Muslimaage killaa ... حصن المسلم (Dhua Book .. Dhivehi Bahun)
- 3. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
2
`
ﻣﺔﺪﻣﻘ
ﺪﻤﺤﹾﻟﹶﺍٰﻰﹶﻠﻋ ﻡﹶﻼﺴﺍﻟﻭ ﹸﺓﹶﻼﺼﺍﻟﻭ ،ﻦﻴﻤﹶﻟﹶﺎﹾﻌﻟﺍ ّﹺﺏﺭ ِﷲِﺀﹶﺎﹺﻴﺒﻧَﻷﺍ ﻑﺮﺷﹶﺃ
ٰﻰﹶﻠﻋﻭ ،ﻦﻴﻠﺳﺮﻤﹾﻟﺍﻭٰﻰﹶﻠﻋ ﺭﹶﺎﺳ ﻦﻣﻭ ،ﻦﻴﻌﻤﺟﹶﺃ ﻪﹺﺑﹶﺎﺤﺻﹶﺃﻭ ﻪﻟﺁٰﻰﹶﻟﹺﺇ ﻪﹺﺠﻬﻧﹺﻦﻳّﺪﺍﻟ ﹺﻡﻮﻳ.ﱠﺎﹶﻣﺃ
ﺪﻌﺑ:
ްތާމ ްށަތޮގާވުތާފަތ ްއަތްތަލާޙ ީކައެޔިނުދﷲެވެކެނަތ ާވިއަފާވަދްއަހ.ިދައ
ްނުޤޫލުޚަމ ޭޅުއިރިދ ިއަގާނތެއެވެއިވްއެރުކުތާފަތ ެގާނލަކެއ ްސެވްއަތްތަލާޙ ެގ.
ެވެއަވްއެދުނ ެގާނލަކެއ ްއެމަކިރެތްނުދުފ ަމަހިރުފ ްށަކަޤޫލުޚަމ ްސެވްއެއ.
ާވްނެގިޑޮވިދުފަކެއަމަހ ީކަތާރަފެވެއެގާނލަކެއ ިނ.ްނެމެރުހައ ްނުމަކްނެހިމ
ެވެކެޔަބ ާވިއަފިހެޖްނުނޭބ ިއަގްއެތުގަވ ިއަހިރުހ ްށައެގާނލަކެއ ީކަންނެމްނެއ.
ިދައ ީކައިރެތީހެއ ީޤީޤަޙ ެގްނެމެރުހައ ިއަގްއެކަތާލަޙުރަމ ިއަހިރުހ ެގުމުޅުއިރިދ
ެވެއެގާނލަކެއ ީކައިރެވުދަދަމ ީޤީޤަޙ.ެގާނލަކެއ ްނުމަކްނެހެއީނަވ ްނުރުކާޢުދ ްށައ
ެވެއަފާވްއަރުކުޢުރަޝ ިއަގުނީދްމާލްސިއ.ަތްއެއިކިދައ!ިއަގުމަކާޞާލުޚ ެގުމަކުޅައ
ެވެއަފާވްއަލ ީނަވ ްނުރުކާޢުދ.ްތާމﷲެކެދްނުކަތުޅައ ާރުކާޢުދ ްށައެގާނލަކެއ
ެވެއަވަންނަގިޑޮވެވިބޯލ.ްށަމަކެނާވްއެދްށޮކަބާޖިއ ާޢުދ ާރުކްނުކަތުޅައ ިދައ
ެގާނލަކެއެވެއަފާވަންނަގިޑޮވެވުދުޢަވ ީނަވ.
ްށަރަވ ީކަމުރުކާޢުދެވެކެމަކުޅައ ްތާމ.ްނުތޮގޭހެބާމަކްތާމ ެގުމުރުކާޢުދ
ްށަރަވެވެއެވިއަފްސިއައ ްނެގެވުދިރާވ ްއަތުޅުފްޘީދަޙ ިއާކަތްތަޔާއ ަނިގ.ެހަފ
- 4. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
3
ެވެކެރުކިޒ ީކައާޢުދ.ްތާމﷲެވެކެމުރުކަމުދަނހ ްނިތަމ ެގ.ްނިތަމ ެގާނލަކެއ
ަހެވެއަވްއަރުކަމުދަނހ ެގާނލަކެއ ްނިތަމ ެގާހީމާރުކަމުދނ.ެގާނލަކެއ ިދައ
ްއަތްނުނޭބ ެގާނޭއ ީކައާޖީތަނ ެގުމުވްއެރުކަމުދަނހ ްނިތަމ ެގްއެހީމެއ
ެވެމުވްއެދިއަވަދްއުފ.
ުދީޢަސ ުޚިއަޝްއުތަލީޟަފ ިއަގީލައ ެގުތަންއުސ ިއާނާއުރުޤ ީކަތޮފަޑުކަޑުކިމ
ަލުކެއ ީނާޠްޙަޤ ީލަޢ ުނުބެވެކެތޮފާޢުދ ާވިއަފާވްއަލާވ.ްށަމުޔިކ ިއަގުކަތުތުގަވުތާފަތ
ެވެއެވިއަފާވްއަރުކްލިމާޝ ިއަގުތޮފިމ ްއަތާޢުދ ާވްނެގެވްތަންނުސ.ްށަހަބިހެވިދ ްތޮފިމ
ެމްނޮކ ާވުޅާދިވ ްތޮފިމ ީނަވިމ ިއަފްށޮކާމަޖުރަތާވިއަގުތޮފިމ ެމްށަކަސްއެވިދ
ެވެށަތޮގޭގެނއ ްށަޅަގަނރ ަނާމ ެގުކަތާޢުދ.ާވަންނަގިއަޑަވެނެދ ްސަބިބަރަޢ ިދައ
ްށަންނުޅުފޭބުކަތާޢުދުޖީރްޚަތ ެގެވެށަތޮގާވަމާހ.
ްށަންނުތުޚުއ ިއާންނުޚައ ިއަހެމްނެއ ިހެވިދ ިދައ ިއާށަޑަނގުޅައ ީކައާޢުދ
ްނަޔިކ ުކެއާމަކިރެތްޞާލްޚިއ ިއަގުކަތުމާޤަމ ެގޭއ ްއަތާޢުދ ާވިމ ިއަގުތޮފިމ
ުޤީފުއަތޮޔެހ ެގުމުރުކަދާއްތާމﷲެވެމުވްއެދ.
ﺑﺭ ﻋﻔﻮ ﺇﱃ ﺍﻟﻔﻘﲑ ﻛﺘﺒﻬﺎﹼﻞﻭﺟ ﺰﻋ ﻪ
ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺪﻤﳏ
25-ްމަރްއަޙުމ1417ހ.
12-ްނޫޖ1996މ.
- 5. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
4
ިޒުކުރުމުރުކްނަކްތާމ ެގ.
ﷲެވެއިވްއެރުކީޙަވ ާލާޢަތ.[À ¿ ¾ ½ ¼ »Z
)ﺍﻟﺒﻘﺮﺓ:١٥٢("ެހަފްނަމިތ ްނުހީމިއަބަޔިތﷲަމުދަނހެވެށާރުކ.ްނަމިތ ްނުރޭއﷲ
ާވްއަރުކަމުދަނހ ްނުހީމިއަބަޔިތެވެމީށުހ.ިދައްނަމިތ ްނުހީމިއަބަޔިތﷲްށައ
ެވުރުކުޝެވެށާވިރ.ްނަމިތ ިދައﷲެވެށާވުނުރިފާކ ްނުހީމިއަބަޔިތ ްށައ."
