανυπαρξία ενός εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα σε αυτόν της Παιδείας, γεγονός το οποίο έχει επιτρέψει τις προσωπικές «αυθαίρετες», αποσπασματικές, χω- ρίς συνοχή και συνέχεια παρεμβάσεις πολιτευτών και ιδιωτών στη χάραξη της εθνικής ή εξωτερικής πολι- τικής. Με την ευκαιρία της βράβευσης εκλεκτών διδασκαλισών νέων φερέλπιδων φοιτητών των πανεπιστημίου και την Ένωση των Επιστημόνων Γυναικών Αθηνών θα αναφερθώ στους διδασκάλους του Μεγάλου Αλε-
- 10. 10 ξάνδρου. Ο Αλέξανδρος γεννήθηκετον Ιούλιο του 356 π.Χ., στις 6 του μηνός Εκατομβαίωνος για τους Αθηναίους ή Λώου για τους Μακεδόνες. Ο πατέρας του Φίλιππος είχε γνωρίσει τη μητέρα του Ολυμπιάδα κατά την μύησή τους στην Ορφική θρησκεία, οπότε και την παντρεύτηκε. Η γέννηση του Αλέξανδρου συνέπεσε με την καταστροφή του ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο, ναός που ανήκε στα 7 θαύματα του Κόσμου. Εκείνη την περίοδο, ο Φίλιππος είχε συνεχόμενες επιτυχίες, αφού τότε ήταν που κυρίευσε την Ποτίδαια, νίκησε ο Παρμενίων σε μάχη τους Ιλλυριούς, καθώς και ένα άλογό του νίκησε στις ιπποδρομίες στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η εκπαίδευση του Αλεξάνδρου Ο Φίλιππος διέβλεψε ότι ο Αλέξανδρος θα είναι ένας ικανότατος βασιλέας που θα ενώσει τους Έλληνες και φρόντισε για την εκπαίδευσή του με τους πλέον φημισμένους δασκάλους της εποχής. Ο νεαρός Αλέξανδρος, όπως ήταν φυσικό για τον υιό του βασιλέως της Μακεδονίας, είχε πολλούς παιδα- γωγούς και δασκάλους. Την ευθύνη όλων αυτών είχε ο Λεωνίδας, συγγενής της Ολυμπιάδος, ο οποίος ήταν άνθρωπος πολύ αυστηρός και πειθαρχημένος. Αυτός είχε εκπαιδεύσει τον Αλέξανδρο στην εγκράτε- ια και του είχε μάθει ότι ο καλύτερος τρόπος για να ευχαριστηθεί το πρόγευμα ήταν να έχει πραγματοπο- ιήσει νυκτερινή πορεία, ενώ για να ευχαριστηθεί το δείπνο, θα έπρεπε να έχει λάβει ελαφρύ πρόγευμα. Και αυτός ο ίδιος ήταν, όπως έλεγε ο ίδιος ο Αλέξανδρος, αυτός ο οποίος είχε τον έλεγχο των προσωπι- κών αντικειμένων του, για την περίπτωση κατά την οποία η Ολυμπιάς, η οποία συνήθιζε να κακομαθαίνει τον υιό της, θα είχε καταφέρει να βάλει μέσα σε αυτά, τυχόν πολυτελή αντικείμενα ή φαγητά. Όταν κά- ποτε ο Αλέξανδρος κατά τη διάρκεια μιας θυσίας, είχε ρίξει στη φωτιά θυμίαμα χρησιμοποιώντας και τα δύο του χέρια, ο Λεωνίδας τον επέπληξε λέγοντάς του: «Όταν Αλέξανδρε, θα έχεις κατακτήσει χώρα πλούσια σε σμύρνα και λιβάνι, θα μπορείς να ρίχνεις στη θυσία όση ποσότητα από αυτά θα επιθυμείς. Τώρα, όμως, πρέπει να κάνεις οικονομία σε αυτά που έχεις». Ο Αλέξανδρος, ο οποίος ποτέ δεν το ξέχασε αυτό, όπως δεν ξέχασε και όλα τα διδάγματα που είχε αποκομίσει από τους δασκάλους του, όταν έστειλε δώρα στους οικείους του, στον Λεωνίδα έστειλε πεντακόσια τάλαντα λιβάνι (περίπου δεκατρείς τόνους) και εκατό τάλαντα σμύρνα (περίπου δυόμισι τόνους), γράφοντάς του: «Σου στέλνω αυτά τα δώρα, για να μην κάνεις οικονομία σε ότι αφορά τις θυσίες προς τους θεούς». Ένας άλλος παιδαγωγός του Αλεξάνδρου, ήταν ο Λυσίμαχος ο Ακαρνάνας, ο οποίος και αργότερα έγινε στρατηγός του, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Αυτός δεν είχε να προσφέρει κάτι ιδιαίτερο στον Αλέξανδρο, αλλά επειδή αυτοαποκαλείτο Φοίνιξ και ονόμαζε τον Αλέξανδρο Αχιλλέα, όπως τον Φίλιππο Πηλέα, είχε κερδίσει την εκτίμηση του νεαρού Αλεξάνδρου, ο οποίος είχε πάντα την Ιλιάδα κάτω από το μαξιλάρι του δίπλα στο μαχαίρι του και είχε ταυτίσει τον εαυτό του με τον Αχιλλέα, τον ένδοξο πρόγονό του και ήρωα του Ομηρικού Έπους. Κανένας, όμως, από τους παιδαγωγούς δεν επετέλεσε τόσο μεγάλο έργο στην εκπαίδευση του Αλεξάν- δρου του Μέγα, όσο ο Μέγας Πανεπιστήμων Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης. Ο Φίλιππος, επειδή ήθελε να δώ- σει πολύ μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση του υιού του, έστειλε και φώναξε τον κορυφαίο φιλόσοφο της εποχής, τον Αριστοτέλη από τα Στάγειρα, πόλη που είχε καταστρέψει και την οποία έκτισε ξανά προς τι- μήν του Αριστοτέλους. Ο Μαθητής του Πλάτωνα Αριστοτέλης αναλαμβάνει τη Φιλοσοφική διαμόρφωση του 13χρονου Αλέξαν- δρου, στο Ιερό των Νυμφών, στην τοποθεσία Μίεζα, κοντά στα Στάγειρα, μαζί με μιά ομάδα νέων. Και όπως μας γράφει ο Πλούταρχος και ο Αρριανός: “Φαίνεται ότι ο Αλέξανδρος δεν διδάχθηκε μόνο την Η- θική και την Πολιτική επιστήμη, αλλά και τις απόρρητες και βαθύτερες διδασκαλίες που οι άνδρες τις α- ποκαλούσαν ακροαματικές και εποπτικές και δεν τις διέδιδαν σε πολλούς”. Σαν χώρο για την εκπαίδευση ορίστηκε το ιερό των νυμφών κοντά στην Μίεζα, όπου κατά την εποχή του Πλουτάρχου, ο οποίος συνέγραψε την κορυφαία βιογραφία του Αλεξάνδρου, υπήρχαν ακόμα τα πέτρινα καθίσματα και οι σκιεροί χώροι όπου ο Μέγας Αριστοτέλης επιτελούσε την μύηση του Αλεξάνδρου στα Ορφικά ζητήματα, τη ρητορική, την ιατρική, την ηθική καθώς και τις απόκρυφες διδασκαλίες τις οποίες μόνο λίγοι και εκλεκτοί άνδρες είχαν την τιμή και το προνόμιο να διδαχθούν και οι οποίες ήταν γνωστές σαν «ακροαματικές». Και όταν μάλιστα, κατά την εκστρατεία του ο Αλέξανδρος έμαθε πως ο Αριστοτέλης είχε εκδώσει αυτούς τους λόγους, με το όνομα «Μετά τα Φυσικά», του έγραψε ως εξής: «Ο Αλέξανδρος χαιρετά τον Αριστοτέλη ελπίζοντας να είναι καλά. Δεν έπραξες ορθά με το να εκδώσεις τους ακροαματι- κούς λόγους, αφού έτσι δεν θα διαφέρουμε εμείς από τους άλλους, αν οι λόγοι με τους οποίους μορφω- θήκαμε γίνουν κοινοί σε όλους. Γιατί εγώ προτιμώ να διαφέρω από τους άλλους ως προς την μόρφωση, παρά ως προς τη δύναμη. Να είσαι καλά». Ο Αλέξανδρος, λοιπόν, είχε το προνόμιο να έχει μεγάλους δασκάλους και καθοδηγητές του πνεύματός του, πνεύμα το οποίο από πολύ νεαρή ηλικία είχε αρχίσει να διαφαίνεται. Ο Αριστοτέλης είχε αναλάβει τον Αλέξανδρο σε ηλικία 13 ετών και τα αποτελέσματα στον χαρακτήρα του νεαρού άρχισαν να φαίνον- ται από νωρίς. Όταν ο Αλέξανδρος ήταν 16 ετών, ο βασιλικός οίκος της Μακεδονίας φιλοξενούσε τους απεσταλμένους του Πέρση βασιλιά. Λόγω απουσίας του Φιλίππου, το ρόλο του οικοδεσπότη έπρεπε να επωμισθεί ο Αλέξανδρος, ο οποίος εξέπληξε τους Πέρσες, για το λόγο ότι, αντί να τους ρωτάει διάφορα
- 11. 11 ανόητα ζητήματα, πράγμαφυσιολογικό για την ηλικία του, τους έκανε ερωτήσεις σχετικά με το μήκος των δρόμων της Περσίας, τους τρόπους ζωής, πώς θα μπορούσε να πάει κάποιος στο εσωτερικό της χώ- ρας, αλλά πιο σημαντικό, τους ρωτούσε για τον τρόπο που πολεμούσε ο Πέρσης βασιλιάς, καθώς και πληροφορίες για τον στρατό των Περσών. Οι Πέρσες, οι οποίοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν τους λόγους για τους οποίους ρωτούσε όλα αυτά τα πράγματα ο Αλέξανδρος, απαντούσαν πρόθυμα στις ερωτήσεις του, βοηθώντας τον έτσι στην εκτέλεση του μεγαλόπνοου σχεδίου, το οποίο είχε συλλάβει ήδη στο μυαλό του. Ακόμα και τότε οι Πέρσες θαύμασαν τον νεαρό Αλέξανδρο και είπαν: «Αυτός ο νεαρός είναι μεγάλος βασιλιάς, ο δικός μας είναι πλούσιος». Όταν μάθαινε ότι ο πατέρας του Φίλιππος είχε κερδίσει μία ακόμα μάχη και κατακτήσει έναν ακόμα τόπο, έλεγε λυπημένος στους φίλους του: «Αλίμονο, θα τα προλάβει όλα ο πατέρας μου και δεν θα μείνει τίπο- τα για εμένα για να το πετύχω με τη βοήθειά σας». Γιατί ο ίδιος δεν επιθυμούσε ούτε πλούτο, ούτε επίγε- ια αγαθά αλλά αρετή και δόξα και πίστευε ότι όσο περισσότερη κληρονομούσε από τον πατέρα του, τόσο λιγότερη θα κέρδιζε ο ίδιος. Ο Φίλιππος χαμογελούσε πάντα ευτυχισμένος όταν οι Μακεδόνες έλεγαν ότι, ο Αλέξανδρος ήταν βασιλιάς τους και ο Φίλιππος αρχιστράτηγός του, μιλώντας για έναν Αλέξανδρο στην ηλικία των δεκαπέντε περίπου ετών. Όταν κάποτε ο Φίλιππος τραυματίστηκε σε μία μάχη με τους Τριβαλ- λούς και από τότε έμεινε ελαφρά κουτσός, ο Αλέξανδρος του είπε: «Πατέρα να μην είσαι λυπημένος, για- τί για το υπόλοιπο της ζωής σου, σε κάθε βήμα θα θυμάσαι την γενναιότητα σου και την ανδρεία σου στην μάχη». Και ο ίδιος ο Αλέξανδρος αργότερα δεν ξεχνούσε την δική του ανδρεία και γενναιότητα στην μάχη, φρόντιζαν να του τις θυμίζουν τα δικά του τραύματα. Το κεφάλι του τραυματίστηκε από πέτρα και από ρόπαλο στους Ιλλυριούς, άνοιξε από σπαθί βαρβάρων στον Γρανικό και τραυματίστηκε από ρόπαλο στους Μαλλούς, μάχη κατά την οποία τον είχαν σώσει κυριολεκτικά τελευταία στιγμή οι σωματοφύλακές του και στην οποία ένα βέλος καρφώθηκε στο στέρνο του τρυπώντας του το κόκαλο. Στην Ισσό ο μηρός του άνοιξε από ξίφος, στην Γάζα ο αστράγαλός του τρυπήθηκε από βέλος και του έπεσε τεράστιος βράχος στον ώμο, ώμο στον οποίο τραυματίστηκε και στους Ασπασίους από βέλος, ενώ στη Μαρακάνδη το κόκα- λο της κνήμης του τρυπήθηκε και αυτό από βέλος, όπως στους Γανδρίδες βέλος του τρύπησε το πόδι. Παρ’ όλα αυτά όμως, το πληγωμένο του σώμα ήταν για αυτόν η απόδειξη της ανδρείας του, ενώ προσπα- θούσε να είναι όσο πιο δίκαιος ηγέτης μπορούσε, έτσι ώστε να επαληθεύσει τον στίχο του Ομήρου: «Εί- ναι και βασιλιάς δίκαιος και ισχυρός πολεμιστής» (Ιλιάς, Γ΄179), στίχος που αναφέρεται στον Αγαμέμνο- να, ηγέτη των Ελλήνων στον Τρωικό πόλεμο. Αυτός ο στίχος είχε αγγίξει τόσο πολύ τον Αλέξανδρο, ώσ- τε έλεγε ότι ο Όμηρος είχε υμνήσει με αυτόν την ανδρεία του Αγαμέμνονος και είχε προφητεύσει την δική του. Ο Αριστοτέλης ήταν αυτός ο οποίος είχε εμφυτεύσει στον Αλέξανδρο τις γνώσεις γύρω από την Ιατρική, μιας και ο τελευταίος συνήθιζε να γράφει συνταγές για τον εαυτό του και τους φίλους του όταν χρειαζό- ταν. Ο Αλέξανδρος εκτιμούσε ιδιαιτέρως τις Καλές Τέχνες και για αυτό το λόγο είχε θεσπίσει πολλά βρα- βεία για τραγωδούς, μουσικούς και ποιητές. Ο ίδιος, όμως, δεν είχε πάρει μέρος σε αυτά, γιατί ήξερε σε ποια πράγματα έπρεπε να είναι θεατής και σε ποια να συμμετέχει. Έτσι, ο ίδιος εξασκούνταν συνέχεια στα όπλα και τη χρήση τους, στην οποία είχε ταλέντο δοσμένο από τους προγόνους του, τους Αιακίδες και τον Ηρακλή. Επί 3 έτη δίδαξε στον Αλέξανδρο ηθική, φιλοσοφία, διαλεκτική, κ.ά. Όταν τελείωσαν τα μαθήματα, ο Α- ριστοτέλης χάρισε στον Αλέξανδρο έναν χειρόγραφο πάπυρο με την Ιλιάδα, τον οποίον ο Αλέξανδρος δεν αποχωρίστηκε όσο ζούσε. Έλεγε μάλιστα συχνά ότι “στον πατέρα μου οφείλω το ζείν, αλλά στον δάσκαλο μου το ευ ζήν!”. Αξίζει επίσης να πούμε πως ο απέραντος θαυμασμός που έτρεφε ο Αλέξανδρος για τον Κυνικό Φιλόσοφο Διογένη. Όταν ο Αλέξανδρος πήγε στην Αθήνα, επισκέφτηκε τον Διογένη, που ζούσε σε ένα πυθάρι. Η συνάντηση Αλέξανδρου και Διογένη Ο Μέγας Αλέξανδρος γνώριζε για τον Διογένη τον Κύνα, για τα διδάγματά του, το ύφος και το πνεύμα του. Όταν ο Αλέξανδρος ήταν στη Κόρινθο, ήθελε να γνωρίσει τον Διογένη και έστειλε ένα υπασπιστή του να βρει τον Διογένη και να τον φωνάξει να έρθει. Αφού ο υπασπιστής τον εντόπισε, του είπε: “Σε ζητεί ο Βασιλεύς Αλέξανδρος να σε δει”. Ο Διογένης απάντησε “Εγώ δεν θέλω να τον δω. Εάν θέλει αυτός ας έρθει να με δει”. Και πράγματι, ο βασιλιάς Αλέξανδρος πή- γε να δει τον Διογένη. Πλησίασε ο Μέγας Αλέξανδρος τον Διογένη και του λέγει: “Είμαι ο Βασιλεύς Αλέξανδρος”. Ο Διογένης ατάραχος απαντά: “Κι εγώ είμαι ο Διογένης ο Κύων”. Ο Μέγας Αλέξανδρος απορεί και του λέγει: “Δεν με φοβάσαι;” Ο Διογένης απαντάει: “Και τι είσαι; Καλό ή κακό;”. Ο Αλέξανδρος μένει σκεπτικός. Δεν μπορεί ένας βασιλιάς να πει ότι είναι κακό, και άμα είναι καλό, γιατί κάποιος να φοβάται το καλό; Αντί να απαντήσει ο Αλέξανδρος τον ερωτά εκ νέου:
- 12. 12 “Τι χάρη θεςνα σου κάνω;” Και ο Διογένης ξανά με λογοπαίγνιο απαντά: “Αποσκότισόν με”. Βγάλε με δηλαδή από το σκότος, την λήθη, και δείξε μου την αλήθεια. Με το έξυπνο λογοπαίγνιο του Διογένη, η απάντηση του μπορεί και να εννοηθεί έως “Σταμάτα να μου κρύβεις τον ήλιο”, καθώς οι κυνι- κοί πίστευαν πώς η ευτυχία του ανθρώπου βρίσκεται στη λιτότητα, στη ζεστασιά του ήλιου και δεν ζητεί τίποτα από τα υλικά πλούτη. Μόλις το άκουσε αυτό ο Αλέξανδρος είπε το περίφημο: ”Εάν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να ήμουν Διογένης”. Ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Διογένης είχαν μια μακρά συζήτηση με μεγάλη σημασία που σώθηκε από τον Δίονα τον Πλουσαραίο. Σε αυτή, ο Διογένης εξηγεί στον Αλέξανδρο πότε ένας Βασιλέας είναι ωφέλιμος. Ο Διογένης αποδίδει την ωφελιμότητα ενός βασιλιά στο “Εάν είναι ωφέλιμος στον λαό ”. Για να δώσει ένταση σε αυτόν τον ισχυρισμό του λέει: “Εάν κατακτήσεις όλη την Ευρώπη και δεν ωφελήσεις τον λαό, τότε δεν είσαι ωφέλιμος. Εάν κατακτήσεις όλη την Αφρική και την Ασία και δεν ωφελήσεις τον λαό, πάλιν δεν είσαι ωφέλιμος. Ακόμα και εάν περάσεις τις στήλες του Ηρακλέους και διανύσεις όλο τον ωκεανό και κατακτήσεις αυτή την ήπειρο που είναι μεγαλύτερη της Ασίας και δεν ωφελήσεις τον λαό, πάλι δεν είσαι ωφέλιμος γιατί δεν ωφελείς το σύνολο”. Ο Αλέξανδρος κατάφερε να ανακηρυχτεί σε ηλικία 20 χρονών Αρχηγός των Ελλήνων, πλην των Λακαι- δεμονίων. Να ενώσει όλες τις Ελληνικές πόλεις κάτω από μία αρχή, μία εξουσία, έτσι ώστε το εκστρατευ- τικό σώμα που θα περνούσε τον Ελλήσποντο να αποτελεί ένα ενιαίο σύνολο, ένα αρμονικό σώμα το οπο- ίο θα είχε ένα κεφάλι, ένα μυαλό, τον Αλέξανδρο. Στη συνέχεια κατάφερε να ενώσει όλους τους λαούς τους οποίους κατέκτησε κάτω από μία αρχή. Και όπως γράφει ο Πλούταρχος: «Δίδαξε τους Υρκανούς να κάνουν νόμιμους γάμους, τους Αραχωσίους να καλλιεργούν την γή των, τους Σογδιανούς έπεισε να τρέ- φουν και όχι να φονεύουν τους γέροντες γονείς των, τους Πέρσες να σέβονται τις μητέρες των και να μην τις νυμφεύονται. Επεισε τους Ινδούς να λατρεύουν τους Θεούς της Ελλάδας, τους Σκύθες να θάβουν τους νεκρούς των αντί να τους τρώγουν». Έτσι ο Μέγας Αλέξανδρος κατάφερε να εξημερώσει την Ασία και να διαδώσει τον Ελληνικό πολιτισμό από τον Ελλήσποντο ώς την Ινδία. Κατάφερε να εφαρμόσει το πολιτειακό σύστημα του Ζήνωνος, του Ιδρυτή της στωικής φιλοσοφίας. Δηλαδή, να μήν κατοικούν οι άνθρωποι κατά πόλεις χωρισμένες, με διαφορετι- κούς νόμους, αλλά να θεωρούνται όλοι οι άνθρωποι συμπολίτες (αν και από διαφορετικά έθνη) και πολί- τες του ίδιου κράτους και να υπάρχει μία τάξη και ένα δίκαιο για όλους. Αυτό ο Ζήνων το διατύπωσε σαν ένα όνειρο για επίτευξη, σαν μια διδασκαλία προς εφαρμογή, την Φιλοσοφική Πολιτεία. Ο Μέγας Αλέξανδρος το εφάρμοσε στην πράξη. Δεν ακολούθησε τη συμβουλή του Αριστοτέλη, να φέρε- ται στους Έλληνες σαν Βασιλιάς και στους υπόλοιπους σαν τύραννος. Αλλά, θεωρώντας τον εαυτό του ως απεσταλμένο του θεού και ρυθμιστή εθνών, ένωσε όλους τους λαούς, με την πειθώ ή με τη βία και κατάφερε τη συνύπαρξη ανθρώπων με διαφορετικά ήθη και έθιμα, θρησκεία και νοοτροπία, έτσι ώστε να θεωρούν σαν συγγενείς τούς αγαθούς και τους κακούς σαν ξένους. Προωθούσε την αντίληψη ότι η διάκ- ριση Έλληνας από βάρβαρο δεν στηρίζεται στα διαφορετικά ρούχα, στη διαφορετική καταγωγή και στα διαφορετικά έθιμα. Αλλά υποστήριζε ότι Έλληνας είναι ο ενάρετος, ενώ βάρβαρος είναι ο κάκιστος. Ο Μέγας Αλέξανδρος λοιπόν θέλησε να καταλάβουν οι άνθρωποι πως οι διαφορές μεταξύ των λαών είναι τελείως επιφανειακές και πρέπει να υπάρχει σεβασμός και κατανόηση στα διαφορετικά ήθη και έθιμα, στα διαφορετικά πιστεύω και όπως γράφει ο Πλούταρχος: “Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι όλοι οι άνθρωποι βασι- λεύονται από το θεό γιατί η υπάρχουσα στον καθένα δύναμη ” του άρχειν και εξουσιάζειν ” είναι θεία. Οτι ο θεός είναι κοινός πατέρας όλων, αλλά κυρίως αναγνωρίζει σαν δικά του παδιά τους άριστους”. Ίδρυσε και θεμελίωσε περίπου 70 πόλεις, οι οποίες αποτέλεσαν κέντρα ανάπτυξης και διάδοσης του Ελληνικού πολιτισμού. Θαυμαστό παράδειγμα είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, μία πόλη που έμελλε να γίνει με την αρχική ώθηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου πνευματική μήτρα της Ελληνιστικής περιόδου, αλλά και της μετέπειτα χριστιανικής επικράτησης. Ο Αλέξανδρος είχε μεγάλη εκτίμηση στους φιλοσόφους και τους συμπεριφερόταν ανάλογα. Ο Πλούταρ- χος γράφει: “Είναι ίδιον ψυχής φιλοσόφου να αγαπά την σοφία και μάλιστα να θαυμάζει σοφούς άνδρας. Κανείς άλλος από τους Βασιλείς δεν έμοιασε τον Αλέξανδρο ως προς αυτό. Είναι γνωστή η Αγάπη του για τον Αριστοτέλη και η εκτίμηση που είχε για τον μουσικό Ανάξαρχο. Στον Πύρρωνα τον Ηλείο, όταν τον είδε για πρώτη φορά, του έδωσε 10.000 χρυσά νομίσματα, στον Ξενοκράτη, μαθητή του Πλάτωνα, έστει- λε 50 τάλαντα δώρο, τον Ονησίκριτο, μαθητή του Διογένη, διόρισε άρχοντα των κυβερνητών του στόλο- υ”. Πλήθος άλλων προσφορών και δωρεών αποδεικνύουν όχι μόνο την γεναιόδωρη φύση του Μ. Αλέ- ξανδρου γενικά, αλλά την γεναιοδωρία του ειδικά προς τους φιλόσοφους. Μιά γεναιοδωρία που πήγαζε από μιά ψυχή που έδινε περισσότερη αξία στα πνευματικά αγαθά από ό,τι στα υλικά. Όταν ξεκίνησε την εκστρατεία για την Ασία δώρισε όλα τα υπάρχοντά του και κράτησε για τον εαυτό του μόνο την “Ελπίδα”. Αν και πολλές φορές οι φίλοι του τον παρότρυναν να γευτεί την ηδονή με διάφορες γυναίκες ή αγόρια. Ήταν τόσο εγκρατής και μεγαλόψυχος που ανάγκασε τον Δαρείο, τον Βασιλιά που ουσιαστικά κατέστρε- ψε, να δηλώσει: “Θεοί, προστάτες της γέννησης των ανθρώπων και της τύχης των Βασιλέων, δώστε να μην εγκαταλείψω την τύχη των Περσών, αλλά αφού νικήσω να ανταμείψω τις ενέργειες του Αλέξανδρου,
- 13. 13 τις οποίες νικημένοςδέχθηκα από αυτόν στους πιό αγαπημένους μου. Αν όμως έφτασε κάποιος χρόνος μοιραίος, από θεία εκδίκηση και μεταβολή να πάψει η βασιλεία των Περσών, κανείς άλλος άνθρωπος ας μην καθίσει στον θρόνο του Κύρου πλήν του Αλέξανδρου “. Αυτή τη δήλωση την έκανε αφού έμαθε την μεγαλόψυχη συμπεριφορά του Αλέξανδρου προς την οικογένειά του που είχε αιχμαλωτίσει. Ο Αρριανός γράφει πως ο Αλέξανδρος εγκαθιστούσε τη Δημοκρατία ως πολίτευμα σε κάθε χώρα που κατακτούσε. Μιά Δημοκρατία που βοηθούσε στη λειτουργία των τοπικών θεσμών κάθε πόλης, κάτω όμως από μιά κοινή Αρχή. Καταργούσε τους υπερβολικούς φόρους και κατάφερνε να κατακτά εκπολιτίζοντας και όχι κατασ- τρέφοντας. Το μόνο που κατέστρεφε ήταν το παλιό, αυτό που είχε φθαρεί και δεν δεχόταν να αλλάξει προς το καλύ- τερο. Έδινε περισσότερη σημασία στις ουσιαστικές δυνάμεις του ανθρώπου, όπως τη σοφία, τη δικαιοσύ- νη, τη μεγαλοψυχία, την Ανδρεία, ανεξάρτητα αν αυτός ήταν εχθρός ή φίλος. Έτσι όταν καταλάβαινε πως ο κυβερνήτης της πόλης που κατακτούσε ή ο βασιλιάς του έθνους το οποίο νικούσε είχε αυτές τις αρετές, τον διόριζε πάλι άρχοντα, ανεξάρτητα αν είχε παραδοθεί ή νικηθεί μετά από μάχη. Δίκαια λοιπόν ο Πλούταρχος γράφει: “Εάν δε μέγιστος έπαινος της φιλοσοφίας είναι ότι σκληρά και α- μόρφωτα ήθη εξημερώνει και εξευγενίζει, ο Αλέξανδρος φαίνεται ότι εξεπολίτισε τόσους λαούς αγρίους και ατίθασους που δικαίως δύναται να θεωρηθεί φιλόσοφος”. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ: «Στον πατέρα μου οφείλω το ζείν, αλλά στον δάσκαλο μου το ευ ζήν!» ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΣ: Ευγνωμονώ τοις θεοίς ότι εγεννήθην Έλλην. Σήμερα βιώνουμε τα αποτελέσματα του ελλείμματος στα θέματα της ορθής διαπαιδαγώγησης των νέων και κατ’ επέκταση των Ελλήνων που έχει ως απόρροια αυτήν την θολή και απόλυτα στρεβλή πολιτική πρακτική, η οποία δεν ικανοποιεί στόχους και σκοπούς, δεν υπακούει σ’ ένα γενικότερο πλαίσιο κανόνων και ορίων ούτε υπόκειται σε οποιονδήποτε επαρκή και σοβαρό έλεγχο από κάποια Αρχή. Το μεγαλύτερο «δυστύχημα» είναι πως όλοι, αρνούνται επίμονα να συμβουλευθούν ή να υπακούσουν σε υποδείξεις των επαϊόντων, δηλαδή εξειδικευμένων κρατικών υπαλλήλων, ειδικών, εμπειρογνωμόνων και διπλωματών, οι οποίοι έχουν πλούσια εμπειρία, γνώσεις και ικανότητες και αποτελούν «κόκκινο πανί», κάτι το οποίο εκμεταλλεύεται στο έπακρο η διεθνής κοινότητα, το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, ενώ η Άγκυρα αργά αλλά σταθερά, μεθοδικά και με προσεκτικά μελετημένες κινήσεις, εκμεταλλευόμενη την ελληνική αδιαφορία, βάζει ολοένα και περισσότερο πόδι στο Αιγαίο, στη Θράκη και στην Κύπρο. Θα ήθελα να σας αναφέρω ότι επιδίωξη δεν είναι να ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΗΘΟΥΝ, αλλά εί δυνατόν να ΣΥΝΕΓΕΡ- ΘΟΥΝ οι Έλληνες και ιδιαίτερα οι πολιτικοί μας, προκειμένου επιτέλους να τολμήσουν χωρίς φοβικό σύν- δρομο να απαιτήσουν από τη γείτονα Τουρκία, εάν επιθυμεί να ενταχθεί στην ΕΕ, να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Ορθώς προτείνει άμεσα να καταργήσει το casus belli, να πάψει τις αμφισβητήσεις για τα θαλάσσια και χερσαία σύνορα, να υπογράψει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας και να αποδεχτεί τη δυνατότητα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα και να προβεί στον καθορισ- μό της ΑΟΖ. Αυτό επιβάλλεται, διότι η οικονομική κρίση λαμβάνει πλέον τη μορφή χιονοστιβάδας και α- φού σαρώσει το νότο της ΕΕ είναι δυνατόν να πλήξει ακόμα και τους γενεσιουργούς υποκινητές – υπο- δαυλιστές της Γερμανικής επέλασης. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ήταν προοίμιο, τώρα με όπλο την οικονομία απαιτούν οι λαοί να γίνουν φόρου υποτελείς όχι στους Γερμανούς αλλά στους τραπεζίτες. Συμφωνώ απόλυτα ότι σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει η οικονομική κρίση να μας οδηγήσει σε διολίσ- θηση γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά. Η γεωστρατηγική αξία της Ελλάδας αναβαθμίζεται όχι μόνο από την Αραβική Άνοιξη και ούτε από την προβληματική συμπεριφορά του Ιράν, αλλά από την σχεδόν βέβαιη ύπαρξη τεραστίων κοιτασμάτων αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, εντός της ελληνικής ΑΟΖ, που με την κατάλληλη διαχείριση μπορούν να μας βάλουν και πάλι σε τροχιά ανάπτυξης. Εκτός των εθνικών θεμάτων, αναδεικνύονται και καταγράφονται θέματα της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας αλλά και του ενεργειακού ανταγωνισμού των δρώντων δυνάμεων στον συγκεκριμένο χώρο. Προτείνεται μια λύση ρεαλιστική στο ενεργειακό ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και μέσω αυτού την γεωστρατηγι- κή αναβάθμιση της πατρίδας μας και την έξοδο της από το μνημόνιο. Αλλά και για την χάραξη εθνικής στρατηγικής εξωτερικής πολιτικής, με την οποία να πείσουμε ότι η Ελ- λάδα δεν είναι μέρος του προβλήματος, αλλά αποτελεί λύση τόσο στο ενεργειακό ευρωπαϊκό πρόβλημα αλλά και στην ευρωπαϊκή κρίση και ως εκ τούτου απαιτείται και της ανάλογης συμπεριφοράς και σεβασ- μού του ελληνικού λαού και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Είμαστε κατηγορηματικά αντίθετοι στην ΕΟΖ, εφόσον οι όροι υλοποίησής της δεν συνάδει με τα οικονο- μικά συμφέροντα της χώρας μας, με αποτέλεσμα να γίνει πόλος έλξης κεφαλαίων ειδικά από την Τουρκί- α. Το μεγαλύτερο όμως όπλο για την Ελλάδα, είναι η γεωστρατηγική της θέση και τα τεράστια αποθέματα υδρογονανθράκων, η ύπαρξη των οποίων ενδεχομένως να επιβεβαιωθούν λίαν προσεχώς. Αυτό που χρε- ιάζεται είναι ένας γεωπολιτικός σχεδιασμός, βασιζόμενος στο Διεθνές Δίκαιο και στην δημιουργία ευρύτε- ρων συμμαχιών. Η γνώση της γεωπολιτικής και της realpolitic, δίνει τεκμηριωμένη απάντηση και κατατί- θεται πρόταση για την αξιοποίηση των παραπάνω συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Το μέγα ζητούμενο είναι εάν οι Έλληνες πολιτικοί δύνανται να χειριστούν ζητήματα τοιούτου μεγέθους.
- 14. 14 Τα γεωπολιτικά προβλήματατεράστια και η διαχείριση τους απαιτεί πεφωτισμένη πολιτική και πνευματική ηγεσία. Η έλλειψη ικανής και αποφασισμένης πολιτικής ηγεσίας, απαλλαγμένης από φοβικά σύνδρομα, έχει σαν αποτέλεσμα την συμμετοχή της στα δρώμενα ως απλός θεατής και όχι ως παίκτης στο γεωπολι- τικό γίγνεσθαι. Εξάλλου αυτό είναι εμφανές ότι άγεται και φέρεται σύμφωνα με τις επιθυμίες των δανεισ- τών μας και όχι με βάσει το εθνικό συμφέρον. Η «λανθασμένη συνταγή» εξακολουθεί να εφαρμόζεται παρόλο που το «λάθος», αναγνωρίστηκε και από τους ίδιους τους δανειστές μας. Αυτό που χρειάζεται στην παρούσα φάση, είναι η προβολή καταρχήν της γεωστρατηγικής ισχύος της χώ- ρας μας και η αποτελεσματική διαχείριση των ενεργειακών υποθέσεων και τα οποία πρέπει να τολμήσουν οι Έλληνες πολιτικοί απαλλαγμένοι από φοβικά σύνδρομα προκειμένου να συντελέσουν στην οικονομική ανόρθωση της Πατρίδος. Όσο για τον τουρκικό μπαμπούλα με το «Casus Belli» κα την μόνιμη επωδός «τι θέλετε, να μας κάνει πόλεμο η Τουρκία;», αυτά είναι πεπερασμένα. Το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων δύναται να εγγυηθεί την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Όσον αφορά για το πώς βγάζουν τα πετρέλαια, τον δρόμο μας τον έδειξαν οι Κύπριοι χωρίς να έχουν την ελληνική στρατιωτική ισχύ, αλλά και επιπλέον με ένα μεγάλο τμήμα της υπό την κατοχή ισχυρών τουρκι- κών κατοχικών στρατευμάτων. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο συγγραφέας. Πρωταρχικά απαιτείτε ο καθορισμός της ΑΟΖ βασιζόμενος στο Διεθνές Δίκαιο και αξιοποίηση του ως χρηστικό εργαλείο προκειμένου να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα, δηλαδή τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη του ΟΗΕ περί Δικαίου της Θάλασσας (1982), η αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) θεωρείται η θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον άνεμο. Εκτείνεται πέραν των εθνικών υδάτων μιας χώρας (συνήθως 12 ναυτικά μίλια) στα 200 ναυ- τικά μίλια από την ακτογραμμή. Η συνήθης χρήση του όρου η ΑΟΖ περιλαμβάνει τόσο τα εθνικά ύδατα, όσο και την υφαλοκρηπίδα πέραν του ορίου των 200 μιλίων. σο θα κρατήσει η δύσκολη συγκυρία, δεν επιτρέπεται γεωπολιτική και γεωστρατηγική διολίσθηση, διότι ότι απολεσθεί σε θέματα οικονομίας, είναι δυνατό να επανακτηθεί, ότι όμως χαθεί σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής κυριαρχίας, δυστυχώς είναι αδύνατο να ξανακερδηθεί. Ως κόρη οφθαλμού λοιπόν να διατηρηθεί αξιοπρεπής η διαβίωση των Ελλήνων και των στρατευμένων τους παιδιών, από κοινού να δώσουν τον κοινό αγώνα για την ανόρθωση της οικονομίας και μιας ισχυρής εθνικής άμυνας. Ο Τούρκος, αυτό που καταλαβαίνει είναι την ισχύ και τίποτα άλλο. Στόχος όλων να κρα- τηθεί πάση θυσία η αξιοπρέπεια, το υψηλό ηθικό των Ελλήνων και το υψηλό φρόνημα στις ΄Ενοπλες Δυνάμεις΄. Η Τουρκική προκλητικότητα δεν θα περάσει, γιατί προσκρούει στην αποφασιστικότητα του Ελληνικού λαού και των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας μας, που οφείλουν οι κύριοι πολιτικοί μας που επαίρονται, να φροντίσουν για τα αυτονόητα, δηλαδή πυρομαχικά, καύσιμα, ανταλλακτικά και μισθούς σε στρατευ- μένους και σε όλους τους Έλληνες, ικανούς να ζήσουν τις οικογένειές τους αξιοπρεπώς και να βροντο- φωνάξουν επιτέλους ΟΧΙ στα κελεύσματα των θρασύτατων γκαιμπελίσκων της Τρόικας που επιδιώκουν την Βαλκανιοποίηση της Ελλάδας και την εξαθλίωση του λαού. Αυτό που τρομάζει την Τουρκία είναι η ΑΟΖ του συμπλέγματος της νήσου Μεγίστης (Καστελλόριζο) και μάλιστα αυτή της νήσου Στρογγύλης που είναι το δυτικότερο και νοτιότερο νησί του συμπλέγματος και διαθέτει 23,5 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η ΑΟΖ της Στρογγύλης μας συνδέει με την αντίστοιχη της Κύπρου και κατ’ επέκταση του Ισραήλ, οπότε έχουμε τη συνέχεια τριών συμμάχων κρατών με τα ίδια κοινά ενδιαφέροντα και συμφέροντα, όσον αφο- ρά την εξόρρυξη και τη μεταφορά των υδρογονανθράκων. Είναι πολύ σημαντικό, αυτές τις κρίσιμες ώρες, να ρίξουμε μια ματιά στην Βίβλο των Ελλήνων, δηλαδή στα ΟΜΗΡΙΚΑ ΕΠΗ και να διδαχτούμε, έστω και την τελευταία στιγμή, από το πνεύμα του Οδυσσέα. ΔΗΛΑΔΗ: Να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας, να ελέγξουμε την παρόρμηση, να έχουμε τις αισθήσεις μας και τις κεραίες μας ΑΝΟΙΧΤΕΣ και να μην παρασυρθούμε από την οργή και το μένος που μας διακατέχει, ώστε να γίνουμε βορρά, στους σύγχρονους “μνηστήρες”. Όταν ο Οδυσσέας φτάνει στην Ιθάκη, η μεγίστη επιθυμία του είναι ΝΑ ΠΑΡΕΙ ΠΙΣΩ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ, τον κόσμο που του έκλεψαν. Παρά την μεγάλη του λαχτάρα, διατηρεί την ανωνυμία του και μεταμορφω- μένος σε ζητιάνο από την ΘΕΑ ΑΘΗΝΑ, πηγαίνει στο παλάτι ώστε να ελέγξει την κατάσταση και να πάρει τις πληροφορίες που θέλει, υπομένοντας καρτερικά τις προσβολές και την χλεύη των μνηστήρων. ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ, ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΚΑΙ ΟΧΙ Η ΣΤΕΙΡΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗ. Γι’ αυτό τον λόγο και είναι ο αγαπημένος της Θεάς ΑΘΗΝΑΣ, της Θεάς που αντιπροσωπεύει την ΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΟΣ, την ΣΟΦΙΑ, την ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. Της Θεάς που μελετά τον εχθρό και τον πολεμά με τα ίδια του τα όπλα. Όταν όμως έρχεται η ώρα, όταν τους έχει στριμώξει όλους άοπλους σε ένα δωμάτιο, όταν φανερώνεται πάνοπλος, ΤΟΤΕ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗΝ ΟΡΓΗ ΤΟΥ. ΚΑΙ ΔΕΝ ΔΕΙΧΝΕΙ ΟΙΚΤΟ, ΓΙΑΤΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΙΟΣ ΤΟΥ, που δημιούργησε με τον δικό του ιδρώτα, ΕΙΝΑΙ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΥ που οι μνηστήρες καταχράστηκαν και καπηλεύτηκαν μαζί με την φιλοξε-
- 15. 15 νία του οίκουτου που τιμησε τον ΞΕΝΙΟ ΔΙΑ. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΩΝΑΣ ΜΑΣ ΛΕΝΕ: Πώς μπορεί να εξοντωθεί ένας λαός Δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά που ο Αριστοτέλης έγραψε τα «Πολιτικά» αποδείχθηκε όχι μόνο επίκαιρος και σοφός αλλά φάνηκε να ήξερε τον σχεδιασμό όσων ήθελαν να εξοντώσουν το λαό ο οποίος είναι ο ίδιος από τότε μέχρι σήμερα. «Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφενός για να συντηρείται με τα χρήματα τους η φρουρά του καθεστώτος και αφ ετέρου για να είναι απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για επιβουλές. Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών, όσο και η κατασκευή μεγάλων έργων που εξαντλούν τα δημόσια οικονομικά.» Αλλά και ο Πλάτωνας είχε σκιαγραφήσει πλήρως το αποτέλεσμα όσων ήταν άβουλοι και αμέτοχοι στα κοινά με αποτέλεσμα να φέρνουν πάνω από τα κεφάλια τους επικίνδυνους και καταστροφικούς κυβερνή- τες. Το ίδιο όμως φαίνεται να συμβαίνει μέχρι και σήμερα. Κάθε λαός είναι άξιος των ανθρώπων που τον κυβερνούν. Κανείς δεν είναι πιο υποδουλωμένος από εκεί- νους που εσφαλμένα πιστεύουν πως είναι ελεύθεροι. Όσοι αδιαφορούν για τα κοινά είναι καταδικασμένοι να εξουσιάζονται πάντα από ανθρώπους κατώτερούς τους». Πλάτωνας 427-347 π.Χ Σε μια εποχή κατά την οποία οι σειρήνες της παγκοσμιοποίησης πολιορκούν την εθνική συνείδηση και ο κίνδυνος της εθνικής αλλοτρίωσης είναι υπαρκτός, πρέπει να προβάλλονται εκείνα τα πρότυπα, που δια- σώζουν την αξιοπρέπεια του Έλληνα και αντιμετωπίζουν το θάνατο ως μια προσφορά προς το έθνος. Και αν σήμερα οι Έλληνες είμαστε ελεύθεροι και ανεξάρτητοι σε Ελλάδα και Κύπρο, με τα κατεχόμενα να στενάζουν από τον Τούρκο κατακτητή, αυτό έγινε γιατί βαδίσαμε ενάντια στο ρεύμα της Ιστορίας, και όχι γιατί ήμασταν πειθήνιοι στις βουλές των δυνατών και προσαρμοστικοί στο κυρίαρχο ρεύμα της κάθε επο- χής. Το ζήτημα, λοιπόν, έχει τεθεί. Ήρθε ο καιρός να πάρουμε στα χέρια μας την ιστορική σκυτάλη και να την ολοκληρώσουμε. • ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΕΠΕΚΤΑΤΙΣΜΟ, • ΑΜΕΣΗ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΟΖ, ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ • ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ • ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΑΙΩΝΙΩΝ ΠΟΘΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΎ. Παραποιώντας θα πω: Δε ρωτάω τι κάνει η Ελλάδα για εμάς αλλά εμείς τι κάνουμε για την Ελλάδα και το ερώτημα απευθύνεται στους ταγούς αυτού του τόπου αλλά και στον Έλληνα πολίτη, ιδιαίτερα στους νέο- υς, άσχετα με την μόρφωση του τις οικονομικές του δυνατότητες διότι εκείνο που πρέπει να αναδειχθεί είναι πάνω απ’ όλα η αγάπη μέχρις αυτοθυσίας για την ΠΑΤΡΙΔΑ. Το αλίευσα ΕΔΩ 6. Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΥΒΡΙΣ Ἡ συντελουμένη κατὰ τὶς ἡμέρες μας σὲ πολλὲς χῶρες ἀπαξίωσις τῆς Πατρίδος μας μὲ ἀφορμὴ τὴν σοβαρὴ δημοσιονομικὴ κρίσι, ποὺ διατρέχου- με, ἔλαβε σποραδικῶς διαστάσεις νοσηρῶν ἀκατονομά-στων ὕβρεων, μὲ πρωταγωνιστὴ τῆς ἀθλιότητος τὸ γερμανικὸ περιοδικὸ FOCUS σὲ τεύχη του τῆς 22ας Φεβρουαρίου 2010 καὶ μεταγενέστερα.. Οἱ ὕβρεις εἰδικώτερα τοῦ περιοδικοῦ αὐτοῦ χρειάζονται βεβαίως πρωτίστως ψυχιατρικὴ ἐξήγησι, ἐξ αἰτίας τοῦ παραλογισμοῦ, ποὺ τὶς διατρέχει. Ἐδόθησαν στὶς ὕβρεις ἀπὸ πολλὲς πλευρές, ἐπισήμων ἀλλὰ καὶ ἄλλων σημαντικῶν προσώπων τῆς δημοσίας μας ζωῆς, ἀπαντήσεις μὲ ἀναφορὲς ἀκόμη καὶ στὴν κατὰ τὴν κατοχὴ τῆς χώρας μας συμπεριφορὰ τῶν Γερμανῶν, μὲ τὴν λεηλασία τοῦ θησαυροφυλακείου τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος, τὴν ἀπομύζησι τῆς Ἑλληνικῆς οἰκονομίας, ὡς καὶ τὶς ἀκόμη ἀνεξόφλητες πολεμικὲς ἐπανορθώσεις, καὶ βεβαίως τὶς τεράστιες ὑλικὲς καταστροφὲς καὶ τὶς δολοφονίες δεκάδων χιλιάδων Ἑλλήνων πολιτῶν.
