Silk road capitalism
- 3. АГУУЛГА:
• Оршил
• Зорилго
• Капитализм коммунизмын харьцуулалт
• Капитализмын үл үзэгдэх гар
• Үл үзэгдэх гарыг жишээгээр тайлбарлах
• Adam Smith’s WRONG
• Дүгнэлт
• Ашигласан эх сурвалж
- 4. ЗОРИЛГО:
• Чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийн механизмыг хөдөлгөгч хүчин
зүйлсйиг зураглан, дүрслэн жишээгээр тайлбарлах
- 6. КАПИТАЛИЗМ vs КОММУНИЗМ:
• Дээрхи видеог үзсэн бол та капитализм ямар үнэ цэнэтэйг, ямар
эрх чөлөөтэй болохыг, яаж хөгжиж байгааг ойлгож байгаа байх.
• Тухайлбал: Капиталист улс болох АНУ, Коммунист улс болох
Хойд Солонгосын 30 жилийн ДНБ-ны хугацаан цувааг харахад
дээрхи дүр зураг мэдэгдэх болно.
• Тэгвэл уг механизм хэрхэн ажиллаж байна вэ?
• Арааг хөдөлгөгч зүйл нь юу байна вэ?
- 7. КАПИТАЛИЗМ-н үл үзэгдэх гар:
Үндэстний баялаг:
• Хувийн ашгаа бодсон хүнийг ямар нэг
үл үзэгдэх гар хөтлөн санаанд оромгүй
байсан зорилго руу ь аваачдаг. Үүнд нь
огт оролцоогүй нийгэм ч үүнээс болж
хохироод байдаггүй. Хэн нэг нь
нийгмийнхээ төлөө зүтгэе гэж үнэн
санаанаасаа бодож болно, гэтэл
хувийнхаа эрх ашгийг хичээсэн хүн
үүнээс ч илүү үр дүнтэйгээр нийгмийн
эрх ашгийг дэмжиж хөхүүлдэг.
1776 он
Тусгаар тогтнолын тунхаг:
• Хүн бүр өөрийн зөв гэж үзсэн үнэ
цэнэт зүйлсээ олж авах гэж
тэмүүлэх эрхтэй иргэдээс бүрдсэн
түүхэн дэх анхны ард түмэн буй
болсныг тунхагласан.
• Бүх хүмүүс тэгш заяагдсан, Бурхан
тэдэнд сайхан амьдрал, эрх чөлөө,
аз жаргалтай байх бүрэн эрх
олгосон
Дээрхи хоѐр үзэл баримтлалаас чөлөөт зах зээлийн эдийн засгийн суурь үүсч,
цаашид хөгжин боловсрогдсоор байна.
- 8. ХАРАНДАА ЯАЖ БҮТДЭГ ВЭ?
• Умард Каролина, Оригоны
ойд ургадаг хуш” түүний
үндсэн бие.
• Түүнийг тайрч зөөж
жижиглэхэд хөрөө,
ачааны машин,
конвейр гээд үй олон
хүн, үй олон
мэргэжил ахиад
шаардана.
• Хүдэр ухаж, ган
хайлуулж байж
түүгээрээ хөрөө, алх,
мотор хийнэ.
• Олсны ургамал тарьж боловсруулж
байж түүгээрээ бат бэх олс хийнэ, мод
хагалах, боловсруулах, хатаахын тулд
том агуулах хэрэгтэй.
• Харандааны балыг хийхийн
тулд Цэйлонд уурхайгаас
ухан гаргаад олон шат
нарийн үйлдэл хийж
боловсруулна.
• Харандааны бөгсөнд
байдаг баллуурыг
хийхдээ Индонезид
ургадаг тосны ургамлын
самрыг хүхэрт хлороор
үйлчлэн гаргаж авна.