[Ò Ñ Ð Ï Î Í ÌZ)ﺍﻷﺣﺰﺍﺏ:٤١("ޭއެޖްއެވްނާމީއ
ެވޭންނުކަތްސީމ!ަޔިތްނުކަމުރުކަމުދަނހ ާވްނެގެވަނިގ ްނުހީމިއަބﷲާލާޢަތ
ަމުދަނހެވެށާރުކ."
[±°¯®¬«ª ©¨§Z
)ﺍﻷﺣﺰﺍﺏ:٣٥("ްނިއަނިގަނިގﷲަމުދަނހ ާލާޢަތިދައ ިއާންނުނެހިރިފ ާރުކ
ްނިއަނިގަނިގﷲަމުދަނހ ާލާޢަތާރުކްނުނެހްނައެވެއަންނަދ.ިއަކަޓްށަންނުހީމިއަބެއ
ﷲްނެގެވިރެވިތަމ ިއާމުވެސްއުފަފާފ ާލާޢަތިވްއެރުކުރާޔްއަތ ުރުޖައ ާވެވެއ."
[¿ ¾½ ¼» º ¹ ¸¶ µ ´ ³
à  Á ÀZ)ﺍﻷﻋﺮﺍﻑ:٢٠٥("ާބިތ ިދައާމަކިޅޮމުޑަމ ިއަގުސްފަނ ެގ
ުފުއ ުޑައ ިދައ ުކެއާމަކިތެވުރިބްއެމުލިރެވ ެގާބިތ ުރީވަހ ާނުދެނހ ިތެނ
ަމުދަނހ ެގާނލަކްސަރެވެށާރުކ.ިފާޣ ިދައާބިތ ްނިއެރެތ ެގްނުހީމ ިވުލެވެށާވުނ."
- 6. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
5
ިދައﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ުކަހީމެއ
ާވަދްއަހާރުކަމުދަނހ ެގާނލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބުކަހީމެއ ިދައ ،ިއާއާހީމ
ާވަދްއަހާހީމާރުކުނަމުދަނހ ެގާނލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބިއާކަހީމ ިރުހިރިދ ީކަލާސިމ ެގ
ެވެލާސިމ ެގްއެހީމ ާވިއަފެވުރަމ.")1(
ިދައްސެވﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ެގްނުހީމިއަބަޔިތ
ާމަކިއަބޮކ ީކަލަމަޢ ޮޔެހ ެމްނެއ ްނިއެރެތ ެގުކަތުލަމަޢ،ިރެވ ެގްނުހީމިއަބަޔިތ ިދައ
ާމަކިއަބޮކ ީކަލަމަޢ ުޑޮބްނަކުރިހާޠ ެމްނެއ ިއަގުތަރްޟަޙ ެގާނލަކްސަރ،ިދައ
ިއަގުކަތަޖަރަދ ެެގްނުހީމިއަބަޔިތީކަލަމަޢ ާވްނެގިލުފުއ ެމްނެއިއަބޮކްނަކ
ުނާފެގޭލަކްނަމިތްނުހީމިއަބަޔިތެވުޅާދިވ ްށަނީކަމަކެއ ެ؟ވެޔްއެހ ްނަވްއެދ
ީމިއަބަޔިތެވެކެމަކ ާވްނެގެވޮޔެހ ްސެވެރުވ ްށަމުރުކަދޭހ ިހިރ ިއާނަރ ްށަންނުހ.ިދައ
ްއަތުރަކ ެގްނުހީމިއަބެއ ްށޮކުލަދްއަބ ްނުހީމިއަބަޔިތ ިއާންނުވްއުދަޢ ެގްނުހީމިއަބަޔިތ
ްސެވެރުވްށަމުޑެނކ ްއަތުރަކ ެގްނުހީމިއަބަޔިތ ްނުހީމިއަބެއ ިދައ ާޑަނކ
ަކ ާވްނެގެވޮޔެހ ްށަންނުހީމިއަބަޔިތެވެކެމ.ެވެއިވެންނެދ ްނީބާޙަޞ.ެވެހޭދާއ!
ެވެށާވްއެދެވުޅާދިވ!ﺣﺪﻳﺚުޅުފެވެއިވްއެރުކ.ެއީއﷲުކިޒ ްށައެވެމުރުކުރ.)2(
ީސުދުޤ ިދައﺣﺪﻳﺚެޅުފެވެއެވިއަފްސިއައ ިއަގްއ.ﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚ
ެވެއިވްއެރުކުޅުފ.ﷲެވެއިވްއެރުކީޙަވ ާލާޢަތ" .ްނަމިތﷲީނަވްނެގިޑޮވްނަމިތﷲެގ
ާޅައްނަމިތﷲާއަމ ެގްއެތޮގާރުކީހ ޭރެތޭދެވެންނީތ.ްނަމިތ ާނޭއﷲާރުކަމުދަނހ
)1(ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.ިދައﻣﺴﻠﻢެވެންނިއަދަފިމ ީނަވްނެގެވާވިރ ިއަގ" .ިއަގްއެއެގެއﷲޭވެރުކަމުދަނހ
ިއަގްއެއެގެއ ިއާކައެގﷲެގްއެހީމާވިއަފެވުރަމ ިއާކަހީމިރުހިރިދ ީކަލާސިމ ެގޭގ ޭވެރުކުނަމުދަނހ
ެވެލާސިމ.
)2(ﺭﻭﺍﻩﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱﻭﺍﺑﻦﻣﺎﺟﻪﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 7. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
6
ްނަމިތ ުދިނހﷲެވެއަގުކެއ ާއާނޭއ ީނަވްނެގިޑޮވ.ަލްއިމައ ެގާނޭއ ެހަފްށަސްފަނ
ްނަމިތ ާނޭއﷲްނަމިތ ަމަނިފްށޮކަމުދަނހﷲާވްއަރުކަމުދަނހ ާނޭއ ްސެވެވެމީށުހ.
ާނޭއ ިދައެތަޢާމަޖްނަމިތ ިއަގޭރެތ ެގްއﷲަތަޢާމަޖ ެއ ަމަނިފްށޮކަމުދަނހްށޮޔެހ ެރުވ
ާވްއަރުކަމުދަނހ ާނޭއ ިއަގްއެތަޢާމަޖެމީށުހެވ.ްނަމިތ ާނޭއ ިދައﷲްށަކަތަވިއަކ ާއ
ަތްއުކްނަމިތ ަމަނެޖްއެވ ްނﷲާވަންނަގިޑޮވެވިރިއަކ ްށަކަށުމ ާއާނޭއެމީށުހެވ.ިދައ
ްނަމިތ ާނޭއﷲްށަކަށުމ ާއްއުކްނަމިތ ަމަނެޖްއެވްނަތﷲޮބ ާއާނޭއްށަކައަމ
ާވަންނަގިޑޮވެވިރިއަކެވެމީށުހ.ިދައްޟަޙ ެގާނލަކްސަރްނަމިތ ާނޭއްށަތަރިއަފާގިނހ
ިއަކ ެގާނޭއ ެގާނލަކްސަރްނަމިތ ަމަނިފްސިއައްށޮކިއުލަހ ެރުވްށައެއ ްށައިރ
ާވަންނަގިޑޮވެވެމީށުހ.")1(
ިދައްތާމﷲިވްއެލްނުސްއުރﺍﷲ ﻋﺒﺪﺑﺴﺮ ﺑﻦެވެއެވްނެގެވާވިރ ްނުހިރައ ެގ.