- 16. 16 Εἰς τὰ ὅσασωστὰ ἐλέχθησαν, ἀνάγκη νὰ προστεθῇ μιὰ περισσότερον οὐσιαστική, ἐνδελεχὴς ἀνασκευὴ καὶ βεβαίως ἐξήγησι τῶν γερμανικῶν ἀνοησιῶν μὲ τὴν ἐπιβαλλομένη πάντοτε σοβαρότητα τοῦ θέματος ἐξ αἰτίας τῶν σημερινῶν ὁμαλῶν διακρατικῶν μας σχέσεων μὲ τὴν Ὁμοσπονδιακὴ Δημοκρατία τῆς Γερμανίας, ἡ ὁποία μάλιστα ἀποτελεῖ ἕνα ἀπὸ τοὺς πρωτεύοντες ἑταίρους μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωσι καὶ τὴν Εὐρωζώνη. Καὶ ἡ μὲν ἀνασκευὴ αὐτὴ ἀναγκαίως θὰ περιλάβῃ καὶ ὡρισμένα ἀναμφισβήτητα στοιχεῖα τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος, διότι μόνον μὲ αὐτὰ θὰ εἶναι δυνατὸν νὰ ἐξηγηθοῦν στὴν ἐντέλεια οἱ ψυχικοὶ συντελεσταὶ τῆς ἐναντίον τῆς Πατρίδος μας καταφορᾶς καὶ νὰ ἀποστομωθοῦν ἀποτελεσματικὰ οἱ γερμανικὲς ὕβρεις. Ἄλλωστε, ὅπως στὸ φυτικὸ βασίλειο οἱ ρίζες καθορίζουν τὴν βιωσιμότητα, εὐρωστία καὶ ποιότητα φυτῶν καὶ δένδρων, ἢ στὸ ζωϊκὸ βασίλειο οἱ πρόγονοι προοιωνίζουν τὴν ποιότητα καὶ ἐξέλιξι τοῦ εἴδους, ἔτσι καὶ στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες ἡ γνῶσις τοῦ παρελθόντος εἶναι, γιὰ κάθε σκεπτόμενο, νουνεχῆ, ὑπεύθυνο πολίτην καὶ ἰσοσθενῶς ἐθνικὴν κοινότητα, ἀπαραίτητη, διότι εἶναι γνῶσις τοῦ παρόν- τος, ἀφοῦ τὸ παρελθὸν ἀποτελεῖ τὸ σπέρμα καὶ τὶς ἀπαρχές του. Ἡ δὲ ἐξήγησις τῶν ὕβρεων καὶ τὰ αἴτια αὐτῶν θὰ ἀναζητηθῇ ἐπὶ τῆς διεθνοῦς σκηνῆς, εἰς τὸ πλαίσιον ὄχι μόνον διακρατικῶν ἀντιθέσεων, ἀλλὰ καὶ παγκοσμίων ζυμώσεων καὶ ἐνεργημάτων ἐπιζητουμένης νέας συγκροτήσεως τῆς διεθνοῦς κοινωνίας. 1.- Συμπεριφορὰ τῶν Γερμανῶν ἔναντι τῆς Ἑλλάδος. Καὶ κατὰ πρῶτον ἂς περιορισθοῦμε στὴν συμπεριφορὰ τῆς Γερμανίας μετὰ τὴν ἑνοποίησί της (1866-1871) ἔναντι τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ γενικώτερον. Σταχυολογῶ συγκεκριμένα ἀναμφισβήτητα ἱστορικὰ συμβάντα : (α) Ἤδη τὸ φθινόπωρον τοῦ 1898 μὲ ἐπίσκεψι τοῦ Γερμανοῦ Αὐτοκράτορος Γουλιέλμου Β΄ στὴν τότε ὑπὸ Ὀθωμανικὴ κυριαρχία Δαμασκὸ καὶ ἐπίσημη δήλωσί του, ὅτι εἶναι ὁ παντοτεινὸς φίλος τοῦ Σουλτάνου καὶ τῶν ἀνὰ τὸν κόσμο τριακοσίων ἑκατομμυρίων Μωαμεθανῶν, ἐγκαινιάσθηκε ἡ ὑπὲρ τῆς ἀκεραιότητος τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας πολιτικὴ τῆς Γερμανίας. Μὲ οἰκονομικὰ βεβαίως ἀνταλλάγματα, συγκεκριμένως τὴν παραχώρησιν ἀπὸ τὴν ὀθωμανικὴ κυβέρνησι σὲ γερμανικὴ ἑταιρεία τοῦ δικαιώματος ἐπεκτάσεως τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς Χαϊδὰρ πασᾶ - Ἰκονίου μέχρι τῆς Βαγδάτης καὶ τοῦ περσικοῦ κόλπου, καὶ τὴν ἀδιακώλυτη οἰκονομικὴ διε- ίσδυσι τῶν Γερμανῶν εἰς τὴν περιοχήν (βλ. σχετικῶς Νικολάου Β. ΒΛΑΧΟΥ, Ἱστορία τῶν Κρατῶν τῆς Χερσονήσου τοῦ Αἵμου, τόμος Α΄, 1954, σελ. 25 ἑπ.). Πολιτικὴ ὅμως εὐθέως ἐχθρικὴ πρὸς τὴν μικρὰν τότε Ἑλλάδα καὶ τὸν πολλαπλάσι- ον ἐκτὸς τῶν συνόρων της συμπαγῆ Ἑλληνισμόν (στὴν Ἤπειρο, Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη, νησιὰ τοῦ Αἰγαίου, κλπ.), ἀφοῦ κατ' οὐσίαν ὤρθωνε καὶ γερμανικὰ ἐμπόδια στὴν συνεχῆ προσπάθεια τοῦ ἀλυτρώτου αὐτοῦ Ἑλληνισμοῦ μὲ διαβήματα καὶ κινήματα γιὰ τὴν ἐθνική του ἀποκατάστασι καὶ ἕνωσί του μὲ τὴν μητέ- ρα Πατρίδα. (β) Ἡ ἰδία ἐχθρικὴ ἔναντι τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ πολιτικὴ τῆς Γερμανίας ἐσυνεχίσθη ἀδιαλείπτως καὶ κατὰ τὰ ἑπόμενα χρόνια, καὶ τῶν βαλκανικῶν πολέμων (1912-1913) καὶ τοῦ Α΄ παγκοσμίου πολέμου (1914-1918). Τότε τὰ πάνδεινα διέπραξαν οἱ Γερμανοὶ εἰς βάρος μας, πιστοὶ πάν- τοτε ὡς ἐν ὅπλοις σύμμαχοι τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἑλλάδος, Βουλγάρων καὶ Τούρκων. Ἔτσι, ἡ Γερμανία : Διηυκόλυνε καὶ ἐκάλυψε τὰ βουλγαρικὰ ἐγκλήματα εἰς τὴν σημερινὴν Ἀνατολικὴν Μακεδονίαν καὶ Θράκην, ὅπου οἱ Βούλγαροι ἐπεδόθησαν σὲ ἀπερίγραπτες καταστροφὲς καὶ συστηματικὲς διώξεις εἰς βάρος τοῦ ἐκεῖ συντριπτικῶς πλειοψηφοῦντος Ἑλληνισμοῦ. Καὶ κατὰ τὴν πρώτη βουλγαρικὴ κατοχή τῆς περιόδου 1912-1913, γιὰ τὴν ὁποία βλέπε τὸ βιβλίον «Αἱ βουλγαρικαὶ ὠμότητες ἐν τῇ Ἀνατολικῇ Μακεδονίᾳ καὶ Θράκῃ. Γεγονότα, ἐκθέσεις, ἔγγραφα, ἐπίσημοι μαρτυρίαι. Ἐν Ἀθήναις, Τύπο- ις Π. Δ. Σακελλαρίου, 1914», σελίδες 352 . Καὶ κατὰ τὴν δεύτερη βουλγαρικὴ κατοχὴ τῆς περιόδου 1916-1918, γιὰ τὴν ὁποία ἐξόχως διαφωτιστικὴ εἶναι ἡ εἰς γαλλικὴν γλῶσσαν, ἐκτενὴς ἐκ σελίδων 642 με- γάλου σχήματος, Ἔκθεσις Διασυμμαχικῆς Ἐπιτροπῆς Ἐρεύνης, ὑπὸ τὸν τίτλον «Rapports et enquêtes de la Commission Interalliée sur les violations du Droit des Gens commises en Macédoine Orientale par les Armées Bulgares, Imprimerie et Librairie BERGER- LEVRAULT, Nancy - Paris - Strasbourg, 1919», - ὑπάρχει καὶ πρόσφατη (2008) ἑλληνικὴ μετάφρασις ἀπὸ τὸν Παναγιώτη Ἀμπεριάδη σὲ τρεῖς τόμους, ὑπὸ τὸν τίτλο «Τετράδια Βουλγαρικῆς Κατοχῆς 1916-1918», στὴν ἱστορικῶς πολύτιμη σειρὰ ἐκδόσεων τοῦ ἀξιολόγου Ἱστορικοῦ καὶ Λογοτεχνικοῦ Ἀρχείου Καβάλας.- · Ἡ αὐτὴ Γερμανία, ἤδη ἀπὸ τὸ 1913 γενομένη διὰ τῆς ὑπὸ τὸν Liman von Sanders ἀποστολῆς της στρατιωτικῶς κυρία τῆς τουρκικῆς πρωτευού-σης (Κωνσταντινουπόλεως) καὶ καταστήσασα οὐσιαστικῶς ὑποχείριόν της τὴν Ὀθωμανικὴν Αὐτοκρατορίαν [ βλ. ἐπ' αὐτοῦ, τὸ ἐξαίρετον βιβλίον τοῦ Πρέσβεως Κωνσταντίνου Μ. Σακελλαροπούλου, Ἡ Σκιὰ τῆς Δύσεως, Ἡ Ἱστορία μιᾶς καταστροφῆς, βραβεῖον Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, β΄ἔκδοσις, 1960, σελ. 16 ὑποσημ. 3 ], εἶναι ἐκείνη ἡ ὁποία ὑπέδειξεν εἰς
- 17. 17 τοὺς Τούρκους, πρὸςἐθνικὴν ἐκκαθάρισι τῆς Αὐτοκρατορίας τους, τὴν μέθοδον καὶ ὠργάνωσε τὴν πραγματοποίησιν τῆς γενοκτονίας τοῦ Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ ὡς καὶ τῶν Ἀρμενίων. Ἔτσι καὶ ἔκτοτε ἄρχισεν ἡ γενοκτονία αὐτή, ὥστε εἶναι ἱστορικῶς ἀστήρικτη ἡ ἐνίοτε ὑποστηριζομένη ἐκδοχή, ὅτι δῆθεν τὴν προκαλέσαμε ἐμεῖς μὲ τὴν ἀπόβασί μας στὴν Σμύρνη, ποὺ εἶναι γεγονὸς πολὺ μεταγενέστερο. Ἄλλωστε τὴν ἐν λόγῳ γενοκτονία εἶχεν ἤδη καταγγείλει ἔκτοτε δημοσίως τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον διὰ συγκεκριμένων στοιχείων μὲ τὴν ἐκδοθεῖσαν τὸ 1919, μακρὰν ἐκ σελίδων 416 ἔκθεσίν του ὑπὸ τὸν τίτλον «Μαύρη Βίβλος διωγμῶν καὶ μαρτυρίων τοῦ ἐν Τουρκίᾳ Ἑλληνισμοῦ (1914- 1918), Ἐν Κωνσταντινουπόλει, Ἐκ τοῦ Πατριαρχικοῦ Τυπογραφείου, 1919» (τῆς ὁποίας, σημειωτέον, ὑπάρχει καὶ σχετικῶς πρόσφατη φωτοτυπικὴ ἐπανέκδοσις ἀπὸ τὶς Ἐκδόσεις Ἀρσενίδη ). (γ) Τὰ ἴδια ἐπανελήφθησαν καὶ κατὰ τὸν Β΄ παγκόσμιον πόλεμον (1939-1945). Τὸν Μάρτιον 1941 ἡ Χιτλερικὴ Γερμανία, εἰς τὸ πλαίσιον σχεδιαζομένου κατὰ τὶς ὀρέξεις της ἀνακαθορισμοῦ τῶν συνό-ρων τῶν κρατῶν τῆς διασαλπιζομένης ὑπὸ τοῦ Χίτλερ Νέας Εὐρώπης, προτοῦ κἂν νὰ μᾶς ἐπιτεθῇ καὶ καταλάβῃ τὴν Ἑλλάδα, προκειμένου νὰ προσελκύσῃ ὡς σύμμαχόν της κατὰ τὸν ἐν λόγῳ πόλε- μον τὴν Νοτιο-σλαβίαν (εἰς τὰ σλαβικὰ Γιουγκοσλαβίαν), συνεφώνησε ρητῶς μὲ τὸν Ἀντιβασιλέα της, κυβερνῶντα τότε τὴν χώραν λόγῳ ἀνηλικότητος τοῦ Βασιλέως Πέτρου, τὴν παραχώρησιν εἰς αὐτὴν τῆς Μακεδονίας μας μετὰ τῆς Θεσσαλονίκης. Εὐθὺς ὅμως ἐκραγείσης ἐπαναστάσεως λαοῦ καὶ στρατοῦ ὑπὸ τὸν Στρατηγὸν Σίμοβιτς εἰς τὸ Βελιγράδι, ἀμέσως ἐπιτυχούσης, διότι οἱ Σέρβοι μὲ τὶς πικρὲς ἐμπειρίες τοῦ Α΄παγκοσμίου πολέμου δὲν ἤθελαν καμμιὰ συνεργασία μὲ τοὺς Γερμανούς, ἀπεπέμφθη ὁ Ἀντιβασιλεύς, ἀνέλαβε, καίτοι ἀνήλικος, ὁ Βασιλεὺς καὶ ἄλλη Κυβέρνησις καὶ ἐναυάγησεν ἡ συμφωνία. Ἠκολούθησεν ἄμεση τότε ἐκδίκησις τῶν Γερμανῶν μὲ κήρυξιν πολέμου καὶ ἐπίθεσιν ἐναντίον τῆς Νοτιοσλαβίας καὶ ταὐτοχρόνως τῆς Ἑλλάδος, διὰ τὴν ὁποίαν καὶ εἶχε κατὰ τοὺς προηγουμένους μῆνες κατακλυσθῆ μὲ γερμανικὰ στρατεύματα ἡ σύμμαχός των Βουλγαρία. Ἡ εἰσβολὴ καὶ κατάληψις τότε ἐντὸς ἐλαχίστων ἡμερῶν τῆς Νοτιοσλαβίας κατέστησε δυνατὴν τὴν μέσῳ αὐτῆς, - διότι δὲν εἴχαμεν ὀχυρώσει τὰ σύνορά μας πρὸς τὴν Νοτιοσλαβίαν ὡς φίλης γείτονος χώρας, - τὴν εἴσοδον τῶν Γερμανῶν στὴν Ἑλλάδα, ἀφοῦ τὰ πρὸς τὴν Βουλγαρίαν σύνορά μας, ἔχοντα καταστῆ ἀπόρθητα μὲ τὰ φρούρια τῆς περιφήμου ἀμυντικῆς γραμμῆς Μεταξᾶ, κατεδείχθησαν καὶ διὰ τοὺς κατ' αὐτῆς ἐπιτεθέντες Γερμανοὺς ἀδιάβατα. Καὶ εὐθὺς μετὰ τὴν κατάληψι τῆς Ἑλλάδος τὸ 1941, οἱ ἴδιοι Γερμανοὶ παρεχώρησαν αὐτὴν τὴν φορὰ τὴν πρὸς ἀνατολὰς τοῦ Στρυμόνος ποταμοῦ Μακεδονίαν μας καὶ τὴν Δυτικὴν μας Θράκην, ὡς ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὴν Νοτιοσλαβίαν τὴν περιοχή, τὴν ὀνομαζομένην Βαρντάσκα (σημερινὸν κρατίδιο τῶν Σκοπίων) εἰς τοὺς συμμάχους των Βουλγάρους, οἱ ὁποῖοι καὶ ἐπισήμως ἐνεσωμάτωσαν τὰ παραχωρηθέντα ἐδάφη εἰς τὸ κράτος των καὶ ἄρχισαν ἀμέσως τοὺς διωγμοὺς καὶ τὸν συστηματικὸν ἀφελληνισμό τους. Γιὰ τὰ ἐγκλήματα τῆς τρίτης αὐτῆς, ἐντὸς 32 μόλις ἐτῶν, βουλγαρικῆς κατοχῆς, βλέπε τὸ βιβλίον «Ἡ Μαύρη Βίβλος τῶν βουλγαρικῶν ἐγκλημάτων εἰς τὴν Ἀνατολικὴν Μακεδονίαν καὶ Δυτικὴν Θράκην, 1941-1944, Ἔκθεσις τῶν Καθηγητῶν Πανεπιστημίων Ἀθηνῶν - Θεσσαλονίκης. Ἀθῆναι 1945», σελίδες 144 σὺν 74 μὲ φωτογραφίες. (δ) Γνωστὲς ἐπίσης καὶ οἱ θηριωδίες τῶν Γερμανῶν κατὰ τὴν κατοχήν (1941-1944). Ὑλικὲς καταστροφὲς ἀνυπολόγιστες, μανιώδης μέχρι θεμελίων καταστροφὴ χωριῶν καὶ οἰκισμῶν, δολοφο- νίες μαζικὲς χιλιάδων Ἑλλήνων πολιτῶν ἀδιακρίτως ἡλικίας (ἐνηλίκων καὶ ἀνηλίκων, μικρῶν παιδιῶν, ἀλλὰ καὶ νηπίων καὶ βρεφῶν !). Ἡ Κάντανος Χανίων, ἡ Κλεισούρα Καστοριᾶς, τὰ Καλάβρυτα, τὸ Δίστομον κλπ., κλπ. εἶναι τόποι ἀσυλλήπτου μαρτυρίου καὶ ἐπιδείξεως εὑρηματικῆς ἐγκληματικῆς ἐφευ-ρετικότητος τῶν Γερμανῶν κατακτητῶν. Χαρακτηριστικῶς στὴν Κάντανον, ἀνθοῦσαν κωμόπολιν, πρωτεύουσαν τῆς ἐπαρχίας Σελίνου τοῦ Νομοῦ Χανίων, διότι ἀντιστάθηκε μὲ ἀπαράμιλλη γενναιότητα κατὰ τὴν εἰσβολὴ καὶ ἐξώντωσεν 25 γερμανοὺς ἀλεξιπτωτιστές, μετὰ τὴν κατάληψί της οἱ Γερμανοὶ ἐκ θεμελίων τὴν ἐξηφάνισαν· ἔστησαν μάλιστα καὶ πινακίδα (σῳζωμένην εἰς τὸ μικρὸ Μουσεῖον τῆς κωμοπόλεως), ἀναγράφουσαν, ὅτι κατεστράφη «πρὸς ἐξιλασμὸν τῆς δολοφονίας 25 Γερμανῶν στρατιωτικῶν», καὶ μά- λιστα «γιὰ νὰ μὴν ἀνοικοδομηθῇ ποτέ» ! Καὶ τὴν ἐξαφάνισι τῆς Καντάνου οἱ δήμιοί της Γερμανοὶ κυριολεκτικῶς τὴν ἐννοοῦσαν. Χαρακτηριστικῶς ἀναφέρω, ὅτι, ὅταν ἐμάθαμε τὸ γεγονὸς καθυστερημένως στὴν Θεσσαλονίκη, ὅπου οἰκογε-νειακῶς κατοικούσαμε, ὁ πατέρας μου, καταγόμενος ἀπὸ τὴν Κάντανον, λεβέντης Κρητικός, φύσις ἐπαναστατική, ἔστειλε προκλητικῶς μὲ τὸ ταχυδρομεῖον ἐπιστολὴ πρὸς τὸν «Πρόεδρον τῆς Κοινότητος Καντάνου Χανίων Κρήτης», μὲ τὴν ὁποία προσχηματικῶς ζητοῦσε ἕνα πιστοποιητικό· καὶ ἡ ἐπιστολὴ μᾶς ἐπεστράφη μὲ τὴν ἀναγραφὴν ἐπὶ τοῦ φακέλου της, ὅτι «Κάντανος δὲν ὑπάρχει» ! Αὐτοὶ ἦσαν οἱ Γερμανοί κατακτητές ! Ὁ χαρακτηρισμὸς στὴν ἐπιγραφὴ ὡς δολοφόνων τῶν ὑπὲρ τῆς Πατρίδος των ἀγωνισθέντων κατοίκων μαρτυρεῖ ἀπύθμενη πνευματικὴ διαστροφή, ἡ δὲ τοποθέτησις τέτοιας πινακίδος μόνον ὡς ἐνσυνείδητη ἐπίδειξις ἠθικῆς πωρώσεως καὶ κτηνωδίας ἠμπορεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ.
- 18. 18 Ξεχωριστὸ κεφάλαιο γερμανικῆςἐγκληματικότητος κατὰ τὴν ἴδια περίοδο τῆς κατοχῆς εἶναι ἡ ὁλοκληρωτικὴ ἀπομύζησις τῆς Ἑλληνικῆς Οἰκονομίας, ἡ κλοπὴ (κατὰ ρητὴν δήλωσιν τοῦ σημερινοῦ Ἀντιπροέδρου τῆς Κυβερνήσεως Θεοδώρου Παγκάλου) φυλασσομένου στὴν Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος δημοσίου θησαυροῦ, ἡ λεηλασία τῆς παραγωγῆς. Π έ ρ α ν δ ὲ τ ῶ ν ἐ ξ ό δ ω ν κ α τ ο χ ῆ ς , οἱ κατακτηταὶ Γερμανοὶ καὶ Ἰταλοί, δυνάμει τῆς ἀπὸ 14.3.1942 καὶ μεταγενεστέρων συμφωνιῶν μὲ τὴν ἐξαναγκαζομένην κατοχικὴν κυβέρνησιν, ἐλάμβανον καὶ προκαταβολὲς ἀπὸ τὴν Τράπεζαν τῆς Ἑλλάδος. Βλέπε περὶ αὐτῶν πλήρως τεκμηριωμένη καὶ λεπτομερειακὴ μελέτη τοῦ Καθηγητοῦ τῆς Δημοσίας Οἰκονομικῆς Παναγιώτου Β. Δερτιλῆ, ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἀριθμοὶ καὶ κείμενα τῶν ἐξόδων κατοχῆς καὶ ἡ ἀξίωσις τῆς Ἑλλάδος» (1964). Μὲ αὐτὴν ὁ ἀείμνηστος Καθηγητὴς χαρακτηρίζει τὶς ἐν λόγῳ προκαταβολὲς ὡς «ἀναγκαστικῶς συναπτόμενον ἐξωτερικὸν δημόσιον δάνειον τῆς Ἑλλάδος», τοῦ ὁποίου, προσθέτει, ὀφειλέτιδες χῶρες εἶναι ἡ Γερμανία καὶ ἡ Ἰταλία, οἱ ὁποῖες καὶ ὑποχρεοῦνται νὰ τὸ ἐπιστρέψουν, καὶ μάλιστα, ὡς τονίζει, « ἀ ν ε ξ α ρ τ ή τ ω ς τ ῶ ν δ ι α τ ά ξ ε ω ν τ ῶ ν Σ υ ν θ η κ ῶ ν Ε ἰ ρ ή ν η ς ἢ π ε ρ ὶ Ἐ π α ν ο ρ θ ώ σ ε ω ν » . Ὑπολογίζει δὲ τὰ οὕτως εἰς τὴν Ἑλλάδα ὀφειλόμενα ἀπὸ τὴν Γερμανίαν καὶ τὴν Ἰταλίαν εἰς τὰ δι'ἑκάστην σημειούμενα ποσὰ ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων δολ- λαρίων, ἀπὸ τὰ ὁποῖα καὶ ἐλάχιστα μόνον ἔχουν ἐπιστραφῆ. Παρενθετικῶς σημειώνω, ὅτι κατὰ τὴν ἐπὶ τῆς Προεδρίας μου ἐπίσημον ἐπίσκεψιν τοῦ Προ- έδρου τῆς Ὁμοσπονδιακῆς Κυβερνήσεως τῆς (τότε) Δυτικῆς Γερμανίας Βαϊτσέκερ, μετ'ἐκπλήξεως παρε- τήρησα, ὅτι εἰς τὸν διαβιβασθέντα εἰς ἐμὲ ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖον μας Ἐξωτερικῶν ἐνημερωτικὸν φάκελον περὶ τῶν διακρατικῶν μὲ τὴν Γερμανίαν σχέσεών μας, δὲν ὑπῆρχεν ἔγγραφον σχετικὸν μὲ τὴν προκειμένην ἀξίωσιν τῆς Ἑλλάδος. Ἐπεκοινώνησα ἀμέσως μὲ τὸν Πρωθυπουργὸν Ἀνδρέαν Παπανδρέου, ὁ ὁποῖος ἀγνοοῦσε τὸ θέμα, ὁπότε, εἰς πίστωσιν τῶν λεγομένων μου, καὶ τοῦ ἐνεχείρησα φωτοαντίγραφον ὁλοκλήρου τῆς ἀνωτέρω μελέτης Δερτιλῆ, ἀντίτυπον τῆς ὁποίας κατεῖχον, προσφορὰν μὲ ἰδιόγραφον μά- λιστα θερμὴν ἀφιέρωσιν τοῦ συγγραφέως της, διατελέ-σαντος Καθηγητοῦ μου εἰς τὸ Πανεπιστήμιον Θεσ- σαλονίκης. Ὁ Πρωθυ-πουργὸς ἰδιαιτέρως ἐπρόσεξε, ὡς πάντοτε, τὰ λεγόμενά μου καὶ ἐτόνισε, ὅτι θὰ φροντίσῃ τὴν προώθησιν τῶν ἐν λόγῳ ἀξιώσεών μας. Δὲν γνωρίζω τὴν περαιτέρω ἐξέλιξιν τοῦ ζητήματος. Πάντως ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τῆς Προεδρίας μου, μέχρι τῆς 5ης Μαΐου 1990, δὲν εἶχε συντελεσθῆ ἐπ' αὐτοῦ κά- ποια πρόοδος. Ἔτσι πολλαπλὲς ἀπομένουν καὶ οἱ οἰκονομικὲς πρὸς τὴν Ἑλλάδα ὀφειλὲς τῆς Γερμα- νίας ἀπὸ τὴν περίοδο τοῦ β΄παγκοσμίου πολέμου, ὄχι μόνον γιὰ πολεμικὲς ἐπανορθώσεις, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὶς λεηλασίες καὶ τὰ μνημονευθέντα ἀναγκαστικὰ δάνεια. Διὰ νὰ μὴ ἀναφερθοῦμε καὶ στὴν ἐνεστῶσα ἀντισυναλλακτικὴ ἐπιμονὴ τῶν Γερμανῶν, ὅπως παραλάβουμε παραγγελθέντα εἰς αὐτοὺς ὑποβρύχια, ἀποπληρωθέντα, τὰ ὁποῖα ὅμως ἐπιδιώκουν νὰ μᾶς παραδώσουν ἐλαττωματικά ... 2.- Ἡ εὐγνωμοσύνη ποὺ μᾶς ὀφείλεται. Καὶ ἡ κατὰ τὸν 20ὸ αἰῶνα τερατώδης αὐτὴ καὶ ἀδιάλειπτη ἐγκληματικὴ συμπεριφορὰ τῆς Γερ- μανίας εἰς βάρος τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀνεπτύχθη παρὰ τὸ γεγονός, ὅτι τὴν Γερμανία ποτὲ δὲν ἐβλάψαμε, οὔτε εἴχαμε, καθὼς εἶναι μάλιστα ἀπομακρυσμένη, μακρυὰ καὶ ἀπὸ τοὺς βορείους γείτο- νές μας, στὸ κέντρο τῆς Εὐρώπης, οἱαδήποτε διαφορὰ μαζί της. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό. Ἀνεπτύχθη, παρὰ τὴν καθολικῶς ὀφειλομένη πρὸς τὴν ἐθνική μας κοινότητα ἀναγνώρισι καὶ εὐγνωμοσύνη γιὰ τὴν ἀνεπανάληπτη συμβολή της στὸν παγκόσμιο πολιτισμὸ (μὲ τὴν φιλοσοφικὴ σκέψι τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος), τὴν διάδοσί του (μὲ τὴν ἐκπολιτιστικὴ ἐκστρατεία τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου), τὴν κραταί- ωσι ( μὲ τὴν διάδοσι τοῦ Χριστιανισμοῦ μὲ ὄργανο τὴν κοινῶς ὁμιλουμένη ἑλληνικὴ γλῶσσα) καὶ τὴν διά- σωσί του (μὲ τὴν χιλιόχρονη καὶ πλέον ἄμυνα τῆς Βυζαντινῆς, μεσαιωνικῆς μας, Αὐτοκρατορίας ἐναντίον ἐπανειλημμένων ἐπιθέσεων Ἀράβων καὶ ἄλλων ἀπολιτίστων ὀρδῶν). Μάλιστα εἰδικῶς γιὰ τὴν Ἑλληνικήν μας γλῶσσαν ἰδιαιτέραν μᾶς ὀφείλουν εὐγνωμοσύνην οἱ Γερμανοί. Ἀφοῦ οἱ διαμορφώσαντες τὴν γλῶσσα τους Wulflin (Βουλφιλᾶς, κατὰ τοὺς Βυζαντικούς) καὶ Λο- ύθηρος, ὁ πρῶτος ἀπὸ γονεῖς Γότθον πατέρα, ἀλλὰ Ἑλληνίδα μητέρα, κατοικοῦντας εἰς τὴν (ἑλληνικὴν) Καππαδοκίαν, γιὰ τὴν σύνταξιν τῆς γερμανικῆς γλώσσης ἠκολούθησαν ὡς πρότυπον τὴν σύνταξιν τῆς Ἑλληνικῆς [ βλέπε ἐπ' αὐτοῦ Ἀριστοτέλους ΤΑΜΑΣΟΚΛΗ, Γραμματικὴ καὶ Συντακτικὸν τῆς Γερμανικῆς Γλώσσης, Ἀθῆναι, 1960, σελ. η΄ ὑποσημ.1 ].- Ὅπως γιὰ τὸν ἴδιο λόγο, τὴν γλῶσσα μας, θὰ πρέπει νὰ μᾶς εἶναι εὐγνώμονες καὶ οἱ Ἀγγλοσάξωνες, ἀφοῦ ἡ ἀ γ γ λ ι κ ὴ γ λ ῶ σ σ α π ε ρ ι έ χ ε ι ἑ β δ ο μ ῆ ν τ α π έ ν τ ε χ ι λ ι ά δ ε ς ( 7 5 . 0 0 0 ) ἑ λ λ η ν ι κ ὲ ς κ α ὶ ἑ λ λ η ν ο γ ε ν ε ῖ ς λ έ ξ ε ι ς [ πλήρη καταγραφὴν αὐτῶν κατ' ἀλφαβητικὴ σειρὰ καὶ μὲ ἀναφορὰν γιὰ κάθε λέξι τοῦ ἔτους τῆς πρώτης χρήσεώς της στὴν Ἀγγλική, βλέπε στὸ τιτάνιον ἔργον τοῦ Ἀριστείδη Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ, ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἡ οἰκουμενικὴ διάσταση τῆς
- 19. 19 Ἑλληνικῆς Γλώσσας», Θεσσαλονίκη,2001, ποὺ ἀριθμεῖ 1.712 σελίδες μεγάλου σχήματος (30 Χ 21 ἑκ.), πυκνοτυπωμένες σὲ δύο στῆλες ἀνὰ σελίδα· σχετικὸν καὶ τὸ ἐξαίρετον ἔργον τῆς Ἄννας ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ- ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ, «Ἕλλην Λόγος. Πῶς ἡ Ἑλληνικὴ γονιμοποίησε τὸν παγκόσμιο λόγο», γ΄ἔκδοσις, 2005, «Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Γεωργιάδη», σελίδες 700 μεγάλου σχήματος, εἰς τὸ ὁποῖον καταχωρί- ζονται τὰ δάνεια τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης καὶ στὴν γερμανική, ὅπως καὶ σὲ ἄλλες πέντε ξένες γλῶσσες. Διαφωτιστικὴ καὶ ἡ μεστὴ καὶ τεκμηριωμένη ὁμιλία στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν τοῦ διακεκριμένου Ἀκαδημαϊκοῦ Ἀντωνίου ΚΟΥΝΑΔΗ, «Ἡ Ἑλληνικὴ γλῶσσα ἀνὰ τὸν κόσμον : παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον», Πρακτικὰ τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, τόμος 84 Α΄, 2009, σελ. 169 ἑπ. ]. 3.- Ἐπίγνωσις τῶν Γερμανῶν καὶ ἑλληνικὴ ἀνταπόκρισις. Ἐπίγνωσιν τῆς ἀνωτέρω μοναδικῆς συμβολῆς τοῦ Ἑλληνικοῦ πνεύματος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ στὸν ἀνθρώπινο πολιτισμό, οὐσιαστικῶς ὡς γεννήτορος αὐτοῦ, ἔχουν ἀναμφισβητήτως καὶ οἱ Γερμανοί. Ἀνέκαθεν. Οἱ ἐπιδόσεις τους στὴν καλλιέργεια τῶν σπουδῶν γιὰ τὴν Ἑλληνικὴ ἀρχαιότητα καὶ ὁ πακτωλὸς ἐκδόσεων τῶν ἀρχαίων καὶ μεταγενεστέρων Ἑλλήνων συγγραφέων καὶ ἡ ὅλη ἐπ' αὐτῶν διεισδυτικὴ ἀνάλυσις καὶ ἱστοριογραφία εὑρίσκονται εἰς τὴν Γερμανίαν ἤδη ἀπὸ τοῦ 19ου αἰῶνος εἰς τὴν πρώτην γραμμὴν πνευματικῶν ἀναζητήσεων, εἰς περιωπὴν ἀδαμά-στου ἑλληνολατρείας. Αὐτὸ τὸ γνωρίζουν καὶ εὐγνωμόνως τὸ ἀναγνωρίζουν ὅλοι οἱ Ἕλληνες. Ὅπως ἐπίσης καὶ ὅτι καρποῦνται καὶ ὅσα καλὰ οἱ Γερμανοί, λαὸς ἐργατικός, συστηματικὸς καὶ πειθαρχημένος, προσφέρουν μὲ τὴν πνευματικήν τους ἀκτινοβολία καὶ τὰ τεχνολογικά τους ἐπιτεύγματα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα, ἀμφότερα, καὶ οἱ Ἕλληνες, μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους λαοὺς τῆς οἰκουμένης, τόσον ὠφελοῦνται. Ἔτσι δὲν εἶναι μόνον τὸ γεγο- νός, ὅτι ἡ ἀνακύψασα ἐκ τοῦ ἀπελευθερωτικοῦ ἀγῶνος τοῦ 1821 Ἑλληνικὴ Πολιτεία, ὀργανωθεῖσα κατ' ἀρχὰς ἀπὸ τὸν ἀείμνηστον λαμπρὸν Κυβερ-νήτην της Ἰωάννην Καποδίστριαν, ἀκολούθως συνεκροτήθη εἰς βιώσιμον κράτος κυρίως ἀπὸ τὴν ἐξόχως φιλελληνικὴν Βαυαρικὴν Δυναστείαν (τοῦ Ὄθωνος) [ βλέπε σχετικῶς τὸ τεκμηριωμένο βιβλίον Κωνσταντίνου ΚΩΤΣΑΒΕΛΗ, Ἑλληνοφιλία τῶν Βαυαρῶν, Ὄθων Α΄, Βασιλεὺς τῆς Ἑλλάδος, Μόναχον, 2007 ], ἡ ὁποία καὶ μᾶς ἐπροικοδότησε μὲ βασικὰ νομοθετήματα, τὰ καλλίτερα, ὅπως πολλαχόθεν ἀναγνωρίζεται, τῆς ἐποχῆς, τὰ ὁποῖα καὶ ἴσχυσαν ἐπὶ ἑκατονταετίαν καὶ πλέον, βεβαίως μὲ τὶς ἀναγκαῖες κατὰ τὴν διαδρομὴ τοῦ χρόνου τροποποιήσεις καὶ προσθῆ-κες, συγκεκρι- μένως ὁ Ποινικὸς Νόμος καὶ ἡ Ποινικὴ Δικονομία μέχρι 1.1. 1951, ἡ Πολιτικὴ Δικονομία μέχρι 15.9.1968, ὁ Ἐμπορικὸς Νόμος μάλιστα (κατὰ μετάφρασιν τοῦ γαλλικοῦ τοῦ 1808) μὲ ὡρισμένες διατάξεις του ἰσχύει μέχρι τῶν ἡμερῶν μας ! Ἀλλὰ καὶ μεταγενεστέρως μεγάλα τμήμα-τα τῆς νομοθεσίας μας κατεστρώθησαν μὲ βάσι γερμανικὰ πρότυπα (π.χ. ὁ Ἀστικός μας Κῶδιξ μὲ βάσιν τὸν Γερμανικὸν τοῦ 1900). Ἐνῷ καὶ ἑκατοντάδες Ἑλληνόπαιδες ἐφοίτησαν καὶ φοιτοῦν ἢ συμπληρώνουν τὶς σπουδές των, εἰς διαφόρους τῆς ἐπιστήμης κλάδους, σὲ Γερμανικὰ Πανεπιστήμια.- Ἐπίσης οἱ Ἕλληνες δὲν ξεχνοῦμε, ὅτι κατὰ τὰ δύσκολα γιὰ τὴν Πατρίδα μας μεταπολεμικὰ χρόνια ἀρκετὲς χιλιάδες συμπα-τριωτῶν μας ἔγιναν δεκτοὶ ὡς μετα- νάστες καὶ εἰργάσθησαν ἐπὶ χρόνια στὴν Γερμανία, συντελέσαντες ὅμως ἔτσι καὶ αὐτοὶ στὴν ἀνόρθωσι τῆς κατεστραμμένης ἀπὸ τὸν πόλεμο γερμανικῆς οἰκονομίας. Μάλιστα πολλοὶ ἐξακολουθοῦν καὶ τώρα νὰ δια- μένουν καὶ ἐργάζονται ἐκεῖ. Ὅλα τὰ γεγονότα αὐτὰ συνετέλεσαν στὴν ἀναθέρμανσι τῶν ἑλληνογερμανικῶν σχέσεων, ἰδιαιτέρως μάλιστα ἀπὸ τὴν ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποία μὲ τὴν εἴσοδό μας στὴν Εὐρωπαϊκὴ Κοινότητα καὶ στὴν Εὐρωζώνη συμβιοῦμε καὶ μὲ τὸν ἄξιο καὶ εἰς ὅλους σεβαστὸ γερμανικὸ λαό. Καὶ φυσικὰ ἐγκατελείψαμε στὴ λήθη τὰ ὅσα, ὡς ἀνωτέρω (ἀριθ. 1), εἰς βάρος τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατὰ τὸν 20ὸ αἰῶνα διέπ- ραξε. Καὶ καλὰ ἐκάναμε. Βλέπετε, εἴμαστε καλοκάγαθος, εὐγενικὸς καὶ εὔχαρις λαὸς καὶ γρήγορα συγχωροῦμε... 4.- Ἐξήγησις τῶν σημερινῶν γερμανικῶν ὕβρεων. Τὴν προκειμένην νηφαλιότητα σοβαρώτατα διετάραξαν, μὲ εὐεξήγητον ἐπικίνδυνον κλονισμὸν τοῦ ἔναντι τῶν Γερμανῶν λαϊκοῦ αἰσθήματος, οἱ ἐντελῶς ἀπροσδόκητες πρόσφατες γερμανικὲς ὕβρεις. Μὲ ἀνάκλησι στὴν Πανελλήνια μνήμη ὅλων τῶν ἐγκλημάτων, τὰ ὁποῖα οἱ Γερμανοὶ εἰς βάρος μας διέπραξαν, κυρίως κατὰ τὸν Β΄παγκόσμιο πόλεμο. Ἡ ἐξήγησις τοῦ παραλόγου αὐτοῦ φαινομένου τῶν ἀσυστάτων ὕβρεων εἶναι ὁρατή. Οἱ Γερμανοὶ ὑβρίζουν τὴν Ἑλλάδα καὶ τὸν Ἑλληνικὸν λαόν, διότι δὲν ξεχνοῦν, ὅτι ἡ Ἑλλὰς ἐματαίωσε τὰ ὑπερφίαλα τῆς κοσμοκυριαρχίας ἰμπεριαλιστικά των σχέδια. Καὶ κ α τ ὰ τ ὸ ν Α ΄ π α γ κ ό σ μ ι - ο ν π ό λ ε μ ο ν , ὁπότε ἡ Ἑλλὰς μὲ τὴν ἄμυνάν της εἰς τὸ Μακεδονικὸν μέτωπον ἐστέρησε τὴν Γερμανίαν τῆς διεξόδου της στὴν Μεσόγειο καὶ ἀπέτρεψεν ἔτσι τὴν προσβολὴν τοῦ Σουέζ, ζωτικοῦ κόμβου τῆς ἀντιπάλου Βρεταννικῆς Αὐτοκρατορίας στὴν μέσῳ αὐτοῦ πρὸς τὶς τότε Βρεταννικὲς Ἰνδίες ἐπικοινωνία της, συντελεστοῦ καθοριστικοῦ καὶ γι' αὐτὴν τὴν ἔκβασι τοῦ πολέμου. Καί, ἰδίως, κ α τ ὰ τ ὸ ν Β ΄ π α γ κ ό - σ μ ι ο ν π ό λ ε μ ο ν , ὁπότε πανθομολογουμένως, κατὰ τοὺς ἁρμοδίους στρατιωτικοὺς καὶ ἄλλους
- 20. 20 ἀναλυτές, ἡ Ἑλλὰςἔδωσε τὴν Νίκην, διότι αὐτὴ μὲ τὴν ἐπικὴν ἀντίστασίν της καθυστέρησεν ἐπὶ μῆνες τὴν ἀποφασισθεῖσα γερμανικὴν ἐπίθεσι κατὰ τῆς, τότε, Σοβιετικῆς Ἑνώσεως, καθυστέρησις, ἡ ὁποία καὶ ἀπέβη μοιραία λόγῳ τοῦ ἐνσκήψαντος δριμυτάτου ρωσικοῦ χειμῶνος, ποὺ ἠμπόδιζε τὶς ἐπιχειρήσεις, καὶ τοῦ δο- θέντος ἐν τῷ μεταξὺ χρόνου στοὺς σοβιετικοὺς γιὰ τὴν ἀμυντική τους προπαρασκευή [ βλέπε σχετικῶς τὰ μὲ σημαντικὴν τεκμηρίωσιν ὡραῖα βιβλία τοῦ ἀειμνήστου Ἀχιλλέως ΚΥΡΟΥ, Ἡ Ἑλλὰς ἔδωσε τὴν Νίκην, β΄ἔκδοσις, καὶ Ἡ ἀποφασιστικὴ καμπὴ τοῦ πολέμου, ἀμφότερα Ἀθῆναι, 1945 καὶ 1946 ἀντιστοίχως, «Ἀετός» ]. Καὶ ὄχι μόνον αὐτό. Διότι ὑπάρχει καὶ κάτι ἄλλο. Ἀπὸ ὅλες τὶς κατακτηθεῖσες κατὰ τὸν Β΄παγκόσμιο πόλεμο χῶρες τῆς Εὐρώπης, ἀκόμη καὶ τὴν κυρίαν ἐχθράν τους Γαλλίαν, οἱ Γερμανοὶ κα- τώρθωσαν νὰ στρατολογήσουν μυριάδες ἐθελοντῶν, οἱ ὁποῖοι καὶ ἐπολέμησαν στὸ πλευρό τους στὸ ρωσικὸ μέτωπο. Καὶ μ ό ν ο ν ἀ π ὸ τ ὴ ν Ἑ λ λ ά δ α δ ὲ ν β ρ ῆ κ α ν ο ὔ τ ε ἕ ν α ἐ θ ε λ ο ν τ ή , γ ι ὰ ν ὰ σ υ μ π ο λ ε μ ή σ ῃ μ α ζ ί τ ο υ ς . Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικὸ τῆς ἐλλείψεως ἐμπιστοσύνης καὶ δυσπιστίας των ἀκόμη καὶ ἔναντι τῶν ὀλίγων Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι φέρονται ὡς συνεργασθέντες μαζί τους, ὅτι οἱ ἴδιοι οἱ Γερμανοὶ ἔκτοτε ἀνομολο- γοῦσαν, σὲ ἔγγραφα καὶ ἀναφορές των, ὅτι οἱ συνεργάτες τους αὐτοί, - ὀλίγοι τέως φι- λελεύθεροι δημοκρατικοί, κυρίως δὲ ἰδεολογικῶς προσκείμε-νοι σ' αὐτοὺς ἤδη πρὸ τοῦ πολέμου ἀπὸ τῆς ἐποχῆς τοῦ διχασμοῦ (γερμανό- φιλοι), - ἐνεργοῦσαν ὄχι γιὰ χάρι τους (τῶν Γερμανῶν), ἀλλὰ στὸ πλαίσιο ἄλλης θεωρήσεως. Συγκεκριμένως, εἶχεν ἀρχίσει ἡ δρᾶσις τῶν κομμουνι- στικῶν ὀργανώσεων [Κ.Κ.Ε. καὶ τὰ ὑποχείριά του (προσωπεῖα) Ε.Α.Μ., Ε.Λ.Α.Σ.., κλπ., πλαισιούμενα ἀπὸ τὶς ἐκτελεστικὲς ὁμάδες τῆς φοβερῆς Ο.Π.Λ.Α. («Ὁμάδες Προστασίας Λαϊκῶν Ἀγωνιστῶν»)] καὶ κατέστη ὁλοφάνερον, ὅτι πρωταρχικὸς σκοπός των δὲν ἦτο ἡ ἀντίστασις ἐναντίον τοῦ κατακτητοῦ. Πρᾶγμα, τὸ ὁποῖον καὶ ἐν συνεχείᾳ κατεφάνη μὲ τὴν ἀπροκάλυπτη πλέον συνεργασία των μὲ τὸν κατακτητή, τὸν ὁποῖον καὶ ἄφισαν νὰ ἀποχωρήσῃ ἀνενόχλητος, παραδίδων σ' αὐτοὺς τὴν ἐξουσία (!), κατὰ τὰ ρητῶς διαλαμβανόμενα εἰς τὴν ἀπὸ 1ης Σεπτεμβρίου 1944 ἔγγραφη συμφωνία στὸ Λειβάδι Θεσσα- λονίκης μεταξὺ ἀφ' ἑνὸς τοῦ Καπετὰν Κίτσου, Διοικητοῦ 2ου Τάγματος 31ου Συντάγματος τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., ὡς ἀντιπροσώπου τῆς Ο.Μ.Μ. ( Ὁμάδος Μεραρχιῶν Μακεδονίας ), καὶ ἀφ' ἑτέρου τοῦ Ταγματάρχου Ἔριχ Φένσκε, Διοικητοῦ τῆς μονάδος 31756, ὡς ἐκπροσώπου τῶν ἐνόπλων Γερμανικῶν Δυνάμεων τῆς Στρατιᾶς Αἰγαίου. Μὲ τὴν συμφωνία αὐτή, μεταξὺ ἄλλων, ὁ μὲν Ε.Λ.Α.Σ. ἀνέλαβε «τὴν ὑποχρέωσι νὰ μὴ ἐμποδίσῃ τὴν ἀποχώρησι τοῦ γερμανικοῦ στρατοῦ στὴν περιοχὴ τῆς Ο.Μ.Μ., μπαίνοντας σὲ κάθε ἐκκενούμενο τμῆμα μετὰ τὴν ἀναχώρησι καὶ τοῦ τελευταίου γερμανοῦ στρατιώτου» (ὅρος 1ος ), καὶ συγχρόνως ἐδήλωσε, ὅτι «δὲν φέρνει καμμιὰ εὐθύνη, ἂν ἀντιλαϊκὲς προδοτικὲς ὁμάδες ἐπιτεθοῦν κατὰ γερμανικῶν δυνάμεων» (ὅρος 4ος ) καὶ ἀνέλαβεν ἐπίσης « μὲ τὴν συνεργασία τῶν Βουλγαρικῶν καὶ Ἀλβανικῶν παρτι- ζάνικων τμημάτων τὴν καταπολέμησι τῶν ἀντιλαϊκῶν παρτιζάνικων ὁμἀδων» (ὅρος 6ος )· ἡ δὲ γερμανικὴ Α.Σ.Δ.Μ.Α. (Ἀνωτάτη Στρατιωτικὴ Διοίκησις Μακεδονίας - Αἰγαίου) ἀνέλαβε τὴν ὑποχρέωσι «νὰ διατάξῃ τὴν ἀποχώρησι τῶν Ταγμάτων Ἀσφαλείας ἀπὸ τὴν πόλι τῆς Θεσσαλονίκης, τὴν ὁποία καὶ θὰ παραδώσῃ στὸν ἐφεδρικὸν Ε.Λ.Α.Σ. καὶ τὴν πολιτικὴν ὀργάνωσιν τοῦ Ε.Α.Μ.» (ὅρος 2ος ) καὶ νὰ «παραχωρήσῃ στὸν Ε.Λ.Α.Σ. βαρὺ ὁπλισμὸ καὶ ἀνάλογο πολεμικὸ ὑλικὸ γιὰ τὴν ἐξουδετέρωσι τῶν παραπάνω ὁμάδων» (ὅρος 5ος ) [ βλέπε τὸ κείμενον τῆς συμφωνίας αὐτῆς στὸ ἀποκαλυπτικὸ βιβλίο τῆς παραπλανημένης, μεταμελη- θείσης «ἀγωνίστριας τοῦ Δημοκρατικοῦ Στρατοῦ» Μαργαρί-τας ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ «Πόλεμος καὶ Αἷμα, Τα- ξίδι στὸ παρελθόν, Ταξίδι στὸν πόνο», Ἑταιρεία Μελέτης Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, Ἀθήνα, 2007, σελ. 368 ]. Ὄχι λοιπὸν ἡ ἀνένδοτη κατὰ τοῦ κατακτητοῦ ἀντίστασις. Ἀλλὰ πρωτίστη καὶ ἄμεση ἐπιδίωξις καὶ πρακτική τοῦ Κ.Κ.Ε. καὶ τῶν ὑποχειρίων του ὀργανώσεων ἦτο ἡ διὰ τῆς βίας μονοπώλησις τῆς κατὰ τῶν κατακτητῶν (γερμανῶν - ἰταλῶν - βουλγάρων) ἀντιστάσεως, ὥστε νὰ ἐπακολουθήσῃ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν ἀνεμπόδιστη, ἐλλείψει ἀντιπάλου μὲ ἀντιστασιακὲς περγαμηνές, ἡ ἐπικράτησίς των καὶ ἔτσι ἡ κομμουνι-στικοποίησις τῆς χώρας. Πρὸς τοῦτο καὶ εἶχον ἐπιδοθῆ εἰς τὴν καταπολέ-μησι κάθε ἄλλης ἀντιστασιακῆς ὁμάδος μὲ τὴν κατασυκοφάντησίν της ὡς δῆθεν συνεργαζομένης μὲ τοὺς κατακτητὲς καὶ τὸν χαρακτηρισμόν της ὡς «ἀντιλαϊκῆς», - ὅπως προκύπτῃ καὶ ἀπὸ τὴν ἀνωτέρω συμφωνία τῆς 1.9.1944 τοῦ Ε.Λ.Α.Σ. μὲ τοὺς Γερμανούς, - εἰς τὴν δίωξιν καὶ ἐξόντωσιν κάθε ἄλλης ἀντιστασιακῆς ὀργανώσεως ἢ κινήσεως, ἔστω καὶ γνησίως καὶ καταφανῶς δημοκρατικῆς, ἡ ὁποία δὲν θὰ προσχωροῦσε στὸ Ε.Α.Μ. Ὅπως π.χ. συνέβη μὲ τὸν δημοκρατικὸν Συνταγματάρχην Δημήτριον Ψαρρὸν, στρατιωτικὸν ἀρχηγὸν τῆς ἀντιστασιακῆς ὀργανώσεως Ε.Κ.Κ.Α. («Ἐθνικὴ καὶ Κοινωνικὴ Ἀπελευθέρωσις») καὶ ἡγέτην τοῦ ἀνταρτικοῦ 5/42 Συντάγματος, ὑπούλως δολοφονηθέντα ἀπὸ τὸν Ε.Λ.Α.Σ. μαζὶ μὲ τὶς ἑκατοντάδες ὑπ'αὐτὸν ἄνδρες. Ἢ ὅπως συνέβη μὲ αὐτὸν τὸν Στρατηγὸν Στέφανον Σαράφην, πανελληνίως γνωστὸν δημοκρατικόν, ὁ ὁποῖος ἀνῆλθεν εἰς τὰ βουνὰ ἐπὶ κεφαλῆς ἰδικῆς του ἀνταρτικῆς ὁμάδος, κατεδιώχθη καὶ συνελήφθη ὑπὸ τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., ἐξηυτελίσθη περιφερόμενος καὶ πτυσσόμενος ὑπὸ ἐγκαθέτων σὲ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς Ρούμελης καὶ ἀκολούθως, συμφωνήσας μὲ πρότασιν τοῦ διώκτου του Ἅρη Βελουχιώτη, ἐνεργοῦντος εἰς τὸ πλαίσιον μερίμνης τοῦ Κ.Κ.Ε. γιὰ τὴν προσέλκυσιν ἐπωνύμων στὶς ὀργανώσεις του, ἔγινεν Ἀρχηγὸς τοῦ Ε.Λ.Α.Σ.·