Харандааны үйлдвэрлэлд
оролцож буй мянга мянган
хүнээс хэн нь ч эцсийн
бүлэгт өөртөө харандаатай
болох зорилго тавиагүй. Хүн
бүр өөр өөрийн ажлыг хийхдээ өөртөө
хэрэгтэй бараа үйлчилгээг олж авахаар
зорьсон буюу хувийн эрх ашгаа бодон энэ
бүгдийг хийсэн байх ба энэ нь нийгмийн
сайн сайханг үргэлж хангаж байдаг.
- 9. Adam Smith’s WRONG:
Хатагтай Ягаан ба түүний найзууд баранд орж ирэх нь
тэр. Баран дотор байсан Ноен Ногоон ба түүний нөхөд
бүгд хатагтай Ягаанд сэтгэл алдарна. Учир нь хатагтай
Ягаан бол бусад бүсгүйчүүдээс илүү хөөрхөн, бусдын
анхаарлыг илүү татахуйц байсан юм.
Адам Смит-н хэлснээр:
Өрсөлдөөнд хувь хүн өөрийн ашиг сонирхлыг
бодож, хөгжүүлснээр өрсөлдөөнд ялах
боломжтой байдаг. Тэгвэл баран доторх ноѐн
Ногоон ба түүний найзууд бүгд хатагтай Ягаанд
уух зүйлээр дайлах санал тавина.
Үүнд хатагтай Ягаан бүгдийн саналыг авахгүй
байх ба хамгийн хүчтэй, сонирхол татсан нэгэнг
сонгоно. Магадгүй ноѐн Ногооныг.
Харин үлдсэн ноѐн Сааралууд үлдсэн бүсгүй
дээр очно. Энэ үед хатагтай сааралууд
дүргүйцнэ. Учир нь эмэгтэй хүн хоѐр дох сонголт
байхыг хүсдэггүй.
Энэ үед 2 хүн хожих ч 4 хүн хожигдож байна. Гэтэл чөлөөт эдийн засгийн үндсэн зарчим нь
хувийн ашиг сонирхлоо ханган бүгд хожих ѐстой байдаг. Тиймээс Адам Смит-н буруу байсан.
- 10. Adam Smith’s WRONG:
Хатагтай Ягаан ба түүний найзууд баранд
орж ирэх нь тэр. Баран дотор байсан Ноен
Ногоон ба түүний нөхөд бүгд хатагтай
Ягаанд сэтгэл алдарна. Учир нь хатагтай
Ягаан бол бусад бүсгүйчүүдээс илүү
хөөрхөн, бусдын анхаарлыг илүү татахуйц
байсан юм.
Жон Форбес Нэш-н хэлснээр:
Өрсөлдөөнд хувь хүн өөрийн ашиг
сонирхлыг бодохоос гадна орчны бүлгийн
ашиг сонирхлыг бодож, хөгжүүлснээр
өрсөлдөөнд ялах боломжтой байдаг. Тэгвэл
баран доторх ноѐн Ногоон ба түүний
найзууд бүлэг доторх байр сууриа ойлгож
бүгд өөрт таарсан бүсгүйчүүддээ очно.
Энэ үед бүх хүн хожих ба чөлөөт эдийн засгийн үндсэн зарчим хувийн ашиг сонирхол болон
бүлгийн ашиг сонирхлоо ханган бүгд хожиж байна.
- 11. ДҮГНЭЛТ:
• Бие хүний эрх чөлөө, өөрийнхөө үнэлэмжээр хувь заяагаа өөрөө
сонгох боломж л аугаа нийгэм өөрийн бүх чадамжаа шавхан
урагшлах нөхцөлийг бүрдүүлнэ гэдгийг ойлголоо.с
• Та шатар тоглогч болохоос биш шатар доторх хүү биш!
- 12. АШИГЛАСАН ЭХ СУРВАЛЖ:
• Милтон Фридман, Рөүз Фридман “Хувь заяагаа сонгох нь” 2001 он
• Адам Смит “Үндэстний баялаг”
• John Forbes Nash “Governing dynamics” (The Beautiful Mind)
• Голбрих “Урлагийн түүх”
• Жохан Норбэрг “Даяаршиж буй капитализмыг хамгаалахуй” 2007 он
• Карл Маркс “Капитал”