ުކަހީމ ްނުރަވަށަކަމަހެވެއިވެންނެދ.ޭއﷲެވެއާލޫސަރ ެގ!ެގުނީދ ްނުރަވަށަކަމަހ
ްމުކުޙްއަތެވެއެވްނެގެވަނިގ ްށަޗްއަމ ެގްނެމެރަހައ.ިއަގްއެމަކެއ ްނެރަހައ ެހަފ
ެވެށާވްއެދެނުބ ްށަންނެރަހައ ްއެމަކޭނާޓްއަހަފިހ ްށަޔަދަގުރަވ.ﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ.
"ްސެވުދަބައ ޫދ ެގާބިތﷲުކިޒ ްށައެވެށާޓްއަހަބ ްށޮކްތެތ ިއަގުމުރުކުރ.")2(
ިދައްސެވﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ﷲެގެމްނެއ ްނުތޮފ
ައްނުބަބަސެގޭއ ްށައާހީމ ިފިއަޔިކ ްއެރުކެވެއެވ ްއެމަކޮޔެހ.ީކަމަކޮޔެހ ެމްނޮކ ިދައ
)1(ﻟﻠﺒﺨﺎﺭﻱ ﻭﺍﻟﻠﻔﻆ ﻭﻣﺴﻠﻢ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.)ިމﺣﺪﻳﺚުޅުފިއަގﷲ،ީކަދާރުމ ެގުމުތަގިޑޮވެވިރިއަކ ާއާޅައ
ެވެމުވްއެދ ްނިއަނިގ ުބާވަޘ ްށައާޅައ ،ެގާނލަކެއ.ްނިއަނިގ ާނޭއ ީހަބެއﷲިދައ ަމަނިފްށޮކަމުދަނހ
ްނެގާލަމަޢުއެހާލަކެއަނެޖްއެވްނަތްއުކ ްށަތަރްޟަޙ ެގންނިއަނިގ ްށައާނޭއ ،ެގާނލަކެއ ަމ
ެވެއެނާވްއެދުބާވަޘ.(
)2(ﺭﻭﺍﻩﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱﻭﺍﺑﻦﻣﺎﺟﻪﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 8. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
7
ެވެމަކޮޔެހ ަހިދ.[!Zާދިވ ުނާފެގޭލަކްނަމިތ ޭކެރުކައ ެމްނެއ ީކައެވެމަވުންއެޅ.
ެވެކެރުކައ ީކަފިލައ ުކަމަކެއ.ެވެކެރުކައ ީކަމާލ.ަމީމ ިދައެވެކެރުކައ ީކ.")1(
ިދައްތާމﷲިވްއެލްނުސްއުރﻋﻘﺒﺔﺑﻦﻋﺎﻣﺮެގެވެއެވ ްނެގެވާވިރ ްނިއަބިކ.
ެވެއިވުޅާދިވ ުނާފެގޭލަކެއ.ﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝްނިއެގ ުކަހަވުދްއެއ
ުނެވެއިފްނެގިއަޑަވެމުކ.ުހައ ުރޭއެރެމީނަވ ްނﺻﱠﻔﺔެވެއަގ.ުނާފެގޭލަކެއ ެހަފ
ﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ެގްނުހީމިއަބަޔިތްނިއެރެތ،ުކަހަވުދ ެމްނޮކﺑﹾﻄﹶﺎﺤﻥްށައ
ަތަވުނﻋﻘﻴﻖްސެވްއެއ ްނުނަތެއ ްސޮގ ްށައާކައަފާފެވްއެއ ިދައ ިއަލުންއެމުޅުގ ްސ
ްނޮގ ުޑޮބ ިއަޑަނކުނީނަރުކިބޯލ ްށަމުއައ ްނެގިއަފިހ ުލަމަޖ ެދ ީލުޑަނގ
ެވެޔްއެހުކާކ؟"ަންނަދ ްނެމެރަހައ ެހަފެވެމީފިއަވ.ޭއﷲެވެއާލޫސަރ ެގ!
ުހައަމަކެއ ްނެމެރެވެމަރުކިބޯލ ްށ.ﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ެގްނުހީމިއަބަޔިތ ެހަފ
ްސޮގ ްށަތިކްސިމ ިދައ ެ؟ވެޔްއެހްނަނާދުނ ްށަތިކްސިމ ުކަހީމ ްނިއެރެތﷲެގ
ާއ ެދ ްނުތޮފެއ ްށައާނޭއ ްނުޔިކ ްތަޔާއެދ ަތަވުނ ިއާމުނިދިއަވަޔިކ ްތަޔ
ެދެވްނެގެވުޑޮބ ްނަކޮޔެހ ެރުވްށަލަމަޖެވެއ.ާއްނިތ ިދައްތަޔްނިތ ްށައާނޭއ
ެވެޑޮބ ްނަކޮޔެހ ެރުވްށަލަމަޖ.ިދައެވެޑޮބ ްނަކޮޔެހ ެރުވްށަލަމަޖުރަތަހ ްތަޔާއުރަތަހ.
ެރުވްށަލަމަޖ ެގުދަދަޢެއ ްނުވަނިގ ުދަދަޢ ެގުތަޔާއ ިދައެވެއެވްނެގެވުޑޮބ ްނަކޮޔެހ.")2(
)1(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)2(ﺭﻭﺍﻩﻣﺴﻠﻢ.
- 9. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
8
ްސެވިދައﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ިއަގްއެހީލިޖަމ
ިއަގާނތެއ ،ެދީނށިއﷲެވެއަންނަދާހީމ ިފްށޮކުނ ުރުކިޒ ެގ.ެގާނޭއްށަޗްއަމﷲެގ
ެވެއެވުކާލަހ ިއާމުލްއެގ ްނުތަރްޟަޙ.")1(
ްސެވިދައﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ުކަޔަބ ްސެވްއެއ
،ިއަގްއެހީލިޖަމﷲުކިޒ ްށައިދައ ްށޮކުނުރްށަޗްއަމ ެގާޔްއިބަނ ެގްނުހީމިއަބެއ
ަހ ިއާމުލްއެގ ްށަޗްއަމ ެގްނުހީމިއަބެއ ަމަނިފިއަވަޔިކުނ ްތާވަލަޞެއ ްށަކަތޮގާވުނ ުކާލ
ުހީލިޖަމެއ ިއަގީށިއުނ ްނުހީމިއަބެވެއެދނ.ެހަފﷲަމަނިފިއަވްއަރުކަދާރިއ
ެވެއަވްއެދުބާޛަޢ ްށަންނުހީމިއަބެއ.ިއަވްއަރުކަދާރިއ ެގާނލަކެއ ިދައަމަނިފ
ެއެވެއަވްއެދިއަވަސްއުފަފާފ ްށަންނުހީމިއަބ".)2(
ްސެވިދައﹼﻢﻠﻭﺳ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﷲ ﹼﻰﻠﺻ ﺍﷲ ﺭﺳﻮﻝﺣﺪﻳﺚެވެއިވްއެރުކުޅުފ."ުކަޔަބ ްސެވްއެއ
ިއަގްއެހީލިޖަމﷲުހީލިޖަމެއ ަމަނިފްށޮކުނ ުރުކިޒ ްށައްނުހީމިއަބެއ ްނ،ުދިނހާވުދެތ
ުޑަނގްސަމ ެގްއެރާމިހ ާވިއަފެވުރަމަދަފްނުކަޗްއެއީވުނެމ ިއަގުމަކުކަޔަބ ާވުދެތ
ެވެއެވުނ.ެވެޓްއުހ ްނަކިރެވަމާތިހ ްށަންނުހީމިއަބެއ ިދައ.")3(
!!!!!!!!