- 21. 21 γεγονός, τὸ ὁποῖονβεβαίως καὶ τὸν κατέστησε περίγελων πάντων, μὲ χαρακτηριστικὸν τὸ συμβὰν κατὰ τὸ Συνέδριον τοῦ Λιβάνου (17-20 Μαΐου 1944), ὅταν, προσελθὼν ὑπὸ τὴν ἰδιότητά του αὐτὴν εἰς αὐτό, ὁ συμμετέχων πολιτικὸς Ἀρχηγὸς τῆς ἀνωτέρω Ε.Κ.Κ.Α. ἀείμνηστος Γεώργιος Καρτάλης, τὸν διέκοψεν ὁμιλοῦντα, λέγων κατὰ πρόσωπον καὶ ἐνώπιον πάντων « πᾶψε ἐσύ, ποὺ ἔγινες Ἀρχηγὸς τοῦ Ε.Λ.Α.Σ. δι' ἐμπτυςμοῦ» ! Ὑπὸ τὴν προκειμένην λοιπὸν θεώρησιν οἱ ἀνωτέρω συνεργασθέντες καὶ ἐνόπλως μὲ τοὺς Γερμανούς, ἀλλὰ μόνον εἰς ἐπιχειρήσεις των ἐναντίον ἀνταρτικῶν δυνάμεων τοῦ Ε.Λ.Α.Σ., προέβαλαν τὴν δικαιολογίαν, ὅτι ἔπραττον αὐτό, δηλαδὴ ἐπολεμοῦσαν ἐναντίον συμπατριωτῶν των Ἑλλήνων, διότι προτιμοῦσαν τὴν πρόσκαιρη γερμανικὴ τῆς Πατρίδος κατοχὴν ἀπὸ τὴν ὁριστικὴν ἀκολούθως κομμουνιστι- κοποίησίν της. Βεβαίως ἡ ἐθνικῶς ἀπαράδεκτη αὐτὴ συνεργασία, παραλλήλως πρὸς τὸ ἐπικαλού-μενον ἰδεολογικὸν αὐτὸ ὑπόστρωμα, εἶχεν ἀρκετὲς φορὲς καὶ ἰδιωφελῆ κίνητρα, ὅπως ἀσύστολον χρηματισμόν, ἀκόμη καὶ ἁρπαγὲς καὶ λεηλασίες καὶ ἄλλα συναφῆ ἐγκλήματα [ βλέπε γιὰ τοὺς ἐν λόγῳ συνεργάτες π.χ. τὸ βιβλίον τοῦ Καθηγητοῦ τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Βιέννης Πολυχρόνη ΕΝΕΠΕΚΙΔΗ, ἩἙλληνικὴ Ἀντίστασις 1941-1944 ὅπως ἀποκαλύπτεται ἀπὸ τὰ μυστικὰ ἀρχεῖα τῆς Βέρμαχτ εἰς τὴν Ἑλλάδα, Μία νεοελληνικὴ τραγῳδία, Ἀθῆναι, 1964, «Βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας». Παρόμοιες διαπιστώσεις γιὰ τοὺς συνεργασθέντες μὲ τοὺς Γερμανοὺς στὴν Μακεδονία καὶ Θρᾴκη περιέχονται καὶ στὰ ἐνδιαφέροντα βιβλία τοῦ Καθηγητοῦ Νίκου ΜΑΡΑΝΤΖΊΔΗ. Γιασασὶν Μιλλέτ, Ζήτω τὸ Ἔθνος, Ἡράκλειο, 2001, «Πανεπιστημιακὲς Ἐκδόσεις Κρήτης»,- ἐπίσης ἐπιμελείᾳ Ἰδίου, Οἱ ἄλλοι Καπετάνιοι. Ἀντικομμουνιστὲς ἔνοπλοι στὰ χρόνια τῆς κατοχῆς καὶ τοῦ ἐμφυλίου, 4η ἔκδοση, 2007, Βιβλιοπωλεῖον τῆς «Ἑστίας», ὡς καὶ Στράτου ΔΟΡΔΑΝΑ, Ἕλληνες ἐναντίον Ἑλλήνων. Ὁ κόσμος τῶν Ταγμάτων Ἀσφαλείας στὴν κατοχικὴ Θεσσαλονίκη 1941-1944, Θεσσαλονίκη 2006, «Ἐπίκεντρο» ]. Ἡ ἐπίγνωσις τῶν ἀνωτέρω ἀληθειῶν περὶ Ἑλλάδος ὡς πρωτίστου ἐμποδίου στὶς ὅποιες γερμανικὲς ἐπιδιώξεις, ἀνέκυψε τώρα, μὲ τὴν διεθνῆ οἰκονομικὴν καὶ τὴν δημοσιονομικὴν τῆς Πατρίδος μας κρίσιν, ἀπὸ τὰ θολερὰ κατάβαθα τῆς γερμανικῆς ψυχῆς. Καὶ ἐξετοξεύθησαν μὲ τόσην ἐλαφρότητα καὶ ἀνευθυνότητα ἀπό, ὑποτίθεται, ἔγκυρον ἐκπρόσωπον τῆς γερμανικῆς κοινῆς γνώμης, οἱ ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος καὶ τῶν Ἑλλήνων ἀκατονόμαστες ὕβρεις, ἀλλὰ καὶ ἀδικαιολογήτως δυσμενεῖς γιὰ τὴν Ἑλλάδα κρί- σεις ἀκόμη καὶ Γερμανῶν ἐπισήμων. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ μόνη νοητὴ ψυχολογικὴ ἐξήγησις τῆς ἐμφανίσεώς των.- 5.- Ἐπὶ τοῦ περιεχομένου τῶν γερμανικῶν ὕβρεων. Δὲν χρειάζεται ἡ καταχώρισις ἐδῶ τῶν γερμανικῶν ὕβρεων. Διότι εἶναι τόσον ἀσύστατες καὶ καταγέλαστες, ὥστε γιὰ κάθε σκεπτό-μενον καὶ νουνεχῆ ὅπου τῆς γῆς ἄνθρωπον εἶναι ἀφ'ἑαυτῶν ἀπορριπτέες. Δύο μόνον σημεῖα αὐτῶν ἐπιβάλλουν ἀπάντησιν. Τὸ πρῶτον εἶναι ὁ χαρακτηρισμὸς συλλογικῶς τῶν Ἑλλήνων ὡς σκανδαλωδῶς διεφθαρμένων. Λησμονοῦν ὅμως οἱ ὑβρίζοντες, ὅτι διαφθορὰ χωρὶς διαφθείροντα οὔτε ὑπάρχει, οὔτε ἀναπτύσσεται. Λοι- πόν, τὸ πανθομολογουμένως μεγαλύτερον σκάνδαλον εἰς τὴν σύγχρονον Ἑλλάδα εἶναι τὸ προκληθὲν ἀπὸ γερμανικὴν ἑταιρείαν, τὴν γνωστὴν SIEMENS. Αὐτή, προκειμένου νὰ ἐπιτύχῃ τὴν κατ' ἀποκλειστικότητα ἀνάθεσιν ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Δημόσιον προμηθείας τεχνολογικῶν προϊόν-των της (τηλε- φωνίας, κλπ.), ἡ ἀνάγκη τῶν ὁποίων ἀνέκυψε κυρίως ἀπὸ τὴν ἀνάληψι διενεργείας στὴν Ἑλλάδα τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων τοῦ 2004, προέβη συστηματικῶς μὲ τοὺς ἐδῶ ἐκπροσώπους της σὲ παχυλὴ δωροδο- κία πολιτικῶν κομμάτων, ἴσως δὲ καὶ συγκεκριμένων προσώπων, πολιτικῶν ἢ ὑπηρεσιακῶν παραγόντων. Ἤδη ὑπάρχει ἡ δημοσία περὶ αὐτοῦ ὁμολογία σημαίνοντος πολιτικοῦ στελέχους, ὅτι ἔλαβεν ἐκ τῆς αἰτίας αὐτῆς διὰ λογαριασμὸν τοῦ κόμματός του, εἰς τὸ ταμεῖον τοῦ ὁποίου καὶ τὰ κατέθεσε, ἕνα ἑκατομμύριον (1.000.000) Εὐρώ, ἐνῷ τὴν ὅλην ὑπόθεσιν ἐρευνᾷ τώρα ἀνακριτικῶς ἡ Ἑλληνικὴ Δικαιοσύνη. Ἀπὸ κανένα ὅμως ἀπὸ τὰ ἐλθόντα στὸ φῶς τῆς δημοσιότητος μέχρι τώρα στοιχεῖα δὲν προκύπτει, ὅτι ἡ δωροδόκη- σις αὐτὴ ἔγινε κατ' ἀπαίτησιν τοῦ ἑκάστοτε δωροδοκουμένου. Ὥστε ἡ SIEMENS, χωρὶς νὰ τῆς ζητηθῇ, ἔδιδε προκειμένου νὰ ἐπιτύχῃ τὴν προτίμησιν τῆς ἰδικῆς της προσφορᾶς. Βεβαίως οἱ λαμβάνοντες κακῶς, κάκιστα ἀπεδέχοντο τὴν δωροδοκίαν. Εἰκάζω, ὅτι οἱ διὰ λογαριασμὸν κομμάτων λαμβάνοντες ἔπραττον τοῦτο χωρὶς περίσκεψιν καὶ ἰδιαίτερον προβληματισμόν, διότι ἀνέκαθεν τὰ πολιτικὰ κόμματα στὴν Ἑλλάδα, ὅπως καὶ στὶς ἄλλες χῶρες, χρηματο-δοτοῦνται, ἐκτὸς τῶν γλίσχρων, συνήθως οὐδέποτε καταβαλλομένων, συνδρομῶν τῶν μελῶν των, ἀπὸ ἰδιῶτες καὶ κυρίως ἐπιχειρήσεις. Ἀσυγχώρητοι ἀπολύτως εἶναι μόνον οἱ τυχὸν δι' ἴδιον λογαριασμὸν ἐνθυλακώσαντες τὰ λαμβανόμενα, πολιτικὰ πρόσω- πα ἢ ὑπηρεσιακοὶ παράγοντες, ἐὰν καὶ ποῖοι, αὐτὸ θὰ προκύψῃ ἀπὸ τὴν ἐνεργουμένη δικαστικὴ τῆς ὑποθέσεως διερεύνησι Σὲ κάθε ὅμως περίπτωσιν ἡ κυρία εὐθύνη βαρύνει τὸν ἐκμαυλίζοντα, χρηματικῶς ἢ ἄλλως, καὶ ὄχι τὸν ὑποκύπτοντα εἰς τὸ προσφερόμενον δέλεαρ, ἡ εὐθύνη τοῦ τελευταίου αὐτοῦ εἶναι πα- ρεπομένη, δευτερεύουσα ! Ἑπομένως ἐδῶ τὴν εὐθύνην τοῦ σκανδάλου τῶν δωροδοκιῶν καὶ τῆς διαφθορᾶς φέρει πρωτίστως ἡ SIEMENS. Kαὶ κατ' ἀκολουθίαν, μ ό ν ο ν ο ἱ Γ ε ρ μ α ν ο ὶ δ ὲ ν δ ι κ α ι ο ῦ ν τ α ι ν ὰ μ ᾶ ς χ λ ε υ ά ζ ο υ ν γ ι ὰ σ κ ά ν δ α λ α κ α ὶ δ ι α φ θ ο ρ ά , ὅταν αὐτοί, ἡ
- 22. 22 γερμανικὴ ἑταιρεία SIEMENS,εἶναι οἱ πρωτουργοὶ καὶ κυρίως ὑπεύθυνοι τοῦ μεγαλυτέρου ἀπὸ τὰ σκάνδα- λα.- Τὸ δεύτερον σημεῖον ὕβρεων, τὸ ὁποῖον ἀπαιτεῖ ἀποστομω-τικὴν ἀνασκευήν, εἶναι τὸ ἀναφερόμενον εἰς τὴν ὀδυνηρὴ γιὰ τὴν Πατρίδα μας περιπέτειαν τοῦ λεγομένου «ἐμφυλίου πολέμου» τῆς περιόδου 1946-1949. Συγκεκριμένως χλευάζεται ἀξιολογικῶς ὁ Ἑλληνικὸς λαὸς μὲ ἐπίκλησιν ὅτι τέτοιος εἶναι, ἀλληλοτρώγεται, ἐκ χαρακτῆρος ἀπεδύθη εἰς αὐτὸν μὲ τὶς τεράστιες ἀνθρώπινες ἀπώλειες καὶ ὑλικὲς καταστροφές. Ἐσκεμμένως ὅμως οἱ ὑβριστές μας ἀγνοοῦν στοιχειώδεις, δεδομένες ἱστορικῶς ἀλήθειες. Πράγματι, κατ' ἀρχὴν καταχρηστικὸς ὁ λόγος περὶ «ἐμφυλίου πολέμου». Ὅπως διδάσκει ὁ Πλάτων, ἡ λέξις «πόλεμος» κυριολεκτεῖται μόνον ἐπὶ διαμάχης μετὰ ξένων, ποτὲ μετὰ ὁμοφύλων, πολέ- μιοι εἶναι μόνον ξένοι καὶ ὁ πόλεμος μόνον μὲ ξένους διεξάγεται, ἐνῷ ἡ δ ι α μ ά χ η κ α ὶ ἀ ν τ ι π α ρ ά θ ε σ ι ς π ρ ὸ ς ὁ μ ο φ ύ λ ο υ ς ὀ ν ο μ ά ζ ε τ α ι « σ τ ά σ ι ς » . Λέγει χαρακτηριστικῶς ὁ Πλάτων, κατὰ λέξιν, « ... λέγω δὲ τὰ δύο, τὸ μὲν οἰκεῖον καὶ ξυγ- γενές, τὸ δὲ ἀλλότριον καὶ ὀθνεῖον. ἐπὶ μὲν οὖν τῇ τοῦ οἰκείου ἔχθρᾳ στάσις κέκληται, ἐπὶ δὲ τῇ τοῦ ἄλλοτρίου πόλεμος» (Πολιτεία, 470 Β). Καὶ ἡ στάσις αὐτὴ δὲν ἦτο εἰς τὴν περίπτωσιν ἑλληνογενής, δὲν ἐβγάλαμε μόνοι μας τὰ μάτια. Ἂς θυμηθοῦμε τὴν ἱστορικὴν ἀλήθεια : Ἡ περίοδος 1946-1949 ἦτο ἡ ἐποχή, κατὰ τὴν ὁποίαν μεσουρα-νοῦσεν ἀδυσώπητος ὁ ἀποκληθεὶς ψυχρὸς πόλεμος μεταξὺ ἀφ' ἑνὸς τῶν ἐλευθέρων δημοκρατιῶν τῆς Δύσεως καὶ ἀφ' ἑτέρου τοῦ κομμουνιστικοῦ συνασπισμοῦ Σοβιετικῆς Ἑνώσεως καὶ ὑποχειρίων της χωρῶν τῆς Ἀνατολικῆς Εὐρώπης. Διακηρυχθεὶς σκοπὸς τοῦ τελευταίου ἦτο ἡ παγκόσμιος ἐπικράτησις μὲ πρῶτον φυσικὰ θῦμα τὴν ὑπόλοιπην Εὐρώ-πη. Εὐθεῖα βεβαίως σύγκρουσις, ποὺ θὰ ὡδηγοῦσεν ἀναποφεύκτως σὲ Γ΄ παγκόσμιον πόλεμον, δὲν ἀπετολμήθη. Ἀλλὰ καὶ ἐσωτερικὴ διάβρωσις τῶν Δημοκρατιῶν μόνον διὰ τοῦ ἔργου τῶν κατὰ τόπους ἰσχυρῶν κομμουνιστικῶν κομμάτων δὲν ἀρκοῦσε. Ἐτέθη ἀμεσώτερος στόχος. Ἡ διὰ τῆς κομμου- νιστικοποιήσεως καὶ τῆς Ἑλλάδος ἄμεση ἔξοδος τοῦ σοβιετικοῦ συνασπισμοῦ εἰς τὴν Μεσόγειον, γιὰ τὴν κύκλωσι τῆς Εὐρώπης. Καὶ ὡς ὄργανον ἐχρησιμοποιήθησαν οἱ ἐδῶ ὁμόφρονες, τὸ στασιάσαν Κ.Κ.Ε., τὸ ὁποῖον καὶ ἀπέβλεπεν εἰς τὴν ἐπικράτησίν του, ἀδιαφορῶντας γιὰ τὸ ζητούμενο τίμημα τῆς πρὸς αὐτὸ ξένης συνδρομῆς εἰς βάρος τῆς ἐθνικῆς μας κοινότητος. Τὸ Κ.Κ.Ε. ὡς διεθνιστικὸν καὶ ὄχι ἐθνικὸν κόμμα, δηλαδὴ ἡ ἡγεσία του καὶ ὄχι ἡ ἀγέλη τῶν δουλικῶς ἀκολουθούντων ὀπαδῶν, δὲν εἶχεν συνειδησιακὰ ἐπὶ τοῦ προ- κειμένου προβλήματα, ἀφοῦ ἤδη ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ μεσοπολέμου (τὴν δεκαετία τοῦ 1920) εἶχε συμφωνή- σει στὸ σταλινικὸ πρόγραμμα ἀποσπάσεως τῆς Μακεδονίας καὶ Θρᾴκης μας, δηλαδὴ στὸν ἀκρωτηριασμὸ τῆς Ἑλληνικῆς Πατρίδος. Ἐθνοπροδοτικὴ στάσις, τὴν ὁποίαν ἄλλωστε τὸ Κ.Κ.Ε. καὶ ἀκολούθως ἐπανειλημμένως ἐπανέλαβε, ὅπως μὲ τὴν γραπτὴν συμφωνίαν τῆς 12ης Ἰουλίου 1943 στὸ Πετρίτσι, μεταξὺ αὐτοῦ (Κ.Κ.Ε.) καὶ τοῦ Κομμουνιστικοῦ Κόμματος Βουλγαρίας,- μὲ τὴν ἀπόφασιν τῆς 5ης Ὁλομελείας τῆς Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς του τῆς 30.1.1949 στὸν Γράμμο,- κλπ. [ βλέπε σχετικῶς καὶ τὸ ἀνωτέρω βιβλίο τῆς Μαργαρίτας ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ «Πόλεμος καὶ Αἷμα, Ταξίδι στὸ παρελθόν, Ταξίδι στὸν πόνο», εἰς τὴν σελ. 367 τοῦ ὁποίου τὸ κείμενον τῆς ἀνωτέρω συμφωνίας Πετριτσίου, ἡ ὁποία προέβλεπε καὶ αὐτονόμησι τῆς Μακεδονίας (ὅρος 6ος ) καὶ παροχὴ στὴν Βουλγαρία ἐδαφικῆς διεξόδου στὸ Αἰγαῖο (ὅρος 4ος ) ]. Ἔτσι ἐξαπελύθη τὸ 1946 ἡ ἔνοπλη στάσις τοῦ Κ.Κ.Ε., χωρὶς συμμετοχὴν κανενὸς ἄλλου κόμματος ἢ πολιτικοῦ, οὔτε καὶ ἐκ τῶν παρασυρθέντων καὶ μετ' αὐτοῦ συνεργασθέντων εἰς τὸ κατοχικὸν Ε.Α.Μ. (Σβώλου, Τσιριμώκου, κλπ.). Καὶ ὁ ψευδώνυμος «Δημοκρατικὸς Στρατός» του συνεκροτήθη μὲ ἐπιστράτευσιν κομματικῶν στελεχῶν καὶ ὀπαδῶν του, ἀλλὰ καὶ σωρείας παραπλανηθέντων ἀπὸ ἀπατηλὴν συνθηματο-λογίαν καὶ ἀδίστακτον ψευδολογίαν ἁγνῶν καὶ ἀνυπόπτων Ἑλλήνων, ὡς ἐπίσης καὶ ἀπὸ χιλιά- δες ἄλλους βιαίως, μὲ ἐπιδρομὲς εἰς τὴν ὕπαιθρον χώραν, στρατολογηθέντες χωρικούς, ἀρκετοὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὅμως μὲ τὴν πρώτη εὐκαιρία καὶ κατέφευγον, παραδιδόμενοι, εἰς τὰς ἐθνικὰς δυνάμεις. Καὶ ἡ προκειμένη ἔνοπλη στάσις τοῦ Κ.Κ.Ε. οὔτε αὐτοδύναμη, οὔτε ἑλληνοτραφὴς ἦτο. Διότι οἱ βόρειοι γείτονες τῆς Ἑλλάδος τὴν ὠργάνωσαν, ἐξεπαίδευσαν τὰ κύρια στελέχη της εἰς τὶς χῶρες των, κυρίως τὸ Μποῦλκες (τῆς Νοτιοσλαβίας), ἐξώπλισαν καὶ κατηύθυναν, ὅπως καὶ ἁρμοδίως διεπιστώθη, ὕστερα ἀπὸ ἐπιτόπιον ἔρευναν, ὑπὸ Διεθνοῦς Ἐξεταστικῆς Ἐπιτροπῆς, συσταθείσης ἀπὸ τὸ Συμβούλιον Ἀσφαλείας τοῦ Ο.Η.Ε., καὶ κατεχωρίσθη εἰς τὰ συμπεράσματα τῆς ἀπὸ 23.5.1947 ἐκθέσεώς της. Μὲ μελανωτέραν σελίδα τῆς ἐξωτερικῆς αὐτῆς κομμουνιστικῆς ἐπιβουλῆς τὸ κατάπτυστον π α ι δ ο μ ά ζ ω μ α , δηλαδὴ τὴν διαρπαγὴν χιλιάδων, συγκεκριμένως 28.010, μικρῶν Ἑλληνοπαίδων ἡλικίας μόλις 3 ἕως 14 ἐτῶν τῆς ὑπαίθρου χώρας ἀπὸ τοὺς γονεῖς των καὶ τὴν βίαιη μεταφοράν των σὲ γειτονικὲς καὶ ἄλλες κομμουνιστικὲς χῶρες, γιὰ νὰ μεταβληθοῦν μὲ πλύσιν ἐγκεφάλου σὲ γενιτσάρους,
- 23. 23 ἐχθροὺς τῆς Πατρίδοςτων. Παιδομάζωμα, τὸ ὁποῖον ἐπισήμως ἐστιγματίσθη ἀπὸ τὴν ἐπιτοπίως ἐργασθεῖσαν «Βαλκανικὴν Ἐπιτροπὴν» τοῦ Ο.Η.Ε. μὲ τὴν ἀπὸ 21.5.1948 ἀπόφασίν της, ὡς « κ α κ ο ύ ρ γ η μ α γ ε ν ο κ τ ο ν ί α ς » ( c r i m e o f g e n o c i d e ) . Σχετικῶς ἰδιαιτέρως διαφωτιστικὸν εἶναι τὸ βιβλίον ἑνὸς ἐκ τῶν ὀργανωτῶν τοῦ ἐν λόγῳ κακουργήματος, τοῦ μεταμεληθέντος «Γενικοῦ Ἐπιθεωρητοῦ τοῦ Παιδομαζώματος» Γεωργίου ΜΑΝΟΥΚΑ ὑπὸ τὸν τίτλον «Παιδομάζωμα, Τὸ μεγάλο ἔγκλημα κατὰ τῆς φυλῆς», ἔκδοσις τοῦ Συλλόγου Ἐπαναπατρισθέντων ἐκ τοῦ Παραπετάσματος, Ἀθῆναι, 1961 ( ὑπάρχει καὶ ἀναστατικὴ ἔκδοσις Μαΐου 2003 ἀπὸ τὶς ἐκδόσεις Πε- λασγός). Καὶ ὅτι ἡ ἐπιδιωχθεῖσα πλύσις ἐγκεφάλου ἔστω μόνον ἐν μέρει ἐτελεσφόρησεν, ἀποδεικνύεται σήμερα ἀπὸ τὸ γεγονός, ὅτι στὴν ἰδίαν ἐναντίον τῆς ἐθνικῆς καὶ ἐδαφικῆς μας ἀκεραιότητος ἐπιβουλήν, συνεχιζομένην τώρα ἀπὸ τὸ διάδοχον τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος, θνησιγενὲς ξενοκίνητον (ἀπὸ τὶς Η.Π.Α.) κρατίδιον τῶν Σκοπίων, μὲ τὴν οἰκειοποίησι τοῦ ἑλληνικοῦ ὀνόματος τῆς Μακεδονίας καὶ τὶς προ- βαλ-λόμενες εἰς βάρος μας ἀξιοθρήνητες διεκδικήσεις του, πρωτοστατοῦν ὡς σύγχρονοι ἐφιάλτες κυρί- ως παιδιὰ τοῦ παιδομαζώματος ἐκείνου καὶ καταφυγόντες ἐκεῖ, μετὰ τὴν ἧττα τους, συμμορίτες, φυγόδικοι ἔνοχοι τοῦ ἐγκλήματος τῆς προδοσίας τῆς χώρας, ὡς καὶ ἀπόγονοι αὐτῶν. Μὲ πρῶτον καὶ καλλίτερον ἐξωμότην τὸν σημερινὸν Πρωθυπουργὸν τοῦ Σκοπιανοῦ κρατιδίου, καταγόμενον ἀπὸ χωριὸ τῆς Φλωρίνης καὶ φέροντα ἐκσλαβισθὲν τὸ ὄνομα Γκρουέφσκι... Καὶ τὴν ἐποχὴν ἐκείνην ἡ Ἑλλὰς διατελοῦσεν ὑπὸ κοινοβουλευ-τικὸν καθεστώς, μὲ τὴν Βουλὴν λειτουργοῦσαν καὶ διακομματικὴν Κυβέρ-νησιν μὲ Πρωθυπουργὸν τὸν ἀείμνηστον Ἀρχηγὸν τοῦ κόμματος τῶν Φιλελευθέρων Θεμιστοκλῆν Σοφούλην. Καὶ διεξήγαγε σκληρότατον ἀγῶνα πρὸς καταστολὴν τῆς ξενοκινήτου ἐνόπλου στάσεως, μὲ τὴν ὁμοφωνίαν ὅλων τῶν πολιτικῶν κομμά- των καὶ δυνάμεων τῆς χώρας (πλὴν βεβαίως τοῦ στασιάσαντος Κ.Κ.Ε.). Ἡ σκληρότης τοῦ πανεθνικοῦ αὐτοῦ ἀγῶνος καταφαίνεται, πέρα τῶν τεραστίων ὑλικῶν καταστροφῶν, καὶ ἀπὸ τὸ μέγεθος τῶν ἀνθρωπίνων ἀπωλειῶν, μὲ τὸν ἀκόλουθον ἀπολογισμόν : ἐκτελεσθέντες ἀπὸ τοὺς κομμουνιστοσυμμορίτες πολῖται 4.123, - ἐκτελεσθέντες ἱερεῖς 165,- πολῖται φο- νευθέντες εἰς ναρκοπέδια 931,- Ἀξιωματικοὶ καὶ ἄνδρες τῆς Χωροφυλακῆς, φονευθέντες 1.579, τραυ- ματισθέντες 2.329,- Ἀξιωματικοὶ καὶ ἄνδρες τοῦ Στρατοῦ, φονευθέντες 12.777, τραυματισθέντες 37.732 (βλέπε σχετικῶς τὸ διαφωτιστικώτατον βιβλίον τοῦ Εὐαγγέλου ΑΒΕΡΩΦ, Φωτιὰ καὶ Τσεκούρι, μετάφ- ρασις ἐκ τῆς γαλλικῆς, Ἀθῆναι, Ἑστία, 1974, σελ. 466). Καὶ ἡ πλήρης καταστολὴ ἐπετεύχθη τὸν Αὔγουστον τοῦ 1949 μὲ τοὺς ἐπικοὺς ἀγῶνες στὶς ὀροσειρὲς τοῦ Γράμμου καὶ τοῦ Βιτσίου καὶ τὴν ἐκεῖ τελειωτικὴ συντριβὴ τῶν κομμουνιστικῶν συμμοριῶν, τὰ ὑπολείμ-ματα τῶν ὁποίων κατέφυγον στὶς φιλικές των πρὸς βορρᾶν κομμουνι-στικὲς χῶρες (πλὴν τῆς Νοτιοσλαβίας, ἡ ὁποία εἶχεν ἐν τῷ μεταξὺ ἀποστατήσει ἀπὸ τὸν σοβιετικὸν συνασπισμόν). Ἔτσι ὁ ἀγὼν ἐκεῖνος τοῦ Ἔθνους, ἀγὼν ὁλοκλήρου τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, διεξήχθη καὶ πρὸς προστασίαν τῶν δημοκρατικῶν μας θεσμῶν, διασφαλίσεως ἐλευθέρου ἐθνικοῦ δημοκρατικοῦ βίου ἐναντίον κομμουνιστικῆς ἐπιβουλῆς, καὶ πρὸς διαφύλαξιν τῆς ἐθνικῆς καὶ ἐδαφικῆς μας ἀκεραιότητος, ἀφοῦ ἡ ἐπιβουλὴ ἀποσκοποῦσε καὶ εἰς τὸν ἀκρωτηριασμὸν τῆς Πατρίδος μας, μὲ ἀπόσπασι καὶ αὐτονόμησι κυρίως τῆς Μακεδονίας μας. Αὐτὰ βεβαίως δὲν ἐνδιαφέρουν τοὺς Γερμανούς. Ἀλλὰ δὲν εἶναι μόνον αὐτά. Διότι ἡ Νίκη ἐκείνη τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ἔχει καὶ πανανθρωπίνη διάστασι. Ἐὰν τότε ἡ Ἑλλὰς ὑπέκυπτε, καὶ ἐξετείνετο τοιουτοτρόπως ἡ σοβιετικὴ κυριαρχία μέχρι τῆς Μεσογείου, ἡ μὲν γείτων Τουρκία, πάντοτε καιροσκόπος, θὰ ἐνέδιδε, ἡ δὲ λοιπὴ Εὐρώπη, περιδεὴς καὶ ὑπὸ τὴν πίεσιν τῶν ἰσχυρῶν κατὰ τόπους κομμουνιστικῶν κομμάτων, ἀσφαλῶς θὰ ἐσυνθηκολόγει. Ἔτσι καὶ ἡ Δυτικὴ Εὐρώπη θὰ ἐσύρετο ὑπὸ τὸ πέλμα τῆς σκοταδιστικῆς σταλινικῆς δουλείας, ἡ Δημοκρατία παντοῦ θὰ κατελύετο ἀνεπανορθώτως καί, συνακολούθως, ἐκ τῶν πραγμάτων θὰ ἀπεκλείετο καὶ ἡ, ἐκ τῆς ὑπάρξεως ἀκριβῶς τῆς ἐλευθέρας Εὐρώπης, σημειωθεῖσα μετὰ 40ετίαν ἐξέλιξις, ἡ ὁποία ὡδήγησεν εἰς τὴν κατάρρευσιν παντοῦ εἰς τὴν Εὐρώπην τοῦ σοβιετικοῦ συστήματος. Αὐτὰ εἶναι τὰ ἀναμφισβήτητα ἱστορικὰ δεδομένα, τὰ ὁποῖα οὐδεὶς μὲ ἐλεύθερον πνεῦμα καὶ τιμίαν συνείδησιν δικαιοῦται νὰ διαστρέφῃ ἢ ἀγνοῇ. Ὥστε καὶ μὲ τὴν ἐναντίον τῆς ξενοκινήτου στάσεως νίκην, ποὺ κατήγαγον, μὲ τὴν ὑλικὴν μόνον βοήθειαν τῶν συμμάχων μας, μὲ τοὺς ἀγῶνες, τὶς θυσίες καὶ τὸ αἷμα των, μόνα των, τ ὰ π α ι δ ι ὰ τ ῆ ς Ἑ λ λ ά δ ο ς ο ὐ σ ι α σ τ ι κ ῶ ς δ ι έ σ ω σ α ν κ α ὶ π ά λ ι ν , ὅπως ἐπανειλημμένως κατὰ τὴν διαδρομὴν τῶν αἰώνων, ἐκτὸς τῆς Ἑλληνικῆς Πατρίδος καὶ τ ὸ ν ἀ ν θ ρ ώ π ι ν ο ν π ο λ ι τ ι σ μ ό ν .
- 24. 24 Αὐτὰ δὲν πρέπεικαὶ οἱ Γερμανοὶ νὰ λησμονοῦν.. Ἂς παύσουν λοιπὸν οἱ ὑβρίζοντες νὰ χλευάζο- υν τὸν ἑλληνικὸν λαὸν γιὰ τὶς θυσίες καὶ τὸν ἀγῶνα του ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος ἐπὶ τέλους διεξήχθη ὑπὲρ καὶ τῆς ἰδικῆς των ὑπάρξεως καὶ ἐλευθερίας. Ἄλλο βεβαίως τὸ ζήτημα, ὅτι καὶ ἐμεῖς, στὴν Ἑλλάδα, μὲ ἀσύγγνωστη ἀπερισκεψία καὶ ἐπιπολαιότητα ὅλα αὐτὰ οὐσιαστικῶς τὰ ξεχάσαμε καὶ ἔτσι ἐγκατελείψαμεν ἀναξιοποίητο τὸν νέον αὐτὸν τίτλον τιμῆς καὶ καθολικῶς ὀφειλομένης εὐγνωμοσύνης στὴν ἐθνική μας κοινότη-τα, γιὰ τὴν ἐν λόγῳ συμβολή της στὸν παγκόσμιο πολιτισμό. Καὶ τὰ ξεχάσαμε, ὄχι βεβαίως ὁ τὰ τόσα παθὼν Ἑλληνικὸς λαός. Τὰ ἐλησμόνησαν οἱ ποικιλώνυμοι ταγοί μας, οἱ ἀγαθῶς μὲν φρονοῦντες ἐκ κακῆς σταθμί- σεως ἀνυπάρκτου ἐσωτερικῆς πολιτικῆς σκοπιμότητος, δῆθεν ἐξ ἀνάγκης τῶν πραγμάτων· οἱ περισσότε- ροι δὲ ἀφελῶς, δεσποζόμενοι ἀπὸ τὴν ἐπίμο-νη, ἀσύδοτη καὶ διεστραμμένη ἀριστερὴ ἰδεολογικὴ τρομοκρα- τία, ποὺ μὲ τὰ φληναφήματα περὶ δῆθεν «ἐμφυλίου πολέμου» καὶ δῆθεν «δημοκρατικοῦ στρατοῦ» ὄχι μό- νον φθάνει εἰς τὸ σημεῖον νὰ ἀναγορεύῃ ἀδιστάκτους ἐθνοπροδότες σὲ «δημοκρατικοὺς» ἀγωνιστές, ἀλλὰ καὶ δίδει, κυρίως αὐτή, τὴν δυνατότητα σὲ ἐπιβούλους ξένους, νὰ μᾶς χλευάζουν, ὅπως τώρα, γιὰ καθαρὴ ἀλληλοσφαγή, μὲ πλήρη ἀποσιώπησι τοῦ γεγονότος, ὅτι καὶ κατὰ τὴν περίοδον ἐκείνην τοῦ 1946-1949 καὶ γιὰ ἐκείνους, πρὸς προστασίαν τοῦ ἀνθρωπίνου πολιτισμοῦ ἀγωνισθήκαμε ! [ βλέπε ἐπὶ τῶν ἀνωτέρω καὶ τὸ δημοσιευθὲν ἀπὸ 25.8.2005 κείμενόν μου «Μνήμη Ἐθνική», καταχωριζὀμε-νον καὶ στὴν ἱστοσελίδα μου www.sartzetakis.gr Μέρος Β΄, Προσανατολι-σμοί ] . 6.- Ἡ αὐτοκριτικὴ τῶν Γερμανῶν. Οἱ ὕβρεις εἶναι σὲ κάθε περίπτωσι ἀπαράδεκτες. Ἀλλὰ καὶ οἱ ἀπαξιωτικὲς κρίσεις, ὅταν μάλιστα ἀναφέρωνται σὲ ἐθνικὲς κοινότητες, ποὺ πρωταγωνίσθηκαν στὸν παγκόσμιο πολιτισμό, ὅπως ἡ ἑλληνική, συγχωροῦνται μόνον ὅταν εἶναι νηφάλιες καὶ βασίμως τεκμηριωμένες. Καὶ θὰ πρέπει πρὸς τοῦτο οἱ κρί- νοντες, νὰ ἀτενίζουν προηγουμένως ἐλεγκτικῶς τὴν συμπεριφορὰ τῆς ἰδικῆς των ἐθνικῆς κοινότητος, αὐτῆς εἰς τὴν ὁποίαν οἱ ἴδιοι ἀνήκουν. Μόνον ὅταν αὐτὴ εἶναι ἀνεπίληπτη, καὶ νομιμοποιοῦνται στὶς ὅποιες περὶ ἄλλων ἐκτιμήσεις των. Διὰ λόγους ἁβρότητος καὶ τὰ ὅσα προσέφερε καὶ προσφέρει τώρα ἡ Γερμανία στὸν ἀνθρώπινο πολιτισμό, δὲν πρόκειται νὰ ἀρθρώσω ἐδῶ προσωπικὲς κρίσεις γιὰ τοὺς γερμανοὺς καὶ τὸν χαρακτῆρα των. Εἶναι μάλιστα καὶ περιττό. Πρωτίστως, διότι οἱ ἴδιοι αὐτοπροσδιορίζονται ἀπὸ τὶς πράξεις των, ἀπὸ τὶς ὁποῖες μερικὲς ἐξετέθησαν ἀνωτέρω. Ἀλλὰ καὶ διότι ἀ ρ κ ο ῦ ν χ α ρ α κ τ η ρ ι σ μ ο ὶ γ ι ὰ τ ὴ ν ἐ θ ν ι κ ή τ ω ν κ ο ι ν ό τ η τ α ἀ π ὸ τ ο ὺ ς ἴ δ ι ο υ ς τ ο ὺ ς Γ ε ρ μ α ν ο ύ ς , ἐξέχουσες, παγκοσμί- ου ἀναγνωρίσεως πνευματικὲς μορφές των. Περιορίζομαι, ὄχι μὲ εὐχαρίστησιν, εἰς δύο ἐξ αὐτῶν, τὸν Γκαῖτε καὶ τὸν Σοπενχάουερ. (α) Ὁ Γιόχαν Βόλφγκανγκ φὸν ΓΚΑΙΤΕ (1749-1832), ὅπως κατέγραψεν ὁ γραμματεύς του Ἰωάννης-Πέτρος ΕΚΚΕΡΜΑΝΝ (1772-1854) εἰς τὸ γνωστότατον ἔργον του «Συνομιλίες Ἔκκερμανν καὶ Γκαῖτε » (3 τόμοι, 1836-1848), ἐτόνισε, κατὰ λέξιν : « Δὲν χρονολογούμαστε παρὰ μό- λις ἀπὸ χθές. Εἶναι βέβαια ἀναμφίβολο, ὅτι ἀρκετὰ ἐξελιχθήκαμε ἐδῶ καὶ μισὸν αἰῶνα. Θὰ χρειασθοῦν ὅμως νὰ περάσουν σχεδὸν δύο ἑκατοντάδες χρόνια ἀκόμα, πρὶν τὸ πνεῦμα καὶ ἡ διανοητική μας πρόοδος εἰσδύσουν καὶ γενικευτοῦν ἀρκετὰ στοὺς συμπατριῶτες μας, γιὰ νὰ μπορέσουν νὰ δώσουν στὴν ὀμορφιὰ μιὰν ἀξία ὅ μ ο ι α μ ' α ὐ τ ή , π ο ὺ ἔ δ ω σ α ν ο ἱ Ἕ λ λ η ν ε ς , γιὰ νὰ γεμίσῃ τὴν ψυχή τους μ' ἐνθουσιασμὸν ἕνα ὡραῖο τραγοῦδι, γιὰ νὰ μπορέσῃ στὸ τέλος νὰ πεῖ κανένας γι' αὐτούς : ΄΄ τ ὸ ν κ α ι ρ ὸ π ο ὺ ἦ τ α ν β ά ρ β α ρ ο ι ΄΄ ...». Ἐπίσης, ὅτι : « Κάθε τι στὸν τόπο μας συμβάλ- λει στὴν πειθάρχησι τῶν ἀγαπημένων μας παιδιῶν ἀπὸ τὴν μικρή τους ἀκόμα ἡλικία καὶ στὴν ἀφαίρεσι κάθε φυσικοῦ, κάθε πηγαιότητος· ἔτσι στὸ τέλος δὲν μένει τίποτε ἄλλο παρὰ μόνον ὁ Φιλισταῖος.... Οἱ Γερμανοὶ δὲν μποροῦν νὰ γιατρευτοῦν ἀπὸ τὰ φιλισταίϊκα γοῦστα τους ». Καὶ ἀκόμη, ὅτι : « Πολλὲς φορὲς ἔννοιωσα ἕνα πόνο βαθὺ σκεπτόμενος τὸ γερμανικὸν ἔθνος, πού, ἐνῷ εἶναι ἄξιο τιμῆς, ὅταν πέρνουμε τὰ ἄτομά του ἕνα ἕνα, εἶναι τόσο ἄθλιο στὸ σύνολό του. Ἡ σ ύ γ κ ρ ι σ ι τ ο ῦ γ ε ρ μ α ν ι κ ο ῦ λ α ο ῦ μ ὲ τ ο ὺ ς ἄ λ λ ο υ ς λ α ο ὺ ς π ρ ο κ α λ ε ῖ ὀ δ υ ν η ρ ὰ α ἰ σ θ ή μ α τ α , ἀπὸ τὰ ὁποῖα προσπάθησα νὰ ξεφύγω μὲ κάθε δυνατὸ τρόπο ». Κλπ., κλπ. - (β) Ὁ Ἀρθοῦρος ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ (1788-1860), ἐκτὸς σωρείας ἀπαξιωτικῶν γιὰ τοὺς συμπατριῶτες του κρίσεων εἰς τὰ ἔργα του «Σκέψεις» καὶ «Πάρεργα καὶ παραλειπόμενα», ὅτι «ὁ ἀληθινὸς ἐθνικὸς χαρακτῆρας τῶν Γερμανῶν εἶναι ἡ βραδύνοια», ὅτι «εἶναι ἠλίθιοι καὶ ἀνιαροὶ σὰν τὶς σκούφιες ποὺ φορᾶμε τὴν νύχτα», κλπ., κλπ., προῆλθεν εἰς τὸ ἔργον του Memorabilien καὶ εἰς τὴν ἀκόλουθη φοβερὴ ἐξομολόγησι : « Προβλέποντας τὸν θάνατό μου, σᾶς κάνω τούτη τὴν ἐξομολόγησι, ὅτι περιφρονῶ τὸ γερμανικὸν ἔθνος ἐξ αἰτίας τῆς ἀνοησίας του, ποὺ δὲν ἔχει ὅρια, καὶ ὅτι κοκκινίζω ἀπὸ ἐντροπὴ γιατὶ ἀνήκω σ' αὐτό ». [ βλέπε τὰ ἀνωτέρω παραθέματα, ὡς καὶ ἄλλων ἐπιφανῶν
- 25. 25 Γερμανῶν, εἰς τὸλογοτεχνικὸ περιοδικὸ τῆς Θεσσαλονίκης «Μακεδονικὰ Γράμματα», τεῦχος Νοεμβρίου 1945, σελ. 6-7 ]. 7.- Τὸ ἀνομολόγητον ὑπόβαθρον τῶν γερμανικῶν ὕβρεων. Ἁρκεῖ ἡ ὑπόμνησις εἰς τοὺς Γερμανοὺς αὐτῶν τῶν ὀλίγων αὐτοχαρακτηρισμῶν των ἀντὶ ἀνεπιτρέπτου, γιὰ τὸ ἑλληνικὸν ἦθος, ἀνταλλαγῆς ὕβρεων. Οἱ γερμανικὲς ὅμως ὕβρεις εἶναι καὶ ἐκ τοῦ περιεχομένου των ἀποκαλυπτικές. Ἡ λαϊκὴ σοφία μᾶς ὑπενθυμίζει, ὅτι κατὰ κανόνα «φωνάζει ὁ κλέφτης, γιὰ νὰ φύγῃ ὁ νοικοκύρης». Καὶ οἱ κλέφτες στὸν σύγχρονο κόσμο ἐνεργοῦν ἐνωρχηστρωμένως καὶ συστηματικῶς μὲ κύριον ὄργανο τὴν ἀσύστολη προπαγάνδα, τὴν ὁποία καὶ διαχέουν ποταμηδὸν μὲ θλιβερὰ ἐνεργούμενά των τῶν Μ.Μ.Ε. Ἔτσι, ὅταν ὁ ἐλευθέρως σκεπτόμενος πολίτης ἀποτολμήσῃ νὰ σκεφθῇ καὶ νὰ ἀρθρώσῃ τεκμηριωμένως, ὅτι ἀντιμετωπίζομεν ὡς χώρα καὶ ἐθνικὴ κοινότης σχεδιασμένην καὶ ὠργανωμένην συνωμοσίαν, ἀρχίζουν αὐτοστιγμεὶ τὰ ἐνεργούμενα τῆς παραπληροφορήσεως ἐξάψαλμον ἐναντίον τῆς «συνωμοσιολογίας», μὲ ἐθελόμενο τὴν διανοητικὴ τοῦ λαοῦ συσκότισι διὰ χλευασμοῦ τοῦ ὁμιλοῦντος καὶ ἐγκαταλείψεως ὑπ'αὐτοῦ τοῦ ἐνοχλητικοῦ γιὰ τοὺς συνωμότες ἀντιλόγου. Εἶναι ἡ ἀλάνθαστη τακτικὴ τῶν συνωμοτῶν. Εἰς τὴν προκειμένη περίπτωσιν ἐτονίσθη ἤδη εὐρύτατα ἀπὸ ἄλλους, ὅτι ἡ ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ χυδαία γερμανικὴ ἰδίως μὲ ὕβρεις ἐπίθεσις ὀφείλεται εἰς λόγους ἀνταγωνισμοῦ δολλαρίου καὶ Εὐρώ. Ἡ ἀξία τοῦ πρώτου ὑπεβιβάζετο βαθμιαίως ἔναντι τοῦ δευτέρου, καὶ ἔτσι ἀντιμετωπίζετο ὡς ζήτημα χρόνου ἡ ἀπώλεια τῆς παγκοσμίου πρωτοκαθεδρίας του, πρὸς ὄφελος ἀκριβῶς τοῦ δευτέρου. Ἔπρεπε λοιπὸν νὰ πληγῇ ἀποτελεσματικῶς τὸ Εὐρώ μὲ ἀποφασιστικὸ κλονισμό, ὁ ὁποῖος καὶ ἀνεζητήθη, νὰ πραγματοποιηθῇ μὲ ἐκμετάλλευσι τῆς ὄντως δυσχερεστάτης δημοσιονομικῆς κα- ταστάσεως μικρῆς χώρας, ποὺ μετέχει στὴν Εὐρωζώνη, τῆς Ἑλλάδος, μὲ τὴν μέθοδο τῆς ὀργανώ-σεως ἀποπνικτικῶν συνθηκῶν, κυριολεκτικῶς ἀδυναμίας, ἔξωθεν δανει-σμοῦ, ὥστε νὰ ἐπέλθῃ ἀναποφεύκτως ἡ οἰκονομική της κατάρρευσις καὶ συνηρτημένως ἡ κατάρρευσις τῆς Εὐρωπαϊκῆς νομισματικῆς Ἑνώσεως, δηλαδὴ τοῦ Εὐρώ. Αὐτά, θεωρητικῶς ἀντιληπτά, δὲν γνωρίζω, ἐὰν καὶ πράγματι ἀποτυπώνουν καθ' ὅλην τὴν ἔκτασί των τὴν ἀλήθεια τῶν πραγμάτων. Ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον προσωπικῶς διαβλέπω, εἶναι καὶ κάτι βαθύτερον. Τὸ ὁποῖον καὶ ὑφέρπει ρητῶς εἰς αὐτὲς τὶς γερμανικὲς ὕβρεις. Μεταξὺ αὐτῶν, κατὰ διακινηθεῖσα στὸ διαδίκτυο πληροφορία, - τὴν βασιμότητα ὅμως τῆς ὁποίας δὲν ἠμπόρεσα νὰ ἐξακριβώσω, - εἶναι καὶ χλευασμὸς γιὰ τὴν ἑλληνική μας γλῶσσα καὶ προτροπή νὰ ἐγκαταλεί-ψουμε ὁλοσχερῶς τὴν διδασκαλία στὰ Ἑλληνόπουλα τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ὡς δῆθεν ἄχρηστη στοὺς καιρούς μας. Ἐὰν ὄντως διετυπώ-θησαν αὐτά, διερωτῶμαι, τὶ ἀληθινὰ ὑπηρετοῦν καὶ σὲ τὶ ἀποβλέπουν ; Ἔχει καμμίαν σχέσιν ἡ διδασκαλία ἢ ὄχι τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσ- σης μὲ τὴν ὅποια δημοσιονομικὴ καὶ οἰκονομικὴ κατάστασι τῆς χώρας, ποὺ ὑποτίθεται, ὅτι ἔδωσαν ἀφορμὴ στὰ ἐναντίον τῆς Πατρίδος μας δημοσιεύματα ; Καὶ οἱ ἑπόμενες τῶν ἀρχικῶν ὕβρεων, ἐπίσης ὑβριστικές, ὑποδείξεις τῶν Γερμανῶν, νὰ ἐκποιήσουμε τὴν Ἀκρόπολι, τὴν Κέρκυρα καὶ ἄλλα νησιά μας, προκειμένου μὲ τὸ τίμημά των νὰ ἀνορθώσουμε τὴν ἐθνική μας οἰκονομία, τὶ ἄλλο ἀποτελοῦν ἀπὸ εὐθεῖα παρότρυνσιν ἐγκαταλείψεώς των, ἀποξενώσεώς μας καὶ καταλύσεως τῆς ἐπ'αὐτῶν ἐθνικῆς μας κυριαρχίας ; Μία μόνον ἐξήγησις τῶν γερμανικῶν αὐτῶν παραινέσεων εἶναι δυνατή, μὲ τὸ δεδομένον, ὅτι ἡ μὲν ἀποκοπή μας ἀπὸ τὶς γλωσσικές μας ρίζες, τὴν ἀρχαία μας γλῶσσα, στὴν ὁποία διετυπώθησαν τὰ ἀνεπανάληπτα ἀριστουργήματα τοῦ ἀνθρωπίνου λόγου, θὰ συνεπιφέρῃ ἀναποφεύκτως τὴν διανοητική μας στείρωσι καὶ τὴν ἀπώλεια τῆς πνευματικῆς ἰδιοπροσωπίας τῆς ἐθνικῆς μας κοινότητος· ἡ δὲ ἐκποίησις τμημάτων τοῦ ἐθνικοῦ μας χώρου θὰ σημάνῃ καὶ τὸν ἐδαφικὸν τῆς Πατρίδος μας ἀκρωτηριασμόν, εἰς τὸν ὁποῖον, σημει- ωτέον, ἀποβλέπει καὶ ἡ ἐκ τοῦ μηδενὸς δημιουργία τοῦ ἐκκρεμοῦντος μὲ τὰ Σκόπια ζητήματος, ἐκτὸς βεβα- ίως καὶ τοῦ ἐν προκειμένῳ ἐθνικοῦ μας ἀκρωτηριασμοῦ μὲ τὴν λυσσωδῶς ἐπιζητουμένην διεθνῆ ἀναγνώρισιν, ὅτι οἱ Μακεδόνες δὲν ἦσαν οὔτε εἶναι Ἕλληνες ! Καὶ ἡ ἐξήγησις ὅλων αὐτῶν εἶναι, ὅτι τὸ μακροχρονίως σκοπούμενον συνίσταται ἀκριβῶς εἰς τὴν ἐπιδίωξιν ἐξαλείψεως τῆς ἐθνικῆς μας ἀτομικότητος, τῆς μεταπτώσεως τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ εἰς ἀγέλην ἀδήλου προελεύσεως, καὶ ἐδαφικοῦ μας ἀκρωτηριασμοῦ καὶ εἰς τὸ νὰ καταστοῦμε τελικῶς, ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, - μὲ τὴν ὠργανωμένη μάλιστα συστηματικὴ παράνομη εἰσβολήν, κυριολεκτι-κώτερον ἐπιδρομήν, εἰς τὴν Ἑλλάδα μας καθημερινῶς ἑκατοντάδων ξένων δῆθεν μεταναστῶν, - νὰ μεταβληθοῦμε σὲ ξένους εἰς αὐτὸν τὸν τόπον μας. 8.- Τὸ πρόγραμμα τῆς παγκοσμιοποιήσεως. Εἶναι ἀκριβῶς ἡ ἐφαρμογὴ στὴν περίπτωσι τῆς Πατρίδος μας τοῦ προγράμματος τῆς ἐπαγγελλομένης νέας διεθνοῦς τάξεως πραγμά-των, τῆς λεγομένης παγκοσμιοποιήσεως. Αὐτὴν κατα- δήλως ὑπηρετοῦν καὶ οἱ ἀνωτέρω γερμανικὲς ὕβρεις.
- 26. 26 Τὴν οὐσία τῆςπαγκοσμιοποιήσεως ἀνέλυσα κατὰ τὸ παρελθόν, μὲ ἀφορμὴ τὴν βάρβαρη ἀεροπορικὴν ἐπίθεσιν τοῦ Ν.Α.Τ.Ο. ἐναντίον τῆς Σερβίας καὶ τὴν ἐπιδιωχθεῖσαν, καὶ τελικῶς ἐπιτευχθεῖσαν, διάλυσι τῆς Νοτιοσλαβίας, εἰς δημοσιευθὲν ἐκτενές, ὑπὸ τὸν τίτλον «Ἡ ροδαυγὴ τοῦ νέου Μεσαίωνος» ἀπὸ 22-23/4/1999 ἄρθρον μου, τὸ ὁποῖον εὑρίσκεται καὶ εἰς τὴν ἱστοσελίδα μου (www.sartzetakis.gr, Μέρος Γ΄, Θέσεις καὶ Ἀπόψεις). Ἀντὶ ἄλλων, καὶ ὡς κατακλεῖδα τοῦ παρόντος, παραθέτω ἐδῶ τὰ ὅσα γιὰ τὶς ἐπιδιώξεις τῆς παγκοσμιοποιήσεως εἰς τὸ τέλος τοῦ ἄρθρου μου ἐκείνου ἐξέθεσα: « ᾽Επιδιώκεται ἡ ὁλοκληρωτικὴ ἀποσύνθεσις τῶν ὑφισταμένων πολιτικῶν κοινωνιῶν, τὰ οὐσιαστικώτερα καὶ εὐγενέστερα ἐπιτεύγματα τῶν τελευταίων αἰώνων τοῦ ἀνθρωπίνου πολιτισμοῦ πρέπει νὰ ἐκριζωθοῦν. Τὸ ἐθνικὸν κράτος, ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκει δικαίωσιν ἡ φυσική, καὶ ὄχι ὑπαγορευμένη, κοινωνικὴ ἀλληλεγγύη πρέπει νὰ καταργηθῇ ! Γι᾽ αὐτὸ καὶ ἡ συστηματική, ἐνωρχηστρωμένη καὶ λυσσώδης καταφορὰ κατὰ τοῦ ἔθνους ὡς τοῦ μόνου πράγματι ἐκ τῆς φύσεως, θεμελιώδους συστατικοῦ καί, ἀπὸ τὰ πανάρχαια ἤδη χρόνια, ἀναντικαταστάτου παράγοντος συμπήξεως πολιτικῆς κοινωνίας. ᾽Ακριβῶς γιὰ νὰ παύσῃ νὰ ὑπάρχῃ μεταξὺ τῶν μελῶν της ἡ ἐξ αὐτῆς τῆς φυσικῆς των ἰδιοσυστασίας αὐθόρμητος, ἐσωτερική, κοινωνικὴ σύμπνοια καὶ ἀλληλεγγύη. Γιὰ νὰ ἀπομείνῃ ὁ ἄνθρωπος μόνος, πνευματικῶς καὶ ψυχικῶς ἐγκαταλελειμμένος, σκέτος ἀριθμὸς αὐτὸς εἰς τὴν ἄμορφη μᾶζα τοῦ περιβάλλοντος συνόλου. ῎Ετσι μοναχικὸς καὶ ἀδύναμος, ἀπελπισμένος, νὰ εἶναι πιὸ χειραγωγήσιμος ὡς ἀσήμαντη μονάδα μέσα στὸ χάος τῆς μάζης, δεκτικὸς ἀνετωτέρας ἐκμεταλλεύσεως ἀπὸ τοὺς ἀοράτους ὀλιγαρίθμους μεγιστάνες τῶν πολυεθνικῶν ἑταιρειῶν. ῎Ετσι ἐξηγεῖται, γιατί, ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω κατατμήσεων, καὶ τὸ Βέλγιον διεσπάσθη σὲ κράτος Βαλλώνων καὶ κράτος Φλαμανδῶν, καὶ ἡ ᾽Ιταλία ὁδηγεῖται σὲ διάσπαση, διαχωρισμὸ τοῦ βορρᾶ ἀπὸ τὸν νότο, τὸ ἴδιο καὶ ἡ Γαλλία μὲ τὸ αὐτονομιστικὸ κίνημα τῆς Κορσικῆς, κλπ. Καὶ ἀντιπροβάλλεται πρὸς παρηγορίαν ἡ ἐπιδιωκομένη οἰκονο- μική, κυριολεκτικώτερον καταναλωτικὴ εὐμάρεια. ᾽Απὸ τὴν ὁποία ὅμως οὐσιαστικῶς ἄλλοι ἐπωφελοῦνται, οἱ καταναλωτὲς εἶναι ἀπλῶς τὰ ἀναλώσιμα σφάγια τοῦ πολυεθνικοῦ κεφαλαίου, τὰ θύματά του ». Καὶ κατέληγα : «Ἡ ἰδεολογία τῆς ''Νέας Ἐποχῆς'', τῶν πολυεθνικῶν ἑταιρειῶν, στὴν τελική της ἐξόρμησι. Ἡ ροδαυγὴ τοῦ νέου Μεσαίωνος ἐν ὄψει ... ». Μὲ ἐπιστέγασμα τὴν προτροπή : « Τὸ χρέος πρὸς τὴν ἀνθρώπινη φύσι μας ὑπαγορεύει : Ἀντισταθεῖτε! ... ». Ἀλλὰ πολιτισμένα. Ὄχι μὲ ὕβρεις. Οὔτε μὲ βία. Κάθε ἄλλη προσθήκη περιττεύει ... Νέα Πεντέλη, 10η Μαρτίου 2010. Χρῆστος Α. Σαρτζετάκης www.sartzetakis.gr Το αλίευσα ΕΔΩ 7. ΔΕΝ ΘΑ ΠΙΣΤΕΨΕΤΕ ΠΩΣ ΧΤΙΣΤΗΚΕ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ! Ποιο είναι το μυστικό για τον τρόπο που χτίστηκε η Αγία Σοφία, αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα, που στέκει αγέρωχο στο πέρασμα των αιώνων. Η πολυετής επιστημονική έρευνα, έδειξε ότι το υλικό υπο- δομής που χρησιμοποιήθηκε στον τρούλο της Αγίας Σοφίας είναι κατά 97% παρόμοιο με εκείνο που χρησιμοποιήθηκε στα ιστορικά κτίρια της Ρόδου και περιέχει ένα συστατικό που αντέχει στη φωτιά και εξελίχθηκε στην Ανατολή. Αυτό το οικοδομικό υλικό, ένα είδος πυρίμαχου τούβλου, είναι όμως δώδεκα φορές πιο ελαφρύ από το κανονικό το- ύβλο και αντέχει στην ένταση που προκαλεί ο σεισμός. Η Αγία Σοφία άντεξε 64 σεισμούς μέχρι 7,4 Ρίχτερ. Αποκαλύφθηκε επίσης ότι η λάσπη που χρησιμοποιήθηκε αποτελείτο από ημιαποκρυσταλλοποιημένο υλι- κό το οποίο έχει την ιδιότητα να απορροφά την ενέργεια του σεισμού: «Πριν ακόμη και από τον σεισμό του 1999, είχαμε βεβαιωθεί ότι η σύνθεση και η ιδιοσυστασία του υλικού που χρησιμοποιήθηκε μπορούσε να αντέξει σε έναν μεγάλο σεισμό», βεβαίωσε η καθηγήτρια του ΕΜΠ κυρία Τόνια Μωροπούλου, η οποία συμμετείχε στην επιστημονική έρευνα.
- 27. 27 Λέγεται ότι οασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό. Ο σχεδιασμός του τρούλου από τοιχοποιία κι ο έξυπνος τρόπος στήριξής του σε τέσσερα τόξα αλλά και τον τρόπο που μοιράζονται τα φορτία και τις συνδέσεις, αποτελούν ένα θαύμα μηχανικής. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι) που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του. Ο σύγχρονος ιστορικός Προκόπιος λέει: …δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη. ΄΄ΕΤΑΚΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ΄΄ Το αλίευσα ΕΔΩ 8. Σκότωσε τον ευρωλιγούρη που κρύβεις μέσα σου ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΛΙΝΑΡΔΑΤΟΣ Δεν θα υπάρχουν πολλές χώρες στον κόσμο όπου η τοπική ελίτ έχει αναγάγει ένα κόμπλεξ κατωτερότητας σε εθνική ιδεο- λογία. Κάθε φορά που συμβαίνει κάποιο γεγονός τύπου διαφήμιση Στανίση/Jumbo ή παλαιότερα ομορφάντρας/Cosmote και μπά- μιες/Γερμανός, δίνεται η ευκαιρία στις τοπικές μανταμσουσού- δες να βγάλουν το άχτι τους ενάντια στον «Μπύθουλα». Είναι πολύ “άτυχη” η ελίτ της Ελλάδας που εδώ και 190 χρόνια διοι- κεί ένα έθνος που είναι τόσο ανίκανο να καταλάβει πόσο τυχερό είναι να έχει μια τόσο πεφωτισμένη τάξη ανθρώπων να το κα- θοδηγεί. Οι ιθαγενείς συνεχώς αρνούνται τον εξευρωπαϊσμό. Σε διαφημίσεις όπως οι παραπάνω, ένας λογικός άνθρωπος θα μπορούσε να δει πολλά στοιχεία διακωμώδησης της ελληνικής πραγματικότητας. Όμως το μόνο που μπορούν να δουν οι εν Ελ- λάδι μανταμσουσούδες είναι η ενίσχυση των πολιτισμικών αξιών του «Μπύθουλα». Οι μανταμσουσούδες αδυνατούν ακόμα και να κατανοήσουν απλές διαφημίσεις γιατί απλούστατα πάσχουν σοβαρά στον τομέα της ανάλυσης και της αυτογνωσίας. Η ευρωλιγούρα δεν είναι ένα ιδεολογικό ρεύμα, δεν έχει αρχές ούτε στοιχειώδη κριτήρια επιλογής και ανάλυσης. Η ευρωλιγούρα είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο. Η ευρωλιγούρα είναι η ασθένεια του ιθαγενή που δεν ξέρει τι έχει και που δεν μπορεί να καταλάβει τι θέλει να πάρει. Είναι μια τριτοκοσμική κατανόηση του ευρωπαϊκού άλλου όπου τα επιτεύγματα ενός δια- φορετικού πολιτισμού, βάρβαρα συνοψίζονται σε κάποιες φιγούρες της τρέχουσας πολιτικής ζωής. Για τον ευρωλιγούρη η Ευρώπη ξεκινάει κάπου στον Ζακ Ντελόρ και τελειώνει με Όλι Ρεν. Ο ευρωλιγούρης όχι μόνο δεν καταλαβαίνει το έθνος που τον γέννησε, αγνοεί πλήρως και την Ευρώπη που τόσο άβουλα θέλει να αντιγράψει. Για παράδειγμα, απ’ αυτόν το Ιούνιο το ελληνικό κράτος έχει αποφασίσει ότι θα θεωρεί τον κάθε Έλληνα πολίτη δωρητή σώματος. Για να μην θεωρηθείς δωρητής σώματος, θα πρέπει να περάσεις πρώτα από την γραφειοκρατική διαδικασία που έχει ορίσει ο νομοθέτης. Πρόκειται περί ενός νόμου που βρίσκεται σε σα- φή αντιδιαστολή με την ευρωπαϊκή επινόηση και κατάκτηση της κυριαρχίας που χαίρει το άτομο πάνω στο σώμα του. Όμως η “φιλελεύθερη” Νέα Δημοκρατία δεν καταργεί αυτόν το τόσο κρατικιστικό και ανε- λεύθερο νόμο του ΠΑΣΟΚ. Οι απανταχού φιλελεύθερες ομάδες και η πλειάδα οργανώσεων για τα δικαιώ- ματα του ανθρώπου σιωπούν ως σαν να μην έχει συμβεί τίποτα. Ο μόνος θεσμός που έχει αντιδράσει για αυτό το νόμο τερατούργημα είναι η Εκκλησία της Ελλάδος, το κατεξοχήν μαύρο πρόβατο των απανταχού ευρωλιγούριδων. Παρεμπιπτόντως, αυτός ο νόμος ήταν επινόηση του “ευρωπαϊστή” και “εκσυγχρονιστή” Ανδρέα Λοβέρδου... Το τι ακριβώς συνιστά σε κάθε θέμα την ευρωπαϊκή παράδοση, το τι πρέπει και μπορεί να αφομοιώσει ο Ελληνισμός, δεν είναι μια απλή και εύκολη συζήτηση. Αυτό όμως που θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο στον κάθε ένα ξεχωριστά είναι ότι η παρούσα πολιτική τάξη με έδρα τις Βρυξέλλες δεν είναι η πηγή εξευρωπα- ϊσμού του οποιανδήποτε. Αντιθέτως, πολύ εύκολα μπορεί να στοιχειοθετηθεί ότι η πολιτική τάξη των Βρυξελλών μεταβάλλεται μέρα με την μέρα σε ένα πιο συγκεντρωτικό και ανελεύθερο δεσποτάτο ανατο-
- 28. 28 λίτικου τύπου. Ανη Κωνσταντινούπολη ήταν η νέα Ρώμη, οι Βρυξέλλες είναι η νέα Υψηλή Πύλη. Αν θέλει να δει κάποιος πόσο εκτός ελληνικής και ευρωπαϊκής πραγματικότητας βρίσκεται η ελληνική ευρωλιγούρικη ελίτ δεν έχει παρά να αναλογισθεί το πιο αποτελούσε μέχρι προσφάτως το ιδεώδες ευρω- παϊκής διακυβέρνησης στην Ελλάδα - οι κυβερνήσεις του κ. Σημίτη. Έτσι το τσιμεντο-πασάλειμμα της Ελλάδας, η τυφλή υποταγή στην Υψηλή Πύλη των Βρυξελλών και η εκμετάλλευση παντός είδους πόρου για την μεγέθυνση ενός βαθύτατα διεφθαρμένου κρατισμού περνούσαν στα ΜΜΕ, στην ακαδημία και στους καθώς πρέπει κύκλους ως αναγκαία βήματα προς τον εξευρωπαϊσμό της χώρας. Τουλάχιστον εκ των υστέρων θα έπρεπε να είναι οφθαλμοφανές σε όλους ότι ο κ. Σημίτης έκτιζε μπανα- νία στην βαλκανική χερσόνησο. Βλέποντας τι έχει βγάλει μια μερική έρευνα των τότε κυβερνήσεων, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στον μέλλον ο κ. Σημίτης θα μπορούσε να συγκαλέσει υπουργικό συμ- βούλιο στον Κορυδαλλό. Το μόνο πράγμα που αποτρέπει ένα τέτοιο ενδεχόμενο είναι η συνταγματική αθώωση υπουργών που η κυβέρνηση του επέβαλε. Αν είσαι ευρωλιγούρης, που σημαίνει ότι δεν έχεις κάποια σοβαρά κριτήρια αξιολόγησης, ακόμα δεν έχεις καταλάβει τι έγινε και γιατί. http://www.blemilo.com/2013/04/blog-post_29.html Το αλίευσα ΕΔΩ 9. Στην Ουρουγουάη χτυπά η καρδιά της Ελλάδας! Από τον Δημήτρη Παρούση Στη λατινική Νότιο Αμερική, ζεί και βασιλεύει το Ελληνικό Πνεύμα! Στην Ουρουγουάη δε, υπάρχουν χιλιάδες ουρουγουανοί οι οποίοι μιλάνε…άπταιστα Ελληνικά και πολλοί απο αυτούς…Αρχαία Ελληνικά! Στην Ουρουγουάη συμβαίνει το παράδοξο φαινόμενο να υπάρχουν πάνω από 3.000 Έλληνες μετανάστες αλλά και διπλάσιος αριθμός Ουρουγουανών που μιλούν ελληνικά. Σε αυτή τη μικρή χώρα της Λατινικής Αμερι- κής οι πολίτες της δεν είναι απλά φιλέλληνες, είναι ελ- ληνολάτρες. Σε πρόσφατη έρευνα της Eurostat το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων ουρουγουανών απάντησε ότι πολιτιστικά ταυτίζονται με την Ευρώπη και στην δεύτερη ερώτηση για το ποιά χώρα από την Ευ- ρώπη έρχεται πρώτη στο μυαλό τους, η πλειοψηφία απάντησε: Η Ελλάδα. Η εκπαίδευση στην Ουρουγουάη είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο και από μικρά παιδιά μαθαίνουν για την Ελλάδα. Μάλιστα στο Μοντεβιδέο έρχονται χιλιάδες φοιτητές από άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής τόσο για την ποιότητα των σπουδών όσο γιατί η Παιδεία εδώ είναι δωρεάν με πολλές παροχές και κίνητρα για τους φοιτητές. Έτσι εξηγείται κατά ένα μέρος η ελληνολατρία. Λέξη που την πρωτοάκουσα στην Ουρουγουάη έναν από τους σταθμούς της περιπλάνησής μου στον κόσμο. Οι περισσότεροι Ουρουγουανοί που συνάντησα ήξε- ραν και κάποιες ελληνικές λέξεις. Κάποιοι μάλιστα αντί να μάθουν αγγλικά επέλεξαν τα ελληνικά (εμείς αντί να μάθουμε ελληνικά, επιλέγουμε τα αγγλικά!). Όπως ο Λουίς, η Ταμπάρε, ο Βα- λεντίν. Ο Valentin Abitante και πολλοί άλλοι δεν γνωρίζουν άλλες γλώσσες. Μόνο τη μητρική τους και ελλη- νικά. Η Μαργκαρίτα μιλά άπταιστα ελληνικά. Σπίτι της θα ακούσεις πολύ ελληνική μουσική.Ακόμη και βιντεοκασέτες από τις “Τρεις Χάριτες” και τους “Απαράδεκτους”. Από το ίντερνετ παρακολου- θεί ελληνική τηλεόραση!!!
- 29. 29 «Χιλιάδες Ουρουγουανοί, ανάμεσάτους κι εγώ, μάθαμε να μιλάμε την Ελληνική Γλώσσα. Μάθαμε να λατρεύουμε την Ελλάδα και τον Ελληνικό Πολιτισμό. Είχαμε την τύχη να νιώσουμε την ουσία του. Πιστε- ύω αυτό που είπε ο Νίτσε ότι ο κόσμος μπορεί να είναι όσο θέλει σκοτεινός, όμως αρκεί να παρεμβάλου- με σε αυτόν ένα κομμάτι ελληνικής ζωής για να φωτιστεί αμέσως άπλετα».Κουβέντες της Margarita Larriera. Η Margarita Larriera είναι σήμερα διευθύντρια του Ιδρύματος «Μαρία Τσάκος» που ιδρύθηκε το 1978 από τον καπετάν Παναγιώτη Ν. Τσάκο με σκοπό τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Όσοι Ουρουγουανοί είχαν την τύχη να έρθουν στην χώρα μας και αντίκρισαν τον Παρθενώνα, δάκρυσαν. «Εσείς οι Έλληνες υποτιμάτε αυτό που έχετε. Όταν πρωτοείδα τον Παρθενώνα στα 50 μου χρόνια, εγώ και ο άντρας μου βάλαμε τα κλάματα. Οι Έλληνες φίλοι μας που ήταν μαζί μας μάς κοίταξαν περίεργα. Δεν μπόρεσαν να καταλάβουν γιατί. Ούτε εμείς περιμέναμε να αντιδράσουμε έτσι. Τα δάκρυα ίσως ήταν ένας τρόπος για να εκφράσουμε όσα αισθανόμασταν και δεν μπορούσαμε να τα εξηγήσουμε με λόγια. Και πίστεψέ με Δημήτρη, ακόμα και σήμερα θεωρώ μεγάλη τιμή μου που είδα με τα μάτια μου και άγγιξα με τα χέρια μου τον Παρθενώνα και όλα όσα συμβολίζει για την Ελλάδα αλλά και για τον κόσμο ολόκλη- ρο». Λόγια της Σίλβιας, μιας ακόμη Ουρουγουανής που συνάντησα στο Μοντεβιδέο. Ο Κάρλος είναι 28 χρόνων. Πριν δύο χρόνια βρέθηκε στην Ελλάδα. Όταν του είπαν ότι αυτό που βλέπει είναι η Ακρόπολη, απομακρύνθηκε από την παρέα του και κάθισε σε μια γωνιά του δρόμου. Δεν ήθελε να τον δουν να κλαίει. Επισκέφθηκα τον Sergio William Carzolio. Εμαθε για το www.godimitris.gr από μια συνέντευξή μου σε έναν τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό. Ζήτησε να με δει. Βρεθήκαμε στο σπίτι του. Βέρος Ουρουγουα- νός. Έμαθε ελληνικά γιατί δούλευε σε ελληνικά καράβια και έκανε πολλούς Έλληνες φίλους. «Οι καλύτεροι μου φίλοι ήταν Έλληνες. Φανταστικοί άνθρωποι. Άρχισα να κάνω μαθήματα στην ελληνική κοινότητα του Μοντεβιδέο και μετά από το 1978 άρχισα να παρακολουθώ τα μαθήματα στο Ιδρυμα Τσάκος. Σιγά-σιγά όταν ήμουν στα βαπόρια άρχισα να καταλαβαίνω τα ελληνικά τραγούδια. Ενδιαφέρθηκα για την ελληνική ποίηση. Ήθελα να μιλώ σωστά ελληνικά. Στα πλοία η γλώσσα των ελλήνων ήταν φτωχή. Ήθελα περισσό- τερα. Εμαθα περισσότερα. Αυτές τις μέρες ξανάπιασα το Μαραμπού του Νίκου Καββαδία. Μια φορά την εβδομάδα, είμαστε μια παρέα Ουρουγουανών που συναντιόμαστε και μιλάμε ελληνικά για να κάνουμε πρακτική». Ο Sergio αν και καθολικός εδώ και 30 χρόνια πηγαίνει στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία. Στην ατζέντα του από τη μια πλευρά έχει τα στοιχεία του και τα τηλέφωνα ανάγκης και στην άλλη το Πάτερ Η- μών. «Αισθάνομαι πια σαν Έλληνας. Έζησα πολλά χρόνια στα βαπόρια με Έλληνες. Πλέον σκέφτομαι σαν Έλληνας». «Βλέπω τους Έλληνες σαν να είμαστε αδέλφια. Να ξέρουν ότι σε αυτή τη χώρα υπάρχουν φιλέλληνες που στην ανάγκη είναι έτοιμοι να βοηθήσουν και να τους υπερασπιστούν». Φεύγοντας μου έδωσε σε ένα κομμάτι χαρτί μια παράγραφο από σημειώσεις του Νίκου Καζαντζά- κη. «Πρέπει αλήθεια να είμαστε περήφανοι για τη σύμπτωση αυτή να γεννηθούμε Έλληνες. Και συνάμα να νιώθουμε κάθε στιγμή, σε κάθε μας λόγο, σε κάθε γραμμή και στοίχο που γράφου- με πως έχουμε μεγάλη ευθύνη». Η Circe Maia, πολύ γνωστή ποιήτρια στην Ουρουγουάη, άκουσε πριν χρόνια την ελληνική εκπομπή του Αλέξανδρου Πανταζόγλου, στο Radio Continente 730 AM όπου εδώ και 35 χρόνια εμπλουτίζει τα ερτζιανά της Ουρουγουάης με ελληνικό λόγο και μουσική. Άκουσε τον Πανταζόγλου να μεταφράζει στοίχους του Ρίτσου. Γοητεύτηκε. Άρχισε να μαθαίνει ελληνικά. Πρόσφατα δημοσίευσε μια εργασία της με τίτλο «Προ- σεγγίζοντας τον Ρίτσο». Ένα δημόσιο σχολείο στην Ουρουγουάη ονομάζεται Grecia (Ελλάδα). Οι μαθητές είναι όλοι τους παιδιά Ουρουγουανών. Το ίδιο και οι δάσκαλοί τους. Όμως κάθε 25η Μαρτίου και 28η Οκτωβρίου γιορτάζουν σαν Έλληνες. Τραγούδια, θεατρικά, ποιήματα. Να ακούς από αυτά τα μικρά παιδιά τον εθ- νικό μας ύμνο. Μάλιστα επειδή ο εθνικός ύμνος της Ουρουγουάης διαρκεί περίπου 6 λεπτά και ο δικός μας ούτε ένα, τα παιδιά αυτά λένε περισσότερους στοίχους του Δ. Σολωμού, έτσι ώστε να υπάρχει μια. . . ισορροπία. Ακόμη και η σημαία είναι σχεδόν ίδια με την ελληνική. Αν δεν κυματίζουν τις μπερ- δεύεις. Απλά αντί για σταυρό, έχει έναν κίτρινο χαρούμενο ήλιο.
- 30. 30 Έξω από τηΕθνική Βιβλιοθήκη του Μοντεβιδέο, δίπλα στην είσοδο, βρίσκεται το άγαλμα του Σωκράτη. Στην παραλιακή ένα πάρκο ονομάζεται Αθήνα και έχει την προτομή του Ομήρου. Ο κεντρικότε- ρος δρόμος της παλιάς πόλης κάτω από το λόφο ονομάζεται Grecia. Ενα από τα ομορφότερα νεοκλασι- κά κτήρια στο κέντρο της πόλης στην πρόσοψή του γράφει: Αθηναίος. Σε όλα τα βιβλιοπωλεία θα βρεις βιβλία ελλήνων συγγραφέων και ποιητών. Ακόμη και στα πολύ μικρά. Πρόσφατα με πρωτοβουλία της ελληνικής πρεσβείας, στο υπουργείο Εξωτερικών της Ουρουγουάης πραγματοποιήθηκε έκθεση φωτογραφίας με βυζαντινές εικόνες. Η συμμετοχή ήταν τόσο μεγάλη που δι- ήρκεσε διπλάσιο χρόνο από τον προγραμματισμένο. Δεκάδες τα σχολεία που την επισκέφθηκαν. Όταν έρχονται Έλληνες καλλιτέχνες ή ανεβαίνουν ελληνικά έργα στο θέατ- ρο, οι αίθουσες είναι γεμάτες από κόσμο. Η ελληνική κοινότητα έχει συνδράμει πολλά για να στηριχτεί ο φιλελληνισμός. Είναι από τις παλαιότερες ελληνικές κοινό- τητες στη Λατινική Αμερική. Στην αυλή της υπάρχει η μοναδική ελληνική ορθόδο- ξη εκκλησία της Ουρουγουάης. Πάρα πολλά έχει προσφέρει και το Ίδρυμα Μαρία Τσάκος το οποίο εδώ και σχεδόν 30 χρόνια παρέχει δωρεάν μαθήματα σε όσο- υς θέλουν να μάθουν ελληνικά. Μέχρι σήμερα από τις αίθουσές του έχουν περά- σει περισσότεροι από 4.000 μαθητές. Πολλοί από αυτούς κατέχουν υψηλές θέσεις. Όπως ο διοικητής της Τράπεζας της Ουρουγουάης, συνερ- γάτες υπουργείων, διπλωμάτες, διευθυντές δημόσιων υπηρεσιών. Στην Ουρουγουάη είδα για πρώτη φορά ένα πραγματικό δέντρο, καρπό της απλόχερης διασπο- ράς του ελληνικού πολιτισμού. Γνώρισα Έλληνες συγγενείς εκ πνεύματος. Πηγή Το αλίευσα ΕΔΩ 10. Γ. ΚΑΜΙΝΗΣ: « Ἡ Δημιουργία Μουσουλμανικοῦ Τε- μένους στήν Ἀθήνα εἶναι ἀπολύτως ἐπιβεβλημένη!» Σέ μία ἐποχή πού σφαγιάζονται Χριστιανοί Ὀρθόδοξοι στή Συρία (ποῦ εἶναι ἐκεῖ οἱ ὑπερασπιστές τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων ἄραγε;) καί πού ἔχουν ἀπαχθεῖ δυό Μητροπολίτες - ὁ Ἑλληνορθόδοξος Μητροπολίτης Χαλεπίου καί Ἀλεξανδρέττας κ. Παῦλος (Ἰάζιτζι) καί ὁ Συροϊακωβίτης Μητροπολίτης Χαλεπίου κ. Ἰωάννου (Ἰπραχίμ) - μήπως εἶναι τελείως μά τελείως ἄστοχο τό «timing» τέτοιων δηλώσεων; (ἄν ὄχι ἐξοργιστικό); Θά μᾶς ἐπιτρέψετε ἕναν παραλληλισμό ἐδῶ: Τή στιγμή πού πολλοί ἀπό τούς μαθητές μας στά σχολεῖα λιμοκτονοῦν, τό Ὑπουργεῖο Παιδείας βρίσκει κονδύλια χορηγείας γιά ... τό Gay parade στή Θεσσαλονίκη. Ἐδῶ ὁ κόσμος χάνεται, τό Σύνταγμα ἔχει καταπατηθεῖ ἐπανειλημμένως ἀπό τίς τελευταῖες κυβερ- νήσεις, ἡ Ἐθνική κυριαρχία μας ἔχει παραδοθεῖ – παρανόμως - στούς δανειστές μας, καί ὁ Κος Καμίνης στήν ἀνακοίνωση αὐτή δείχνει νά ἐπικαλεῖται καί νά οἰκειοποιεῖται τή «συνταγματική νομιμότητα» γύρω ἀπό τό δικαίωμα ἤ μή ... ἀνέγερσης ἑνός Τέμενους! Καί γιά νά δοῦμε τέλος πάντων, τί θά πεῖ Τέμενος, ἤ μᾶλλον καλύτερα τί θά πεῖ «Ἰσλάμ»;
- 31. 31 Τί θά πεῖ«Ἰσλάμ»; Μήπως ὁ Κος Καμίνης ἀγνοεῖ τό τί πραγματικά πρεσβεύει τό Ἰσλάμ; Διότι προτοῦ μιλήσουμε γιά «ἐλευθερία», «δικαιώματα», «δημοκρατία», «τήρηση τοῦ Συντάγματος» κλπ ἄς καταλάβουμε ὅλοι ὅτι βάσει τοῦ Ἰσλάμ: Α) ὅλοι ἐμεῖς οἱ «ἄπιστοι» εἴμαστε ἐχθροί τοῦ κράτους καί τοῦ Θεοῦ, πού ἀξίζουμε ἀκόμα καί τόν θάνατο ἄν δέν γίνουμε «πιστοί» (δηλ. μουσουλμάνοι). Β) Εἶναι ἀποδεδειγμένο ὅτι χῶροι σύναξης μουσουλμάνων ὑποθάλπουν θρησκευτικό καί πολιτιστικό φα- νατισμό πού ὁδηγεῖ σέ ἀκρότητες - πού οὐδεμία σχέση ἔχουν μέ τήν δημοκρατία – μέχρι καί στήν τρο- μοκρατία. Γ) Οἱ μουσουλμάνοι δέν διεκδικοῦν τά δικαιώματά τους, ἐπί «ἴσοις ὅροις»· διεκδικοῦν νά ἀσκήσουν τό δικαίωμά τους νά δικαιωθοῦν βάσει τῶν νόμων τοῦ Ἰσλάμ ΚΑΙ ΜΟΝΟΝ ΑΥΤΩΝ, οἱ ὁποῖοι δέν εἶναι ἀπαραίτητα συμβατοί οὔτε μέ τό Ἑλληνικό Σύνταγμα ἀλλά οὔτε καί μέ τά ἑλληνορθόδοξα ἤθη. Δ) Ἐπιτρέπονται γάμοι ἐνηλίκων μέ ἀνήλικα παιδιά (ἀγόρια ἤ κορίτσια) ἀκόμα καί κάτω τῶν 11 ἐτῶν (ἕκτη δημοτικοῦ καί κάτω). Τά παιδιά αὐτά βιάζονται καί κακοποιοῦνται ἀκόμα καί παρά φύσιν. Εὐνοεῖται ἑπομένως ἡ παιδοφιλία καί ἡ ὁμοφυλοφιλία. Ε) Ἡ Γυναίκα (ναί μέ κεφαλαῖο «Γ» γιά ἐμᾶς τούς Ὀρθοδόξους) εἶναι ἀπόλυτα καταπιεσμένη καί δέν ἔχει καμμία ἐλευθερία. Ὁ σύζυγός της μπορεῖ νά τήν κάνει ὅ,τι θέλει χωρίς νά τήν ρωτήσει, κατά τήν κρίση του ... μέχρι καί νά τήν σκοτώσει ... μέ μία καλή δικαιολογία. ΘΕΜΙΤΗ ΜΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΕ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΗ ΧΩΡΑ. Ἄς ἐπισκεφτοῦν ὅλοι αὐτοί οἱ διασφαλιστές τῆς δημοκρατίας καί τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων σάν τόν Κο Καμίνη μία μουσουλμανική χώρα, π.χ. θά τούς προτείναμε τήν Σαουδική Ἀραβία. Γνωρίζουν ὅτι ἐκεῖ ὑπάρχει καί «θρησκευτική ἀστυνομία»; Γνωρίζουν ὅτι ἡ θρησκευτική ἀστυνομία ἀπαγορεύει (ἀκόμα καί σέ ξένους) νά φοροῦν τόν σταυρό τους ἐμφανῶς γύρω ἀπό τό λαιμό τους; (πρέ- πεινά εἶναι καλά κρυμμένος). Γιά ποιά ἀνεξιθρησκία,ἐλευθερίες, δημοκρατίες καί πράσινα ἄλογα μιλᾶμε; Γνωρίζουν ὅτι σέ μία γυναίκα μόνη της (ἄλλης χώρας) δέν δίνεται βίζα ἤ ἄδεια εἰσόδου στή χώρα, ἄν δέν συνοδεύεται ἀπό τόν σύζυγό της; (ὑπάρχουν ἐξαιρέσεις γιά νοσοκόμες κλπ.) Γνωρίζουν ὅτι Παρασκευή σέ δημόσιους χώρους μουσουλμανικῶν κρατῶν μπορεῖ ἀκόμα καί νά δεῖ κανείς νά ἐκτελοῦνται «τιμωρίες» βάσει τοῦ κορανίου, ὅπως π.χ. ἀποκεφαλισμοί, ἀκρωτηριασμοί μελῶν τῶν ἄνω ἤ κάτω ἄκρων μέχρι καί γεννητικῶν ὀργάνων (σέ περίπτωση μοιχείας π.χ.) ἀνάλογα μέ τήν περίσταση; Διότι ἄν δοῦμε τό «πρότυπο» μίας τέτοιας μουσουλμανικῆς χώρας, τί νομίζουν ὅτι θά ἤθελαν ἀντίστοιχοι μουσουλμάνοι νά ἐπιβάλουν σέ μία ἄλλη χώρα ὅπως π.χ. στήν Ἑλλάδα (ΑΝ ΜΠΟ- ΡΟΥΣΑΝ); Τά πρότυπά μας δέν ἀκολουθοῦμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἀνεξαρτήτου κουλτούρας, θρησκείας ἤ χρώματος; (ἴσως αὐτή τελικῶς εἶναι ἡ πραγματική ἐλευθερία). Σύμφωνα μέ τήν ἀνακοίνωση τοῦ κου Καμίνη, Ὅσοι δέν συμφωνοῦν μέ τήν ἀνέγερση τοῦ Τεμένους «εἴτε ἐθελοτυφλοῦν εἴτε ἔχουν κίνητρα ἐπικίνδυνα, μισαλλόδοξα καί ὁπωσδήποτε ἀντιδημοκρατικά». Μήπως ὁ ἴδιος ἤ οἱ συμβουλάτορές του ἐθελοτυφλοῦν διότι δέν γνωρίζουν τί θά πεῖ Ἰσλάμ τό ὁποῖο ὄντως ἔχει «κίνητρα ἐπικίνδυνα, μισαλλόδοξα καί ὁπωσδήποτε ἀντιδημοκρατικά»; Τά συμπεράσματα δικά σας.
- 32. 32 Παραθέτουμε ἐδῶ τήνἀνακοίνωση τοῦ Κου Καμίνη πρός διευκόλυνση τῶν ἀναγνωστῶν. [ΠΗΓΗ athensvoice.gr] Ὑπάρχει εὐρωπαϊκή πρωτεύουσα, στήν ὁποία νά μήν μποροῦν νά ἀσκοῦν τά θρησκευτικά τους καθήκον- τα, σέ ἀδειοδοτημένους χώρους θρησκευτικῆς λατρείας, νόμιμοι κάτοικοι μουσουλμανικοῦ θρησκεύματος; Ναί. Δυστυχῶς πρόκειται γιά τήν Ἀθήνα, ἡ ὁποία καί κατέχει τήν ἀποκλειστικότητα. Ἡ δημιουργία μουσουλμανικοῦ τεμένους στήν Ἀθήνα εἶναι ἀπολύτως ἐπιβεβλημένη. Ἀφενός γιατί συνιστᾶ ζήτημα συνταγματικῆς νομιμότητας καί συμμόρφωσης τῆς χώρας μέ τίς διεθνεῖς συμβατικές της ὑποχρεώσεις. Αλλά καί ἀφετέρου, ἐπειδή θά θέσει τέλος στήν παράνομη λειτουργία δεκάδων, διάσπαρτων μουσουλμανικῶν χώρων λατρείας, πού λειτουργοῦν παράνομα σέ γκαράζ, ὑπόγεια καί ἀποθῆκες, χωρίς νά τηροῦν καμμία προδιαγραφή, μέ ἀνώνυμες χρηματοδοτήσεις καί σέ συνθῆκες ἀπόλυτης ἔλλειψης ἀσφάλειας γιά τούς πιστούς ἀλλά καί τούς περιοίκους. Ὅπως γνωρίζουμε, χριστιανικοί ναοί τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπάρχουν καί λειτουργοῦν, ἐδῶ καί χρόνια, σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο, φυσικά καί στόν μουσουλμανικό. Ἀδυνατῶ, συνεπῶς, νά κατανοήσω γιά ποιούς λόγους ὁρισμένοι ἀντιτάσσονται σέ μία ἀξιοπρεπῆ ρύθμιση καί μία νόμιμη λύση στό ζήτημα τῶν λατρευτικῶν αὐτῶν χώρων. Ἄλλωστε μέ τήν κατασκευή μουσουλμανικοῦ τεμένους στήν Ἀθήνα συντάσσεται καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδας. Ζητήσαμε ἐξαρχῆς ἀπό τήν κεντρική κυβέρνηση νά ἐπισπεύσει τίς διαδικασίες γιά τήν κατασκευή μουσουλμανικοῦ τεμένους καταρχάς στόν Ἐλαιώνα, ἔργο πού θά ἀναβαθμίσει τόν περιβάλλοντα χῶρο καί θά σέβεται, βεβαίως, τήν ἱστορία τῆς Ἀθήνας. Ἐπιπλέον, ἐπειδή ἐκεῖνο πού προέχει γιά τόν Δῆμο εἶναι ἡ χωρίς ὑποκρισίες καί στεῖρες προκαταλήψεις ἀντιμετώπιση τοῦ ζητήματος καί γιά νά μήν δημιουργηθεῖ μία κατάσταση ὑδροκεφαλισμοῦ, μέ χιλιάδες ἀνθρώπους νά συρρέουν σέ ἕνα τέμενος, κρίνουμε ὅτι πιό λειτουργικό θά ἦταν νά ὑπάρχουν ἐπιπλέον ἕνας ἤ δυό χῶροι ἄσκησης τῶν θρησκευτικῶν αὐτῶν καθηκόντων στά ἑπτά κοινοτικά διαμερίσματα, πού νά πληροῦν ὅλες τίς νόμιμες προδιαγραφές, βάζοντας ἔτσι ὁριστικά τέλος στό καθεστώς παράνομης λει- τουργίας ἀνάλογων χώρων.