)1(ﺃﺑﻮﺩﺍﻭﺩ ﺭﻭﺍﻩ.ﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)2(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)3(ﺭﻭﺍﻩﺃﺑﻮﺩﺍﻭﺩﻭﺃﲪﺪﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 10. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
9
1-ާރުކ ްނެގިއަލޭހ ްނީދިނިޒުކްއަތުރ.
)1("ﹶﺍﹾﻟﺤﻤﺪﻟﱠﻠﻪﱠﻟﺍﺬﻱﹶﺃﺣﹶﺎﻴﹶﺎﻧﺑﻌﺪﹶﺎﻣﹶﺃﹶﺎﻣﺗﹶﺎﻨﻭﹺﺇﹶﻟﻴﻪﻨﺍﻟﺸﻮﺭ")1(
"ާހެމްނެއުދްމަޙީނަވްނެގެވުޤްއަޙ ްއެފީރުޢަތﷲެވެށައ.ްނެމަޅައ ީއެގާނލަކެއ
ެވެއެގާނލަކްސަރ ިވްއެދ ްނުރިދ ުހަފްށަމުވުރަމ.ިދައ)ްނުކަތުޅަވްއަކ(ްނެގެވުދެތ
ެވެށަތަރްޟަޙ ެގާނލަކެއ ީނަވްނުޔިދ."
)2("ﹶﻻﹺﺇﻪٰﻟﹺﺇﱠﻻُﷲﺍﻭﺣﺪﻩﹶﻻﺷﹺﺮﻳﻚﹶﻟﻪﹶﻟ ،ﻪﹾﻟﺍﻤﹾﻠﻚﻭﹶﻟﻪﹾﻟﺍﺤﻤﺪﻭ ،ﻫﻮﻋﹶﻠﹸﻛ ﻰّﹺﻞﺷﻲٍﺀ
ﹶﻗﺪﻳﺮ.ﺳﺒﹶﺎﺤﹶﻥِﷲﺍﻭ ،ﹾﻟﺍﺤﻤﺪﻟﱠﻠﻪﻭ ،ﹶﻻﹺﺇﹶﻟﻪﹺﺇﱠﻻُﷲﺍﻭ ،ُﷲﺍﹶﺃﹾﻛﺒﺮﻭ ،ﹶﻻﺣﻮﹶﻝﻭﹶﻻﹸﻗﻮﹶﺓﹺﺇﱠﻻ
ﹺﺑِﷲﺎﹾﻟﺍﻌﻠّﹺﻲﹾﻟﺍﻌﻈﻴﹺﻢﺭ ،ّﹺﺏﹾﻏﺍﻔﺮﻟﻲ")2(
"ﷲަކުޅައ ީވުނެމްނުވެވްންނެހެއ ާވްނެގެވުޤްއަޙެވެއެވުނ ުކަހާލިއ ްސެވްއެއ.
ަކެއްސެވްއެއ ްށައެގާނލަކެއ ީއެގާނލީރަޝުކަކަތްނަވުއަކްއެއ ާވުނ
ަކްސަރެވެއެގާނލ.ްއެމަކިރެވ ާހެމްނެއެވެށައެގާނލަކެއ ީނަވ.ުދްމަޙ ިއަހެމްނެއ ިދައ
ްއެފީރުޢަތެގާނލަކެއ ީނަވެވެށައ.ެމްނޮކ ީއެގާނލަކެއ ިދައެގްއެމަކްށަޗްއަމ
ެވެއެގާނލަކްސަރ ަތްނަވްނުދަޅުކ.ﷲެއެވްނެގިޑޮވެވުރިހާޠްސުހ ްނުކަބިއަޢ ާހިރުހެވ.
ިއަހެމްނެއ ިދައީނަވްނެގިޑޮވިބިލ ްއެފީރުޢަތ ުދްމަޙﷲެވެށައ.ިދައﷲީވުނެމ
)1(ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.
)2(ިއަގްއެތުގަވ ެގުޑަނގޭރެވެށާޔިކ ްނިއަދަފިމ ުތުގަވ ުނުވެލޭހ ާހީމ ެޖްއިވެލޭހ.ްށައާނޭއ ްނުރޭއ
ްތާމﷲެވެއެނާވްއެދިއަވަސްއުފ ަފާފ.ެގާނލަކެއ ާޢުދ ެގާނޭއ ްސަޔިރުކ ްއެއާޢުދ ެމްނޮކ ްނެދ
ެވެއެނާވްއެދްށޮކަބާޖިއ.ެގާނލަކެއ ުދާމަނ ެގާނޭއ ަމަނިފްށޮކުދާމަނ ްށޮކޫޟުވ ެވުދެތ ްނެދ
ާވްއަރުކުލޫބަޤެވެއެނ.ﺍﻟ ﺭﻭﺍﻩﺒﺨﺎﺭﻱﻭﺍﺑﻦﻣﺎﺟﺍﻷﻟﺒﺎﱐ ﺤﻪﺤﻭﺻ ﻟﻪ ﻭﺍﻟﻠﻔﻆ ﻪ.
- 11. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
10
ާވްނެގެވުޤްއަޙ ްނުވެވްނަކުޅައްނެހެއްސެވްއެއެވެއެވުނ ުކަހާލިއ.ީޑޮބެމްނެއ ިދައ
ﷲެވެއ.ައިދްސެވްއެއ ެގުމުރުކ ްއެމަކޮޔެހަކިއަބުނ ިދައ ްއެރާބްނުކަމ
ްސެވްއެއ ެގުމުވްތަމާލަސިރެވިތަމ ްއެރާބﷲްޟަޙ ެގެވެއެވުނ ީވުނެމ ްނުތަރ.ްނެދ
ިމެވެށާރުކާޢުދ.ޭއްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހޮކާލަކްސަރ ިވ!ަފާފ ްށައާޅައިމޭދާނވަސްއުފެވ!"
)3("ﹶﺍﹾﻟﺤﻤﺪﻟﱠﻠﻪﱠﻟﺍﺬﻱﹶﺎﻋﹶﺎﻓﹺﻧﻲﻓﻲﺟﺴﺪﻱﻭ ،ﺭﺩﻋﹶﻠﻲﺭﻭﺣﻲﻭ ،ﹶﺃﺫﹶﻥﻟﻲﹺﺑﺬﹾﻛﹺﺮﻩ")1(
"ީނަވްނެގެވުޤްއަޙ ްއެފީރުޢަތ ުދްމަޙ ާހެމްނެއﷲެވެށައ.ެގާޅައިމ ީއެގާނލަކެއ
ްށައާޅައ ިމ ްނުލައ ަނާރުފ ެގާޅައ ިމ ިދައ ިއަވްއެދ ުތަޔިފާޢ ަމަހިރުފ ްށަޑަނގިށަހ
ިދައ ިއަވްއެދުކިޒ ްށައެގާނލަކެއިވްއެދ ްށައާޅައ ިމ ަދްއުހ ެގުމުރުކުރ
ެވެއެގާނލަކްސަރ."
)4([b a ` _ ^ ] [ Z Y
c!m l k j i h g f e
yxwvutsrq pon!{
§ ¦ ¥ ¤ £¢ ¡ ~ } |!« ª ©
»º¹¸¶µ´³²± °¯®¬
¿ ¾ ½ ¼!É È Ç Æ Å Ä Ã Â Á
Ï Î Í Ì ËÊ!( ' & %$ # " !