- 33. 33 Γιά τόν Δῆμοτῆς Ἀθήνας, ἀλλά καί γιά μένα προσωπικά, ἡ ὑπεράσπιση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστη καί μή διαπραγματεύσιμη παράμετρο τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Ὅσοι πρεσβεύουν τό ἀντίθετο, εἴτε ἐθελοτυφλοῦν εἴτε ἔχουν κίνητρα ἐπικίνδυνα, μισαλλόδοξα καί ὁπωσδήποτε ἀντιδημοκρατικά. Το αλίευσα ΕΔΩ 11. ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (2/3) Μέρος 1ο, Μέρος 2ο, Μέρος 3ο ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ: 26/05/2013 Γράφει Ευάγγελος ο Σάμιος Σχόλιο ΠΑΖΛ : Στο 2ο Μέρος μπορούμε να διαβάσουμε ή να ακούσουμε από βίντεο τις ει- σηγήσεις των πέντε (5) πρώτων εισηγητών. Έχουμε λοιπόν τις παρακάτω εισηγήσεις: 1. Πανοσ. Ἀρχ/της Ἰωάννης Κοκάκης, Ἰατρός Ὀγκολόγος, μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: ἕνα θετικό βῆμα ἤ ἕνας ἐπιστημονικός καιάδας;» 2. κ. Παναγιώτης Κίκιλης, Ἰατρός Νεφρολόγος, Διευθυντής μονάδος αἱμοκάθαρσης νο- σοκομείου Καλύμνου, μέ θέμα: «Ἡ θετική ὄψη τῶν μεταμοσχεύσεων» . 3. κ. Ἐμμανουήλ Παναγόπουλος FACS, Ἄμ. Ἐπ. Καθηγητής Χειρ/κῆς, τ. Συν/τής Δ/ντής Χειρ/κῆς Κλινικῆς - Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ», μέ θέμα: «Διασῴζεται σήμερα ὁ ἐγκεφαλικός θάνατος;» 4. κ. Ἀθανάσιος Ἀβραμίδης, Καρδιολόγος, Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν μέ θέμα: «Εἰκαζόμενη συναίνεση». 5. κ. Κωνσταντῖνος Καρακατσάνης, καθηγητής Πυρηνικῆς Ἰατρικῆς τῆς Ἰατρικῆ Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέ θέμα: «Ὁ ''ἐγκεφαλικός θάνατος'' καί οἱ μεταμοσχεύσεις ἀνθρωπίνων ὀργάνων».
- 34. 34 1. Μεταμοσχεύσεις: ἕναθετικό βῆμα ἤ ἕνας ἐπιστημονικός Kαιάδας; Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχ/του Ἰωάννου Κοκάκη, Ἰατροῦ Ὀγκολόγου Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηο- σύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συνεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας. Μεταμόσχευση: ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα τοῦ εἰκοστοῦ αἰώνα ποὺ ξεκίνησε μὲ τὴ μεταμόσχευση καρδιᾶς ἀπὸ τὸν δόκτορα Cristian Barnard καὶ ἔδωσε ἐλπίδα ζωῆς σὲ πολλοὺς ἀσθενεῖς καὶ ἔκτοτε ἀποτελεῖ μέρος τῆς καθημερινῆς ἰατρικῆς πρακτικῆς παγκόσμια. Ἕνα ἰατρικὸ θαῦμα μὲ ἕνα μόνο μελανὸ σημεῖο τὸν λεγόμενο ἐγκεφαλικὸ θάνατο. Ἡ ἱστορία ξεκινάει τὸ 1968 στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Harvard ὅταν αὐθαίρετα μία ὁμάδα γιατρῶν, χωρὶς τὴ σύμφωνη γνώμη τῆς ὑπόλοιπης ἰατρικῆς κοινότητας, θεσπίζει τὸν ὅρο « ἐγκεφαλικὸς θάνα- τος». Ἡ ὁμάδα αὐτὴ δημοσιεύει στὶς 4 Αὐγούστου τοῦ 1968 στὸ ἰατρικὸ περιοδικὸ JAMA [Journal of the American medical Association] ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο «a definition irreversible coma» καὶ ἐκεῖ διαβάζουμε ὅτι ὁ κύριος σκοπός μας εἶναι νὰ θεσπίσουμε τὸ ἀνίατο κῶμα σὰν ἕνα νέο κριτήριο θανάτου. Ἡ αἱρετικὴ αὐτὴ ὁμάδα, καλεῖται σὲ ἀπολογία ἀπὸ τὴν ἁρμόδια ἐπιτροπὴ ἐλέγχου τῶν θεμάτων ὑγείας. Στὸ κείμενο ποὺ κατατέθηκε σὰν ἀπολογία ἀνάμεσα στὶς διάφορες ἀνακρίβειες καὶ τὰ ἐπιστημονικὰ ἀτοπήματα δυὸ θέσεις τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς ὁμάδας προβληματίζουν καὶ ἀνακινοῦν τὸ ἐνδιαφέρον: ἡ πρώτη, ὅτι οἱ ἀσθενεῖς σὲ ἀνίατο κῶμα ἀποτελοῦν φορτίο καὶ ἡ δεύτερη, ὅτι ἐνδέχεται νὰ προκύψουν διαφωνίες στὴν ἀπόκτηση καὶ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων. Καὶ μόνο αὐτὲς οἱ δυὸ ἱδρυτικὲς θέσεις θὰ ἦταν ἱκανὲς νὰ καταρρίψουν κάθε δισταγμό, στὴν a priori ἀπόρριψη ὅλης αὐτῆς τῆς ἐπιστημονικὰ αἱρετικῆς διδασκαλίας. Τόσο γιὰ τὴν, κατὰ τὴν Ἰατρικὴ , ἀντιδεοντολογική τους τοποθέτηση ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι ἄκρως προσβλητικὲς γιὰ τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ τὸν πολιτισμό του. Ἂν θεωρήσουμε δὲ καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι στὴ χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο δεχόταν βάναυση προσβολή, ἀφοῦ μόλις πρὶν μία δεκαετία τὸ 1957 οἱ ἔγχρωμοι κάτοικοί της ἀπέκτησαν ἰσονομία καὶ πολιτικὲς ἐλευθερίες καὶ τὴν ἴδια χρονιὰ τῆς θέσπισης τῆς θεωρίας τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου τὸ 1968, δολοφονήθηκε στὸ Μέμφις τοῦ Τεννεσὶ ὁ πρωτεργάτης τοῦ κινήματος ὁ Μάρτιν Λοῦθερ Κὶνκ , εὔκολα κατανοοῦμε τὸ πολιτισμικὸ ὑπόβαθρο ἀνάπτυξης τέτοιων θεωριῶν. Ἐπειδὴ ὅμως δὲν θὰ θέλαμε νὰ γίνουμε ἀφοριστικοὶ ἐξ ἀρχῆς, καὶ ἐπειδὴ ἀρχὴ τῆς προόδου στὴν ἐπιστήμη εἶναι ἡ ἀμφισβήτηση, ἡ ἀμφιβολία καὶ ὁ διάλογος, ἡ συνέχιση τῆς ἀνάλυσής μας, θὰ δια- σαφηνίσει τὸ γιατί τῆς ἀντίρρησής μας . Ἡ ἱστορία ἀνάπτυξης τῆς θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου βρίθει ἀντιφάσεων καὶ ἀντινομιῶν. Ὅσον ἀφορᾶ στὸν ὅρο ἐγκεφαλικὸς θάνατος ἀπὸ ἰατρικῆς πλευρᾶς, ἀρχικὰ συμπεριελήφθη καὶ τὸ ἀνίατο κῶμα. Τὸ 1992 οἱ Dr Robert Truog καὶ Dr James Fackler δημοσιεύουν ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο ἐπαναπροσδιορισμὸς τοῦ θανάτου [rethinking Brain Death] ἀναφέρουν ὅτι οἱ ὑποτιθέμενοι ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ παρουσιάζουν: 1. ὑποθαλαμικὴ ἐνδόκρινη λειτουργία 2. ἠλεκτρικὴ ἐγκεφαλικὴ δραστηριότητα 3. ἐνδείξεις συναισθηματικῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὸ περιβάλλον 4. ἀντανακλαστικὰ σὲ ἐξωτερικὰ ἐρεθίσματα προερχόμενα ἀπὸ τὸ ΚΝΣ . Τὸ ἄρθρο αὐτὸ ἀνακινεῖ ἐκ νέου τὴν πολεμικὴ ἐναντίον τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ ἐπειδὴ ὑπῆρχαν ἀρκετὲς περιπτώσεις ἀνάνηψης ἔγινε διαχωρισμὸς τοῦ ἀνιάτου κώμα- τος, ἢ φλοιώδους θανάτου, ὅπως ὀνομάζεται σήμερα καὶ τοῦ πραγματικοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς μὲ συνοδὸ καταστροφὴ τοῦ ΚΝΣ. Ἔπειτα παρατηρήθηκε ὅτι οἱ θεωρούμενοι ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ ἐπιζοῦσαν πέρα τῶν προσδοκώμενων 2 ἑβδομάδων στὶς μονάδες ἐντατικῆς θεραπείας, μάλιστα μερικοὶ ἀσθενεῖς ἔζησαν ἕως καὶ ἕξι μῆνες [Truog 1992], [Shewmon 1998], [ΚΑΡΑΚΑΤΣΑΝΗΣ 2001], ἔχοντες σταθερὴ θερμοκρασία, κανονικὰ ἀντανακλαστικά, κανονικὴ ἀπορρόφηση καὶ ἀφομοίωση τῶν τροφῶν, αὔξηση τοῦ σωματικοῦ βάρους, κύ- ηση καὶ φυσιολογικὸ τοκετὸ καὶ σὲ πολὺ σπάνιες, ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις, ἐπαναφορὰ τῶν ἀσθενῶν στὴ φυσικὴ κατάσταση, ἐπινοήθηκε ὁ ὅρος « θάνατος τοῦ στελέχους » ποὺ γιὰ τὴν ἀκρίβεια εἶναι παθολογοανατομικὸς ὅρος καὶ ἔγινε καὶ πάλι διαχωρισμὸς μεταξὺ τῶν μορφῶν νέκρωσης τοῦ ΚΝΣ. Μά- λιστα θεσπίστηκαν καὶ κριτήρια γιὰ τὴν διάγνωσή τοῦ θανάτου τοῦ στελέχους κλινικὰ [ἀπουσία ἀντανακλαστικῶν, ὀφθαλμοκεφαλικὸ φωτοκινητικό, κερατοειδοῦς κ.ἄ. ]καὶ ἐργαστηριακὰ [ἐκτίμηση ἐγκεφαλικῆς ροῆς αἵματος, ἠλεκτροεγκεφαλογράφημα ,ΡΕΤ κ.ἄ. ]. Ἐδῶ θὰ πρέπει νὰ προσθέσουμε ὅτι
- 35. 35 τὸ 2008 τὸἘθνικὸ συμβούλιο βιοηθικῆς τῶν Η.Π.Α. ἀπεφάνθη ὅτι ἡ ταύτιση τοῦ ΕΘ καὶ τοῦ θανάτου τοῦ στελέχους εἶναι «ἐννοιολογικὰ ὕποπτη» καὶ «κλινικὰ ἐπικίνδυνη» . Ἀπὸ νομικῆς πλευρᾶς στὶς πολιτεῖες ποὺ ἔγινε ἀποδεκτὴ ἡ θεωρία περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, τὸ 1968 θεσπίστηκε ὁ νόμος περὶ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὡς νέκρωσης ὅλου τοῦ ΚΝΣ ὄχι ὅμως ὡς πραγματικοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς, ἀλλὰ ὡς πρώτη ἐκδήλωση φθορᾶς ἐπερχομένης τοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς ποὺ ὁριζόταν ὡς μόνιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας. Τὸ 1981 ἡ ἐθνικὴ ἐπιτροπὴ μεταμοσ- χεύσεων τῶν Η.Π.Α. ἀναφερόμενη στὸν θάνατο ὁρίζει σὰν θάνατο ἰσόκυρα τόσο τὴν μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας ὅσο καὶ τὴν μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς λειτο- υργίας τοῦ ἐγκεφάλου. Ἀκολουθεῖ μία πορεία νομικῶν ἀντιφάσεων καὶ ἀσαφειῶν καὶ ὄχι μόνο μέσα στὴ χώρα ποὺ πρωτοεμφανίστηκε ἀλλὰ καὶ στὶς ἄλλες χῶρες ποὺ ἔγινε δεκτὴ σὰν θεωρία καὶ θεσμοθετήθη- κε μὲ διαφορετικὰ κριτήρια, ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, ὥστε σήμερα νὰ ἔχει τελείως διαφορετικὸ ὁρισμό, ἀπὸ χώρα σὲ χώρα, τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου. Στὴ χώρα μας, λόγου χάριν μὲ ἀπόφαση τοῦ Κ.Ε.Σ.Υ. τοῦ 1985 σὰν θάνατος ὁρίζεται ἡ ἀνεπανόρθωτη ἀπώλεια ἱκανότητας συνείδησης μὲ ἀνεπανόρθωτη ἀπώλεια ἱκανότητας γιὰ αὐτόματη ἀναπνοή. Καὶ διερωτᾶται κάποιος, ὁ θάνατος δὲν εἶναι ἴδιο γεγονὸς παντοῦ; Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ὁ ἄνθρωπος , σύμφωνα μὲ τοὺς ὑποστηρικτὲς τῆς θεωρίας , ἀποτελεῖ μόνο μία βιολογικὴ μονάδα καὶ ὅτι ὁ θάνατος ἀποτελεῖ τὴ μόνιμη καὶ μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῶν λειτουργιῶν του καὶ ἂς θεωρήσουμε τὴ ζωὴ σὲ συνάρτηση μόνο μὲ τὴ βιολογικὴ συμπεριφορὰ τοῦ κυττάρου. Γνωρί- ζουμε ἀπὸ τὴ βιολογία λοιπὸν ὅτι ἕνα κύτταρο παραμένει ζωντανὸ ὅταν λαμβάνει ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ περιβάλλον στοιχεῖα τὰ ὁποῖα ἀφομοιώνει μετατρέποντάς τα σὲ ἐνεργειακὸ νόμισμα [ΑΤP] μὲ τὴν ἀπαραίτητη συνέργια τοῦ ὀξυγόνου. Αὐτοὶ οἱ δυὸ παράγοντες μεταφέρονται μέσῳ τῆς ροῆς τοῦ αἵματος τὸ ὁποῖο συνεχίζει τὴ ζωογόνο του δράση μέσῳ τῆς λειτουργίας τοῦ καρδιακοῦ μυός. Ὅταν αὐτὸ στα- ματήσει, τότε τὸ κύτταρο, μὴ λαμβάνοντας τὰ ἀπαραίτητα στοιχεῖα γιὰ τὴ ζωὴ του ὁδηγεῖται στὸν κυτταρικὸ θάνατο, ποὺ διαφέρει μόνο χρονικὰ σὰν γεγονὸς ἀπὸ ὄργανο σὲ ὄργανο. Ὁ κυτταρικὸς θάνατος προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ κυττάρου, ποὺ προηγεῖται τῆς λύσης τοῦ ὀργάνου. Μετὰ τὸ θάνατο τὸ κύτταρο λύεται καὶ ἀρχίζει ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης. Ὅπως εἶναι παραδεκτὸ παγκόσμια, ὅσον ἀφορᾶ στὴν ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς τέχνης, αὐτὴ συμβάλλει στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς , ὄχι στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς μόνο σὲ ἐπίπεδο προσώπου, ἀλλὰ ἀκόμα καὶ σὲ ἐπίπεδο κυττάρου. Ὁ ἰατρὸς καθημερινὰ δίνει τὴ μάχη στὸ νὰ διατηρήσει τὴ ζωὴ καὶ τὸ πεδίο αὐτῆς τῆς μάχης δὲν εἶναι μό- νο τὸ σῶμα σὰν σύνολο ὀργάνων, ἀλλὰ κυρίως σά σύνολο κυττάρων. Ἀποτελεῖ ἀπαράβατο κανόνα λοιπόν, ἡ ἄσκηση τῆς Ἰατρικῆς τέχνης μὲ γνώμονα τὸν σεβασμὸ στὴ ἴδια τή ζωὴ ,εἴτε ἀφορᾶ τὸ πρό- σωπο, εἴτε τὸ ὄργανο, εἴτε τὸ κύτταρο . PRIMUM NON NOCERE [ Ἱπποκράτης ].Καμιὰ ἰατρικὴ πρακτικὴ δὲν καθαγιάζεται ἢ δικαιολογεῖται ὅταν γίνεται πρόξενος βλάβης. «Νὰ κάνω χρήση τῆς θεραπείας πρὸς βοήθεια μόνο ... οὐδέποτε ὅμως πρὸς βλάβη ἢ ἀδικία τινός» [ὅρκος τοῦ Ἱπποκράτους ] . Τὸ γεγονὸς λοιπὸν ὅτι ἡ τεχνολογικὴ ἐξέλιξη παρήγαγε μονάδες ἐντατικῆς θεραπε- ίας στὶς ὁποῖες νοσηλεύονται ἄνθρωποι μέσα στὰ σώματα τῶν ὁποίων διατηρεῖται ἡ ΖΩΗ, σὰν γεγονὸς , δὲ δίνει κανένα δικαίωμα σὲ κανέναν ἰατρὸ νὰ ἐπέμβει καὶ νὰ τὴ σταματήσει ἀκόμα καὶ μὲ εὔσχημο πρόσχημα ἢ ὠφέλεια τινός ἄλλου , γιατί ἔτσι ἀναιρεῖται ἡ ἴδια ἡ φύση καὶ ὁ σκοπὸς τῆς ἄσκησης τῆς ἰατρικῆς. Σὲ ἄρθρο τοῦ κου Λαγγουράνη , διευθυντοῦ τῆς μονάδας τεχνητοῦ νεφροῦ τοῦ νοσοκομείου Ἀλεξάνδρας μὲ τίτλο « ἡ προσφορὰ ὀργάνου ἀπὸ ἄνθρωπο ποὺ δὲν τὸ χρειάζεται πιὰ, εἶναι δῶρο ζωῆς καὶ συμβάλ- λει στὴν ἑδραίωση μίας κοινωνίας ἀλληλεγγύης» ποὺ ἀναρτήθηκε στὸ διαδίκτυο στὴν ἱστοσελίδα τῆς Ἐθνικῆς Ἐπιτροπῆς Μεταμοσχεύσεων διαβάζουμε: « σὲ πολλὲς περιπτώσεις ὅμως ὁ ἀσθενὴς μεταφέρεται σὲ ΜΕΘ ναὶ μὲν σὲ κῶμα, ἀλλὰ ζωντανὸς ἀκόμα !!! Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ ἐγκεφαλικὴ αἱμορραγία συνεχίζεται, τὸ ἐγκεφαλικὸ οἴδημα ἐπιδεινώνεται καὶ ἐπέρχεται ἡ καταστροφὴ τοῦ ἐγκεφάλου, μὲ ἐπακόλουθο τήν διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας .Στὰ ἄτομα αὐτὰ παρέχεται σήμερα ἡ δυνατότητα διατή- ρησης τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας γιὰ λίγες ὧρες ἢ καὶ μερικὰ εἰκοσιτετράωρα μὲ τεχνητὰ μέσα [ἀναφέρονται] , ἀφοῦ ἀποκλειστοῦν ἄλλες συνυπάρχουσες ἀναστρέψιμες καταστάσεις [ἀναφέρονται...] ὑπάρχει ἀπόλυτη ἔνδειξη ἐγκεφαλικοῦ θανάτου». Μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ λοιπὸν στὸ πρόσωπο καὶ τὴν ἐπιστημονικὴ ἰδιότητα τοῦ συγγραφέα τοῦ ἄρθρου, θὰ ἤθελα νὰ σταθοῦμε στὴ φράση « ζωντανὸς ἀκόμα» καὶ στὸ νόημα τῆς φράσης «ἐπέρχεται ἡ διακοπὴ τῆς ἀναπνοῆς καὶ τῆς κυκλοφορίας». Ἐὰν δὲν ἔχω παρανοήσει, ὁ θάνατος ταυτίζεται μὲ τὸ σταμάτημα τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας, γνώμη ποὺ βέβαια ἐπικροτεῖ καὶ ὁ Δρ Shewmon ὁ ὁποῖος λέει χαρακτηριστικὰ « ὅτι μόνο ὁ κυκλοφορικὸς καὶ ἀναπνευστικὸς ὁρισμὸς τοῦ θανάτου μπορεῖ νὰ γίνει καθολικὰ ἀποδεκτός!». Ἡ συνέχιση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας μὲ τεχνητὰ μέσα ἁπλὰ ἐπιβραδύνει τὴν ἐπέλευση τοῦ γεγονότος τοῦ θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ὀργανισμοῦ, καὶ τοῦ κυτταρικοῦ πληθυσμοῦ, οὐδεμία διαφωνία, δηλαδὴ συμ-
- 36. 36 βάλλει στὴ ζωτικότητατῶν ὀργάνων καὶ στὴ βιωσιμότητά τους, δηλαδὴ στὴ διατήρηση τῆς ζωῆς τοῦ κυττάρου, δηλαδὴ στὴ ΖΩΗ!!! Γιὰ νὰ τὸ κατανοήσουμε αὐτὸ πρέπει νὰ ἐξετάσουμε πῶς δημιουργεῖται ἡ ζωή! Δυὸ ζωντανὰ κύτταρα ἑνώνονται, μέσα σὲ ἕνα ζωντανὸ ὀργανισμὸ καὶ ἀρχίζουν νὰ πολλαπλασιάζονται. Στὴν ἀρχὴ τῆς δημιο- υργίας τοῦ νέου ὀργανισμοῦ μέχρι νὰ διαφοροποιηθοῦν, δηλαδὴ τὰ κύτταρα καὶ νὰ δημιουργήσουν τὴν ἀπαραίτητη ὑποδομή, καρδιακὴ, κυκλοφορικὴ κ.ἄ. γιὰ τὴ συνέχιση τῆς ἀνάπτυξης, τὰ ἀπαραίτητα γιὰ τὴ ζωή, λαμβάνονται ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς μητέρας. Μπορεῖ κάποιος νὰ ἰσχυρισθεῖ ὅτι ἐπειδὴ δὲν ἔχουμε ἀκόμα ἄνθρωπο ἐξεικονισμένο, κατὰ τὴν διδασκαλία τῆς καθ’ ἡμᾶς πολιτισμένης καὶ ἐκλεπτυσμένης πνευματικὰ ἀνατολῆς , ἀλλὰ μόνο ἕνα σύνολο κυττάρων , ὅτι ἔχουμε ἀπουσία ΖΩΗΣ!!! Μπορεῖ δηλαδὴ νὰ ποῦμε ὅτι ἐπειδὴ ἕνα μέρος τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀκόμα ἀτελὲς καὶ ἀπουσιάζει ἐν μέρει λειτουργικὰ, καὶ τρέφεται ἀπὸ τὴ μητέρα ὅτι μέσα στὴ μήτρα ἔχουμε φαινόμενο θανάτου;!!! καὶ αἰτιολογεῖται λόγου χάριν ἡ διακοπὴ τῆς κύησης, δηλαδὴ ἡ παύση τῆς ζωῆς ἐπειδὴ εἶναι ἀτελές; Ἂν ἰσχύσει αὐτὸ καὶ θεωρηθεῖ κατὰ ἀναλογία νεκρὸ φτάνουμε στὸ ἑξῆς παράδοξο καὶ τερατῶδες: καὶ γιατί νὰ γεννηθοῦν παιδιά; μποροῦμε ἀφοῦ εἶναι ἀτελὲς ἀκόμα, νὰ κυοφορηθεῖ λ.χ. μέχρι νὰ γίνει ἱκανὸ νὰ χρησιμοποιηθεῖ γιὰ ἰατρικὸ ἢ ἄλλο σκοπὸ ποὺ πάλι συμβάλλει στὸ «καλό» τῆς κοινωνίας . Μίας κοινω- νίας βεβαίως, ποὺ δὲ θὰ εἶναι πιὰ στὴ φύση της καλή, ἀφοῦ μέσα της θὰ κυριαρχεῖ ὁ κανιβαλισμὸς καὶ ἡ χρησιμοθηρία. Ὅπως λοιπὸν δὲν εἴμαστε βέβαιοι στὴ διαδικασία τῆς γέννησης τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὸ ποιὰ στιγμὴ ἡ δημιουργικὴ πνοὴ τοῦ Θεοῦ ἐνεργεῖ , καὶ δεχόμαστε ὅτι ἀπὸ τὴν ἀρχὴ πρόκειται γιὰ ἀνθρώπινο πρόσωπο ζῶν, ἔτσι καὶ στὴ διαδικασία τοῦ θανάτου εἴμαστε ὑποχρεωμένοι ἀφοῦ ἔχουμε ἐλλιπῆ γνώση γιὰ τὸ πότε αὐτὴ ἐκπνέει, νὰ δεχτοῦμε ὅτι ἕως καὶ τὴ λύση τοῦ τελευταίου κυττάρου, πρό- κειται γιὰ ἀνθρώπινο πρόσωπο μὲ ὅλα τὰ ἀναφαίρετα δικαιώματά του, ποὺ ἀπορρέουν ἀπὸ τὴν ὕπαρξη τῆς Ζωῆς μέσα σ΄αὐτόν. Νὰ γιατί κανένας γιατρὸς ποὺ σέβεται τὴ Ζωὴ καὶ τὴν τέχνη του δὲν ὑπογράφει ποτὲ πιστοποιητικὸ θανάτου πρὶν τὴν ἔκπτωση τῆς ζωῆς σὲ ὅλο τὸ σῶμα τοῦ ἀσθενοῦς , ποὺ συμβαίνει μόνο μὲ τὴν ὁριστικὴ καὶ ἀμετάκλητη καὶ μὴ ἀναστρέψιμη παύση τῆς καρδιοαναπνευστικῆς λειτουργίας, πράγμα τὸ ὁποῖο ἀποδέχονται καὶ οἱ ὑποστηρικτὲς τῆς θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, γιατί ἐξ ὅσων γνωρίζω, τὸ πιστοποιητικὸ θανάτου ὑπογράφεται μετὰ τὴν ἀποσύνδεση ἀπὸ τὰ μηχανήματα. Καὶ τίθεται τὸ ἐρώτημα οἱ ΜΕΘ τελικὰ τί εἶναι; μονάδες διατήρησης τῆς ζωῆς καί θεραπείας ἢ μήπως μὲ τὸ ἐφεύρημα τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» μετατραποῦν ἄθελά μας σὲ μονάδες ἀνταλλακτικῶν, τύπου βουλκανιζατὲρ ὅπου θὰ πετᾶς τὶς καμένες φλάντζες καὶ θὰ ἀνακυκλώνεις τὶς μισοφαγωμένες; Μήπως τελικά, ἡ καλοπροαίρετη διάθεσή μας γιὰ βοήθεια, ἀπογυμνωμένη ἀπὸ τὸ δε- οντολογικό της ὑπόβαθρο μᾶς ὁδηγεῖ σὲ μία ἰατρικὴ τύπου Μένγκελ;! Τὸ θέμα μας λοιπὸν δὲν εἶναι οἱ μεταμοσχεύσεις σὰν ἰατρικὴ πράξη, ἀλλὰ κυρίως ἡ ὁριοθέτηση τοῦ γε- γονότος τοῦ θανάτου τοῦ ἀσθενοῦς. Ὁ δρ Massimo Bondi, διευθυντὴς καθηγητὴς τῆς χειρουργικῆς στὸ Σίδνεϋ, ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται μὲ τὸ θέμα τῶν μεταμοσχεύσεων ἀπὸ τριαντακονταπενταετίας παραμένει ἀφοπλιστικὸς στὶς δηλώσεις του. Λέει χαρακτηριστικά: « ὅτι πολλὲς φορὲς στὴν καθημερινὴ ἰατρικὴ πράξη ἐπειδὴ χρειάζεται νὰ λαμβάνονται τὰ ὄργανα ἐσπευσμένα , λόγῳ τοῦ ὅτι ἡ ἀργοπορία λήψης αὐτῶν, τὰ καθιστᾶ ἀκατάλληλα γιὰ μεταμόσχευση, οἱ γιατροὶ ἀντὶ νὰ παρακολουθήσουν τὴν πορεία ἐξέλιξης τῆς βλάβης τοῦ ἀσθενοῦς, ἔχουν μεγαλύτερη βιασύνη στὸ νὰ θέσουν γρήγορα τὴ διάγνωση τοῦ ΕΘ. Ἐπίσης λέει χαρακτηριστικὰ ὅσον ἀφορᾶ τοὺς δότες «sono I piu fragili ed esposti ma non privi di speranza», δηλαδὴ εἶναι οἱ πιὸ εὔθραυστοι καὶ ἐκτεθειμένοι ἀλλὰ ὄχι δίχως ἐλπίδα. Ὁ ἴδιος ἐρευνητής, ἀναφέρει ἐπίσης ὅτι σὲ μία μεγάλη μελέτη ποὺ ἔγινε στὰ ὑπολείμματα τῶν σωμάτων τῶν δοτῶν, ποὺ εἶχαν χαρακτηρισθεῖ ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ , μετὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων, σὲ 503 ἄτομα κατὰ τὴν ἰατροδικαστικὴ ἐξέταση βρέθηκε ὅτι σὲ ἀρκετὲς περιπτώσεις, οἱ βλάβες τοῦ Κ.Ν.Σ. ἦταν ἀναστρέψιμες. Ὁ καθηγητὴς Hill, βρετανὸς ἐρευνητὴς μάλιστα, ὁ ὁποῖος πραγματοποίησε ἀρκετὲς νεκροψίες ἀσθενῶν ποὺ εἶχαν νοσηλευθεῖ σὲ ΜΕΘ, εἶχαν λάβει τεχνητὴ καρδιοαναπνευστικὴ ὑποστήριξη καὶ ἀκολούθως εἶχαν χαρακτηρισθεῖ ἐγκεφαλικὰ νεκροί, μὲ τὰ ὑπάρχοντα κριτήρια ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, βρῆκε ὅτι στὴν πλει- οψηφία τῶν περιπτώσεων ὑπῆρχε μία σχετικὰ ἱκανοποιητικοῦ βαθμοῦ διατήρηση τῆς φλοιώδους οὐσίας τοῦ ἐγκεφάλου, γεγονὸς ποὺ θέτει σοβαρὰ ἐρωτήματα γιὰ τὸ πόσο τελικὰ «νεκροί» εἶναι οἱ ἀσθενεῖς αὐτοὶ. Δίκαια λοιπόν, ὁ Δρ Robert Truog, καθηγητὴς στὸ πανεπιστήμιο τοῦ Χάρβαρντ, ἀναισθησιολόγος, λέει χαρακτηριστικά, «ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος παραμένει ἀσυνάρτητος στὴ θεωρία καὶ συγκεχυμένος στὴν πράξη, ἐπιπλέον ὁ μόνος σκοπὸς ποὺ ἐξυπηρετεῖται ἀπὸ τὴν ἔννοια εἶναι ἡ δυνατότητα στὴν ἐξεύρεση τῶν ὀργάνων». Ἕνα ἄλλο ἐρώτημα ποὺ τίθεται, εἶναι γιατί εἶναι ἀναγκαία ἡ χορήγηση φαρμακευτικῆς ἀγωγῆς μὲ σκοπὸ τὴν ἀναισθησία, στὸ δότη, πρὶν τὴ λήψη τῶν ὀργάνων. Ἀ-ν-αισθησία χρειάζεται ὁ ζῶν καὶ ὄχι ὁ νεκρός, ἀφοῦ ἡ ὕπαρξη αἰσθήσεων προϋποθέτει τὴν ὕπαρξη τῆς ζωῆς. Ποῦ ἀποσκοπεῖ λοιπὸν ἡ χορήγηση ἀναισθησίας στὸν «ἐγκεφαλικὰ νεκρὸ δότη» ἀφοῦ κατὰ τὴ θεωρία αὐτὴ ὁ ἄνθρωπος
- 37. 37 εἶναι νεκρὸς; Καὶποιὰ εἶναι αὐτὰ τὰ συμπτώματα ποὺ ἐμφανίζονται κατὰ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων καὶ τὰ ὁποῖα καταστέλλονται μὲ τὴ χορήγηση ἀναισθησίας; ἐφίδρωση, αὔξηση καρδιακῶν παλμῶν καὶ ταχυκαρ- δία, αὔξηση ἀρτηριακῆς πίεσης καὶ τὰ λεγόμενα σημεῖα τοῦ Λαζάρου. Χαρακτηριστικὴ εἶναι ἡ περίπτωση ἑνὸς ἀπὸ τοὺς χαρακτηρισθέντες «ἐγκεφαλικὰ νεκρούς» δότες ποὺ δημοσιεύτηκε ἀπὸ τὸν WETZEL καὶ ἐξετάστηκε ἀπὸ τοὺς Βρετανοὺς ἐρευνητὲς EVANS καὶ HILL. Ὁ ἀσθενὴς αὐτὸς 33 χρονῶν, χαρακτη- ρίσθηκε ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς καὶ ἑτοιμάσθηκε γιὰ τὸ χειρουργεῖο. Πρὸ τῆς ἔναρξης τῆς διαδικασίας εἶχε 90 παλμοὺς τὸ λεπτὸ καὶ ἡ πίεσή του ἦταν 90/50. Μόλις ὁ χειροῦργος ἔκανε τὴ τομὴ κατὰ μῆκος τοῦ σώματος οἱ παλμοὶ ἔγιναν 104 καὶ ἡ πίεσή του 120/70 τὸ λεπτό. Ἐὰν ἦταν πτῶμα, κανονικὰ αὐτὸ δὲν ἔπρεπε νὰ συμβεῖ. Στὰ 3 λεπτὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας οἱ παλμοὶ ἀνέβηκαν στοὺς 118 τὸ λεπτὸ καὶ ἡ πίεσή του στὸ 150/75, καὶ χρειάστηκε ἡ χορήγηση ἀναισθησίας, στὰ 11 λεπτὰ ἀπὸ τὴν ἔναρξη τῆς διαδικασίας, γιὰ νὰ σταματήσει ἡ αὔξηση τῶν παλμῶν καὶ τῆς πίεσης καὶ νὰ συνεχίσει ἡ δια- δικασία. Τὸ φαινόμενο αὐτὸ παρατηρεῖται συνήθως στοὺς ἀσθενεῖς ποὺ χειρουργοῦνται ὅταν ἡ ἀναισθησία δὲν ἐπαρκεῖ καὶ εἶναι ἐξ αἰτίας τῆς κατευθείαν ἀπάντησης τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους. Ἐπιπλέον γιατί παρατηρεῖται δακρύρροια τοῦ δότου, κυρίως κατὰ τὴ στιγμὴ τῆς λήψης τῶν ὀργάνων; Πῶς αὐτὰ ἐξηγοῦνται ἰατρικὰ καὶ μὲ ποιὸ μηχανισμὸ προκαλοῦνται; Ὅπως προαναφέρθη- κε, ὑπάρχουν σπάνιες ἀλλὰ καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἀνθρώπων, ποὺ ἐνῶ χαρακτηρίσθηκαν ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ [κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακά], ἐπανῆλθαν κανονικὰ στὴ ζωή. Πρόσφατα δημοσιεύθηκε ἡ κλινικὴ περίπτωση τῆς Lucy Hussey Bergonzi, μία ἀπὸ τὶς καταγεγραμμένες περιπτώσεις ἐπαναφορᾶς ἀπὸ τὸν κλινικὰ καὶ ἐργαστηριακὰ διαγνωσθέντα ἐγκεφαλικὸ θάνατο, ἡ ὁποία ἐνῶ χαρακτηρίσθηκε ἐγκεφαλικὰ νεκρὴ καὶ δόθηκε ἡ ἄδεια ἀπὸ τοὺς συγγενεῖς γιὰ τὴ λήψη τῶν ὀργάνων ἐκείνη ἐπανῆλθε στὴ φυσιολογικὴ κατάσταση ἔπειτα ἀπὸ ραντισμὸ μὲ ἁγιασμὸ, ποὺ ἔγινε λίγα λεπτὰ πρὸ τῆς ἀφαίρεσης τῶν μοσχευμάτων. Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς πῶς δικαιολογεῖται τὸ γεγονὸς αὐτό, ἀφοῦ ἡ διάγνωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου εἶχε γίνει σὲ ἁρμόδια κατὰ τόπους ἰατρικὰ κέντρα καὶ εἶχαν τηρηθεῖ ὅλες οἱ ἀπαραίτητες νομικὰ καὶ ἰατρικὰ διαδικασίες; Σ΄αὐτὸ τὸ σημεῖο θὰ θέλαμε νὰ κάνουμε μία διευκρίνιση. Τὸ πρόβλημά μας καὶ ἡ ἀντίρρησή μας δὲν ἀφορᾶ στὶς μεταμοσχεύσεις σὰν ἰατρικὴ πρακτική, ἐξ ἄλλου καὶ ἡ μετάγγιση αἵματος ὑπὸ μίαν ἔννοια θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθεῖ μεταμόσχευση ἤ λόγου χάριν ἡ δωρεὰ ὀργάνου ἀπὸ ζῶντα δότη, ἀλλὰ στὶς μεταμοσχεύσεις ἀπὸ νεκρὸ δότη, σὲ συνάρτηση πάντα μὲ τὴ θέσπιση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου μὲ ὅλες τὶς ἐπὶ μέρους παραμέτρους . Καὶ αὐτὸ τόσο λόγῳ τῆς ἰδιομορφίας τῆς ἴδιας τῆς θεωρίας τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου» ὅσο καὶ γιὰ τὸ γεγονός, ὅτι πάρα πολλὲς μελέτες ἀνὰ τὸν κόσμο, ἀπὸ διεθνοῦς κύρους ἐρευνητὲς καὶ ἐπιστήμονες, θέτουν καθαρὰ τὴν ἀνάγκη ἀμφισβήτησης τῆς ὑπαρχούσης θεωρίας περὶ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ συγκλίνουν στὴν πιθανή, ἐπιστημονικὰ, ἀναίρεσή του. Θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος εἶναι εἴτε ἕνα φαινό- μενο στὴ διαδικασία τοῦ θανάτου [ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ ] εἴτε τὸ πρῶτο στάδιο τῆς ἀποσύνθεσης [TAYLOR], ἀλλὰ σίγουρα, ὄχι ὁ θάνατος τοῦ προσώπου, ὁ ὁποῖος παραμένει ἕνα μὴ ἀποκεκαλυμμένο μυστήριο. Ὁ καθηγητὴς τῆς Νευρολογίας κος Taylor ἀποφαίνεται ὅτι ὑπάρχει ὁ θάνατος σὰν στιγμιαῖο γεγονὸς [process of dying], καὶ ἡ διαδικασία τῆς ἀποσύνθεσης[process of disintegration] καὶ συμπληρώνει ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος εἶναι τὸ πρῶτο στάδιο τῆς διαδικασίας τῆς ἀποσύνθεσης. Ἐπιπλέον θὰ μπορούσα- με νὰ ποῦμε ὅτι ὁ θάνατος δὲν διαγιγνώσκεται ἁπλὰ πιστοποιεῖται. Πρὶν παραδώσω τὴ σκυτάλη στοὺς ἐξαίρετους ὁμολογουμένως ἐπιστήμονες ποὺ βρίσκονται σήμερα ἐδῶ, θεωρῶ χρέος μου καὶ σὰν Θεολόγος, νὰ κάνω μία μικρὴ ἀναφορὰ ἀκόμη καὶ νὰ προσθέσω ὅτι οἱ ἰατρικὲς μελέτες ποὺ ἀντιτίθενται στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ ὁρίζουν τὸ θάνατο σὰν στιγμιαῖο γεγονὸς, διαφοροποιοῦν τὸ γεγονὸς τοῦ θανάτου ἀπὸ τὴν διάλυση τοῦ σώματος στὴν ὁποία ἀνήκει καὶ ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος, ἀρνοῦνται τὴν ταύτιση τῆς ψυχῆς μὲ τὶς ἐγκεφαλικὲς λειτουργίες, ὑποστηρίζουν τὸ δικαίωμα στὴ ζωὴ ὄχι μόνο τοῦ λήπτη ἀλλὰ καὶ τοῦ δότη, δέχονται τὸν δότη σὰν πρόσω- πο ἀκόμα καὶ μετὰ θάνατον, ἔρχονται σὲ ἀπόλυτη συμφωνία μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὸ πνεῦμα τῆς ἀποκαλυπτικῆς πατερικῆς θεολογίας [Ἅγ. Μάξιμος ὁμολογητὴς, Ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης, Μέ- γας Βασίλειος, Ἅγ. Ἰωάννης Δαμασκηνὸς κ.ἄ.].Ἐπίσης ἐπειδὴ κάποιοι προσπαθοῦν νὰ κινήσουν τὴν κοινὴ γνώμη λέγοντας, ὅτι ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε ἐπιστημονικὰ ἐνάντιοι στὴ θεωρία τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου στερούμαστε εὐσπλαγχνίας πρὸς τὸν συνάνθρωπο, θὰ ἤθελα νὰ ἀπαντήσω, μὲ ἀπόλυτο σεβασμὸ στὴ γνώμη τους, ὅτι πρῶτον, εὐσπλαγχνία γιὰ τὸ γιατρὸ ἀπέναντι στὸν ἀσθενῆ εἶναι ἡ ἄσκηση τῆς ἰατρικῆς μὲ σεβασμὸ στὸ ἀνθρώπινο πρόσωπο καὶ μέ ἐπιστημονικὴ ἀρτιότητα, ποὺ πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀλήθεια. Δεύτερον, εὐσπλαγχνία δὲν ἀξίζει μόνο ὁ λήπτης, ἀλλὰ καὶ ὁ δότης καὶ ἡ οἰκογένειά του ἐπίσης. Ὁ δό- της γιὰ μᾶς παραμένει κατὰ πάντα ἀνθρώπινο πρόσωπο ψυχῆ τε καὶ σώματι καθ΄ὅλη τή διάρκεια τῆς νοσηλείας του, καὶ εἶναι ἐκεῖνος ποὺ βρίσκεται στὴν πιὸ ὀδυνηρὴ θέση καὶ χρειάζεται περισσότερο τὴ φροντίδα καὶ τὴν προστασία μας, γιατί ἀγωνίζεται γιὰ τὴ ζωή του ἡ ὁποία ἔπ΄οὐδενὶ δὲν πρέπει νὰ κιν- δυνέψει, θέση ἀπόλυτα ταυτισμένη μὲ τὸ πνεῦμα τῆς Συνόδου. Γιὰ μᾶς δὲν εἶναι ἄχρηστο φορτίο μὲ πράγματα ποὺ δὲν τὰ χρειάζεται , γιὰ νὰ πεταχθεῖ σὲ ἕναν, πιθανὰ ἐπιστημονικὸ Καιάδα, ἀλλὰ ὁ πλησίον καὶ ἀδελφός μας ὅπως ἄλλωστε καὶ ὁ λήπτης . Ἡ κλινικὴ περίπτωσή του χρειάζεται τὴν ἀπαραίτητη ἰατρικὴ φροντίδα καὶ ὑποστήριξη ἀπὸ ὅλους γιὰ τὸ ἀναφαίρετο δικαίωμα στὴ ζωὴ ποὺ εἶναι δῶρο τοῦ ΘΕ- ΟΥ στὸν ἄνθρωπο καὶ δὲν ἔχει τὸ δικαίωμα κανένας νὰ τὴν κόψει παρὰ μόνο ὁ ἴδιος ὁ Θεός, πράγμα γιὰ
- 38. 38 τὸ ὁποῖο εἴμαστεἐπιστημονικὰ βέβαιοι ὅτι μᾶλλον δὲν συμβαίνει μὲ τὴ θέσπιση τοῦ ΕΘ. Ἐπιπλέον ἐπειδὴ γίνεται λόγος γιὰ χρέος φιλανθρωπίας, ἀπαντοῦμε ὅτι εἶναι ἀσφαλῶς φιλανθρωπία ἡ δωρεὰ ὀργάνων, ἀλλὰ ἀσύγκριτα μεγαλύτερη φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πη- γαίνουν στὸ θάνατο μὲ βαθειὰ πίστη στὴν Ἀνάσταση τοῦ ΧΡΙΣΤΟΥ. Φιλανθρωπία εἶναι νὰ δι- δάσκεις τοὺς ἀνθρώπους νὰ πορεύονται στὴ σταυροαναστάσιμη ζωὴ καὶ ὅτι ὁ θάνατος, καθολικὸ γεγονὸς τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, εἶναι πέρασμα στὴν αἰωνιότητα, καὶ μετάσταση στὰ ἀνώτερα , τὰ ἀληθινὰ , τὰ ἄφθαρτα. Φιλανθρωπία εἶναι νὰ διδάσκεις τοὺς ἀνθρώπους τὴ δοξολογικὴ πλευρὰ τῆς ἀσθένειας καὶ τὴ λυτρωτικὴ πλευρὰ τοῦ θανάτου. Κλείνοντας θὰ ἤθελα νὰ εὐχαριστήσω τὴν Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν γιὰ τὴν ἰδιαίτερη τιμὴ πού μοῦ ἔδωσαν νὰ μὲ προσκα- λέσουν νὰ καταθέσω τὴν ἐπιστημονική μου ἄποψη στὴν ἀποψινὴ ἡμερίδα, καθὼς καὶ τὸν σεβασμιότατο μητροπολίτη Κηφισίας, Ἀμαρούσιου καὶ Ὠρωποῦ κ.κ. Κύριλλο γιὰ τὴν, στὴν ἐλαχιστότητά μου, παρασχεθεῖσα εὐλογία. Εὐχαριστῶ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.Shwmon D. A. ‘’anencephale selected medical aspects’’ Hasting Center report 1988 no 10pp11-19 / 2.Dr Massimo Bondi ‘’Testimony presented at a hearing of the selected commitee of the commission of social affairs of the Italian Parliament’’ / 3.D.C.Klein’’ brain death with prolonged somatic survivor’’ N.E.J.of med.1992no306 pp 1362 / 4.J.E.ParisiR.C. KirnG.H Collins et al’’ brain death with prolonged somatic survivor’’ N.E.J. of med1982no 306 pp14-16 / 5.Heytens l et al 1989 ‘’Lazarus signs ad exten- sion postum in a brain dead patient case report’’ Neurosergury 71<3>449- 51 / 6.Popper A.H. ‘’unusual spontaneous movements in brain dead patients’’ Neurology 1984 no 34 pp1089-1092 / 7.Dr Alan Shwmon professor of pediatric neurology UCLA’’ chronic brain death meta analysis and conseptual con- sequences’’ Neurology1998 no51 pp1538-1545 / 8.D.S.Eriksson of Gotemborg university inst. Of cl neuroscience F.H.Cage of S Diego Salk institute cf ‘’ mors sua vita mea ‘’op.cit.p 7 / 9.DR Hill ibid. / 10.C.B.Johansson et al ‘’ identification of neural stem cells in the adult mammalian central nervous sys- tem’’ 1989 January 8 no 96 <1>pp 25-34 / 11 .proff.Fausto Baltisero department of human fisiology university of Milan hearing September 28 1992 ‘’report of the selected comitee of the commission of social affairs of the Italian Parliament’’ / 12.rethinking…note22 Wetzer R.C. Setzer N.Stiff J.L.’’ et al ‘’hemodynamic responses in brain dead organ donor patient’’Anesth.Analgh 1985 no 64 pp125-128 /13.Dr Robert Truog- Dr James Fakler ‘’rethinking brain death’’ Critical Care Medicine volume20 no12 1992/ 14.GriggM.M., Kelly M.A.,Celessia G.G. et al electroencephalographic activity after brain death Archives of Neurology 1987no44[9] pp948-954/ orthros ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ. http://youtu.be/jRbcVJU-Dos 2. Ἡ θετική ὄψη τῶν Μεταμοσχεύσεων, Παναγιώτου Κίκιλη, Ἰατροῦ Νεφρολόγου, Δ/ντοῦ Μονάδος αἱμοκάθαρσης Νοσοκομείου Καλύμνου. Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συ- νεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Λόγῳ ἀσθενείας τοῦ κ. Κίκιλη, ἡ εἰσήγησή του ἀνεγνώσθη ἀπὸ τήν δεσποινίδα Βα- σιλική Κίκιλη. Σεβασμιώτατοι, Πανοσιολογιώτατε, Αἰδεσιμολογιώτατοι Πατέρες καὶ ἀδελφοί, κυρίες καὶ κύριοι
- 39. 39 Θεωρῶ μεγάλη τιμὴστὴν ταπεινότητά μου, τὴν εὐγενικὴ πρόσκληση νὰ συμμετάσχω ὡς εἰσηγητὴς στὴν παροῦσα ἡμερίδα. Ποιὰ εἶναι λοιπόν, ἡ θετικὴ πλευρὰ τῶν μεταμοσχεύσεων; Πολὺ λίγο θὰ ἦταν ἀνάγκη νὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ τὸ ἀγκάθι τοῦ λεγομένου «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», ἂν δί- ναμε τὴν προσήκουσα προσοχή, ἂν ἐξετάζαμε προοπτικὰ καὶ ἂν ἐνημερώναμε δεόντως τὸν κόσμο γιὰ τὴν δυνατότητα ποὺ ὑπάρχει νὰ γίνονται μεταμοσχεύσεις σὲ πάσχοντες-λῆπτες ἀπὸ ζωντανοὺς δότες, δηλαδὴ ἀπὸ ὑγιεῖς ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι, ἐντελῶς ἐλεύθερα, χωρὶς καμμιὰ ψυχολογικὴ πίεση, (ἀπὸ ἀγάπη καὶ μόνο κινούμενοι πρὸς τοὺς πάσχοντες συνανθρώπους τους), δωρίζουν κάποιο ὄργανο (ἢ μέρος ὀργάνου) τοῦ σώματός τους γιὰ νὰ δώσουν ποιότητα ζωῆς, ἀνακούφιση ἀλλὰ καὶ χρόνια ζωῆς στοὺς ἀσθενεῖς ποὺ σταυ- ρώνονται καθημερινὰ λόγῳ κάποιας ἀνεπάρκειας ζωτικοῦ ὀργάνου τους μέ συνέπεια τήν χαμηλή ποιότητα ζωῆς , ἀλλὰ καὶ αὐτὴ καθ’ ἑαυτὴν τήν διάρκεια τῆς ζωῆς τους, περιορισμένη! Αὐτὴ ἡ δωρεά, πραγματοποιεῖται μόνο ὅταν ἡ ὑγεία καὶ ἡ ζωὴ τοῦ δότη, δὲν κινδυνεύει ἀπὸ τὴν ἀφαίρεση τοῦ ὀργάνου, γεγονὸς ποὺ διαπιστώνεται μὲ τὸν ἐκ τοῦ νόμου προαπαιτούμενο ἔλεγχο ποὺ διενεργεῖται πρὶν τὴν τελικὴ ἐπέμβαση, ὁ ὁποῖος εἶναι πλήρης καὶ λεπτομερὴς χωρὶς νὰ ἀφήνει ἀμφιβολίες γιὰ τὴν ἀσφάλεια τῆς ὑγείας τοῦ δότη. Μάλιστα, στὴν περίπτωση αὐτή, ἰσχύει ἀναντίρρητα καὶ τὸ θεολογικὸ ὑπόβαθρο τοῦ θεανθρωπίνου φθέγματος: «Μακάριόν ἐστι διδόναι μᾶλλον ἢ λαμβάνειν» ποὺ ἀναφέρεται στὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὸ χρησιμοποιοῦν κάποιοι γιὰ νὰ τεκμηριώσουν τὶς λεγόμενες «πτωματικὲς μεταμοσχε- ύσεις» ὡς τάχα αὐτοθυσιαστικὴ προσφορὰ τοῦ βαρέως πάσχοντος δότη στὴ Μονάδα Ἐντατικῆς Θεραπείας. Στοὺς ζωντανούς-ὑγιεῖς δότες ἐφαρμόζεται αὐτὴ ἡ Εὐαγγελικὴ ρήση καὶ ὄχι στοὺς ἑτοιμοθάνατους πάσ- χοντες οἱ ὁποῖοι δὲν ἔχουν τὴν δυνατότητα καὶ τὴν ἐλευθερία νὰ ἐκφρασθοῦν στὴν κατάσταση ποὺ βρίσ- κονται! Ὁ νέος νόμος περὶ μεταμοσχεύσεων 3984/27-06-2011 στὸ ἄρθρο 8, ἐπιτρέπει ρητὰ νὰ δίνουν ὄργανα τοῦ ἀσθενοῦς σὲ πάσχοντες: α)ὁ ἢ ἡ σύζυγος τοῦ ἀσθενοῦς β) ἄτομο ποὺ συνδέεται μὲ τὸν λήπτη μὲ σύμφωνο ἐλεύθερης συμβίωσης γ) συγγενεῖς τοῦ ἀσθενοῦς ἐξ αἵματος μέχρι τὸν Δ΄ βαθμὸ δ) συγγενεῖς ἐξ ἀγχιστείας μέχρι τὸν Β΄ βαθμὸ ε) πρόσωπα μὲ τὰ ὁποῖα συνδέεται συναισθηματικὰ ὁ ἀσθενὴς μετὰ ἀπὸ ἄδεια μέ δικαστικὴ ἀπόφαση καὶ τέλος ἄλλα πρόσωπα κατά περίπτωση, τῶν ὁποίων ἡ ἔγγραφη συναίνεση εἶναι ἐλεύθερα ἀνακλητὴ ἂν μετανοιώσει ὁ ὑποψήφιος δότης μέχρι τὴν τελευταία στιγμὴ τοῦ χειρουργείου. Ἐδῶ λοιπόν, ὑπάρχει ἡ δυ- νατότητα ἐξάσκησης τῆς ἀρετῆς τῆς ἀγάπης καὶ τῆς αὐτοθυσίας χάριν τοῦ ἀδελφοῦ. Στὸ σημεῖο αὐτὸ πρέπει νὰ δοῦμε ποιὰ ὄργανα εἶναι δυνατὸν νὰ μεταμοσχευθοῦν ἀπὸ ὑγιεῖς-ζωντανοὺς δότες σὲ πάσχοντες λῆπτες. Α) Τὸ ἧπαρ (δηλαδὴ τὸ συκώτι). Οἱ ζωντανοὶ δότες ἥπατος, ὑφίστανται ἀφαίρεση μέρους τοῦ ἥπατος καθ’ ὅτι τὸ κολόβωμα (δηλαδὴ τὸ ὑπόλοιπο) ἀναπληρώνεται - ξαναγίνεται μέσα σὲ δυὸ – δυόμισυ μῆνες. Ἂν ὁ λήπτης εἶναι παιδί, ἀφαιρεῖται ἕνα μέρος τοῦ ἀριστεροῦ λοβοῦ ἀπὸ τὸν δότη. Ἂν εἶναι ἐνήλικας ἀφαιρεῖται ὅλος ὁ ἀριστερὸς λοβὸς καὶ ἂν εἶναι μεγαλόσωμος ἐνήλικας, ὁ δεξιὸς μόνο λοβὸς τοῦ ἥπατος τοῦ δότη. Ἡ νοσηλεία στὸ νοσοκομεῖο διαρκεῖ ἑφτὰ ἕως δέκα ἡμέρες καὶ ἡ ἐγχείρηση διαρκεῖ ἀπὸ πέντε ἕως ὀκτὼ ὧρες. Σὲ διάστημα δυόμισυ ἕως τριῶν μηνῶν ὁ δότης ἥπατος ἐπιστρέφει στὴν ἐργασία του. Στὴν Ἀμερική, ἡ πι- θανότητα θανάτου τοῦ δότη ἐξ αἰτίας τῆς δωρεᾶς ἥπατος μπορεῖ νὰ φθάσει τὸν ἕνα θάνατο κάθε ἑκατὸ ἕως διακόσιους δότες. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ πιθανότητα ποὺ ρισκάρει ὁ δότης ἀπὸ τὴν αὐτοθυσία του γιὰ τὸ ἀγαπώμενο πρόσωπο, δηλαδὴ τὸν λήπτη. Β) Οἱ πνεύμονες: Ἀσθενεῖς σὲ τελικὰ στάδια ἀναπνευστικῆς ἀνεπάρκειας εἶναι οἱ ὑποψήφιοι λῆπτες. Γιὰ νὰ γίνει μεταμόσχευση πνευμόνων, χρειάζονται δυὸ δότες καὶ ὄχι ἕνας. Ὁ ἕνας δότης προσφέρει τὸν ἕνα ἀπὸ τοὺς δυὸ ἀριστεροὺς λοβοὺς ποὺ ἔχει κάθε ἀνθρώπινος πνεύμονας καὶ ὁ δεύτερος δότης προσφέρει τὸν ἕνα ἀπὸ τοὺς τρεῖς λοβοὺς τοῦ δεξιοῦ πνεύμονα ποὺ διαθέτει. Καὶ οἱ δυὸ αὐτοὶ λοβοὶ τοποθετοῦνται στὸν ἴδιο λήπτη. Ἡ ἐπέμβαση εἶναι δύσκολη καὶ πραγματοποιεῖται σὲ ἐξειδικευμένα κέντρα τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἡ πρώτη ἔγινε στὴν Ἀμερικὴ τὸ 1990. Τὰ ποσοστὰ ἐπιτυχίας βαίνουν συνεχῶς πρὸς τὸ καλύτερο μὲ τὴν αὐξανόμενη ἐμπειρία καὶ τὰ νεότερα ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα.
- 40. 40 Γ) Τὸ πάγκρεας:Μεταμόσχευση παγκρέατος ἐφαρμόζουμε σὲ περιπτώσεις βαρέως ἰνσουλινοεξαρτώμενου διαβήτη μὲ σοβαρὲς ἐπιπλοκές. Στὸ 95% τῶν περιπτώσεων τὸ πάγκρεας μεταμοσχεύεται μαζὶ μὲ νεφρὸ διότι οἱ λῆπτες εἶναι συνήθως νεφροπαθεῖς αἱμοκαθαιρόμενοι λόγῳ τοῦ ἀνεξέλεγκτου διαβήτη ὁ ὁποῖος εὐθύνεται γιὰ τὴν κατάστασή τους. Νὰ σκεφθεῖ κανεὶς ὅτι σὲ περίπτωση τελικοῦ σταδίου νεφρικῆς νόσου λόγῳ διαβήτη, ἂν ἐφαρμόσουμε ἁπλὴ μεταμόσχευση νεφροῦ ἡ διαβητικὴ νεφροπάθεια ὑποτροπιάζει στὸ 100% τῶν περιπτώσεων. Σὲ μικρὸ ποσοστὸ (<5%) γίνεται ἀμιγὴς μεταμόσχευση παγκρέατος ὅταν δὲν συνυπάρχει βαριὰ νεφρικὴ νόσος ἀλλὰ μείζονες ἐπιπλοκὲς τοῦ σακχαρώδη διαβήτη. Σὲ αὐτὴ τὴ μεταμόσ- χευση, μεταμοσχεύουμε τμῆμα τοῦ παγκρέατος ἑνὸς ὑγιοῦς δότη (συνήθως τὸ μισὸ πάγκρεας) ἢ μία μεγά- λη ὁμάδα νησιδιακῶν κυττάρων ἀπὸ τὸ ὑγιὲς πάγκρεας τοῦ δότη τὰ ὁποῑα ἐμφυτεύονται στὸ συκώτι τοῦ ἀσθενοῦς λήπτη καὶ ἀπ’ εὐθείας αὐτὰ ἀρχίζουν νὰ παράγουν κανονικὴ ἰνσουλίνη καὶ νὰ διορθώνουν τὸν διαβήτη. Ἕνα χρόνο μετὰ τὴν μεταμόσχευση, τὸ 76% τῶν μοσχευμάτων λειτουργεῖ κανονικὰ καὶ πέντε χρόνια μετά, τὸ 42% τῶν μοσχευμάτων λειτουργεῖ κανονικά. Ἡ νοσηλεία τῶν δοτῶν στὸ νοσοκομεῖο διαρκεῖ μία ἕως δυὸ ἑβδομάδες. Συνολικά, τὸ 85% τῶν μεταμοσχεύσεων αὐτῶν κρίνονται ὡς θετικές. Δ)Μυελὸς τῶν ὀστῶν: Μεταμόσχευση μυελοῦ τῶν ὀστῶν ἀπὸ ὑγιεῖς ζωντανοὺς δότες χρειάζεται σὲ περιπ- τώσεις λευχαιμιῶν ἢ μυελωμάτων. Οἱ παρενέργειες εἶναι μηδαμινὲς γιὰ τὸν δότη. Π.χ. ἀναφέρονται στὴν βιβλιογραφία ὁμάδες χιλιάδων δοτῶν ὅπου δὲν ὑπῆρξε κανένας θάνατος ἀπὸ τὴν δωρεὰ καὶ μόνο ἕξι στοὺς 1000 δότες εἶχαν κάποια παρενέργεια ἀπὸ τὰ φάρμακα ποὺ ἀπαιτήθηκε νὰ λάβουν πρὶν τὴ μεταμόσχευση. Τὸ 2010 δήλωσαν αὐτοπροαιρέτως ὑποψήφιοι δότες μυελοῦ τῶν ὀστῶν δεκαπέντε ἑκατομμύρια ἄνθρωποι σ’ ὅλο τὸν πλανήτη, οἱ πιὸ πολλοὶ ἀπὸ τὴν Ἀμερική. Ὁ πιὸ πυκνὸς ὅμως πληθυσμὸς ὑποψηφίων δοτῶν, ἦταν ἀπὸ τὴν δική μας, τὴν ἑλληνικότατη καὶ πικρὰ δοκιμαζόμενη Κύπρο! Σκεφθεῖτε ὅτι τὸ 10,6% τοῦ συνολικοῦ πληθυσμοῦ τῆς Κύπρου, δηλαδὴ 1 στοὺς 10 Κυπρίους περίπου, δήλωσε ὑποψήφιος ζωντανὸς δότης μυελοῦ τῶν ὀστῶν. Ἐδῶ, νομίζουμε, φαίνεται ὁ πλοῦτος τῆς ψυχῆς τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ μας, ὁ ὁποῖος ὅταν ἐνημερώνεται σωστά, ὅταν διαπιστώνει μία καλή εὐκαιρία γιὰ προσφορά, σπεύδει νὰ δώσει ὅ,τι ἔχει καὶ δὲν ἔχει (ἀκόμα καὶ τὸ αἷμα του), γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν πασχόντων. Ἐδῶ πάλι νὰ σημειώσο- υμε ὅτι ἀκόμη καὶ ὁ πλακούντας τῶν ἐμβρύων καὶ ὁ ὀμφάλιος λῶρος, μποροῦν νὰ γίνουν δωρεὰ γιὰ μετα- μόσχευση μυελοῦ τῶν ὀστῶν μετὰ τὴ γέννηση, βέβαια, τοῦ ἐμβρύου. Ε) Καὶ ἐρχόμαστε στὴν τελευταία, πιὸ συχνὴ καὶ πιὸ δοκιμασμένη μεταμόσχευση ἀπὸ ζωντανοὺς δότες, τὴ μεταμόσχευση νεφροῦ: Ὅταν ὁ ὑποψήφιος δότης κριθεῖ μὲ τὸν προμεταμοσχευτικὸ ἔλεγχο, ὑγιὴς σωματικὰ καὶ ψυχικά, ἔχει τὴν δυνατότητα νὰ δώσει τὸν ἕνα ἐκ τῶν δυὸ νεφρῶν του στὸν πάσχοντα ἀπὸ τελικὸ στάδιο χρόνιας νεφρικῆς νόσου ἀσθενῆ, (συγγενῆ, φίλο ἢ σύζυγό του), μὲ ὅλο καὶ καλύτερα μακ- ροπρόθεσμα ἀποτελέσματα. Πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι μὲ τὰ νεότερα ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα, ἡ ἐπιβίωση ἀσθενῶν καὶ μοσχευμάτων βαίνει συνεχῶς πρὸς τὸ καλύτερο, ἐνῶ οἱ στατιστικὲς μελέτες δείχνο- υν διπλάσια μακροχρόνια ἐπιβίωση στὰ μοσχεύματα ἀπὸ ζωντανὸ δότη σὲ σχέση μὲ μοσχεύματα ποὺ λαμ- βάνονται ἀπὸ τοὺς λεγόμενους «πτωματικοὺς δότες», δηλαδὴ μοσχεύματα ἀπὸ ἀσθενεῖς σὲ λεγόμενο «ἐγκεφαλικὸ θάνατο». Π.χ. ἕνας νεφρὸς ἀπὸ ζωντανὸ δότη ἔχει χρόνο ἡμίσειας ζωῆς 12-20 χρόνια σὲ σύγκριση μὲ ἕνα πτωματικὸ ποὺ ἔχει χρόνο ἡμίσειας ζωῆς 8-9 χρόνια. -Ὁ κίνδυνος γιὰ ἔμφραγμα τοῦ μυοκαρδίου ἀμέσως μετὰ τὴν μεταμόσχευση στὸν λήπτη εἶναι πολὺ μεγα- λύτερος σὲ αὐτοὺς ποὺ ἔλαβαν πτωματικὸ νεφρὸ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ἔλαβαν ζωντανὸ μόσχευμα. -Τὸ μόσχευμα ἀπὸ ζωντανὸ δότη λειτουργεῖ ἀμέσως μόλις συνδεθεῖ στὴν ἀρτηρία τοῦ λήπτη ἐνῶ ὁ πτωματικὸς καθυστερεῖ νὰ λειτουργήσει καὶ ἔτσι ἐπιβαρύνεται ἡ λειτουργία του, λόγῳ τοῦ στρὲς τῆς κα- ταστάσεως τοῦ «ἐγκεφαλικὰ νεκροῦ» δότη. -Μὲ τὸν ζωντανὸ δότη μποροῦμε νὰ πραγματοποιήσουμε τὴ μεταμόσχευση ὅποτε εἶναι ἡ καλύτερη περίσ- ταση γιὰ τὸν ἀσθενῆ-προγραμματισμένα, πρὶν ἀκόμη ὁ ἀσθενὴς τεθεῖ σὲ μόνιμο πρόγραμμα αἱμοκάθαρσης καὶ ἔτσι, νὰ γλυτώσει τὴ μεγάλη αὐτὴ ταλαιπωρία.(Σκεφθεῖτε τὰ ἄρρωστα παιδάκια ποὺ βιώνουν αὐτὴ τὴν τραυματικὴ ἐμπειρία). -Τὰ μοσχεύματα ἀπὸ ζωντανὸ δότη χρειάζονται χαμηλότερες δόσεις ἀνοσοκατασταλτικῶν φαρμάκων καὶ ἔχουν λιγότερες ἐπιπλοκὲς (παρενέργειες). -Ἐπίσης, πρέπει νὰ συνυπολογίσουμε θετικὰ τὸ συναισθηματικὸ κέρδος τοῦ ζωντανοῦ δότη καὶ τὴ σχέση ἀγάπης ποὺ ἀναπτύσσεται μεταξὺ δότη καὶ λήπτη στὸ οἰκογενειακὸ ἢ καὶ τὸ φιλικὸ ἐπίπεδο. -Ἡ ἀνοιχτὴ ἐπέμβαση διαρκεῖ περὶ τὶς τρεῖς ὧρες. Ἂν γίνει λαπαροσκοπικά, διαρκεῖ ἀρκετὰ λιγότερο καὶ ἡ τομὴ εἶναι πολὺ μικρότερη. Χρειάζεται μία ἑβδομάδα νοσηλεία τοῦ δότη στὸ νοσοκομεῖο καὶ 1-3 μῆνες μετεγχειρητικὰ γιὰ νὰ μπεῖ σὲ πλήρη δραστηριότητα. Οἱ παρενέργειες τῆς δωρεᾶς εἶναι ἐλάχιστες, οἱ θάνα- τοι σπάνιοι. Οἱ δότες ὑποβάλλονται σὲ μετεγχειρητικὸ ἔλεγχο στοὺς 6,12 καὶ 24 μῆνες γιὰ νὰ ἀποκλειστοῦν πιθανὲς βλάβες καὶ νὰ γίνει πρόληψη μακροπρόθεσμων ἐπιπλοκῶν. Δυστυχῶς στὴν Ἑλλάδα δὲν ἔχει
- 41. 41 ἀναπτυχθεῖ ἕνα δραστήριοδίκτυο ἐνημέρωσης τῶν πολιτῶν σχετικὰ μὲ τοὺς ζωντανοὺς δότες (ὅπως π.χ. τὸ ΟΡΤΝ στὴν Ἀμερικὴ ποὺ λειτουργεῖ ἀπὸ τὸ 1986). Σὲ ἐμᾶς ὅλη ἡ φασαρία γίνεται ὑπὲρ τῶν λεγομένων «πτωματικῶν» μεταμοσχεύσεων, ἐξ οὗ καὶ ἡ σημερινὴ ἡμερίδα. Οἱ δυνατότητες εἶναι πάρα πολλὲς καὶ ἡ σωστὴ πληροφόρηση τοῦ κόσμου θὰ προωθήσει τὶς μεταμοσχεύ- σεις ἀπὸ ζῶντα δότη ὑπερνικώντας καὶ ὅποιες πιθανὲς βιολογικὲς δυσκολίες ἀνακύψουν. Π.χ. ὅταν κά- ποιος θέλει νὰ δωρίσει τὸν νεφρό του σὲ συγγενῆ του- πάσχοντα νεφροπαθῆ- καὶ εἶναι ἀσύμβατος ὡς πρὸς τὴν ὁμάδα αἵματος (Α,Β,ΑΒ,0), μὲ τὴ σωστὴ λειτουργία ἑνὸς συντονιστικοῦ κέντρου ζωντανῶν μετα- μοσχεύσεων θὰ βρεθεῖ ἕνα ἀντίστοιχο ζευγάρι δότη-λήπτη ποὺ εἶναι ἀσύμβατο καὶ ὁ δότης τοῦ ἑνὸς ταιρι- άζει μὲ τὸν λήπτη τοῦ ἄλλου, ὁπότε θὰ γίνουν δύο ἐπιτυχεῖς μεταμοσχεύσεις χιαστί: ὁ δότης 1 δίνει στὸν λήπτη 2 καὶ ὁ δότης 2 στὸν λήπτη 1. Χαίρεται κανεὶς γιὰ μία τέτοια ἐφαρμογὴ ἐπιστημονικῶν γνώσεων καὶ τεχνολογιῶν. Θὰ θέλαμε στὸ σημεῖο αὐτὸ νὰ σημειώσουμε τὴν εὐεργετικὴ ἐπίδραση τῆς μεταμόσχευσης νεφροῦ στὴν ποιότητα ζωῆς τῶν νεφροπαθῶν, στὴν ἀνάκτηση τῆς γονιμότητάς τους ἡ ὁποία ἔχει χαθεῖ σὲ μεγάλο βαθμὸ στοὺς αἱμοκαθαιρομένους καὶ τὴν ἐπακόλουθη δυνατότητα τεκνοποίησης, τὴν διόρθωση τῆς ἀναιμίας, τῆς νεφρικῆς ἀνεπάρκειας λόγῳ τοῦ ὅτι τὸ νεφρικὸ μόσχευμα παράγει ἐρυθροποιητικὴ ὁρμόνη, (τὴν ἐρυθροποιητίνη), τὴν διόρθωση τῆς ἀθηρογένεσης τῆς οὐραιμίας (ἀρτηριοσκλήρωσης τῶν ἀγγείων καὶ ἄλλα εὐεργετήματα ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός. Ἕνα ζήτημα κάθετο ποὺ τίθεται ἐδῶ, βεβαίως, εἶναι τὸ ἀσύμβατο τῆς μεταμόσχευσης καρδιᾶς μὲ τὴ φιλο- σοφία τῆς σημερινῆς ἡμερίδος, καθ’ ὅτι ζωντανοὶ δότες καρδιᾶς, ὅπως εὔκολα γίνεται ἀντιληπτό, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξουν. Τέλος, εἶναι ἀνάγκη νὰ γνωρίζουμε ὅτι ὅλες οἱ μεταμοσχεύσεις, ὅσο συμβατὲς καὶ νὰ εἶναι, ἐνέχουν τὸν κίνδυνο τῆς ἀπόρριψης τοῦ μοσχεύματος, εἴτε ὀξέως, μετὰ τὴ μεταμόσχευση, εἴτε χρονίως, σὲ μερικὰ χρό- νια μετὰ τὴ μεταμόσχευση. Ἐπίσης, ὅτι τὰ ἀνοσοκατασταλτικὰ φάρμακα (τὰ ὁποῖα θὰ λαμβάνει ὁ λήπτης γιὰ ὅλη του τὴ ζωή) ἔχουν παρενέργειες: λοιμώξεις, νεοπλάσματα, νεφροτοξικότητα κ.ἄ. καὶ δὲν εἶναι ἀπίθανο: α) εἴτε νὰ χαθεῖ τὸ μόσχευμα ἀργὰ ἢ γρήγορα β) εἴτε νὰ συμβεῖ τὸ μοιραῖο καὶ νὰ χαθεῖ ὁ πάσχων στὸν ὁποῖο δωρίσαμε τὸ ὄργανό μας. Αὐτὰ εἶναι ζητήματα τὰ ὁποῖα ὀφείλουμε νὰ λαμβάνουμε ὑπ’ ὄψιν μας καὶ ἐδῶ μετράει ἡ ἀγάπη, ἡ αὐτοθυσία, ἡ πίστη μας, ἡ προσευχή μας καὶ γενικότερα ἡ στάση μας ἀπέναντι στὴ ζωὴ καὶ τὸ θάνατο. Ἡ μεταμόσχευση, μόνο τότε εἶναι μία πράξη ἀγάπης καὶ αὐτοθυσίας, ὅταν διακινδυνεύουμε κάτι ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας μὲ τὴ θέλησή μας, δίνοντας ἕνα κομμάτι μας στὸν ἄλλον, ἐνσυνείδητα καὶ ἐλεύθερα, ὡς πρό- σωπα θεοειδῆ ποὺ μιμοῦνται τὸν Δημιουργό τους, ὁ ὁποῖος «ἔπαθεν ὑπὲρ ἡμῶν» ἀπὸ τὴν ἄμετρη ἀγάπη του γιά μᾶς. Σὲ μία τέτοια προοπτικὴ τῶν μεταμοσχεύσεων δὲν πιστεύω πὼς θὰ εἶχε κάποιος ἀντίθεση. Ἀρκεῖ νὰ μὴ γίνει ποτὲ ἀποδεκτὴ ἡ λογική τῆς ἀγοραπωλησίας ὀργάνων, ὁ ψυχικὸς ἐξαναγκασμὸς τοῦ δότη νὰ δωρίσει τὸ ὄργανό του καὶ ἡ πρόχειρη ἐκτίμηση τῆς καταλληλότητας τοῦ δότη χάριν μίας αὐξήσεως τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μεταμοσχεύσεων. Ἐξάλλου, σὺν τῷ χρόνῳ ἐξελίσσονται νέες ἔρευνες γιὰ τὴ δημιουργία τεχνητῶν μοσχευμάτων οἱ ὁποῖες ἂν τελεσφορήσουν, εἶναι πολὺ πιθανὸν νὰ μὴν χρειάζονται πλέον οὔτε κἄν οἱ ζωντανοὶ δότες στὸ μέλλον. Ἤδη μία λαμπρὴ νέα Ἑλληνίδα ἐπιστήμων, ὀνόματι Ἑλένη Ἀντωνιάδου, μόλις 25 ἐτῶν κατασκεύασε τεχνητὸ μόσχευμα τραχείας γιὰ μεταμόσχευση, μὲ ἄριστα ἀποτελέσματα ἐφαρμογῆς. Ἐλπίζουμε σὲ ἀκόμη καλύτερα ἐπιτεύγματα στὸ μέλλον. Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν προσοχή σας. orthros ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ http://youtu.be/GQV30y2GgzY
- 42. 42 3. Ἐμμανουήλ Παναγόπουλου:«Διασῴζεται σήμερα ὁ ἐγκεφαλικός θάνατος;» FACS, Ἄμ. Ἐπ. Καθ. Χειρ/κῆς, τ. Συν/τής Δ/ντής Χειρ/κῆς Κλινικῆς - Νοσοκομείου «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ» Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συ- νεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας. Ἀσφαλῶς ἡ ἐρώτηση αὐτὴ ἀκούγεται παράξενα, ἀφοῦ ἀφορᾶ ἕνα ζήτημα, ποὺ ἐδῶ καὶ 45 χρόνια βρίσκεται στὸ προσκήνιο τῆς ἰατρικῆς, καὶ ὄχι μόνον, ἐπικαιρότητας, ταυτοχρόνως δέ ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια ἔχει νομοθετικὰ κατοχυρωθεῖ σὲ ὁλόκληρο τὸ δυτικὸ κόσμο, καὶ ὄχι μόνον. Οἱ μεταμοσχεύσεις ὀργάνων ξεκίνησαν στὶς ἀρχὲς τῆς δεκαετίας τοῦ 60. Εἶχαν ὅμως τότε νὰ ἀντιμετωπίσουν δυὸ σοβαρὰ προβλήματα. Ἀφ’ ἑνὸς τὰ ὄργανα ἀπὸ ὄντως νεκροὺς ἦταν ἀκατάλληλα καὶ μὴ λειτουργοῦντα μεταμοσχευόμενα καὶ ἀφ’ ἑτέρου ἡ ἀφαίρεση ἀνθρωπίνων ὀργάνων πρὶν ἀπὸ τὴν διαπίσ- τωση τοῦ θανάτου ἦταν πράξη ποινικὰ κολάσιμη. Γιὰ τὴ συνέχιση τῶν μεταμοσχεύσεων ἔπρεπε νὰ βρεθεῖ μία λύση καὶ ἡ λύση βρέθηκε μὲ τὴ μετάθεση τοῦ ὁρισμοῦ τοῦ θανάτου σὲ χρονικὴ στιγμὴ πρὶν ἀπὸ τὴν ὁριστικὴ παύση τῆς λειτουργίας τοῦ ὀργανισμοῦ. Ἡ ad hoc ἐπιτροπὴ τῆς ἰατρικῆς σχολῆς τοῦ Harvard ταύτισε τὸ μὴ ἀναστρέψιμο κῶμα, ποὺ εἶναι κατάσταση ζωῆς, μὲ τὸν θάνατο καὶ δημιούργησε τὸ 1968 τὴν ἔννοια τοῦ ΕΘ. Τὰ ὅσα διαμείφθηκαν στὴν ἐπιτροπὴ αὐτή, τὰ γνωρίζουμε σήμερα μὲ κάθε λεπτομέρεια ἀπὸ τὴν διεξοδικὴ ἔρευνα τῆς Mita Giacomini , στὰ ἀρχεῖα τῆς ἐπιτροπῆς αὐτῆς , ποὺ δημοσιεύθηκε τὸ 1997 (1).Στὸν ἐπίλογο τοῦ ἄρθρου της ἡ Giacomini παρατηρεῖ: « τὰ κριτήρια τοῦ ΕΘ δὲν δημιουργήθηκαν μόνο ἀπὸ τὰ φυσικὰ χαρακτηριστικά τοῦ νεκροῦ ἤ ἀπὸ τὶς δυνατότητες τῶν διαγνωστικῶν καὶ ὑποστηρικτικῶν τεχνολογιῶν. Τὰ ἐγκεφαλικὰ νεκρὰ ἄτομα ἔπρεπε νὰ δημιουργηθοῦν, νὰ ἀναγνωρισθοῦν, νὰ περιγραφοῦν καὶ νὰ ὁρισθοῦν, μὲ τὴν ἀνάπτυξη τῶν κριτηρίων τοῦ ΕΘ. Ὁ ΕΘ ἦταν ἕνα κοινωνικὸ καὶ κλινικὸ κατασκεύασμα ». Στὰ κείμενα τῶν ὑπερασπιστῶν τοῦ ΕΘ εἶναι λίαν ἐμφανὴς ἡ προσπάθεια ταύτισης ἀντιθέτων καὶ ἀμοιβαία ἀποκλειόμενων καταστάσεων. Αὐτὸς ὁ τίτλος τῆς ἀρχικῆς δημοσίευσης τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ Harvard στὸ περιοδικὸ JAMA τὸν Αὔγουστο τοῦ 1968 εἶναι χαρακτηριστικὸς καὶ πιστοποιεῖ τὴν τῶν πραγμάτων ἀλήθεια. ΕΝΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΥ ΚΩΜΑΤΟΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΗΣ AD HOC ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ HARVARD ΓΙΑ ΝΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΕΘ (2). Ὁ τίτλος σαφῶς δηλώνει τὴν προσ- πάθεια ἐξίσωσης τοῦ κώματος, ποὺ παρατηρεῖται μόνο στοὺς ζώντας, μὲ τὸν θάνατο ποὺ εἶναι ἀπουσία ζωῆς. Τὴν ἴδια κατάσταση συναντᾶ κανεὶς καὶ σὲ τίτλους ἰατρικῶν ἄρθρων, ὅπως: ΟΙ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛ- ΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΘ. ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΥΠΑΙΝΙΓΜΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΟΥ ΔΟΤΗ (3). Ὅμως, φυσιολογικὲς ἀλλαγὲς συμβαίνουν μόνο στοὺς ζώντας καὶ ὄχι στοὺς νεκρούς. Μεταθανάτια ἀλλαγὴ εἶναι μόνο ἡ ἀποσύνθεση. Ἔχει λοιπὸν ἰατρικὴ λογικὴ ἡ ἄποψη τῆς ὕπαρξης μεταθανάτιων φυσιολογικῶν ἀλλαγῶν ποὺ καλεῖται νὰ ἀντιμετωπίσει ἡ ἰατρική; Ἕνας ἄλλος τίτλος : ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΝΕΚΡΟΥΣ ΔΟΤΕΣ (4). Τὸ ἄρθρο ἀναφέρεται σὲ ἀσθενεῖς ἐγκεφαλικὰ νεκρούς. Ὅμως ἕνας ἀσθενής δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι νεκρὸς καὶ ἕνας νεκρὸς δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι ἀσθενὴς . Ἐνδεικτικό τῆς σύγχυσης ποὺ δημιούργησε ὁ ὅρος ΕΘ εἶναι καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι κατὰ τὰ πρῶτα χρόνια μετὰ τὴν καθιέ- ρωση τοῦ ΕΘ ,σὲ ἰατρικὰ κείμενα οἱ ἐγκεφαλικὰ νεκροὶ χαρακτηρίζονταν ὡς ζῶντα πτώματα ἤ πτώματα μὲ παλλόμενη καρδία ἡ καὶ τελείως ἀπαξιωτικὰ ὡς καρδιο-ἀναπνευστικὰ παρασκευάσματα. Πῶς ὅμως εἶναι δυνατὸν κάποιος νά χαρακτηρίζεται πτῶμα καὶ συγχρόνως νὰ εἶναι καὶ ζῶν ἤ νὰ ἔχει παλλόμενη καὶ λειτουργοῦσα καρδία; Στὴν πορεία τοῦ ΕΘ κάποτε τέθηκε τὸ ἐρώτημα. Γιατί ὁ ΕΘ ταυτίζεται μὲ τὸν βιολογικὸ θάνατο; Ποιὰ εἶναι ἡ βιολογικὴ βάση αὐτῆς τῆς ταύτισης; Ἡ ἀπάντηση ποὺ δόθηκε ἦταν ἡ ἀκόλουθη: Ὁ ἐγκέφαλος ἀποτελεῖ τὸ κύριο συντονιστικὸ ὄργανο, ποὺ συντονίζει τὴ λειτουργία τῶν ἄλλων ὀργάνων μὲ ἀποτέλεσμα τὴν διατή- ρηση τῆς λειτουργικῆς ἑνότητας τοῦ ὀργανισμοῦ. Ἡ καταστροφὴ ἑπομένως τοῦ ἐγκεφάλου συνεπάγεται τὸν ἀποσυντονισμὸ τῆς λειτουργίας τῶν ἄλλων ὀργάνων καὶ ὁδηγεῖ σταδιακὰ τὸν ὀργανισμὸ στὸν θάνατο.
- 43. 43 Ἡ ἀντιπαράθεση πρὸςτὸν ΕΘ ἄρχισε σχεδὸν ἀμέσως μετὰ τὴν καθιέρωσή του, ὅμως πολλὰ χρόνια ἀργότερα, τὸ 1998, μία δημοσίευση μὲ τίτλο : ΧΡΟΝΙΟΣ ΕΘ. ΜΕΤΑ-ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥ- ΝΕΠΕΙΕΣ (5), τάραξε τὰ νερά. Ο Alan Shewmon, καθηγητὴς νευρολογίας στὸ πανεπιστήμιο UCLA στὸ Los Angeles, μελετώντας 70 ἀπόλυτα ἐξακριβωμένες περιπτώσεις ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἀτόμων κατέληξε στὸ ἀκόλουθο συμπέρασμα : « τὸ φαινόμενο τοῦ χρόνιου ΕΘ ὑπονοεῖ ὅτι ἡ ἀπαρτιωτικὴ ἑνότητα ἑνὸς σύνθε- του ὀργανισμοῦ δηλ. ἡ λειτουργία τοῦ ὀργανισμοῦ ὡς ὄλου, εἶναι ἕνα ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικό, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀμοιβαία ἀλληλεπίδραση ὅλων τῶν μερῶν, καὶ ὄχι ἕνας ἐκ τῶν ἄνω πρὸς τὰ κάτω συντονισμός, ποὺ ἐπιβάλλεται ἀπὸ ἕνα μέρος, τὸν ἐγκέφαλο, πάνω σὲ ἕνα παθητικὸ ἄθροισμα ὀργάνων. Ὁ ρόλος τοῦ ἐγκεφάλου δὲν εἶναι ἐκεῖνος τοῦ κεντρικοῦ ρυθμιστῆ, χωρὶς τὸν ὁποῖον τὸ σῶμα χάνει τὴν ἑνότητά του καὶ σταματᾶ νὰ ἀποτελεῖ ἕναν ζωντανὸ ὀργανισμό. Ἑπομένως ἡ ἀπώλεια τῆς ἀπαρτιωτικῆς ἑνότητας δὲν εἶναι ἕνας φυσιολογικὰ ὑποστηρίξιμος λόγος γιὰ τὴν ἐξίσωση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ὀργανισμοῦ». Τὸ ἄρθρο ἦταν ἕνα ἰσχυρὸ κτύπημα στὰ θεμέλια τοῦ ΕΘ ἀφοῦ ἀναιροῦσε τὴν βιολογικὴ βάση πάνω στὴν ὁποίαν στηριζόταν τὸ οἰκοδόμημα τοῦ ΕΘ. Ἡ ἀνατροπὴ, ποὺ τὸ ἄρθρο αὐτὸ ἔφερε, ἦταν τέτοια, ποὺ ἀνάγκασε τὸ περιοδικὸ νὰ δημοσιεύσῃ στὸ ἴδιο τεῦχος ἕνα editorial, δηλ. ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς, μὲ τὸν παράξενο τίτλο : ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΣΘΕΝΕ- ΙΣ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΤΑΔΙΟΥ (6), μὲ τὴν ὑπογραφὴ τοῦ Ronald Cranford, ἐξέχοντος καθηγητοῦ νευρολογίας καὶ ὑπερασπιστῆ τοῦ ΕΘ καὶ εἰδικοῦ σὲ θέματα ἀπώλειας συνειδήσεως. Γράφει τὸ editorial : « τὸ ἄρθρο τοῦ Shewmon καὶ ἡ ἐκτεταμένη τεκμηρίωση τῶν περιπτώσεών του σὲ συνδυασμὸ μὲ τὶς στοχαστικὲς ἀνησυχίες ἐπιστημόνων τὰ τελευταῖα χρόνια, δημιουργοῦν ἐρωτηματικὰ σχετικὰ μὲ τὴν ἐγκυρότητα τῆς σωματικῆς ἀποσύνθεσης ὡς βάσης ἐξίσωσης τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο καὶ δικαιολογοῦν τὴ συνέχιση τῆς διε- ρεύνησης τοῦ ζητήματος ». Ἀκολούθησε σειρὰ ἄρθρων σὲ ἰατρικὰ καὶ βιοηθικὰ περιοδικὰ ποὺ ἑδραίωναν τὴν ἐγκυρότητα αὐτῆς τῆς θέσης. Γράφτηκαν καὶ βιβλία γιὰ τὴν ἀντιπαράθεση πρὸς τὸν ΕΘ ὅπως Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. ΣΥΝ- ΧΡΟΝΕΣ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ (7), ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1999. ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ. Η ΠΕ- ΡΙΠΤΩΣΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΑ ΒΑΣΙΣΜΕΝΑ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (8), ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2000 , FINIS VITAE. ΕΙΝΑΙ Ο ΕΘ ΑΚΟΜΗ ΖΩΗ; (9) ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 2006 στὰ ἰταλικὰ καὶ τὸ 2009 στὰ ἀγγλικά. Τὸ τελευταῖο αὐτὸ βιβλίο εἶναι μία συλλογὴ 18 ἄρθρων μὲ τὶς ὑπογραφὲς ἰατρῶν διαφόρων εἰδικοτήτων, βιοηθικῶν, δικαστῶν, φιλοσόφων καὶ ἑνὸς ἐπισκόπου, ποὺ παρουσιάζουν καὶ ἀναλύουν τεκμηριωμένα τὴν ἀντίθεσή τους πρὸς τὴν ταύτιση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀτόμου. Τὸ 2008 συγκαλεῖται ἡ Προεδρικὴ Ἐπιτροπὴ Βιοηθικῆς τῶν ΗΠΑ, μὲ ἐντολὴ τὴ μελέτη τῶν ἀντιπαραθέσεων στὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου. Ἡ Προεδρικὴ Ἐπιτροπὴ μετὰ ἀπὸ πολύμηνες διαβουλεύσεις δημοσιεύει τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2008 ἕνα ἐπίσημο κείμενο 123 σελίδων μὲ τίτλο : ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ. Η ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ (10). Ἡ Ἐπιτροπὴ ἀντικαθιστᾶ τὸν ὅρο ΕΘ μὲ τὸν ὅρο TOTAL BRAIN FAILURE -ὁλικὴ λειτουργικὴ ἀνεπάρκεια τοῦ ἐγκεφάλου- γιατί τὸν θεωρεῖ φιλοσοφικὰ οὐδέτερο, φυσιολογικὰ εὐκρινέστερο καὶ διαχωρίζει τὴν ὑποκείμενη διάγνωση ἀπὸ τὸν καθορισμὸ τοῦ θανάτου. Ἡ Ἐπιτροπὴ ἐπίσης ἀναγνωρίζει ὅτι ὑπάρχουν δι- χογνωμίες σχετικὰ μὲ τὴν κλινικὴ καὶ ἠθικὴ ἐγκυρότητα τοῦ ὁρισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρι- α, ἀφοῦ μερικοὶ θεωροῦν τὸν ΕΘ πολὺ περιοριστικὸ γιὰ τὶς ἀνάγκες τῶν μεταμοσχεύσεων καὶ ἄλλοι φοβοῦνται ὅτι μπορεῖ ὁ ΕΘ νὰ μὴν εἶναι ἰσοδύναμος μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀτόμου. Κατὰ τὴν Ἐπιτροπὴ γιὰ τὴ λύση τοῦ ζητήματος ὑπῆρχαν δυὸ δρόμοι. Ὁ πρῶτος σημαίνει ἀποδοχὴ τῆς ὑπάρχουσας ἀβεβαιότητας στὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου, ἀποδοχὴ τῆς μὴ ὕπαρξης ἐπαρκοῦς βιολογικῆς αἰτιολόγησης καὶ τέλος ἀπόρριψη τοῦ προσδιορισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρια, μὲ ὅ,τι αὐτὸ μπορεῖ νὰ συνεπάγεται γιὰ τὴ συνέχιση τῶν μεταμοσχεύσεων. Ὁ δεύτερος δρόμος σημαίνει ὑποστήριξη τῆς ἐπικρατοῦσας ἀντίληψης προσδιορισμοῦ τοῦ θανάτου μὲ νευρολογικὰ κριτήρια καὶ ἡ ἀναζήτηση μίας καλύτερης καὶ ἐγκυρότερης αἰτιολογίας, ποὺ θὰ δικαιολογεῖ τὴ συνέχιση τῆς χρησιμοποίησης τοῦ νευρολογικοῦ κριτηρίου γιὰ τὸν καθορισμὸ τοῦ πότε ἕνα ἄτομο εἶναι νεκρό. Ἡ Ἐπιτροπὴ ἀκολούθησε τὸν δεύτερο δρόμο καὶ διατύ- πωσε μία νέα αἰτιολόγηση, τὴν ἀκόλουθη. Ἕνας ζωντανὸς ὀργανισμὸς γιὰ νὰ λειτουργεῖ ὡς ὅλον καὶ νὰ συνεχίζει νὰ ἐπιβιώνει, ἀπαιτεῖται νὰ ἀσκεῖ μία θεμελιώδη καὶ ζωτικῆς σημασίας λειτουργία, αὐτὴ τῆς συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλλον, ποὺ τοῦ ἐξασφαλίζει τὴν αὐτοσυντήρηση. Προϋπόθεση αὐτῆς τῆς συναλλαγῆς εἶναι ἡ ὕπαρξη τριῶν θεμελιωδῶν ἱκανοτήτων τοῦ ὀργανισμοῦ. 1ον. Τὸ ἄνοιγμα πρὸς τὸ περιβάλλον, ἀπὸ τὸ ὁποῖο δέχεται ἐρεθίσματα καὶ ἀντιδρᾶ σὲ αὐτά. 2ον. Τὴν ἱκανότητα νὰ ἐνεργεῖ στὸ περιβάλλον γιὰ τὴν ἐκλεκτικὴ λήψη τῶν ἀναγκαιούντων στοιχείων γιὰ τὴν ἐπιβίωσή του.