)1(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 12. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
11
7 6 5 4 3 21 0 / .- , + * )
A @ ? > = < ; : 9 8
L K JI H G F E D C BN M!P
VU TSRQ!^ ][Z YX
_!lk jihgfed cba
v u t s r qp o n m!| { z y x
«ª©¨§¦¥¤ £¢¡~}
º¹ ¸¶µ´³²±°¯® ¬
!Ä Ã Â Á À ¿ ¾ ½ ¼
ÅZ)1(
"ިއަގުމުވުތާފަތ ާވުދޭރ ިދައ ،ިއާޔްއަގުމުވެދްއެހ ްނިބ ިއާކަތުޑުއ ްނުރަވަށަކަމަހ
ެވެއެވ ްއެކަތްނާޝިނ ިރުހ ްށަންނީރެވިދްއުބ.ްނުހީމިއަބެއިއާންނެގެބިތ ްށަޅޮކ ީކަނ
ީށިއްތާމ ްނެގެބިތެވޯށޮއ ްށަޗްއަމިރައ ިއާންނެގެބިތ ެދނﷲިދައ ްށޮކަމުދަނހ
ެވެންނުހީމ ާރުކުރުކިފ ުދެމާމުވެދްއެހ ްނިބ ިއާކަތުޑުއ) .ެވެއަވަންނަދ ްނުހީމިއަބެއ(.
ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބ ާވަދްއަހ ްނެމަޅައ ޭއ!ިމ ެގާނލަކްސަރަބިއިތެކަތ
ުލިޠާބ ީނަވިއަފާވަދްއަހެވެނޫނ ްއެއަގުތޮގ.ެވަތްނަވުރިހާޠްސުހ ެގާނލަކްސަރަބިއ
)1()ﻋﻤﺮﺍﻥ ﺁﻝ:١٩٠–٢٠٠(ﻭﻣﺴﻠﻢ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.
- 13. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
12
ެގިޑޮވެވެއެވްނ.ެވޭދާނފާވަންނިދ ްނެމަޅައ ްނުބާޛަޢ ެގިއަކަރަނ ެހަފ!ްނެމަޅައ ޭއ
ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބ ާވަދްއަހ!ްށައަކަރަނ ެގާނލަކްސަރަބިއ ްނުރަވަށަކަމަހ
ްނަކިފިއަވްއަރުކ ިތެމަކިނ ާހީމެއ ެގާނލަކްސަރަބިއ ެހަފ ާހީމ ިފިއަވަދްއަވ
ެވެރަވަށަކ.ެވާޔިނައ ިދައިރްށަންނެވެއެވުނ ްއެތާރަފ ްސެވްއެއ ެނޭދ ްއެދަދަމ.ޭއ
ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބ ާވަދްއަހ ްނެމަޅައ!ާވްއަލާވޮގ ްށަމުވްނާމީއ ްނުރަވަށަކަމަހ
ުކަލަކޭބ)ުކަލޫސަރ ީނުޢަޔ(ްށައެގާނލަކްސަރ ިރެވ ެގްނުހީމިއަބަޔިތ ،ްނުހީމިއަބަޔިތ
ެވެއުމީހެއ ްނެމަޅައ ުޑައ ާވްއަލާވޮގ ޭށާވްނާމިއ.ެވެއުމީވްނާމީއ ްނެމަޅައ ްނެދ.ޭއ
ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބ ާވަދްއަހ ްނެމަޅައ!ެމަޅައ ްށަންނެމަޅައްއަތަފާފ ެގްނ
ޭދާނވްއެދާވަސްއުފެވ!ިއަބުނ ެގްނެމަޅައ ްނިއަބިކ ެގްނެމަޅައ ިދައްއަތްއަތްނަކ
ޭދާނވްއެދްށޮކުރުދެވ!ެއ ާންނުހީމ ާފަލޮޔެހ ިދައްނަގުރަމ ްނެމަޅައ ިއަގުކޭދާނވަނެވ!
ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބ ާވަދްއަހ ްނެމަޅައ ޭއ!ުޅުފޫދ ެގްނުލޫސަރ ެގާނލަކްސަރަބިއ
ެވޭދާނވްއެދ ްށަންނެމަޅައ ްއެޗްއެއ ިވްއެރުކުދުޢަވ ްށަންނެމަޅައ ްނިތަމ!ިދައ
ިއަގުހަވުދ ްތަމާޔިޤޭދާނވްއަރުކުނ ިތެމަކިނ ްނެމަޅައެވ!ްނުރަވަށަކަމަހ
ުޢަވ ެގާނލަކްސަރަބިއެވެއަވަންނަގުނިޑޮވެވުފާލިޚ ާދ.ިރެވ ެގްނުހީމިއަބެއ ްނެދ
ްށަންނުހީމިއަބެއ ެގާނލަކްސަރ)ެގްނުހީމިއަބެއ(ެވެއިވްއެދްށޮކަބާޖިއ ާޢުދ.
ެގްއެހީމ ާރުކުލަމަޢ ްސަޔިވްއެނެހްނައ ްސަޔިވްއެނެހިރިފ ްނިއެރެތ ެގްނުހީމިއަބަޔިތ
ުލަމަޢްނަމިތ ްނުރަވަށަކަމަހﷲްއަރުކުނ ިނެލްއެގެވެމަނާވ.ެރުކްނުހީމިއަބަޔިތ
ެވެކެޔަބ ާވ ްނިއެރެތ ެގްއެޔަބްއެނައ ީކަޔަބްއެއ.ްނުރޮދެގ ިދައ ްށޮކަރުޖިހ ެހަފ
ްނަމިތ ިދައ ިވެލެރެނﷲެގިވުދީހަޝ ްށޮކަމާރުގަނހ ިދައ ިހެޖ ްއަތޫގަދުނއ ިއަގުގަމ
ްއަތަފާފްށުކ ެގްނުހީމިއަބެއ ްނިއަބިކ ެގްނުހީމްނަމިތ ްނުރަވަށަކަމަހﷲާވްއަރުކ ުރުދ
ެވެމީށުހ.ްށަކަތެގުރަވުސ ަންނޮއ ިމެދިމެދ ްއަތުރާއްނެފ ްނުށަދ ެގާނތްނަތެއ ިދައ
- 14. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
13
ްނަމިތ ްނުރަވަށަކަމަހﷲީށުހާވަދްއަވ ްނުހީމިއަބެއެވެމ.ީއެއﷲާވްނުތަރްޟަޙ ެގ
ަސެވެންނުތޮގ ެގްއެބާވ.ޭޅުއެއ ްށަތޮގިމ ްތޮގެއ ިއަގުށަރްށަރ ްނުކަތްސީމ ިވުރިފާކ