- 44. 44 3ον. Τὴν ὕπαρξημίας βασικῆς ἐσωτερικῆς αἴσθησης ἀνάγκης, ποὺ ὠθεῖ τὸν ὀργανισμὸ σὲ αὐτὴν τὴ συναλ- λαγή. Ἡ Ἐπιτροπὴ ἑστίασε στὴν αὐτόματη ἀναπνοὴ καὶ στὴ συνείδηση ὡς τοὺς δυὸ κριτικοὺς δρόμους, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ ζωντανὸς ὀργανισμὸς ἀσκεῖ τὴ συναλλαγὴ μὲ τὸ περιβάλλον. Κατὰ τὴν Ἐπιτροπὴ στὸ ἄτομο μὲ ὁλικὴ ἀνεπάρκεια τοῦ ἐγκεφάλου ἔχει χαθεῖ τὸ θεμελιῶδες ἄνοιγμα πρὸς τὸ περιβάλλον καὶ ἡ ἱκανότητα νὰ δρᾶ σὲ αὐτὸ γιὰ τὸ δικό του ὄφελος. Ὑπάρχει ἀπώλεια συνειδήσεως καὶ ἀνικανότητα ἀπόκτησης καὶ κατανάλωσης γιὰ τὸν ἑαυτὸ του τῶν ἀπαραιτήτων στοιχείων τῆς ζωῆς, ὅπως ἡ ἀναπνοή, ἡ τροφὴ καὶ τὸ νερό. Ἔχει τελικὰ χαθεῖ ἡ θεμελιώδης λειτουργία τῆς συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλ- λον καὶ ἄρα τὸ ἄτομο αὐτὸ πρέπει νὰ θεωρηθεῖ νεκρό. Στὴ θέση αὐτὴ τῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς ἀσκήθηκε ἔντονη κριτική, τὰ κύρια σημεῖα τῆς ὁποίας εἶναι τὰ ἀκόλουθα: 1ον. Εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ προσέγγιση αὐτὴ εἶναι περισσότερο φιλοσοφικὴ καὶ λιγότερο φυσιολογική- βιολογική. 2ον. Ἀγνοεῖ ἄλλες θεμελιώδεις ἐργασίες τοῦ ζωντανοῦ ὀργανισμοῦ, ὅπως ἡ αὐτοκατασκευὴ καὶ ἡ αὐτοσυντήρηση διὰ μέσου τῆς ἐσωτερικῆς ὁμοιόστασης, ποὺ ὑπάρχει στὸν ἐγκεφαλικὰ νεκρό. 3ον.Τὸ ἔμβρυο ἂν καὶ δὲν ἔχει συνειδητὴ ἐπαφὴ μὲ τὸ περιβάλλον του, δὲν ἀναπνέει καὶ δὲν ἔχει ἐσωτερικὴ αἴσθηση τῆς ἀνάγκης τῆς ἀναπνοῆς, θεωρεῖται ζωντανὸς ὀργανισμός. 4ον.Ἂν καὶ τὸ ἄτομο σὲ ὁλικὴ ἐγκεφαλικὴ ἀνεπάρκεια δὲν ἔχει, κατὰ τὴν ἐπιτροπή, ἐπαφὴ μὲ τὸ περιβάλ- λον, ὅμως ἔχει συναλλαγὴ μὲ αὐτό. Ἡ ἐπούλωση τῶν τραυμάτων, ἡ καταπολέμηση τῶν λοιμώξεων, ἡ ἀντίδραση στὸ ἐγχειρητικὸ τραῦμα, ἡ συνέχιση τῆς κύησης καὶ ἄλλα ἀποτελοῦν ἐνδείξεις συναλλαγῆς μὲ τὸ περιβάλλον. 5ον. Δὲν μπορεῖ νὰ τεκμηριωθεῖ ἡ ἀπουσία ἐσωτερικῆς αἴσθησης τῆς ἀνάγκης γιὰ αὐτόματη ἀναπνοή, γιατί αὐτὴ μπορεῖ νὰ ὑπάρχει ἀλλὰ νὰ μὴν μπορεῖ νὰ ἐκδηλωθεῖ λόγῳ βλάβης ἤ καταστροφῆς τοῦ κέντρου τῆς ἀναπνοῆς. Τρία ἀπὸ τὰ δεκαπέντε μέλη τῆς ἐπιτροπῆς διαφώνησαν καὶ τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ συνέταξε προσωπικὴ δή- λωση, ποὺ ἐνσωματώθηκε στὸ τέλος τοῦ ἐπισήμου κειμένου ὡς προσωπικὴ δήλωση. Μεταξὺ τῶν τριῶν διαφωνούντων ἦταν καὶ ὁ πρόεδρος τῆς ἐπιτροπῆς, ὁ πολὺ γνωστὸς καθηγητὴς βιοηθικῆς Edmund Pellegrino. Ὅταν ρωτήθηκε πῶς εἶναι δυνατὸν ὁ πρόεδρος μίας ἐπιτροπῆς νὰ διαφωνεῖ μὲ τὰ συμπεράσμα- τά της ἀπάντησε: Ὡς πρόεδρος εἶχα τὴν ὑποχρέωση νὰ διασφαλίσω τὴν καλὴ καὶ μὲ ἐπιστημονικὸ τρόπο λειτουργία τῆς ἐπιτροπῆς καὶ ἀκόμα ὅτι τὰ συμπεράσματά της θὰ ἀπηχοῦσαν τὴ γνώμη τῆς πλειοψηφίας. Ὡς ἄτομο ἔχω τὴν προσωπική μου θέση. Στὴν προσωπική του δήλωση ὁ Pellegrino, μεταξὺ ἄλλων, ἀναφέρει: « Μέχρι τώρα κάθε φιλοσοφικὸς ὁρισμὸς τοῦ θανάτου θεμελιώνεται σὲ κλινικὰ κριτήρια, ποὺ εἶναι συζη- τήσιμα. Ἂν καὶ ἀπαραίτητα τὰ κριτήρια αὐτὰ δὲν εἶναι ἱκανοποιητικὰ αὐτὰ καθαυτὰ γιὰ τὸν ὁρισμὸ τοῦ θα- νάτου. Τελικὰ ἡ κεντρικὴ ἠθικὴ πρόκληση γιὰ τὸ ὁποιοδήποτε μεταμοσχευτικὸ πρωτόκολλο εἶναι νὰ δώσεις τὸ δῶρο τῆς ζωῆς σὲ ἕναν ἄνθρωπο χωρὶς νὰ ἀφαιρέσεις τὴ ζωὴ ἑνὸς ἄλλου ἀνθρώπου. Ἕως ὅτου οἱ ἀβεβαιότητες καὶ ἡ ἀνακρίβεια τοῦ φάσματος ζωή-θάνατος διαλυθοῦν, ἡ ἠθικὴ συμβουλὴ τοῦ φιλοσόφου Haas Jonas πρέπει νὰ εἶναι ὁ ὁδηγός μας γιὰ κάθε μεταμοσχευτικὸ πρωτόκολ- λο. Δὲν γνωρίζουμε μὲ βεβαιότητα, συνεχίζει ὁ Pellegrino, τὴν διαχωριστικὴ γραμμὴ ζωῆς καὶ θανάτου καὶ ἕνας ὁρισμὸς δὲν ἀντικαθιστᾶ τὴ γνώση. Ἐπιπλέον, ἔχουμε ἐπαρκῆ στοιχεῖα γιὰ νὰ ὑποπτευθοῦμε ὅτι ἡ τεχνικὰ ὑποστηριζόμενη κατάσταση τοῦ ἀτόμου σὲ κῶμα εἶναι ἀκόμα ἐκείνη τῆς ζωῆς, ὁπωσδήποτε ὑποβαθμισμένης. Σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση τῆς ὁριακῆς ἄγνοιας καὶ ἀμφιβολίας, ὁ μόνος δρόμος ποὺ ἔχουμε εἶναι νὰ κλίνουμε πρὸς τὴν πλευρὰ τῆς πιθανῆς ζωῆς». Πρὸς τὴν ἴδια κατεύθυνση μὲ τὸν καθηγητὴ Pellegrino, κινήθηκε καὶ ὁ προσφάτως ἀπελθῶν Πάπας Βενέ- δικτος 16ος. Τὸ 2008 τὸ Βατικανὸ ὀργάνωσε συνέδριο γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις μὲ συνδιοργανώτρια τὴν Ποντιφικὴ Ἀκαδημία γιὰ τὴ Ζωή. Ὑποδεχόμενος τοὺς συνέδρους στὶς 7 Νοεμβρίου τοῦ 2008 ὁ Πάπας Βε- νέδικτος 16ος εἶπε μεταξὺ ἄλλων: « Εἶναι βοηθητικὸ νὰ θυμόμαστε ὅτι τὰ ἀτομικὰ ὄργανα δὲν μποροῦν νὰ ἀφαιρεθοῦν, ἐκτὸς ex cadavere, δηλ. ἀπὸ πτῶμα, τὸ ὁποῖο διαθέτει τὴν δική του ἀξιοπρέπεια, τὴν ὁποίαν πρέπει νὰ σεβαστοῦμε. Στὰ χρόνια αὐτὰ ἡ ἐπιστήμη πέτυχε περαιτέρω πρόοδο στὴν πιστοποίηση τοῦ θα- νάτου. Εἶναι ἑπομένως, καλὸ τὰ ἐπιτευχθέντα νὰ τύχουν τῆς συγκατάθεσης τοῦ συνόλου τῆς ἐπιστημονικῆς κοινότητας, μὲ στόχο τὴν περαιτέρω ἔρευνα γιὰ λύσεις ποὺ θὰ δίνουν τὴν βεβαιότητα σὲ
- 45. 45 ὅλα. Σὲ μίατέτοια ἐποχή, ὅπως αὐτή, δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξει καὶ ἡ ἐλαχίστη ὑπόνοια αὐθαιρεσίας καὶ ὅπου ἡ βεβαιότητα δὲν ἔχει ἐπιτευχθεῖ, ἡ ἀρχὴ τῆς σωφροσύνης πρέπει νὰ πρυτανεύσει». Μέχρι σήμερα ὅμως οὔτε συγκατάθεση τοῦ συνόλου τῆς ἐπιστημονικῆς κοινότητας ὑπάρχει, οὔτε βεβαιό- τητα ἔχει ἐπιτευχθεῖ γιὰ τὸ ταυτόσημο ΕΘ καὶ θανάτου . Τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2009, στὸ περιοδικὸ Nature δημοσιεύθηκε ἕνα editorial, δηλ ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς τοῦ περιοδικοῦ μὲ τίτλο: ΟΡΙΟΘΕΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ (11). Τὸ ἄρθρο ἀναφέρει: « Στὴν πρά- ξη , ἀτυχῶς, οἱ ἰατροὶ γνωρίζουν ὅτι ὅταν δηλώσουν κάποιο ἄτομο σὲ μηχανικὴ ὑποστήριξη νεκρό, συνή- θως ὑπακούουν στὸ πνεῦμα καὶ ὄχι στὸ γράμμα τοῦ νόμου. Ο ΕΘ ὁρίζεται ὡς ἡ μὴ ἀναστρέψιμη παύση ὅλων τῶν λειτουργιῶν ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου, τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους συμπεριλαμβανομένου». Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τοὺς τρεῖς ὅρους τοῦ ὁρισμοῦ δηλ. τὸν ὅρο «μὴ ἀναστρεψιμότητα», τὸν ὅρο «ὅλων τῶν λειτουργιῶν» καὶ τὸν ὅρο «ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου». Πρόβλημα ὑπάρχει μὲ τὴ μὴ ἀναστρεψιμότητα, ἡ ὁποία δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι κριτήριο θανάτου, ἐνῶ ὁ θάνατος εἶναι κριτήριο τῆς ἀπόλυτης μὴ ἀναστρεψιμότητας. Πόσο πρέπει νὰ περιμένει κανεὶς γιὰ νὰ βεβαιωθεῖ ὅτι ἡ κατάσταση εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη; 24 ὧρες ποὺ ἤθελαν τὰ πρῶτα πρωτόκολλα, 12 ὧρες ποὺ ἤθελαν τὰ ἑπόμενα, 6 ὧρες ἤ καὶ 0 ὧρες, ἀφοῦ ἡ τελευταία ὁδηγία τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀκαδημίας Νευρολογίας εἶναι ὅτι δὲν χρειάζεται ἐπανεξέταση γιὰ νὰ βεβαιωθεῖ ὁ ΕΘ; Ἡ κατάσταση εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη ἀπὸ μόνη της ἤ λόγῳ δικῆς μας προσωρινῆς ἀδυναμίας; Ἡ ἀναστρεψιμότητα εἶναι σχετικὴ ἔννοια καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀποτελεῖ κριτήριο θα- νάτου. Οἱ ὑπερασπιστὲς τοῦ ΕΘ θεωροῦν ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι νεκρὸς γιατί ἡ κατάστασή του εἶναι μὴ ἀναστρέψιμη,. Ὅμως τὸ μὴ ἀναστρέψιμο δηλώνει πρόγνωση καὶ ἡ ταύτισή της μὲ τὸ ἀποτέλεσμα εἶναι λογικὸ σφάλμα. Τὸ ὅτι κάποιος θὰ πεθάνει δὲν μπορεῖ νὰ ταυτισθεῖ μὲ τὸ ὅτι εἶναι ἤδη νεκρός. Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὴν ἔκφραση «ὅλων τῶν λειτουργιῶν», ἀφοῦ σήμερα γνωρίζουμε ὅτι σὲ ἕνα σεβαστὸ ποσοστὸ ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ὑπάρχει ὑπολειπόμενη ἐγκεφαλικὴ λειτουργία. Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὴν ἔκφραση «ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου», ἀφοῦ παθολογοανατομικὲς μελέτες σὲ ἐγκεφάλους ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἔχουν δείξει ὅτι σὲ ἐκτεταμένες περιοχὲς τοῦ ἐγκεφάλου παρουσιάζεται βιοχημικὴ δραστηριότητα, μὲ ὅ,τι αὐτὸ μπορεῖ νὰ σημαίνει. Τὸ ἄρθρο προτείνει: « ἔχει ἔρθει ὁ καιρὸς γιὰ μία σοβαρὴ συζήτηση γιὰ τὸν ἐπανασχεδιασμὸ τῶν νόμων ποὺ ὠθοῦν τοὺς ἰατροὺς σὲ κάποια μορφὴ ἐξαπάτησης. Ὁ νόμος πρέπει νὰ ἀλλάξει γιὰ νὰ περιγράψει μὲ περισσότερη ἀκρίβεια καὶ ἐντιμότητα τὸν τρόπο ποὺ ὁ θάνα- τος θὰ καθορισθεῖ στὴν κλινικὴ πράξη ». Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 2010, τὸ περιοδικὸ Neurology, ὄργανο τῆς Ἀμερικανικῆς Ἀκαδημίας Νευρολογίας σὲ ἄρθρο του μὲ τίτλο ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΘ ΣΕ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟ- ΥΤΑ ΤΩΝ ΗΠΑ (12) ἀναφέρθηκε σὲ ἔρευνα σὲ γνωστὰ νευρολογικὰ ἰνστιτοῦτα ποὺ ἔδειξε ὅτι δὲν ὑπάρχει συμφωνία στὶς πολλὲς σειρὲς προσδιορισμοῦ τοῦ ΕΘ. Δηλ κάθε ἰνστιτοῦτο ἔχει τὰ δικά του κριτήρια. Τὸ φθινόπωρο τοῦ 2010 σὲ ἰατρονομικὸ περιοδικὸ δημοσιεύθηκε ἄρθρο μὲ τίτλο : ΘΑΝΑΤΟΣ, ΕΓΚΕΦΑΛΙ- ΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ. ΓΙΑΤΙ Η ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΤΟΥ ΟΛΟΥ ΕΓΚΕ- ΦΑΛΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΣΦΑΛΜΕΝΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ (13). Τὸ ἄρθρο ἰσχυρίζεται ὅτι αὐτὴ ἡ δημόσια πολιτικὴ εἶναι ἐσφαλμένη καὶ εἶναι ἀνάγκη νὰ ἀναθεωρηθεῖ. Tό 2010, σὲ ἄλλο ἰατρονομικὸ περιοδικό, δη- μοσιεύθηκε ἄρθρο μὲ τίτλο : ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΧΕΙΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ; ΝΟΜΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ (14). Οἱ συγγραφεῖς τοῦ ἄρθρου ἀναφέρουν : « Σήμερα οἱ ἰατροὶ ὁρίζουν τὸν θάνατο βασιζόμενοι στὴν διάγνωση τῆς ὁλικῆς ἀνεπάρκειας τοῦ ἐγκεφάλου ἤ περιμένοντας λίγο μετὰ τὸ σταμάτημα τῆς κυκλοφορίας τοῦ αἵματος. Ὑπάρχουν ἀποδείξεις ὅτι ἡ ἐννοιολογικὴ βάση αὐτῆς τῆς προσπέλασης στὸν καθορισμὸ τοῦ θανάτου εἶναι θεμελιακὰ ἐσφαλμένη καὶ ἀπέχει σημαντικὰ ἀπὸ τὴν βιολογικὴ ἔννοια τοῦ θανάτου καὶ ἀπὸ τὸν κοινὸ νοῦν. Ὁπωσδήποτε, ἡ σημαντικὴ συζήτηση γιὰ τὸν προσδιορισμὸ τοῦ θανάτου στὴν ἰατρικὴ καὶ ἐπιστημονικὴ βιβλιογραφία δὲν πληροφορεῖ τὸ κοινὸ ὅτι ὁ τωρινὸς προσδιορισμὸς τοῦ θανάτου δὲν δείχνει ἐπαρκῶς ὅτι τὸ ἄτομο ἔχει πεθάνει. Φαίνεται ἀπίθανο ὅτι αὐτὴ ἡ πληροφορία θὰ παραμείνει κρυμμένη ἐπὶ μακρὸν ». Τὸν Ἰανουάριο τοῦ 2012, σὲ Βρεττανικὸ περιοδικὸ ἀναισθησιολογίας δημοσιεύθηκε ἕνα editorial, ἄρθρο τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς μὲ τίτλο : ΕΓ- ΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ. ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ (15). Τὸ ἄρθρο ὑποστηρίζει: « ἂν καὶ εἶναι πε- ρισσότερο ἀπὸ 40 χρόνια ἀφ᾿ ὅτου ἡ ἰδέα τοῦ ΕΘ πέρασε στὴν κλινικὴ πράξη, πολλὲς ἀπὸ τὶς ἀντιπαραθέσεις ποὺ σχετίζονται μὲ τὸ ζήτημα αὐτὸ δὲν ἔχουν διευθετηθεῖ. Αὐτὲς περιλαμβάνουν τὴ σχέση τοῦ ΕΘ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ὅλου προσώπου, τὶς διεθνεῖς διαφορὲς στὴν ὀνοματολογία καὶ στὰ κριτήρια προσδιορισμοῦ τοῦ ΕΘ καὶ στοὺς ἀξεδιάλυτους δεσμοὺς τοῦ ΕΘ καὶ τῆς δωρεᾶς ὀργάνων». Τὸ φθινόπωρο τοῦ 2012, ὁ καθηγητὴς νευρολογίας Alan Shewmon στὸ φθινοπωρινὸ τεῦχος τοῦ περιοδικοῦ COMMUNIO.ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ , τὸ ἀφιερωμένο στὸν θάνατο, δημοσίευσε ἕνα ἄρθρο μὲ τίτλο: ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΦΟΡΑ. ΓΙΑΤΙ Ο ΕΘ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙ- ΝΟΥ ΟΝΤΟΣ (16). Στὶς 70 σελίδες τοῦ ἄρθρου μὲ πλούσια ἰατρικὴ καὶ ὄχι μόνον βιβλιογραφία ἀποδεικνύει ὅτι ὁ ΕΘ δὲν μπορεῖ νὰ ταυτισθεῖ μὲ τὸν θάνατο τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι ἕνας καὶ μοναδικός. Στὸ ἄρθρο μεταξὺ ἄλλων γράφει: « Δὲν ὑπάρχει ἀπολύτως κανένας ἐπιτακτικὸς φιλοσοφικὸς ἤ ἐπιστημονικὸς λόγος
- 46. 46 γιὰ νὰ ὑποθέσουμεὅτι ὁ ΕΘ, ὁπωσδήποτε ὁλικὸς καὶ μὴ ἀναστρέψιμος, εἶναι ipso facto, ἐκ τῶν πραγμάτων ὁ θάνατος τοῦ ἀνθρωπίνου ὄντος ὡς τέτοιου. Ἡ ἐλάχιστη συστατικὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση ποὺ ἀπαιτεῖται γιὰ τὴν ὕπαρξη ἑνὸς ὀρθολογικὰ ἐμψυχωμένου ἀνθρώπινου ὀργανισμοῦ ὑπάρχει ἐντελῶς χωρὶς τὴν μεσολάβηση τοῦ ἐγκεφάλου». Τὸ ἄρθρο δείχνει ἐμμέσως πλὴν σαφῶς ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ποὺ συνιστᾶ τὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴ ζωή. Ο Shewmon, στὸ ἄρθρο του τὸ 1998, μίλησε γιὰ ἕνα ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικὸ ποὺ συγκροτεῖ τὴν λειτουργικὴ ἑνότητα τοῦ ὀργανισμοῦ ἐνῶ στὸ ἄρθρο του τὸ 2012 δείχνει πιὸ συγκεκριμένα ὅτι δὲν εἶναι ὁ ἐγκέφαλος ἀλλὰ ἡ ψυχὴ ποὺ συνιστᾶ τὴ σωματικὴ ὁλοκλήρωση καὶ ὡς ἐκ τούτου τὴ ζωή, συμφω- νώντας μὲ τὴν ὀρθόδοξη ἄποψη ὅτι ἡ βιολογικὴ ζωὴ εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ζωοποιητικῆς ἐνέργειας τῆς ψυχῆς. Τὸ ἔμφυτο, μὴ ἐντοπιζόμενο, ὁλιστικὸ χαρακτηριστικό του Shewmon παραπέμπει στὴν ψυχὴ ποὺ διαθέτει τὰ ἴδια χαρακτηριστικά, εἶναι καὶ αὐτὴ ἔμφυτη, ἀφοῦ ὑπάρχει ἐξ ἄκρας συλλήψεως, εἶναι μὴ ἐντοπιζόμενη ἀφοῦ κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ « ἡ μέντοι ψυχὴ συνέχουσα τὸ σῶμα ὧ καὶ ἐκτίσθη, πανταχοῦ τοῦ σώματος ἐστίν, οὒχ ὡς ἐν τόπῳ, οὐδ᾿ ὡς περιεχομένη ἀλλ’ ὡς συνέχουσά τε καὶ περιέχουσα καὶ ζωοποιοῦσα τοῦτο, κατ’ εἰκόνα καὶ τοῦτ’ ἔχουσα Θεοῦ» (17) καὶ ἔχει καὶ τὸ ὁλιστικὸ χαρακτηριστικὸ ἀφοῦ ἡ ζωή, τῆς ὁποίας εἶναι αἰτία, εἶναι κάτι πέρα καὶ πάνω ἀπὸ τὸ ἄθροισμα τῆς λειτουρ- γίας τῶν ἐπιμέρους ὀργάνων. Πολὺ πρόσφατα ὁ καθηγητὴς Νευρολογίας James Bernat σὲ ἄρθρο ἀνασκόπησης μὲ τίτλο: ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕ- ΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΝΤΑΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (18) , ποὺ προ- δημοσιεύθηκε ἠλεκτρονικὰ στὶς 19/2/2013 παρουσιάζει τὶς τρέχουσες ἀντιπαραθέσεις γιὰ τὸν ΕΘ, μία τῶν ὁποίων εἶναι ἂν ὁ ὁρισμὸς τοῦ θανάτου εἶναι ἐννοιολογικὰ συνεπής. Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ὑποστηρικτὲς τοῦ ΕΘ ἰσχυρίζονται ὅτι ὁ ΕΘ εἶναι θάνατος γιατί ἔχει τὴν πρόγνωση τοῦ θανάτου καὶ κανεὶς δὲν ἔχει ἀνανήψει . Ὅμως στὸ διαδίκτυο ἔχουν δημοσιευθεῖ κάποιες περιπτώσεις ἐγκεφαλικὰ νεκρῶν ἀσθενῶν ποὺ ἀνένηψαν. Τὸ πιὸ πρόσφατο παράδειγμα εἶναι αὐτὸ τῆς 19χρονης Carina Melchior ἀπὸ τὴν Δανία. Πρὶν μερικοὺς μῆνες παρουσιάστηκε στὴν τηλεόραση τῆς Δανίας ἕνα ντοκιμαντὲρ μὲ τὴν περίπτωσή της ποὺ δημιούργησε μεγάλο θόρυβο καὶ μετὰ τὸ τέλος τοῦ ὁποίου 500 ἄτομα ἀπέσυραν τὰ ὀνόματά τους ἀπὸ τὶς λίστες δωρητῶν ὀργάνων . Ὁ καθηγητὴς παιδιατρικῆς στὸ πανεπιστήμιο τῆς Ἀλμπέρτα τοῦ Καναδᾶ Ari Joffe τὸ 2007 σὲ ἄρθρο του μὲ τίτλο : Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΔΩΡΕΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ. ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΔΙΑΣΤΡΕΒ- ΛΩΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΟΡΓΑΝΩΝ; (19)γράφει: « τὸ ἐρώτημα δὲν εἶναι ἂν οἱ δότες ὀργάνων εἶναι νεκροί, γιατί δὲν εἶναι. Τὸ ἐρώτημα εἶναι κατὰ πόσον μποροῦν νὰ ἀφαιρεθοῦν ὄργανα πρὶν ἀπὸ τὸν θάνατο, ἀπὸ ἀσθενεῖς τῶν ὁποίων ἡ πρόγνωση εἶναι ὁ θάνατος καὶ ἑπομένως ἡ ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων τους θὰ εἶναι μία συνεισφέρουσα αἰτία θανάτου. Ἡ γνώμη μου εἶναι ὅτι αὐτὸ ἀποτελεῖ τὴν τρέχουσα πραγ- ματικότητα καὶ αὐτὸ πρέπει νὰ συζητηθεῖ ἐπειγόντως. Παραβιάζει ἡ ἀφαίρεση ὀργάνων πρὶν ἀπὸ τὸν θάνα- το τὸν σεβασμὸ πρὸς τὸ πρόσωπο, χρησιμοποιώντας το ὡς μέσο;». Πρόβλημα ὑπάρχει καὶ μὲ τὸ θέμα τῆς ἀναισθησίας κατὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων, ὅπως προκύπτει καὶ ἀπὸ σχετικὸ editorial μὲ τίτλο : Η ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ ΣΕ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ- ΓΙΑΤΙ ΕΝΟΧΛΕΙ; (20) ποὺ δημοσιεύθηκε τὸ 2000 στὸ περιοδικὸ Anaesthesia. Ἀλλὰ καὶ ὁ θεμελιωτὴς τῆς ἔννοιας τοῦ θανάτου τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους στὴν Μεγάλη Βρεττανία , ὁ νευρολόγος Κων/νος Πάλλης σὲ ἄρθρο του τὸ 1996 ὑποστηρίζει ὅτι οἱ δότες ὀργάνων πρέπει νὰ λαμβάνουν ἀναισθησία ἀκριβῶς μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ὅπως ὁ ἔχων τὶς αἰσθήσεις του ἀσθενὴς (21). Ἡ Ἀναισθησιολογικὴ κοινότητα εἶναι διχασμένη στὸ ζήτημα αὐτό. Μερικοὶ ἀναισθησιολόγοι δίνουν φοὺλ ἀναισθησία γιὰ νὰ ἀποτρέψουν τὶς ἀντιδράσεις στὸ ἐγχειρητικὸ τραῦμα, ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ στοὺς ζώντας ἀσθενεῖς καὶ ἄλλοι δὲν δίνουν ἀναισθησία ἀλλὰ καταστέλλουν τὶς ἀντιδράσεις αὐτὲς μὲ ἄλλα μέσα. Πάντως γεγονὸς εἶναι ὅτι κατὰ τὴν ἀφαίρεση τῶν ὀργάνων συμμετέχει καὶ ἀναισθησιολόγος ὁ ὁποῖος φροντίζει μὲ τὴν χο- ρήγηση ὑγρῶν, ἐνίοτε καὶ αἵματος , καὶ μὲ τὴν χορήγηση φαρμάκων νὰ διατηρεῖ σταθερὴ καὶ σὲ ἱκανοποιητικὸ βαθμὸ τὴ λειτουργία τῆς καρδιᾶς, τὴν κυκλοφορία τοῦ αἵματος καὶ τὴν διούρηση, μέχρι καὶ τὴν ἀφαίρεση τῆς καρδιᾶς, ποὺ εἶναι καὶ τὸ τελευταῖο ὄργανο ποὺ ἀφαιρεῖται. Τί τελικὰ εἶναι ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρός; Σαφῶς δὲν εἶναι πτῶμα, γιατί δὲν ἔχει τὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ πτώματος οὔτε αὐτὰ τοῦ ἄρτι θανόντος, ἑπομένως ἡ ἀναφορὰ σὲ πτωματικὲς μεταμοσχεύσε- ις, σὲ πτωματικοὺς δότες καὶ σὲ πτωματικὰ ὄργανα εἶναι ἐντελῶς παραπλανητικὴ καὶ συσκοτίζει τὴν ἀλήθεια . Ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι ἕνας βαριὰ ἀσθενής, ποὺ πορεύεται πρὸς τὸν θάνατο, ὁ ὁποῖος θὰ ἐπισυμβεῖ εἴτε ὡς φυσιολογικὴ ἐξέλιξη τῆς ὑποκείμενης νοσηρῆς κατάστασης, εἴτε λόγῳ ἀποσύνδεσής του ἀπὸ τὸν ἀναπνευστήρα, εἴτε λόγῳ τῆς ἀφαίρεσης τῶν ὀργάνων του. Ὅπως εὐφυῶς ἐγράφη, ὁ ἐγκεφαλικὰ νεκρὸς εἶναι ἕνας ἀρκετὰ νεκρὸς γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ ταφεῖ καὶ ταυτόχρονα ἕνας ἀρκετὰ ζωντανὸς γιὰ νὰ εἶναι δότης ὀργάνων.
- 47. 47 Διασώζεται λοιπὸν ὁἐγκεφαλικὸς θάνατος; Ἡ ἀπάντηση ἐξ ὅσων ἐλέχθησαν εἶναι προφανῶς ὄχι. Οἱ ἀμφιβολίες, οἱ ἀντιρρήσεις καὶ ἡ ἔλλειψη βεβαιότητας γιὰ τὸ ταυτόσημο ἐγκεφαλικοῦ θανάτου καὶ θανάτου παραμένουν. Ὁ ΕΘ δὲν μπορεῖ νὰ ἐξισωθεῖ μὲ τὸ ἀμετάκλητο βιολογικὸ τέλος τοῦ ἀνθρώπου. Σα- ρανταπέντε χρόνια μετὰ τὴν δημιουργία καὶ καθιέρωσή του, ὁ ΕΘ παραμένει σημεῖο ἀντιλεγόμενο, ἀνοικτὴ πληγή γιὰ τὴν Ἰατρική, τὴν Βιοηθική, τὴν Φιλοσοφία, τὴν Θεολογία καὶ τὴν Ἐκκλησία. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ MITA GIACOMINI. A Change of the Heart and a Change of Mind? Technology and the Redefinition of Death in 1968 Soc. Sci. Med. 33: 1465-82, 1997 A Definition of Irreversible Coma. Report of the Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School to Ex- amine the Definition of Brain Death JAMA 205: 85-88, 1968 POWER B M. The Physiological Changes Associated with Brain Death. Current Concepts and Implications for Treatment of the Brain Dead Organ Donor Anaesth. Intens. Care 23: 26-36, 1995 WETZEL RC, SETZEL N, STIFF JL, ROGERS MC. HemodynamicResponses in Brain Dead Organ Donors Patients Anesth. Analg. 64: 125-8, 1985 SHEWMON ALAN. Chronic Brain Death. Meta-Analysis and Conceptual Consequencies Neurology 51:1538-1545, 1998 CRANFORD RONALD. Even the Dead are not Terminally Ill Anymore. Editorial. Neurology 51:1530-31, 1998 THE DEFINITION OF DEATH. CONTEMPORARY CONTROVERSIES Younger Stuart, Arnold Robert, Schapiro Rennie (Eds) Baltimore: Johns Hopkins University Press 1999 BEYOND BRAIN DEATH. The Case Against Brain Based Criteria for Human Death Potts Michael, Byrne PA, Nilges RG (Eds) Kluwer Academic Publishers 2000 FINIS VITAE. IS Brain Death Still Life? Poberto de Mattei (Ed) Rubettino: Consiglio Nationale delle Ricerche, Jan 2006 CONTROVERSIES IN THE DETERMINATION OF DEATH. A WHITE PAPER BY THE PRESIDENT'S COUNCIL ON BIOETHICS December 2008 DELIMITING DEATH. Editorial. Nature, 1 October 2009 GREER M DAVID ET ALS. Variability of Brain Death Determination Guidelines in Leading US Neurological Institutions Neurology 70: 284-89, Jan 22, 2010 NAIR-COLLINS M. Death, Brain Death, and the Limits of Science: Why the Whole-Brain Concept of Death is Flawed Public Policy J Law Med Ethics 38/3:667-83, Fall 2010 SHAH SEEMA and MILLER FRANKLIN. Can We Handle Truth? Legal Fictions in the Determination of Death Amer J Law and Medicine 36/4: 2010 SMITH M. Brain Death. Time for International Consensus. Editorial. Brit. Anaesth. 108, Suppl. 1, Jan 2012 SHEWMON ALAN. You Only Die Once: Why Brain Death is not the Death Of a Human Being COMMUNIO: International Catholic Review vol39, no3, Fall2012 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ.Κέφ. Φυσικά,Θεολογικὰ κλπ, Φιλοκαλία, Ἔκδ. «Ἀστήρ» 1976 , Τόμ. Δ', Σέλ.156,κέφ. Ξα' BERNAT JAMES. Controversies in defining and determining death in Critical care Nature Review Neurology 39/3:164-173 (March 2013) doi: 10.1038/ nrneurol. 2013. ARI JOFFE. The Ethics of Donation and Transplantation. Are Definition Of Death Being Distorted for Organ Donation ? Philosophy, Ethics and Humanities in Medicine, 2: 18, 2007
- 48. 48 YOUNG PJ, MATTABF. Anaesthesia for Organ Donation in the Brainstem Dead. Why Bother? Anaesthesia 55: 105-106, 2000 PALLIS C, HARLEY DH. Organ Donors Should Receive Anaesthesia in Exactly the Same Way as a Sentient Patient ABC of Brainstem Death. 2nd Edition, London. BJM Publishing Group, 1996 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ MITA GIACOMINI. A Change of the Heart and a Change of Mind? Technology and the Redefinition of Death in 1968 Soc. Sci. Med. 33: 1465-82, 1997 A Definition of Irreversible Coma. Report of the Ad Hoc Committee of the Harvard Medical School to Ex- amine the Definition of Brain Death JAMA 205: 85-88, 1968 POWER B M. The Physiological Changes Associated with Brain Death. Current Concepts and Implications for Treatment of the Brain Dead Organ Donor Anaesth. Intens. Care 23: 26-36, 1995 WETZEL RC, SETZEL N, STIFF JL, ROGERS MC. HemodynamicResponses in Brain Dead Organ Donors Patients Anesth. Analg. 64: 125-8, 1985 SHEWMON ALAN. Chronic Brain Death. Meta-Analysis and Conceptual Consequencies Neurology 51:1538-1545, 1998 CRANFORD RONALD. Even the Dead are not Terminally Ill Anymore. Editorial. Neurology 51:1530-31, 1998 THE DEFINITION OF DEATH. CONTEMPORARY CONTROVERSIES Younger Stuart, Arnold Robert, Schapiro Rennie (Eds) Baltimore: Johns Hopkins University Press 1999 BEYOND BRAIN DEATH. The Case Against Brain Based Criteria for Human Death Potts Michael, Byrne PA, Nilges RG (Eds) Kluwer Academic Publishers 2000 FINIS VITAE. IS Brain Death Still Life? Poberto de Mattei (Ed) Rubettino: Consiglio Nationale delle Ricerche, Jan 2006 CONTROVERSIES IN THE DETERMINATION OF DEATH. A WHITE PAPER BY THE PRESIDENT’S COUNCIL ON BIOETHICS December 2008 DELIMITING DEATH. Editorial. Nature, 1 October 2009 GREER M DAVID ET ALS. Variability of Brain Death Determination Guidelines in Leading US Neurological Institutions
- 49. 49 Neurology 70: 284-89,Jan 22, 2010 NAIR-COLLINS M. Death, Brain Death, and the Limits of Science: Why the Whole-Brain Concept of Death is Flawed Public Policy J Law Med Ethics 38/3:667-83, Fall 2010 SHAH SEEMA and MILLER FRANKLIN. Can We Handle Truth? Legal Fictions in the Determination of Death Amer J Law and Medicine 36/4: 2010 SMITH M. Brain Death. Time for International Consensus. Editorial. Brit. Anaesth. 108, Suppl. 1, Jan 2012 SHEWMON ALAN. You Only Die Once: Why Brain Death is not the Death Of a Human Being COMMUNIO: International Catholic Review vol39, no3, Fall2012 ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ.Κέφ. Φυσικά,Θεολογικὰ κλπ, Φιλοκαλία, Ἔκδ. «Ἀστήρ» 1976 , Τόμ. Δ’, Σέλ.156,κέφ. Ξα’ BERNAT JAMES. Controversies in defining and determining death in Critical care Nature Review Neurology 39/3:164-173 (March 2013) doi:10.1038/nrneurol. 2013. ARI JOFFE. The Ethics of Donation and Transplantation. Are Definition Of Death Being Distorted for Organ Donation ? Philosophy, Ethics and Humanities in Medicine, 2: 18, 2007 YOUNG PJ, MATTA BF. Anaesthesia for Organ Donation in the Brainstem Dead. Why Bother? Anaesthesia 55: 105-106, 2000 PALLIS C, HARLEY DH. Organ Donors Should Receive Anaesthesia in Exactly the Same Way as a Sentient Patient ABC of Brainstem Death. 2nd Edition, London. BJM Publishing Group, 1996 orthros ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ http://youtu.be/077XRsRu8Gc
- 50. 50 4. Μεταμοσχεύσεις καί«Εἰκαζόμενη συναίνεση. Ἀθανασίου Β. Ἀβραμίδη Καρδιολόγου, Ἄμ. Καθηγ. Παθολογίας Παν/μίου Ἀθηνῶν. Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχε- ύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συνεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας. Οἱ μεταμοσχεύσεις ἀπετέλεσαν ἕνα θαυμάσιο ἐπιστημονικὸ ἐπίτευγμα, τὸ ὁποῖο συνετελέσθη ἀπὸ ἐκλεκτὲς ἐπιστημονικὲς διάνοιες. Σώζουν ζωὲς ἄλλων ἀνθρώπων καὶ καθιστοῦν δυνατὴ τὴ μακρότερη καὶ καλύτερη ἐπιβίωσή τους. Γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις χρειάζονται μοσχεύματα, τὰ ὁποῖα λαμβάνονται ἀπὸ ἐθελοντὲς δότες ὀργάνων. Λό- γω ὅμως τῆς ραγδαίας ἐξελίξεως τῶν μεταμοσχεύσεων, οἱ ἀνάγκες γιά ὄργανα πρὸς μεταμόσχευση αὐξήθηκαν δυσαναλόγως καὶ οἱ ἐθελοντικὲς προσφορὲς δὲν μποροῦσαν, πλέον, νὰ τὶς καλύψουν. Ἐπινοήσεις πρόσκτησης ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις. Ἡ ἐπινόηση τρόπων, μεθόδων ἀλλὰ καὶ τεχνασμάτων ἀπέβλεπε στὴν ἀπόκτηση τῶν ἀναγκαίων ὀργάνων. Μεταξὺ αὐτῶν ἐντάσσεται καὶ ἡ «χαλάρωση τῶν κριτηρίων θανάτου» μαζί μέ τήν «περικοπὴ τοῦ ἀναγκαίου χρόνου ἐπιβεβαίωσής του». Ἀλλὰ καὶ ἡ ὑφαρπαγὴ τῆς ὑπογραφῆς «προσφορᾶς ὀργάνων» μὲ τὸν ν.2737/99, ἄρθρο 12 παρ. 3. Ἐντύπωση μᾶς κάνει ἡ παρ. 6 τοῦ ἄρθρου 12: «Ὅταν ὁ θεράπων ἰατρὸς (στὴ Μονάδα Ἐντατικῆς θεραπείας) διαγνώσει νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, ὑποχρεοῦται νὰ δια- κόψει τὴν προσφερομένη βοήθεια μὲ τεχνητὰ μέσα –ἐπὶ παραβάσεως δὲ τιμωρεῖται μὲ φυλάκιση καὶ χρηματικὴ ποινή, κατὰ τὸ ἄρθρο 20 παρ.1 καὶ 7 - ἐκτὸς ἐὰν πρόκειται περὶ ὑποψηφίου δότη ὀργάνων, ὁπότε συνεχίζεται ἡ τεχνητὴ ὑποστήριξη, ὥστε τὰ ζωτικά του ὄργανα νὰ διατηρηθοῦν ζωντανὰ γιὰ τὴ με- ταμόσχευση». Ἡ διάταξη αὐτή, ὅμως, ἐκτὸς ἀπὸ λανθασμένη, εἶναι καὶ ἄδικη. Διότι, ἀφ᾿ἑνὸς «ἡ νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» δὲν εἶναι ταυτόσημη μὲ τὸν «βιολογικὸ θάνατο», ἀφ᾿ἑτέρου ἄνθρωποι χαρακτηρισθέντες «ἐγκεφαλικῶς νεκροί» ἐπανῆλθαν στὴ ζωή. Προφανῶς, λοιπόν, ἐπρόκειτο περὶ βαρέως πασχόντων, στοὺς ὁποίους ἡ διακοπὴ τῆς τεχνητῆς βοήθειας θὰ ἐπέφερε θάνατον. Στὸ νομοσχέδιο τοῦ νόμου αὐτοῦ ὑπῆρχαν καὶ διατάξεις περὶ «εἰκαζομένης συναίνεσης» καὶ «μὴ εἰκαζομένης ἄρνησης». Οἱ ἀντιδράσεις ὅμως τῶν «φορέων», τῆς κοινωνίας ἐν γένει καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἀνάγκασαν στὴν ἀπόσυρσή τους. Ἡ «εἰκαζόμενη» συναίνεση. Τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση» ἐπανέφερε στὸ προσκήνιο ὁ ὑπουργὸς Ὑγείας καὶ Κοινωνικῆς Ἀλληλεγγύης κ. Ἀνδρέας Λοβέρδος μὲ ἄλλο νομοσχέδιο τὸ 2011, ἀποβλέπων κατὰ κύριο λόγο «στὴν αὔξηση τοῦ ἀριθμοῦ τῶν δοτῶν ὀργάνων». Ἐπρόκειτο γιὰ ἕνα νομικοφανὲς κατασκεύασμα «χρηστικῆς σκοπιμότητας» πρὸς ἀπόκτηση ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις, ἀπὸ ἀνθρώπους οἱ ὁποῖοι ἐν ὅσῳ ζοῦσαν δὲν εἶχαν δηλώσει ἐγγράφως ὅτι «δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ εἶναι δωρητὲς ὀργάνων». Κατὰ τὸν «διάλογο μὲ τοὺς καθ᾿ ὕλην ἁρμοδίους φορεῖς» ἐπὶ τοῦ νομοσχεδίου, «ἐξεφράσθησαν σοβαρὲς ἐνστάσεις : α) Ὁ πρόεδρος τοῦ Ἐθνικοῦ Ὀργανισμοῦ Μεταμοσχεύσεων καθ. Νεφρολογίας κ. Ἰωάννης Βλα- χογιάννης, ἐξέφρασε τὴν ἀντίθεσή του, ὑποστηρίξας ὅτι: «Ὁ νόμος δὲν θὰ φέρει τὴν προσδοκωμένη αὔξηση τῶν δοτῶν, καὶ θὰ πλήξει τὸ κύρος τῶν μεταμοσχεύσεων. Θὰ ἐνδυναμώσει δὲ τὴν καχυποψία τῶν πολιτῶν. Θὰ δημιουργήσει πρόβλημα στὶς Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας, καὶ οἱ γιατροὶ θὰ γυρίσουν τὶς πλάτες στὶς μεταμοσχεύσεις». β) Ὁ κ. Πέτρος Ἀλιβιζάτος, τοῦ Ὠνασείου Καρδιοχειρουργικοῦ Κέντρου Με- ταμοσχεύσεων, ἐπεσήμανε τὴν ὑστέρηση τῶν Μονάδων Ἐντατικῆς Θεραπείας, οἱ ὁποῖες «δὲν παράγουν
- 51. 51 δότες σὲ ὅ,τιἀφορᾶ τὴν διαπίστωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», ὅταν ἀκόμη καὶ μεγάλες πανεπιστημιακὲς μονάδες δὲν δίνουν περισσότερα ἀπὸ ἕνα μόσχευμα τὸν χρόνο.(«Καθημερινή», 12.4.2011). Ὁ Μητροπολίτης Μεσογαίας Νικόλαος, πρόεδρος καὶ τῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς τῆς Ι.Σ.Ε.Ε., σὲ ἄρθρο του στὴν ἐφημερίδα «Τὸ Βῆμα» στὶς 10.4.2011 ἔγραψε ὅτι: «Ἡ εἰκαζόμενη συναίνεση δὲν ἔχει ἠθικὸ ἔρεισμα, καὶ συναίνεση ποὺ εἰκάζεται δὲν εἶναι συναίνεση». Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀπέσυρε τὸν ἐκπρόσωπό της ἀπὸ τὸν Ἐθνικὸ Ὀργανισμὸ Μεταμοσχεύ- σεων, μὴ ἀποδεχομένη τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση». Πέντε καθηγηταὶ τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης –μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ὁ ἐκ τῶν εἰσηγητῶν στὴ σημερινὴ ἡμερίδα καθ. κ. Καρακατσάνης-- μὲ «ἀνοικτὴ ἐπιστολὴ τους πρὸς τοὺς Βουλευ- τάς», διαβεβαιώνουν ὅτι: «Ἡ τακτική τῆς εἰκαζομένης συναίνεσης πάσχει ἐμφανῶς ἀπὸ ἔλλειμμα δημοκρατικοῦ φρονήματος καὶ θὰ προκαλέσει μείζονες ἀντιδράσεις...Ποιὸς γιατρὸς θὰ τολμήσει νὰ ἀφαιρέσει ζωτικὰ ὄργανα ἀπὸ ἐγκεφαλικῶς νεκρὸ ἀσθενῆ, ἐὰν ὑπάρχει σαφὴς ἀντίρρηση τῶν ἀμέσων συγγενῶν του;... Συναίνεση ὑπάρχει μόνον ὅταν αὐτὴ ἔχει δηλωθεῖ ρητῶς καὶ ἐγγράφως, καὶ ὄχι ὅταν τεκμαίρεται». Ὁ ὑπουργὸς κ. Λοβέρδος, ὅμως, παρ᾿ ὅλη τὴν πολεμικὴ γιὰ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση», καὶ μὲ τὸν χαρακτηρισμὸ της ἀκόμη ὡς ἀντισυνταγματικῆς κατὰ τὸ ἄρθρο 2 παρ.1 καὶ τὸ ἄρθρο 5 παρ.1 εἰσήγαγε τὸ νομοσχέδιό του στὴ Βουλὴ στὶς βασικές του γραμμὲς «ὡς ἀρχικῶς εἶχε». Οἱ ἀντιδράσεις ἐναντίον τοῦ νομοσχεδίου κατὰ τὶς συζητήσεις στὴ Βουλὴ ἀκόμη καὶ ἀπὸ «φίλα» πρόσωπα, οὐδόλως τὸν ἔκαμψαν. Ἐν μέσῳ ὅμως τῶν σφοδρῶν ἀντιπαραθέσεων, ὁ πρόεδρος τοῦ Ἐθνικοῦ Ὀργανισμοῦ Μεταμοσχεύσεων καθηγητὴς κ. Βλαχογιάννης ἐξαναγκάσθηκε σὲ παραίτηση. Τὸ νομοσχέδιο γιὰ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση», ἐν τέλει, ἔγινε ὁ νόμος 3984 τοῦ 2011 (ΦΕΚ Α΄ ἀρ. φύλ- λου 150, 27.6.2011). Κατὰ τὸ ἄρθρο 9 παρ. 5 «Ἡ Ἀφαίρεση ὀργάνων ἀπὸ θανόντα δότη διενεργεῖται μετὰ τὴν ἐπέλευση τοῦ θα- νάτου, κριτήριο γιὰ τὸν ὁποῖο εἶναι ἡ νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, σύμφωνα μὲ τὰ εὐρέως ἀποδεκτὰ καὶ σύγχρονα δεδομένα τῆς ἐπιστήμης, ὅπως ὁρίζεται στὴν ἀπόφαση τοῦ ΚΕ.Σ.Υ. περὶ τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου (ἀπόφαση 9 τῆς 21/20.3.1985). Ἡ ἀπόφαση ὅμως αὐτὴ τοῦ ΚΕ.Σ.Υ. τοῦ 1985, ἔχει ἀπὸ ἐτῶν ἀποδειχθεῖ ἐπιστημονικῶς λανθασμένη. Καὶ εἶναι ἀπολύτως βέβαιο ὅτι ἡ ἀναφερoμένη ὡς «νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» εἶναι ἀνεπαρκὴς γιὰ τὴ διάγνωση τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θάνατου», καὶ οὐδόλως ταυτίζεται μὲ τὸν «βιολογικὸ θάνατο. Ἡ ἐπινόηση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου. Εἶναι προϊόν τῆς ad hoc, δηλαδή, τῆς «ἐπὶ τούτῳ συσταθείσης» Ἐπιτροπῆς τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Χάρ- βαρντ» γιὰ τὸν καθορισμὸ τοῦ «μὴ ἀναταξίμου ἐγκεφαλικοῦ κώματος» καὶ τὸν ἐπανακαθορισμὸ τοῦ θανά- του. Ἡ Ἐπιτροπή συνέταξε τὰ γνωστὰ ὡς «Κριτήρια Χάρβαρντ» γιὰ τὴ διάγνωσή του, ὅτι δηλ. «ἔχει ἐπέλθει ἡ νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους», καὶ ὅτι ὁ ἄνθρωπος κατέστη «ἐγκεφαλικῶς νεκρός». Ὅμως, ὑπῆρξε χειραγώγηση τῆς Ἐπιτροπῆς, τῆς ὁποίας ἔργο ἦταν: 1ον: Ὁ ἐπαναπροσδιορισμὸς τοῦ θανάτου γιὰ τὴ νομικὴ κατοχύρωση τῶν μεταμοσχεύσεων, ἀνάγοντας τὴ «νέκρωση τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» σὲ «ἐγκεφαλικὸ θάνατο», ἀναφερομένων ἀμφοτέρων ἐναλλὰξ ὡς ταυτοσήμων. 2ον: Ὁ προσδιορισμὸς καὶ ἡ περιγραφὴ τῶν «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν» μὲ τὰ «Κριτήρια Χάρβαρντ» καί, 3ον: Ἡ βράχυνση τοῦ χρόνου νοσηλείας τῶν ἀσθενῶν στὶς Μ.Ε.Θ. πρὸς ἐξοικονόμηση χρημάτων καὶ δη- μιουργία ἄδειων κρεβατιῶν. Ἀπὸ τὸ τελικὸ δὲ κείμενο παρελείφθησαν διαφωνίες καὶ ἀμφισβητήσεις, ὥστε νὰ παρέχεται ἡ ἐντύπωση ὁμοφωνίας στὴν τελικὴ ἀπόφαση. Αὐτὰ προέκυψαν ἀπὸ διεξοδικὴ ἔρευνα στὰ Ἀρχεῖα τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Χάρβαρντ τοῦ 1968. (Mita Giacomini, στὸ Soc. Sci. Med., 33:1465-82, 1997). Ὁ «ἐγκεφαλικὸς θάνατος», πάντως, ἔχει ἀμφισβητηθεῖ ἀπὸ ἐρευνητάς παγκοσμίου κύρους, μὲ ἐκτεταμένη βιβλιογραφικὴ τεκμηρίωση. Πολλοὶ ἔχουν εἰσηγηθεῖ καὶ τὴν ἐγκατάλειψη τοῦ ὅρου «ἐγκεφαλικὸς θάνα- τος», καὶ τὸν θέτουν σὲ εἰσαγωγικά. Δὲν θεωρεῖται πάντως ταυτόσημος μὲ τὸ βιολογικὸ τέρμα τῆς ζωῆς. Οἱ Potts καὶ D. W. Evans, στὸ ἄρθρο τους «Ἔχει σημασία τὸ ὅτι οἱ δωρητὲς ὀργάνων δὲν εἶναι νεκροί; Ἠθικὲς καὶ πολιτικῆς τακτικῆς συνέπειες» (Does it matter that organ donors are not dead? Ethical and
- 52. 52 policy implications. J.Med. Ethics, 2005,31:406-409), ἀπεφάνθησαν: «Σημασία ἔχει τὸ ὅτι ἡ ἀφαίρεση ζωτικῶν ὀργάνων ἀπὸ ἕναν δότη ''ἐγκεφαλικῶς νεκρό'', ἐκείνη εἶναι ποὺ σκοτώνει τὸν ἀσθενῆ». Ὁπότε, σὲ τέτοιες περιπτώσεις «ἡ δωρεὰ ζωτικῶν ὀργάνων» γίνεται μὲ «ἀφαίρεση ζωῆς». Ἡ Ι.Σ.Ε.Ε., ὅμως, ἀπεφάνθη λανθασμένως μὲ τὸ ἄρθρο 12 «τῶν 55 Βασικῶν Θέσεών της ἐπὶ τῆς Ἠθικῆς τῶν Μεταμοσχεύσεων» ὅτι: «...ἂν καὶ δὲν εἶναι ἁρμοδία θὰ ἠμποροῦσε νὰ δεχθῆ τὴν διεθνῶς ὁμόφωνον ἄποψιν ὅτι ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος ταυτίζεται μὲ τὸ ἀμετάκλητον βιολογικὸν τέλος τοῦ ἀνθρώπου». Καὶ ὅτι: «Ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος ἀποτελεῖ γεγονὸς ὁριστικῆς καὶ ἀναποτρέπτου καταστροφῆς τοῦ ἐγκεφάλου...». Ἐνῶ πρόκειται γιὰ μιὰ «ἄποψη» καὶ μόνον, ἡ ὁποία «οὐδόλως εἶναι διεθνῶς ὁμόφωνος». Λανθασμένως, ἐπίσης, μὲ τὸ ἄρθρον 13 ἀπεδέχθη τὸν «ἐγκεφαλικὸν θάνατον» ὡς «τὸ βιολογικὸν τέλος τοῦ ἀνθρώπου», ἀλλὰ καὶ ὅτι: «...ἡ τεχνητὴ ὑποστήριξις τῆς ἀναπνοῆς προσωρινῶς ἀναχαιτίζει τὴν διαδι- κασίαν ἀποσυνθέσεως τοῦ σώματος, ὄχι ὅμως καὶ τὴν ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς». Διότι: Τὴν μὲν ἀποσύνθεση τοῦ σώματος δὲν ἀναχαιτίζει ἡ ὑποστήριξη τῆς ἀναπνοῆς, ἀλλὰ ἡ ὑποστήριξη τῆς κυκλοφορίας». Εἰς ὅ,τι δὲ ἀφορᾶ στὴν ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς, «ὄντως φοβερότατον τὸ τοῦ θανάτου μυστήριον, πῶς ἡ ψυχὴ ἐκ τοῦ σώματος βιαίως χωρίζεται..». Καὶ ἐπειδὴ «οὐ φέρει τὸ μυστήριον ἔρευναν», δὲν μᾶς ἐπιτρέπεται «μεταίρε- ιν ὅρια ἃ ἔθεντο οἱ πατέρες ἡμῶν»! Τὸ βιβλίο τῆς Ι.Σ.Ε.Ε. «Ἐκκλησία καὶ Μεταμοσχεύσεις» εἶναι διαποτισμένο μὲ τὴν ἀντίληψη ὅτι: «ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος ταυτίζεται μὲ τὸ ἀμετάκλητον βιολογικὸν τέλος τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου». Προτρέπει μάλιστα ἡ Ι.Σ.Ε.Ε καὶ τὴν δωρεὰ ὀργάνων ἀπὸ «ἐγκεφαλικῶς νεκρό» μὲ τὴν ἐγκύκλιό της 2819/7.7.2005, κατὰ τὴν ὁποία κατέστησαν «δωρηταὶ ὀργάνων καὶ ἅπαντες οἱ Σεβασμιώτατοι Συνοδικοὶ Ἀρχιερεῖς». Θὰ ἀντιληφθεῖ ἄραγε τὰ λάθη της; Ποιὸς ὅμως θὰ πείσει τὴν Ι.Σ.Ε.Ε. νὰ ἀναθεωρήσει τὸ βιβλίο «Ἐκκλησία καὶ Μεταμοσχεύσεις», προκειμένου νὰ μὴν παραπληροφορεῖται γιὰ τὸν «ἐγκεφαλικὸ θάνατο» τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας! Ἀναδιπλώσεις τοῦ Ὑπ. Ὑγείας. Πρὸ τῶν πιέσεων γιὰ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση», ὁ κ. Λοβέρδος εἶχε πεῖ στὴ Βουλὴ ὅτι: «θὰ ξανασκεφθεῖ τὴν διάταξη τῆς «εἰκαζομένης συναίνεσης». Καὶ ὅτι: «Ὁ νόμος θὰ ἐφαρμοσθεῖ ὕστερα ἀπὸ δυὸ χρόνια, ἀφοῦ στὸ μεταξὺ θὰ ἐνημερώσει τοὺς πολίτες γιὰ νὰ δεχθοῦν τὴν εἰκαζομένη συναίνεση, ἡ ὁποία εἶναι καὶ τὸ ἀγκάθι καὶ τὸ πλέον συζητούμενο θέμα»... «Δὲν βλάπτει, ὅμως,-συμπλήρωσε-νὰ ὑπάρχει ὡς πρόβλεψη στὸ δικαιϊκό μας σύστημα». («Καθημερινή», 25.5.2011). Περίεργη, βεβαίως, αὐτὴ ἡ «πρόβλεψη». Ὅταν εἶναι γνωστὸν ὅτι: ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση» δὲν ἔχει ἐφαρμοσθεῖ ποτὲ καὶ πουθενά. Καὶ στὴν Ἱσπανία, ὅπου ἔχει νομοθετηθεῖ, καὶ ἐκεῖ δὲν ἐφαρμόσθηκε. Στὸν ψηφισθέντα νόμο 3984/2011, τὸ ἄρθρο 9 παρ. 2 διαλαμβάνει: «Ἡ ἀφαίρεση ὀργάνων ἀπὸ θανὸν πρόσωπο πραγματοποιεῖται ἐφ᾿ ὅσον, ὅσο ζοῦσε, δὲν εἶχε ἐκφράσει τὴν ἀντίθεσή του» σύμφωνα μὲ τὴν παρ. 3. στὴν ὁποία περιγράφεται ἡ διαδικασία ὑποβολῆς τῆς «δήλωσης ἀντίθεσής του» γιὰ τὴν ἀφαίρεση ὀργάνων του μετὰ θάνατον. Τὴν δήλωση αὐτή ὀφείλει νὰ ἀποστείλει στὸν Ἐθνικὸ Ὀργανισμὸ Μεταμοσχεύ- σεων (Ε.Ο.Μ.) ἐπικυρωμένη ἁρμοδίως γιὰ τὸ γνήσιο τῆς ὑπογραφῆς της, ὥστε ἡ ἄρνησή του νὰ καταχωρηθεῖ στὰ ἀρχεῖα της. Ἐὰν ὅμως δὲν ἔχει προβεῖ στὴ γραφειοκρατικὴ αὐτὴ διαδικασία, γιὰ ἕναν ὁποιονδήποτε λόγο -ἠθελημένα ἢ μή- καί δέν ἔχει καταχωρηθεῖ στὸν Ε.Ο.Μ. ἡ δήλωση ἀρνήσεώς του, αὐτομάτως ἀντιμετωπίζεται ὡς δότης ὀργάνων, καὶ παρὰ τὴ θέλησή του. Ἡ διάταξη τοῦ ἄρθρου 9 παρ. 2 ὁρίζει: «Ἡ ἔναρξη ἰσχύος τῆς παρούσης παραγράφου ἀρχίζει τὴν 1.6.2013. Δηλαδή, σὲ 40 ἡμέρες ἀπὸ σήμερα. Ἐπειδὴ δὲ «οἱ καιροὶ οὐ μενετοί», Ὀλίγα τινά πρὸς ἀξιοποίηση. 1. Οὐδεμία προετοιμασία τῶν πολιτῶν ἔχει γίνει γιὰ νὰ δεχθοῦν τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση». Ἑπομένως ὁ ὅρος τῆς ἐνημέρωσης, τὸν ὁποῖο ἔχει θέσει ὁ κ. Λοβέρδος ὡς προϋπόθεση γιὰ τὴν ἐφαρμογή της ἀπὸ 1ης .6.2013, δὲν ἔχει ἐκπληρωθεῖ. 2. Στὴν «εἰκαζομένη συναίνεση», μπορῶ νὰ εἰκάσω βάσει κάποιων δεδομένων, νὰ ὑποθέσω τοὺς λόγους ὡς πιθανὴ ἐκδοχὴ γιὰ ὁρισμένο ζήτημα. Δὲν εἶναι ὅμως θεμιτὸ νὰ ἐπαφίεται κανεὶς σὲ εἰκασίες, πιθανότη- τες, ὑποθέσεις «τρίτων» γιὰ «συναίνεση» ἐπὶ ἑνὸς τόσο σοβαροῦ ζητήματος.
- 53. 53 3. «Συναίνεση» σημαίνειὅτι ἐκφράζω «σύμφωνη γνώμη». Ποιὸς ὅμως μὲ ποιὸν καὶ σὲ τί «συναινεῖ»; Καὶ μὲ ποιὸ δικαίωμα παρεμβαίνει κάποιος «τρίτος» στὴ μὴ δηλωθεῖσα ἐν ζωῇ ἐγγράφως βούληση ἑνὸς «ἐγκεφαλικῶς νεκροῦ»; 4. Τὸ «Brain death» is not death, δηλαδή, «Ὁ ἐγκεφαλικὸς θάνατος» δὲν εἶναι θάνατος, ἦταν ὁ τίτλος μὲ τὸν ὁποῖο παρουσιάσθηκε παγκοσμίως «Ἡ Διακήρυξη τῆς Παπικῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν» ἀπὸ τὸ διαδίκτυο τῆς Ρ/Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ δὲ προῆλθε: «Μετὰ ἀπὸ τὴν ἐπανεξέταση πρὸς ἐπαλήθευση τῆς ἐγκυρότητος τῶν κριτηρίων τοῦ ἐγκεφαλικοῦ θανάτου ἐπὶ ἑνὸς καθαρῶς ἐπιστημονικοῦ ἐπιπέδου», τὴν ὁποία εἶχε ζητήσει ὁ Πάπας Παῦλος-Ἰωάννης ὁ Β΄ ἀπὸ τὴν Συνδιάσκεψη τῆς Ἀκαδημίας Ἐπιστημῶν» (2 ἕως 3/2/2005). Δηλαδή, ἡ Ρ/Καθολικὴ Ἐκκλησία ἀπέρριψε καὶ πάλι τὸν ἐγκεφαλικὸ θάνατο, καὶ δὲν δέχεται ὅτι «ὁ ἐγκεφαλικῶς νεκρός, εἶναι νεκρός». Ἡ Ἑλλαδικὴ ὅμως Ὀρθοδοξία ἄλλως ἔδοξε! 5. Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ἰερόθεος γράφει καὶ διὰ μακρῶν στὸ «Ἐκκλησία καὶ Μεταμοσχεύσεις» τῆς Ι.Σ.Ε.Ε. (σελ. 353 καὶ 359): «Στὴν περίπτωση τοῦ λεγομένου ἐγκεφαλικοῦ θανάτου, ὅταν μερικὰ ὄργανα κινοῦνται μὲ ὑποστηρικτικὲς ἐνέργειες, καὶ τότε ἐξακολουθεῖ νὰ ἐνεργεῖ ἡ ψυχὴ μέσα στὸν ἄνθρωπο, ἐφ' ὅσον ἐνεργεῖ σὲ ἄλλο σωματικὸ ὄργανο[...]. Καὶ ἐφ' ὅσον λειτουργεῖ ἡ καρδιά, λειτουργεῖ καὶ ἡ νοερὰ ἐνέργεια τοῦ ἀνθρώπου, ἀκόμη κι ἂν δὲν ἔχει συνείδηση τοῦ περιβάλλοντος κόσμου». Συνεπῶς, δὲν ἔχει ἐπέλθει οὔτε τότε ἡ ἀναχώρηση τῆς ψυχῆς! 6. Κατὰ τὴν «Ἐπιστημονικὴ καὶ Θεολογικὴ ἡμερίδα» τῆς Μητροπόλεως Γλυφάδας στὶς 11 Μαρτίου 2012, μὲ θέμα: «Εἶναι πραγματικὸς θάνατος ὁ λεγόμενος ''ἐγκεφαλικὸς θάνατος'';» ἀπεδείχθη ὅτι, «Ὁ λεγόμενος ''ἐγκεφαλικὸς θάνατος'' δὲν εἶναι θάνατος». Αὐτὴ δὲ ἡ διαπίστωση ἐνισχύεται καὶ μὲ τὴ σημερινὴ ἡμερίδα. Ὁπότε, «ἡ δωρεὰ ζωτικῶν ὀργάνων» καθίσταται πλέον καὶ «ἀφαίρεση ζωῆς»! Συμπεράσματα. Ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση» τοῦ νόμου 3984/2011 εἶναι ἕνα ἐπιστημονικοφανὲς τέχνασμα μὲ νομικίστικες προσαρμογὲς κατὰ τὶς ἐπιδιώξεις τῶν ἐμπνευστῶν της, πρὸς ὑφαρπαγὴ ζωτικῶν ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσ- χεύσεις ἀπὸ ἕναν ἐγκεφαλικῶς νεκρό. Ἑπομένως, «μὲ ἀφαίρεση ζωῆς» ἀπὸ ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος δὲν ἔχει ἀποβιώσει. Μὲ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση» καταργεῖται ἡ ἰδιοπροσωπία καὶ τὸ αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου, μὲ πλήρη ἀδιαφορία καὶ γιὰ τὴν ἱερότητα τοῦ σώματος τοῦ νεκροῦ. Κατὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία «ἡ ὑφαρπαγὴ τοῦ αὐτεξουσίου τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀντίθετη πρὸς τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο». Μὲ τὴν διάγνωση τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου», ἄσχετοι πρὸς τὸν θανόντα θὰ ἐκχωροῦν μὲ τὴν «εἰκαζομένη συναίνεση» τὰ ζωτικὰ ὄργανά του ὡς δῆθεν «πτωματικά» γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις, ποὺ ἐνδέχεται νὰ ἰσοδυναμεῖ μὲ φόνο. Πρόκειται, συνεπῶς, γιὰ πλήρη εὐτελισμὸ τῆς προσωπικότητας τοῦ ἀνθρώπου, ὡσὰν νὰ εἶναι «res», δηλαδὴ ἕνα «πράγμα», ἢ μιὰ χαλασμένη μηχανὴ ἀπὸ τὴν ὁποία μποροῦν νὰ παίρνουν κομμάτια της ὡς ἀνταλλακτικά. Ὁ σκοπὸς ὅμως ἐξεύρεσης ὀργάνων γιὰ τὶς μεταμοσχεύσεις «δὲν ἐξαγιάζει τὰ μέσα». Καὶ δὲν μπορεῖ κανε- ίς, μὲ τὸ «ἔτσι θέλω» τῆς «εἰκαζομένης συναίνεσης» νὰ ἁρπάζει τὰ ὄργανα ἑνὸς ἄλλου, καταστρέφοντας καὶ κάθε εὐγενὲς αἴσθημα ἀλτρουϊσμοῦ καὶ ἀγάπης ὑπὲρ τῶν μεταμοσχεύσεων. Γιὰ ὅλους αὐτοὺς τοὺς λόγους, ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση» θὰ πρέπει νὰ καταργηθεῖ. Οἱ μεταμοσ- χεύσεις, βεβαίως, πρέπει νὰ προάγωνται, ὄχι ὅμως καὶ μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο. Ἕνας τέτοιος δὲ εἶναι καὶ ἡ «εἰκαζόμενη συναίνεση». Χρειάζεται ὅμως μεθοδευμένη καὶ ἀδιάκοπη προσπάθεια, διότι πολλὰ εἶναι τὰ ἰδιοτελῆ συμφέροντα πολλῶν ἄλλων. Ἐκφράζεται, λοιπόν, ἡ εὐχή: Τὴν κατάργησή της νὰ κατορθώσει ἡ ἀγωνιστικότητα τῶν ἀνθρώπων τῆς ἡμερίδας αὐτῆς, μὲ τὰ ἀδιάσειστα καὶ πειστικὰ ἐπιχειρήματά της. orthros Δείτε και σε βἰντεο http://youtu.be/9QQc4LujMf4
- 54. 54 5. «Ὁ ''ἐγκεφαλικόςθάνατος'' καί οἱ μεταμοσχεύσεις ἀνθρωπίνων ὀργάνων». Κωνσταντῖνος Καρακατσάνης, καθηγητής Πυρηνικῆς Ἰατρικῆς τῆς Ἰατρικῆ Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσ- σαλονίκης. Εἰσήγηση στήν Ἡμερίδα μέ θέμα: «Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;» Σάββατο 20-4-2013 καί ὥρα 4 ἕως 9 μ.μ. στό Στάδιο Εἰρήνης καί Φιλίας ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Ἑστία Πατερικῶν Μελετῶν καί Ἑνωμένη Ρωμηοσύνη ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἱ.Μ.Πειραιῶς σέ συ- νεργασία μέ τήν Ἱ.Μ.Γλυφάδας. Ἡ πρώτη μεταμόσχευση καρδίας πραγματοποιήθηκε τόν Δεκέμβριο τοῦ ἔτους 1967, στή Νότιο- Αφρικανική Ἕνωση, ὑπό τοῦ Christian Barnard. Tό γεγονός αὐτό ἀπετέλεσε πιθανῶς ἀφορμή γιά τόν καθορισμό ἑνός νέου κριτηρίου θανάτου, τό ὁποῖο ἐβασίζετο ὄχι στή μή ἀναστρέψιμη ἀπώλεια τῆς ἀναπνευστικῆς καί καρδιακῆς λειτουργίας, ἀλλά στή θεω- ρούμενη ἀπώλεια ὅλων τῶν λειτουργιῶν ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου. Τοιουτοτρόπως, τό ἀμέσως ἑπόμενο ἔτος, 1968, συνεστήθη ἡ Ad Hoc Ἐπιτροπή τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard (ΕΧ, στό ἑξῆς), ἡ ὁποία καθό- ρισε ὅτι ἡ διάγνωση τοῦ «μή ἀναστρεψίμου, ἀπνοϊκοῦ κώματος» εἶναι ταυτόσημη μέ τόν «ἐγκεφαλικό θά- νατο» («εθ», στό ἑξῆς) καί ὁ τελευταῖος ταυτόσημος μέ τό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου[1]. Σημαντική εἶναι κατ’ ἀρχήν, ἡ ἐπισήμανση ὅτι ἡ ΕΧ, προκειμένου νά περιγράψη τό νέο κριτήριο θανάτου, ἐχρησιμοποίησε τόν ὅρο «κῶμα», ὁ ὁποῖος ὡς γνωστόν χρησιμοποιεῖται γιά ζῶντες καί ὄχι γιά πτώματα! Ἐντύπωση ἐπίσης προκαλεῖ τό γεγονός ὅτι ἡ ΕΧ αἰτιολογεῖ μέ περισσή εἰλικρίνεια τούς λόγους, οἱ ὁποῖοι τήν ὤθησαν στήν καθιέρωση τοῦ νέου (νευρολογικοῦ) κριτηρίου τοῦ θανάτου· οἱ λόγοι αὐτοί ἦταν: α) ἡ «ἀνακούφιση» τῶν Μονάδων Ἐντατικῆς Θεραπείας ἀπό τούς βαρύτατα πάσχοντες αὐτούς ἀσθενεῖς γιά τούς ὁποίους δέν ὑπῆρχε προοπτική ἀποκατάστασης καί β) ἡ μή ὕπαρξη ἀντιρρήσεων γιά λήψη ζωτικῶν ὀργάνων γιά μεταμοσχεύσεις ἀπό τούς ἀσθενεῖς αὐτούς. Περαιτέρω, ὁ Πρόεδρος τῆς ΕΧ, καθηγητής Henry Beecher, ὑπεστήριζε ὅτι ὁ θάνατος εἶναι ὑποκειμενική ἔννοια (!), τοῦ ὁποίου ὁ ὁρισμός εἶναι δυνα- τόν νά μεταβάλλεται ἀπό τήν κοινωνία[2],[3]! Γιά τή διάγνωση τοῦ «εθ» -καί κατ’ ἐπέκταση γιά τή διάγνωση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου- ἐτέθη ὡς προϋπόθεση εἴτε ἡ ὕπαρξη «θανάτου (μόνον) τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» (Ἀγγλική Σχολή) εἴτε ἡ ὕπαρξη «θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου» (Ἀμερικανική Σχολή). Συμφώνως μέ σχετική ἀπόφαση τοῦ Κεντρικοῦ Συμβουλίου Ὑγείας τῆς χώρας μας (1985), ὁ θάνατος ὁρίζεται ὑπό τήν ἀνωτέρω προϋπόθεση τῆς Ἀγγλικῆς Σχολῆς. Συμφώνως μέ τήν Ἀμερικανική Νευρολογική Ἀκαδημία[4] (ΑΝΑ, στό ἑξῆς), ὁ «εθ» διαγιγνώσκεται ὅταν ὑπάρχει: α) ἀπνοϊκό κῶμα γνωστῆς αἰτιολογίας (χωρίς τήν ὕπαρξη καταστάσεων, οἱ ὁποῖες εἶναι δυνατόν νά ἐπιπλέξουν τή διάγνωση), β) ἀπουσία ὁρισμένων ἀντανακλαστικῶν τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους μέ σπουδαιότερο εὕρημα τήν ἀπουσία τοῦ ἀντανακλαστικοῦ τῆς αὐτόματης ἀναπνοῆς, γ) ἀπουσία κινητικῶν ἀποκρίσεων, ἐνῶ εἶναι δυνατόν νά παραμένουν νωτιαῖα ἀντανακλαστικά καί δ) μή ὕπαρξη μεταβολῆς τῶν προαναφερθέντων εὑρημάτων μετά ὁρισμένο χρονικό διάστημα. Ἀσυνέπειες καί ἀντιφάσεις σχετικῶς μέ τόν «ἐγκεφαλικό θάνατο». 1. Περιέργως, ὁ ἀντιπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, θεωρεῖ συμβατή τόσο τήν ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς κα- ταστάσεως –χωρίς μάλιστα φαρμακολογική ὑποστήριξη- ὅσο καί τήν ἀπουσία ἀποίου διαβήτου ἐπί «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν[5] (ἄποιος διαβήτης παρατηρεῖται, ὅταν δέν ἐκκρίνεται ἀντιδιουρητική ὁρμόνη ἀπό τόν ὑποθάλαμο). Σημειωτέον ὅτι ἡ ὕπαρξη σταθερῆς αἱμοδυναμικῆς καταστάσεως, ὅπως καί ἡ ἀπουσία ἀποίου διαβήτου, προϋποθέτουν τήν ὕπαρξη λειτουργοῦντος ἐγκεφαλικοῦ στελέχους καί λειτουργοῦντος ὑποθαλάμου· ὅμως, ἐπί «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν ἀσθενῶν» τόσο τό ἐγκεφαλικό στέλεχος ὅσο καί ὁ ὑποθάλαμος θεωροῦνται νεκροί ἀνατομικοί σχηματισμοί! Σέ ἑπόμενο δημοσίευμά του –μερικά ἔτη ἀργότερα- ὁ ἴδιος ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ἀναιρῶν τόν προηγούμενο ἰσχυρισμό του, ἔγραφε ὅτι θά πρέ-
- 55. 55 πη ν’ ἀμφιβάλλωμεγιά τήν κλινική διάγνωση τοῦ «εθ», ὅταν ἡ κατάσταση τοῦ ἀσθενοῦς παραμένει αἱμοδυναμικῶς σταθερή[6]! Ἐπιπροσθέτως, ὁ ἴδιος ἔγραφε ὅτι εἶναι συμβατή μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ» καί ἡ ὕπαρξη παροδικῶν, ἀναποτελεσματικῶν κινήσεων, οἱ ὁποῖες προσομοιάζουν πρός ἀγωνιώδη ἀναπνοή! (βιβλ. ἀναφορά 4). 2. Σέ σημαντικό ποσοστό (περί τό 20%) «ἐγκεφαλικῶς νεκρῶν» («εν», στό ἑξῆς) ἀσθενῶν ἔχει καταγραφῆ ὕπαρξη πραγματικῆς ἠλεκτρο-εγκεφαλικῆς δραστηριότητος, ἡ ὁποία, μάλιστα, σέ ὁρισμένες περιπτώσεις προσομοίαζε μέ ἐκείνη τοῦ φυσιολογικοῦ ὕπνου[7]. 3. Ἔχει συνεχισθῆ ἡ ἐγκυμοσύνη «εν» ἐγκύων σέ Μονάδες Ἐντατικῆς Θεραπείας μέχρι 107 (ἑκατόν ἑπτά) ἡμέρες καί ἡ γέννηση φυσιολογικῶν νεογνῶν μέ καισαρική τομή[8]. 4. Βασική δοκιμασία γιά τή διάγνωση τοῦ «εθ» εἶναι ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας». Πολύ διαφωτιστική εἶναι ἡ πληροφορία, ἡ ὁποία δίδεται ἀπό τόν ἴδιο πάντοτε ἐκπρόσωπο τῆς ΑΝΑ ὅτι στό 49% τῶν χωρῶν τοῦ κόσμου ἡ «δοκιμασία τῆς ἀπνοίας» ἐκτελεῖται πλημμελῶς[9]. Περαιτέρω -ὅπερ καί τό σπουδαιότερο- ἡ ἐν λόγω δοκιμασία ἔχει χαρακτηρισθῆ «ἐπιβλαβής καί ἀνήθικη», διότι εἶναι δυνατόν νά ἐπιδεινώση περαιτέ- ρω τήν ἤδη βαρεῖα κατάσταση τοῦ ἐγκεφάλου τοῦ ἀσθενοῦς[10]. 5. Σε μεγάλο παιδιατρικό Νοσοκομεῖο τῶν Η.Π.Α. ἡ διάγνωση τοῦ «εθ» ἦταν ἐσφαλμένη στο 22% τῶν ἐξετασθέντων παιδιῶν. Σημειωτέον ὅτι οἱ γονεῖς τῶν παιδιῶν αὐτῶν εἶχαν ἤδη δώσει τήν αἰτηθεῖσα συγ- κατάθεσή τους, νά «δωρίσουν», δηλαδή, τά ὄργανα τῶν παιδιῶν τους, ἡ ὁποία («δωρεά») φυσικά δέν πραγματοποιήθηκε μετά τήν ὀρθή διάγνωση[11]. 6. Ἡ διάγνωση τοῦ «θανάτου ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου» -ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ Ἀμερικανική Σχολή- δέν εἶναι δυνατόν νά γίνη μέ τήν κλινική ἐξέταση τοῦ ἀσθενοῦς· ὁ λόγος εἶναι ὅτι, ἐφόσον τό ἐγκεφαλικό στέλεχος εἶναι μή λειτουργοῦν ἤ κατεστραμμένο (ἀπαραίτητη προϋπόθεση σέ κάθε περίπτωση «εθ»), δέν ὑπάρχει δυνατότητα νά ἐλεγχθῆ μεγάλο μέρος τοῦ φλοιοῦ τοῦ ἐγκεφάλου οὔτε οἱ ὑποφλοιώδεις ἀνατομικοί σχη- ματισμοί (διεγκέφαλος, βασικά γάγγλια), καθόσον τόσον αἱ κεντρομόλοι (πρός τόν φλοιό) ὅσον καί αἱ φυγόκεντροι ὁδοί (ἀπό τόν φλοιό πρός τήν περιφέρεια) εἶναι μή λειτουργικές ἤ κατεστραμμένες. 7. Σέ «ἐγκεφαλικῶς νεκρούς» («εν», στό ἑξῆς) ἀσθενεῖς ἔχουν παρατηρηθῆ σπανιότερα ἀντανακλαστικά τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους, ὅπως τό στοματικό καί τοῦ μασητῆρος· περαιτέρω, συχνό φαινόμενο κατά τή λήψη ὀργάνων ἀπό «εν» ἀσθενεῖς εἶναι ἡ ἐμφάνιση δακρύρροιας, λειτουργία ἡ ὁποία ἐλέγχεται ἀπό πυρῆνα, ὁ ὁποῖος ἐντοπίζεται στό κατώτερο τμῆμα τοῦ (ὑποτιθεμένου νεκροῦ) ἐγκεφαλικοῦ στελέχο- υς[12]. 8. Ὡς γνωστόν, σέ «εν» ἀσθενεῖς παρατηροῦνται μέ μεγάλη συχνότητα κινήσεις, προκλητές ἤ αὐτόματες· τό γεγονός αὐτό ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ» σύμφωνα μέ τά κριτήρια τῆς ΕΧ, ἀλλά καί ἐκείνων τῆς Μinnesota. Ὁ ἐκπρόσωπος τῆς ΑΝΑ, ὅμως, χαρακτηρίζει τίς κινήσεις αὐτές ὡς νωτιαῖα ἀνατανακλαστικά καί τίς θεωρεῖ συμβατές μέ τή διάγνωση τοῦ «εθ» (ἀναφορά 4)· ὁπωσδήποτε, ἡ τελευταία αὐτή θεώρηση, ἐκτός τοῦ γεγονότος ὅτι εὑρίσκεται σέ ἀντίθεση μέ τά κριτήρια τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Harvard, ἀλλά καί ἐκείνων τῆς Μinnesota –καί ἑπομένως ἀκυρώνει τή διάγνωση τοῦ «εθ»- δέν εἶναι δυνατόν νά ἰσχύει καί γιά τόν ἀκόλουθο λόγο: Κατά τήν πρώϊμη φάση τῆς νωτιαίας καταπληξίας (νωτιαῖο shock) στόν ἄνθρωπο δέν εἶναι δυνατόν να ἐκλύεται ὁποιοδήποτε ἀντανακλαστικό οὔτε νά πραγματοποιεῖται ὁποιαδήποτε κίνη- ση[13]· περαιτέρω, οὐδέποτε ἔχουν παρατηρηθῆ «ἀντανακλαστικοί αὐτοματισμοί» σέ ἀσθενεῖς μέ τραυ- ματικές βλάβες κατά τήν ἀνώτερη μοῖρα τοῦ νωτιαίου μυελοῦ. 9. Σέ πρόσφατο δημοσίευμα τοῦ ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ, καθηγητοῦ E. Wijdicks[14], ἀναγράφεται ὅτι πα- ρετηρήθησαν στό στέλεχος τοῦ ἐγκεφάλου, ἐπί «εν» ἀσθενῶν –οἱ ὁποῖοι ἐπέζησαν μέχρι 36 ὧρες ἀπό τή διάγνωση τοῦ «εθ»- μέτριες ἰσχαιμικές ἀλλοιώσεις στούς νευρῶνες σέ ποσοστό, τό ὁποῖο ἦταν περί τό 40%· στό ὑπόλοιπο 60% τῶν μελετηθέντων «εν» ἀσθενῶν τό ποσοστό τῶν ἰσχαιμικῶν ἀλλοιώσεων τῶν νευρώνων τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους ἦταν ἕως 5%. 10. Ἐξαιρετικῶς σοβαρή εἶναι ἡ πρόσφατη διαβεβαίωση τοῦ ἀνωτέρω καθηγητοῦ E. Wijdicks - ἐκπροσώπου τῆς ΑΝΑ καί θερμοῦ ὑποστηρικτοῦ τοῦ «εθ» - ὅτι δέν ὑπάρχει ἐπαρκής μαρτυρία προκειμέ- νου νά τεκμηριωθῆ ὅτι οἱ νευρολογικές λειτουργίες ἔχουν ὁριστικῶς ἀπολεσθῆ σέ ἀσθενεῖς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν χαρακτηρισθῆ ὡς «εν»[15]! Ὅπως εἶναι εὐνόητο, ἡ ἀποδοχή τῆς πληροφορίας αὐτῆς ἀκυρώνει τή διάγνω- ση τοῦ «εθ», ὑπό ὁποιαδήποτε κριτήρια διαγιγνώσκεται αὐτός (ὁ «εθ») !!! 11. Στούς «εν» ἀσθενεῖς διατηρεῖται ἡ καρδιακή λειτουργία (συχνά μέ κατάλληλη φαρμακευτική ὑποστήριξη), πραγματοποιεῖται ἡ ἀνταλλαγή τῶν ἀναπνευστικῶν ἀερίων στούς πνεύμονες (μέ κατάλληλο μηχανικό ἀερισμό), διατηρεῖται ἡ νεφρική καί ἡ ἡπατική λειτουργία καί ἐπιτυγχάνεται κατά τό μᾶλλον ἡ διατήρηση σταθεροῦ τοῦ «ἐσωτερικοῦ περιβάλλοντος» τοῦ ὀργανισμοῦ, διατηρεῖται ἡ λειτουργία τοῦ
- 56. 56 ἀνοσοποιητικοῦ συστήματος, ἐπιτυγχάνεταιἐπούλωση τραυμάτων, διατηροῦνται διάφορες ἐνδοκρινικές λειτουργίες κ.ἄ. 12. Δεδομένου ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν εἶναι δυνατόν νά ἐλεγχθῆ μέ ὁποιαδήποτε ἰατρική μέθοδο, δέν εἶναι δυνατόν νά ὑποστηριχθῆ ὅτι αὐτό ἔχει ἀπωλεσθῆ· ἀντίθετα, ὑπάρχουν ἔμμεσες μαρτυρί- ες ὅτι τό περιεχόμενο τῆς συνειδήσεως δέν ἀπόλλυται. 13. Ἐξαιρετική ἐντύπωση προεκάλεσε τό γεγονός ὅτι τό Ἐθνικό Συμβούλιο Βιοηθικῆς τοῦ Προέδρου τῶν Η.Π.Α. σέ σχετικῶς πρόσφατο (Δεκέμβριος 2008) ἐκτενέστατο δημοσίευμά του ἐχαρακτήρισε τήν ταύτιση τοῦ «εθ» (ὁλοκλήρου τοῦ ἐγκεφάλου) μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» ὡς «ἐννοιολογικῶς ὕποπτη καί κλινικῶς ἐπικίνδυνη»[16]. Περαιτέρω, τό ἴδιο Συμβούλιο, κατήργησε τόν ὅρο «εθ» καί τόν ἀντικατέστησε ἀπό τόν ὅρο «ὁλική ἀνεπάρκεια τῶν λειτουργιῶν τοῦ ἐγκεφάλου». 14. Ὁ David Evans, πρώην «Consultant» (Διευθυντής) στό Ἐθνικό Νοσοκομεῖο τοῦ Ἡνωμένου Βασιλείου γιά τίς μεταμοσχεύσεις καρδίας καί πνευμόνων- Νοσοκομεῖο Papworth στό Cambridge- γράφει ὅτι συνιστᾶ ἀπάτη ἡ ταύτιση τοῦ θανάτου τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους»· τόν ἴδιο βαρύτατο χαρακτηρισμό –τῆς ἐξαπατήσεως δηλαδή τοῦ κοινοῦ- ὑπαινίσσεται σαφῶς σέ πρόσφατο σχετικό ἄρθρο, στό ἐγκυρότατο περιοδικό Nature, ὁ συντάκτης τοῦ Editorial (ἄρθρου τῆς συντάξεως) τοῦ τεύχους τοῦ περιοδικοῦ αὐτοῦ[17]. Ἔχουν ἀνακτήσει νευρολογικές λειτουργίες «εν» ἀσθενεῖς; Ἔχει παρατηρηθῆ μερική ἀνάκτηση νευρολογικῶν λειτουργιῶν σέ «εν» βρέφη, ἡ ὁποία διήρκεσε μερικές ἑβδομάδες ἤ μῆνες[18]. Τό ἴδιο ἐρώτημα δέν εἶναι δυνατόν ν᾿ ἀπαντηθῆ σήμερα, διότι τίς τελευταῖες δε- καετίες οἱ «εν» ἀσθενεῖς εἴτε γίνονται «δότες» ὀργάνων (ὁπότε καταλήγουν) εἴτε τούς αἴρεται ἡ ποικίλη ὑποστήριξη στίς ΜΕΘ μέ τό ἴδιο ἀποτέλεσμα (θάνατος). Ὑπάρχει δημοσίευση στό ἐγκυρότατο ἰατρικό πε- ριοδικό Journal of Nuclear Medicine (R. Reid, 1989;30:1621-1625) συμφώνως πρός τήν ὁποίαν ἐπέζησαν δύο «εν» παιδιατρικοί ἀσθενεῖς, ὁ ἕνας μέ σοβαρά νευρολογικά ἐλλείμματα καί ὁ ἄλλος σέ μόνιμη φυτική κατάσταση· σημειωτέον, ὅμως, ὅτι δέν δίνονται ἄλλες νευρολογικές λεπτομέρειες, ἐκτός ἀπό τό γεγονός ὅτι οἱ ἀσθενεῖς εἶχαν διαγνωσθῆ ὡς «εν». Ταυτίζεται ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου; Ὅπως προκύπτει ἀπό τίς ἀνωτέρω παρατεθεῖσες πληροφορίες, ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» δέν ταυτί- ζεται μέ τόν γνωστό, βιολογικό θάνατο τοῦ ἀνθρώπου!!! [1] A definition of irreversible coma. Report of the ad hoc committee of the Harvard Medical School to examine the definition of death. JAMA 1968;205:337-340, p. 337 [2] Beecher HK. Ethical problems created by the hopelessly unconscious patient. N Engl J Med 1968;278(26):1425- 1430, p.1429 [3] Beecher HK, Dorr HI. The definition of death. Some opposing views.Int J Clin Pharmacol 1971;5(2):120-124, p. 120 [4] Wijdicks EFM. Αmerican Academy of Neurology, Practice Parameters for Determining Brain Death in Adults. Neurology 1995;45:1003- 1011 [5] ἔ.ἀ. [6] Wijdicks EFM. ΝΕJM 2001;345: 616- 618 (August 23) [7] Grigg MM, Kelly MA, Calesia GG, et al. Electroencephalographic activity after brain death. Arch Neu- rol 1987;44 : 948-954. [8] K.Γ.Καρακατσάνης. Εγκεφαλικός Θάνατος. Ταυτίζεται με τον βιολογικό θάνατο του ανθρώπου; University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2000, βιβλ. αναφ. 94 και 97-102.
- 57. 57 [9] Wijdicks EFM.Brain death worldwide. Neurology 2002;58:20-25, p. 21 [10] Coimbra C. Implications of ischemic penumbra for the diagnosis of brain death. Braz J Med and Biolog Research 1999;32:1479-1487, p. 1483 § Tibbals James. A critique of the apneic oxygenation test for the diagnosis of “ brain death”. Ped Crit Care Med 2010;11(4):475- 478 § Αllen Ν, Burkholder JD, Molinari GF, Comiscioni G. Clinical criteria of brain death. In: The NINCDS Collaborative study of brain death. NIH Publication, No 81- 2286, December 1980, Bethesda, 77- 147, p. 80 [11] Wijdicks EFM et al. Letter to the Editor. Neurology 1999;53:1369-1370 [12] Fitzgerald RD, Dechtyar I, Temple et al. Cardiovascular and catecholamine responseto surgery in brain- dead organ donors. Anaesthesia 1995; 50: 388-392. [13] Κarakatsanis KG. “Brain Death”: Should it be reconsidered? Spinal Cord, 2008;46:396- 401 [14] Wijdicks EFM et al. Evidence- based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurolo- gy 2010;74: 1911- 1918 [15] Wijdicks EFM et al. Evidence- based guidelines update. Determining brain death in adults. Neurolo- gy 2010;74: 1911- 1918 [16] Controversies in the Determination of Death, A White Paper by the President’s Council on Bioeth- ics, December 2008, Washington, DC, p. 66. [17] Nature, 2009, vol. 461, 1st October, Editorial [18] Ashwal, S, Schneider S. Brain death in the new born. Pediatrics 1989; 84: 429- 437. Okamoto K, Sugimoto T. Return of spontaneous respiration in an infant who fulfilled criteria to determine brain death. Pediatrics 1995; 96: 518-520. Kohrman MH, Spivac BS. Brain death in infants. Sensitivity and specificity of current criteria. Pediatr Neurol 1990;6: 47- 50. orthros ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΚΑΙ ΣΕ ΒΙΝΤΕΟ. http://youtu.be/9QQc4LujMf4 --------------------------------------------------------------------------------------- Η σειρά αναρτήσεων με θέμα την ¨ ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς;, πε- ριλαμβάνει τα παρακάτω μέρη: Μέρος 1ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (1/3) Περιλαμβάνει τo Εισαγωγικό Μέρος Μέρος 2ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (2/3) Περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των ομιλητών από 1 έως 5 Μέρος 3ο: ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (3/3) Περιλαμβάνει τις εισηγήσεις των ομιλητών από 6 έως 10 Σύνθεση ΠΑΖΛ: Ευάγγελος ο Σάμιος
- 58. 58 12. Αναρτήσεις μηνόςΜαΐου 2013 ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΔΙΔΥΜΩΝ ΠΟΥ ΛΕΙΩΝΕΙ ΚΑΡΔΙΕΣ Εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως η Γιόγκα είναι μια γυ... Μανιφέστο αξιοπρέπειας και ευθύνης από τον Δημήτρη... Τροφές για μια καλή και υγιή καρδιά Θα 'ρθεις σαν αστραπή "Ἐσεῖς οἱ Ἕλληνες δὲν πιστεύετε στὸν θρύλο τοῦ Μαρ... «Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ» Θρῆνοι γιά τήν Ἅλωση ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΛΕΥΚΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ Στην Ουρουγουάη χτυπά η καρδιά της Ελλάδας! ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (... Σουηδοί εθνικιστές άρχισαν περιπολίες στους δρόμου... Μαύρες μέρες περιμένουν την Κύπρο... - Το Μνημόνιο... Η αμαρτία είναι η μεγάλη τραγωδία της ζωής μας. (Κ... Απίστευτο: Κανένα κόμμα δεν θέλει να απαγορευθεί η... Την πλήρη αποτυχία της πολυπολιτισμικότητας δείχνο... Ὑπάρχει Ζωὴ μετὰ τὴ Γέννηση; Ο ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟ... Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Κυριακής των Παρα... " Οι καμπάνες των ναών θα χτυπούν πένθιμα για τρει... ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ ΣΤΗ ΡΟΔΟ ΓΙΑ ΤΡΕΙΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΕΣ ΠΟΥ ΒΑΠΤ... Γ. ΚΑΜΙΝΗΣ: « Ἡ Δημιουργία Μουσουλμανικοῦ Τεμένους... ΘΑΥΜΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ… 2 χρόνια μετά, μεθοδεύουν νέο “ιδιώνυμο”; ΗΜΕΡΙΔΑ - Μεταμοσχεύσεις: Δωρεά ἤ ἀφαίρεση ζωῆς; (... Ο Θεσσαλονικιός που σπάει το «μονοπώλιο» της NASA!... Τό μαγαζί καταρρέει… Ραντεβού προσευχής! Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΔΕΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ ΑΚΟΜΑ… ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΟ ΠΙ... Κυριακή των Μυροφόρων – Η στάση μας στις δοκιμασίε... Η χούντα των πολιτικών απατεώνων. Tου Γιώργου Δελα... Σκότωσε τον ευρωλιγούρη που κρύβεις μέσα σου Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Κυριακής των Μυρο... Πάρε το σπαθί σου Μακρυγιάννη Η ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΥΒΡΙΣ ΥΠΗΡΕΤΕΣ ΚΑΙ ΑΕΡΙΤΖΗΔΕΣ… Μ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ* Ο ΠΑΤΗΡ ΤΗΣ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗΣ ΔΕΝ ΘΑ ΠΙΣΤΕΨΕΤΕ ΠΩΣ ΧΤΙΣΤΗΚΕ Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩ... ΠΩΣ ΝΑ ΜΗΝ ΠΛΗΡΩΝΕΤΕ ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΤΗΝ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΚΙΛΟΒ... «Χριστοφόρος Παπουλᾶκος: ὁ σύγχρονος Ἀπόστολος τῆς... Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΗ ΙΔΕΑ Η μάστιγα των παράνομων μεταμοσχεύσεων Συμβούλιο Στρατηγικής Συνεργασίας (στην…υπηρεσία τ... ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ - Πόσα από τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κα... Καθημερινά γεύματα για όλους τους εκπαιδευτικούς α... Το Ευαγγέλιο και ο Απόστολος της Κυριακής του Θωμά... 6η Σύναξη Νέων, Πάτρα 2013, Ενωμένη Ρωμηοσύνη ΟΙ 1118... ΤΟΥ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ! Έλληνες πολιτικοί σε νεοθωμανική λέσχη της Κωνσταν... ΠΩΣ Η ΔΥΣΗ ΜΑΣ ΕΠΕΙΣΕ ΠΩΣ ΤΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΔΕΝ ΗΤ... Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι..... ΤΟ ΑΓΙΟ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟΝ - Αχιλλέας Παράσχος, 1879 (Ποίηση... Η ΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