ްނުޅުއާފެގޭލަކެވެމަކިށުހޭދުނ ަޔިރުކ ިރެތްނުލްއެހ ުނ.)ެއ ީހަބެއޭޅުއެއ ްނުހީމ
ީއެއ ްނުޅުއ(ަވުގުއ ަޑުކަޑުކ ީތެވެކެޅޮކާފ.ާވްނުމިނ ެގްނުހީމިއަބެއ ްނެދަތީކަނ
ެވެއަކަރަނ.ެވެއާމަކިއަބުނ ިރުހ ެގީތަމްނަތ ެއ!ެގްނުހީމިއަބެއ ުކަމަކެއ
ީމ ިވިރެވާވުޤަތ ްށައެގާނލަކްސަރިރެވްއަތުރާއްނެފ ްނުށަދ ެގާނތްނަތެއ ިއަކަޓްށަންނުހ
ެވެއެވ ްއަތެގުރަވުސ ަންނޮއ ިމެދިމެދ.ެއެނޭބިތިމެދ ްނުހީމެއ ިއަގާނތެއެވ.ީއެއﷲ
ުހެމ ާވްނުތަރްޟަޙ ެގެވެންނުތޮގ ެގްއެއީރާދްނާމ.ﷲިތެކަތ ާވިއަގުތަރްޟަޙ ެގ
ެވެއެވ ްނެގެވޮޔެހ ާމ ްށަންނުހީމ ާފަލޮޔެހ.ަވަށަކަމަހ ިދައެގްނީބާތިކުލުހައ ްނުރ
ްނިއެރެތﷲިދައ ،ިއާށަނާއުރުޤ ުނުވްއެލިއަވާބ ްށަންނުހީމިއަބަޔިތ ،ިއާށައ
ްށަލީޖްނިއ ،ިއާށަތާރުއަތ ުނުވްއެލިއަވާބ ްށަންނުހީމިއަބެއ،ﷲާވްނެގެވިތެމަކިނ ްށައ
ެންނުހީމ ާވްނާމީއ ުލާޙެއެވެވ.ްނުހީމިއަބެއﷲްށަކަގައ ަޑުކަޑުކ ްއަތްތަޔާއ ެގ
ިވެވެއަލުނ ްއެއަކްއ.ެގްނުހީމިއަބެއ ިއަކަޓްށަންނުހީމިއަބެއ ީކަންނުހީމިއަބެއ
ްސަރިރެވާވުރުޖައ ްނުތަރްޟަޙ ެގާނލަކެވެންނުހީމ.ްނުރަވަށަކަމަހﷲުބާސިޙ ީއ
ެވެއެގާނލަކްސަރ ާވްނެގިޑޮވެވްސަވައ ިއަގުމުވެލްއެބ.ެޖްއެވްނާމީއ ޭއ
ެވޭންނުކަތްސީމ!ުހީމިއަބަޔިތެށާރުކްތެކ ްނެވ.ިއަލިތަމިރުކ ާންނުނަމްޝުދ ިދައ
ެވެށާރުކްތެކ ުރިއާރުކަމާރުގަނހ.ްށަމަކެނާދެވުތައ ްށައަމާރުގަނހ ްނުނަމްޝުދ ިދައ
ެވެށާވުރާޔްއަތ.ްނުހީމިއަބަޔިތ ިދައﷲެވެށާވިރެވާވުޤަތ ްށައ.ީއެއ
ެވެއޯތޭވުބާޔިމާކ ްށަންނުހީމިއަބަޔިތ."
- 15. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
14
2-ާޔިކ ުރިއާލްނުދެހާޢުދ.
)5("ﹶﺍﹾﻟﺤﻤﺪﻟﱠﻠﻪﱠﻟﺍﺬﻱﹶﻛﹶﺎﺴﹺﻧﻲﹶﺬٰﻫﺍ)ﱠﺜﺍﻟﻮﺏ(ﻭﺭﺯﹶﻗﹺﻨﻴﻪﻣﻦﹶﻏﻴﹺﺮﺣﻮﹴﻝﻣﻨﻲﻭﹶﻻﹸﻗﻮﺓ")1(
"ީނަވްނެގެވުޤްއަޙ ްއެފީރުޢަތ ުދްމަޙ ާހެމްނެއﷲެވެށައ.ީއެގާނލަކެއްނުދެހިމ
ާޅައިމިވެވްއެލެވެއެގާނލަކްސަރ.ިމ ިދައިއަލުނާކަރާބ ްސެވްއެއ ެގާޅައިމްނުދެހ
ެވެއެގާނލަކްސަރ ިވްއެދ ްށައާޅައިމ."
3-ާޔިކ ުރިއާލްނުދެހާއާޢުދ.
)6("ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﹶﻟﻚﹾﻟﺍﺤﻤﺪﹶﺃﻧﺖﹶﻛﺴﻮﺗﹺﻨﻴﻪﹶﺃ ،ﺳﹶﺄﹸﻟﻚﻣﻦﺧﻴﹺﺮﻩﻭﺧﻴﹺﺮﹶﺎﻣﺻﹺﻨﻊﹶﻟﻪﻭ ،ﹶﺃﻋﻮﹸﺫ
ﹺﺑﻚﻣﻦﺷّﹺﺮﻩﻭﺷّﹺﺮﹶﺎﻣﺻﹺﻨﻊﹶﻟﻪ")2(
"ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހ ޭއ!ްއެފީރުޢަތ ުދްމަޙ ާހެމްނެއީނަވްނެގެވުޤްއަޙ
ަބިއﷲެވެށައ.ުދެހ ިމަބިއ ީވްއެލ ާޅައިމ ްނﷲެވެއ.ަބިއ ާޅައިމﷲްނުތަރްޟަޙ ެގ
ަކަމަކެއ ިދައ ިއާމަކޮޔެހ ާވިއަގުމުދެހިމެގުމަކުނުވެދްއެފުއ ްނުދެހިމ ިއަކަޓްށްނަކޮޔެހ
ަދ ިދެއްށަމުވްއެދެވެމަވަންނ.ިއަކަޓްށަކަމަކެއ ިދައ ާކަމަކިއަބުނ ާވިއަގުމުދެހިމ ިދައ
ިދެއ ްށަމުވްއެދްށޮކިރެތުއަކްއަރ ްނުމަކިއަބުނ ެގުމަކުނުވެދްއެފުއ ްނުދެހިމ
ެވެމަވަންނަދ."
)1(ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ﹼﻻﺇ ﺍﻟﺴﻨﻦ ﺃﻫﻞ ﺭﻭﺍﻩ.ﺍﻟﻐﻠﻴﻞ ﺇﺭﻭﺍﺀ ﰲ ﺍﻷﻟﺒﺎﱐ ﻭﺫﻛﺮﻩ.
)2(ﺩﺍﻭﺩ ﺃﺑﻮ ﺃﺧﺮﺟﻪﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 16. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
15
4-ާއީވްނޭދްށޮކ ްށައާހީމ ާލްއެމުދެހާޢުދ.
)7("ﺗﺒﻠﻲﻭُﷲﺍ ﻒﻠﺨﻳﺗﹶﺎﻌﹶﻟﻰ")1(
"ާބިތެވެއެރުކާބ ެއ.ިދައﷲެވެއަވްއެދ ްނުލައ ުލަދަބ ެގޭއ ާލާޢަތ."
)8("ﺍﹾﻟﺒﺲﺟﺪﻳﺪﺍ،ﻭﻋﺶﺣﻤﻴﺪﺍ،ﻭﻣﺖﺷﹺﻬﻴﺪﺍ")2(
"ެވެށާލ ްނުދެހާއ.ެވެށޭޅުއިރިދ ިއަގުތޮގ ެގްއެހީމ ާރުކުދްމަޙ ިދައ.ެގްއެދީހަޝ ިދައ
ެވެށާވުރަމ ިއަގުތޮގ."
5-ްނުދެހާބާލަމިލަކ ީވްނަޔިކ ުތުގަވ.
)9("ﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍ")3(
"ﷲްސިއ ެގަލިއަބ ްނުދެހިމ ްނުތާކަރަބ ެގުޅުފުމެވެމ."
6-ާޔިކ ްނުމަންނަވ ްށައާނާޚާފާޢުދ.
)10("]ﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍ[ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﹺﺇّﹺﻧﻲﹶﺃﻋﻮﹸﺫﹺﺑﻚﻣﻦﹾﻟﺍﺨﺒﺚﻭﹾﻟﺍﺨﹶﺎﺒﺋﺚ")4(
)1(ﺩﺍﻭﺩ ﺃﺑﻮ ﺃﺧﺮﺟﻪﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)2(ﻭﺍﻟﺒﻐﻮﻱ ﻣﺎﺟﻪ ﺍﺑﻦ ﺭﻭﺍﻩ.
)3(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)4(ﻭﻣﺴﻠﻢ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.ީނަވެއ ިއަގޭރެތ ެގުޓެކެރުބﺳﻌﻴﺪﺑﻦﻣﻨﺼﻮﺭިވްއެރުކާވިރެވެކެޒްފަލ.
- 17. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
16
7-ްނުމަންނުކުނ ްނިއާނާޚާފާޔިކާޢުދ.
)11("ﹸﻏﹾﻔﺮﻧﺍﻚ")1(
"ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހ ޭއ!ަރްޟަޙ ެގާނލަކްސަރަބިއ ާޅައިމްނުތަފާފ
ެވެމަވަންނަދ ިދެއ ްށަމުވްއެދިއަވަސްއުފ."
8-ާރުކ ްނިރުކ ެގުމުށެފ ްނަރުކޫޟުވުރުކިޒ.
)12("ﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍ")2(
"ﷲެވެމަށަފ ްނުޅުފުމްސިއ ެގ."
9-ާޔިކ ްނެގިމިނ ްށޮކޫޟުވާޢުދ.
)13("ﹶﺃﺷﻬﺪﹶﺃﱠﻻ ﻥﹺﺇﻪٰﻟﹺﺇﱠﻻُﷲﺍﻭﺣﺪﻩﹶﻻﺷﹺﺮﻳﻚﹶﻟﻪﻭﹶﺃﺷﻬﺪﹶﺃﱠﻥﻣﺤﻤﺪﻋ ﺍﺒﺪﻩ
ﻭﺭﺳﻮﹸﻟﻪ")3(
"ﷲްށަމަކާވުނ ުކަހާލިއ ްސެވްއެއ ްނެހެއ ާވްނެގެވުޤްއަޙ ްނުވެވްނަކުޅައ ީވުނެމ
ެވެމަވިކެހ ާޅައިމ.ެވެހާލިއ ަތްނަވުއަކްއެއ ީއެގާނލަކެއ ިދައ.ްށައެގާނލަކެއ ިދައ
)1(ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ﹼﻻﺇ ﺍﻟﺴﻨﻦ ﺃﻫﻞ ﺭﻭﺍﻩ.ﺃﺧﺮﺟﻪﰲﻋﻤﻞﺍﻟﻴﻮﻡﻭﺍﻟﻠﻴﻠﺔ.
)2(ﺭﻭﺍﻩﺩﺍﻭﺩ ﺃﺑﻮﻭﻣﺎﺟﻪ ﺍﺑﻦﺍﻟﻐﻠﻴﻞ ﺇﺭﻭﺍﺀ ﰲ ﺍﻷﻟﺒﺎﱐ ﻭﺫﻛﺮﻩ.
)3(ﺭﻭﺍﻩﻣﺴﻠﻢ.
- 18. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
17
ެވެއެވުނ ުކައިރެވިއަބ ްސެވްއެއ.ާށަމަކާޅައ ެގުހާލިއެއ ީނާފެގުދަމްއަޙުމ ިދައިއ
ްށަމަކާލޫސަރ ެގުހާލިއެއެވެމަވިކެހ ާޅައިމ ްސެވ."
)14("ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﺟﺍﻌﹾﻠﹺﻨﻲﻣﻦﺘﺍﻟﻮﹺﺑﺍﻴﻦﻭﺟﺍﻌﹾﻠﹺﻨﻲﻣﻦﹾﻟﺍﻤﺘﹶﻄّﹺﻬﹺﺮﻳﻦ")1(
"ޮބާވަދްއަހ ޭއޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑ!ާވުރިހާޠ ިއާންނުކަތްސީމ ާވާބުއަތ
ްއަލ ާޅައިމ ްނިއެރެތ ެގްނުކަތްސީމޭދާނވެވ!"
)15("ﺳﺒﹶﺎﺤﻧﻚﱠﻠﺍﻟﻬﻢﻭﹺﺑﺤﻤﺪﻙﹶﺃ ،ﺷﻬﺪﹶﺃﱠﻻ ﻥﹺﺇﻪٰﻟﹺﺇﱠﻻﹶﺃﻧﺖ،ﹶﺃﺳﺘﻐﻔﺮﻙﻭﹶﺃﺗﻮﺏ
ﹺﺇﹶﻟﻴﻚ")2(
"ަބިއﷲެގެވެއާމަކަތްނަވުރިހާޠްސުހ!ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހ ޭއ!ިދައ
ަޙ ާހެމްނެއަބިއ ްއެފީރުޢަތ ުދްމﷲިބިލ ްށައެވެއެވްނެގިޑޮވ.ަބިއﷲީވުނެމ
ާޅައިމ ްށަމަކާވުނ ުކަހާލިއ ްސެވްއެއ ްނެހެއ ާވްނެގެވުޤްއަޙ ްނުވެވްނަކުޅައ
ެވެމަވިކެހ.ަބިއ ާޅައިމﷲިދެއ ްށަމުވްއެދިއަވަސްއުފ ަފާފ ްނުތަރްޟަޙ ެގ
ަދެވެމަވަންނ.ަބިއ ިދައﷲެވެމަވާބުއަތ ާޅައިމ ްށައ."
10-ާރުކ ުރިއަންނުކުނ ްނިއެގުރުކިޒ.
)16("ﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍ،ﺗﻮﱠﻛﹾﻠﺖﻋﹶﻠِﷲﺍ ﻰ،ﻭﹶﻻﺣﻮﹶﻝﻭﹶﻻﹸﻗﻮﹶﺓﹺﺇﱠﻻﹺﺑِﷲﺎ")3(
)1(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)2(ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ﺭﻭﺍﻩﰲﻋﻤﻞﺍﻟﻴﻮﻡﻭﺍﻟﻠﻴﻠﺔ.ﺍﻟﻐﻠﻴﻞ ﺇﺭﻭﺍﺀ ﰲ ﺍﻷﻟﺒﺎﱐ ﻭﺫﻛﺮﻩ.
)3(ﺭﻭﺍﻩﺩﺍﻭﺩ ﺃﺑﻮﻭﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ.ﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
- 19. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
18
"ﷲެވެމަންނުކިނ ްނުތާކަރަބ ެގުޅުފުމްސިއ ެގ.ުހައްނެރްއަތްއަތްނަކ ާހެމްނެއ ެގ
ﷲާއެވެމީފްށޮކުލާވަޙ.ިދައ ްސެވްއެރާބ ެގުމުރުކ ްއެމަކޮޔެހ ްސެވްއެއ ިދައ
ްސެވްއެރާބ ެގުމުވްތަމާލަސ ްނުކަމަކިއަބުނﷲީވުނެމ ްނުތަރްޟަޙ ެގެވެއެވުނ."
)17("ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﹺﺇّﹺﻧﻲﹶﺃﻋﻮﹸﺫﹺﺑﻚﹶﺃﹾﻥﹶﺃﺿﱠﻞ،ﹶﺃﻭﹸﺃﺿﱠﻞ،ﹶﺃﻭﹶﺃﹺﺯﱠﻝ،ﹶﺃﻭﹸﺃﺯﱠﻝ،ﹶﺃﻭﹶﺃﹾﻇﻠﻢ،ﹶﺃﻭ
ﹸﺃﹾﻇﹶﻠﻢ،ﹶﺃﻭﹶﺃﺟﻬﹶﻞ،ﹶﺃﻭﻳﺠﻬﹶﻞﻋﹶﻠﻲ")1(
"ޮކާލަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހ ޭއ!ާޅައިމ،ާޅައިމ ިއާމުދްއެރުފުގަމ ުކަހީމ
ިމ ަތަވުނ ްނުމުޔިދ ްނެގިދެރުފުގަމުލިއަވުސްއަކ ްނުގަމުޤްއަޙ ުކަހީމ ،ާޅައާޅައިމ ިއާމ
ެގްއެހީމ ާޅައިމ ަތަވުނ ްނުމުޔިދ ްނެގިއަލާސްއަކ ްނުގަމުޤްއަޙްށަޗްއަމ
ާޅައިމ ިއާމުވިރެވާޔިނައާޅައިމ ަތަވުނ ްނުމުވިރެވާޔިނައ ުކަހީމްނެހެއ ްށަޗްއަމ ެގ
ިއާންނުމުރުކްތާލަމާޢުމ ްށަކަތޮގިރެވުބަދައޭބ ޭރެތޭދ ާކަހީމާޅައިމޭރެތޭދ ާއ
ްނުމުރުކްތާލަމާޢުމ ްށަކަތޮގިރެވުބަދައޭބ ުކަހީމްނެހެއްށަމުވްއެދްށޮކިރެތުއަކްއަރާޅައިމ
ެވެމެދެއ ްނުތަރްޟަޙ ެގާނލަކްސަރަބިއ."
11-ާރުކ ުރިއަންނަވ ްށައެގުރުކިޒ.
)18("ﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍﻭﹶﻟﺠﹶﺎﻨ،ﻭﹺﺑﺴﹺﻢِﷲﺍﺧﺮﺟﹶﺎﻨ،ﻭﻋﹶﻠِﷲﺍ ﻰﺭّﹺﺑﹶﺎﻨﺗﻮﱠﻛﹾﻠﹶﺎﻨ")2(
"ﷲެވެއުމީނަވ ްނެމަޅައ ުކެއާތާކަރަބ ެގުޅުފުމްސިއ ެގ.ިދައﷲެގުޅުފުމްސިއ ެގ
ެވެއުމީތުކުނ ްނެމަޅައ ުކެއާތާކަރަބ.ްނެމަޅައ ިދައިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހﷲާއ
)1(ﺍﻟﺴﻨﻦ ﺃﻫﻞ ﺭﻭﺍﻩ.ﺤﺤﻭﺻﻪﺍﻷﻟﺒﺎﱐ.
)2(ﺩﺍﻭﺩ ﺃﺑﻮ ﺃﺧﺮﺟﻪﺑﺎﺯ ﺍﺑﻦ ﺇﺳﻨﺎﺩﻩ ﻦﺴﻭﺣ.
- 20. ާލްއިކ ެގާމިލްސުމ
19
ެވެމީރުކުލާވަޙ ްއަތްއަތްނަކ ާހެމްނެއ ެގްނެމަޅައ.")ެގޭގ ްނެދްށަންނިރެވުލުހައ
ެވެށާރުކްމާލަސ.(
12-ާޔިކ ުރިއާދ ްށަތިކްސިމާޢުދ.
)19("ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﺟﺍﻌﹾﻞﻓﻲﹶﻗﹾﻠﹺﺒﻲﻧﻮﺭﻭ ﺍﻓﻲﻟﹶﺎﺴﹺﻧﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻓﻲﺳﻤﻌﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻓﻲﺑﺼﹺﺮﻱ
ﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻣﻦﹶﻓﻮﻗﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻣﻦﺗﺤﺘﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻋﻦﻳﻤﻴﹺﻨﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻋﻦﺷﹶﺎﻤﻟﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻣﻦ
ﹶﺃﹶﺎﻣﻣﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻣﻦﺧﹾﻠﻔﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﺟﺍﻌﹾﻞﻓﻲﻧﹾﻔِﺴﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﹶﺃﻋﻈﻢﻟﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻋّﻈﻢﻟﻲ
ﻧﻮﺭﺍ،ﻭﺟﺍﻌﹾﻞﻟﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﺟﺍﻌﹾﻠﹺﻨﻲﻧﻮﺭﺍ،ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢﹶﺃﻋﻄﹺﻨﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﺟﺍﻌﹾﻞﻓﻲﻋﺼﹺﺒﻲﻧﻮﺭﺍ،
ﻭﻓﻲﹶﻟﺤﻤﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻓﻲﺩﻣﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻓﻲﺷﻌﹺﺮﻱﻧﻮﺭﺍ،ﻭﻓﻲﺑﺸﹺﺮﻱﻧﻮﺭﺍ")1(
]ﹶﺍﱠﻠﻟﻬﻢ
ﺟﺍﻌﹾﻞﻟﻲﻧﻮﺭﻓ ﺍﻲﹶﻗﺒﹺﺮﻱ،ﻭﻧﻮﺭﻓ ﺍﻲﻋﹶﺎﻈﻣﻲ[)2(
]ﻭﹺﺯﺩﹺﻧﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﹺﺯﺩﹺﻧﻲﻧﻮﺭﺍ،ﻭﹺﺯﺩﹺﻧﻲ
ﻧﻮﺭﺍ[)3(
]ﻭﻫﺐﻟﻲﻧﻮﺭﻋ ﺍﹶﻠﻧ ﻰﻮﹴﺭ[)4(
"ަކްސަރ ިވްއެރުކުޑޮބާވަދްއަހ ޭއޮކާލ!ޭދާނވްއަލްއެރޫނ ިއަގުތިހ ެގާޅައިމެވ!ިދައ
ިމޭދާނވްއަލްއެރޫނ ިއަގުލުދ ެގާޅައެވ!ެއ ެގާޅައިމ ިދައިއަގުމުހ)ިއަގުތަފްނަކ(
ޭދާނވްއަލްއެރޫނެވ!ިއަގުމުނެފ ެގާޅައިމ ިދައ)ިއަގުލޮލ(ްއެރޫނެވޭދާނވްއަލ!ިދައ
ިމެވޭދާނވްއަލްއެރޫނ ްނިތަމ ެގާޅައ!ެވޭދާނވްއަލްއެރޫނ ްނިރިތ ެގާޅައިމ ިދައ!ިދައ
ްނުތާރަފްތާނަކ ެގާޅައިމެވޭދާނވްއަލްއެރޫނ!ްނުތާރަފްތާވ ެގާޅައިމ ިދައ
ެވޭދާނވްއަލްއެރޫނ!ިދައްނިތަމިރުކ ެގާޅައިމާވްއަލްއެރޫނނެވޭދ!ެގާޅައިމ ިދައ
)1(ﻭﻣﺴﻠﻢ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺭﻭﺍﻩ.)2(ﺍﻟﺘﺮﻣﺬﻱ ﺭﻭﺍﻩ.
)3(ﺍﳌﻔﺮﺩ ﺍﻷﺩﺏ ﰲ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺃﺧﺮﺟﻪ.ﺍﻷﻟﺒﺎﱐ ﺤﻪﺤﻭﺻ.)4(ﺍﻟﺒﺎﺭﻱ ﻓﺘﺢ ﰲ ﺣﺠﺮ ﺍﺑﻦ ﺫﻛﺮﻩ