1. Phạm Nguyễn Thục Linh 1
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI - LÊ MINH KHUÊ
“Đêm đã về khuya, sương rơi ướt áo
Tiếng hát em vẫn vang vọng núi rừng
Mặc bom rơi pháo sáng mịt mùng
Em vẫn mở đường để xe đi tới”
(Cô gái mở đường - Xuân Giang)
Công việc phá bom của những cô gái thanh niên xung phong
trên tuyến đường Trường Sơn là một công việc thật vinh quang
nhưng cũng đầy hi sinh gian khổ. Không phải ai cũng có đủ dũng
khí và can đảm để đảm đương công việc nguy hiểm này. Thế nhưng
họ - những cô gái mở đường đã dám làm những điều không tưởng
thật khiến chúng ta khâm phục và cảm kích cho sự hi sinh đầy cao
cả. Bằng tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” Lê Minh Khuê đã khắc
họa rõ nét về những cô gái thanh niên xung phong trong thời kì
kháng chiến chống Mĩ năm 1971. Nhân vật chính trong tác phẩm
“Những ngôi sao xa xôi” là Phương Định, một nữ thanh niên xung
phong đẹp cả ngoại hình lẫn vẻ đẹp tâm hồn. Họ là những cô gái
thanh niên xung phong mở đường dưới bom đạn của quân thù để
góp phần vào sự nghiệp giải phóng của dân tộc.
Phương Định, Nho và Thao - những cô gái thanh niên xung
phong - sống trên cao điểm giữa mêng mông khói bụi Trường Sơn
và bom đạn hủy diệt của kẻ thù. Công việc của chị và tổ trinh sát
mặt đường là “đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa
nổ và nếu cần thì phá bom” để bảo vệ con đường cho những đoàn

2. Phạm Nguyễn Thục Linh 2
xe băng băng vè phía trước góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân
tộc thống nhất đất nước. Công việc thật vinh quang nhưng cũng đầy
hi sinh gian khổ. Nhưng chính hoàn cảnh gian khó, hiểm nguy này
đã làm sáng lên những phẩm chất đáng quý của chị.
Trước hết điều ta cảm nhận được và cũng là điểm hấp dẫn nhất
của nhân vật này đối với người đọc là tâm hồn trong sáng, giàu mơ
mộng, là sự hồn nhiên như trẻ thơ của chị. Phương Định là con gái
Hà Nội vào chiến trường. Chị vừa bước qua tuổi học sinh vô tư lự.
Đôi khi, giữa chiến trường khói lửa, chị vẫn hay nhớ lại những kỉ
niệm êm đềm bên mẹ trong căn gác nhỏ, nhớ về thành phố tuổi thơ.
Chị tự nhận mình là “một cô gái khá”, “hai bím tóc dày, tương đối
mềm, cái cổ cao, kiêu hãnh như đài hoa loa kèn”. Chị hay hát, hay
cười một mình, hay ngắm mình trong gương. Điểm đặt biệt ở chị đó
là đôi mắt “dài, màu nâu, hay nheo lại như chói nắng” và được các
anh chiến sĩ nhận xét là “cô có cái nhìn sao mà xa xăm”. Chị có cái
điệu đà của một cô gái Hà Nội nhưng đó là cái điều thật đáng yêu
hồn nhiên mà chân thật. Chị vốn biết mình được nhiều người, nhất
là các anh chiến sĩ để ý và có thiện cảm. Điều đó khiến chị cảm
thấy tự hào xen lẫn niềm vui. Rất nhạy cảm nhưng chị lại không
hay bộc lộ tình cảm của mình mà tỏ ra kín đáo giữa đám đông, điều
đó làm cho nhiều người lầm tưởng chị là một cô gái kiêu kì. Chị
chẳng những có hình dáng đẹp mà còn có tinh thần dũng cảm, thái
độ bình tĩnh, vượt lên mọi hiểm nguy. Hằng ngày, chị phải chạy
trên cao điểm bị bom đạn cày nát, còn ẩn giấu những quả bom chưa
nổ cũng có nghĩa là nó sẽ nổ bất cứ lúc nào, đồng nghĩa đối mặt với

3. Phạm Nguyễn Thục Linh 3
thần chết. Thế nhưng chị vẫn tỏ ra bình tĩnh thậm chí còn cảm thấy
thú vị dù bây giờ vẫn còn một vết thương chưa lành miệng. “Tôi
bây giờ còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi”. Dù đã quá
quen thuộc với công việc phá bom, một ngày có thể phá tới năm
quả bom nhưng mỗi lần phá bom là mỗi lần thử thách thần kinh lên
đến từng cảm giác. Khi làm việc, chị rất nghiêm túc, có trách
nhiệm, tư thế đàng hoàng, thái độ bình tĩnh, thao tác thành thạo khi
phá bom: “Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các anh
chiến sĩ dõi theo mình, tôi không sợ nữa.”, “Một tiếng động sắc đến
gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao
mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu
hiệu chẳng lành.”. Qua những chi tiết trên, ta dễ dàng nhận thấy
mục đích hoàn thành nhiệm vụ luôn được Phương Định đặt lên hàng
đầu. Dù mỗi ngày đều phải đối mặt với cái chết, cận kề nguy hiểm
thường trực nhưng trong chị vẫn luôn thường trực một tình cảm
đồng chí,đ ồng đội nồng ấm. Đó là tấm lòng vị tha, luôn quan tâm
đến đồng chí, đồng đội. Chị rất lo lắng, sốt ruột khi đồng đội lên
cao điểm chưa về, thấu hiểu tâm lí, tính cách, sở thích từng người
trong đội của mình. Đối với Nho, Phương Định phát hiện ra vẻ dễ
thương của cô: “ nhẹ, mát như một que kem trắng”. Chị chăm sóc
tận tình cho Nho khi cô bị thương. Ta không sao quên được hình
ảnh Phương Định bế Nho đặt trên đùi mình, nhìn thấy “máu túa ra
từ cánh tay Nho, túa ra, ngấm vào đất” cho đến “mắt nhắm nghiền
quần áo đầy bụi,…”. Rồi chị rửa vết thương cho Nho, pha sữa cho
đồng đội uống. Trong trái tim chị luôn thường trực một tình cảm

4. Phạm Nguyễn Thục Linh 4
đồng chí, đồng đội nồng ấm. Thế nhưng ngược lại chi cũng rất cần
sự cổ vũ, động viên của đồng đội. Chị rất yêu mến và cảm phục tất
cả chiến sĩ mà chị gặp hằng đêm trên trong điểm con đường vào mặt
trận. Bằng ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, chân thực,
thể hiện tính cách nhân vật với nội tâm phong phú nhưng trong
sáng. Tất cả đều hướng tới cái đẹp, cao thượng với cuộc chiến đấu
thần thành của dân tộc. Cả ba cô gái thanh niên xung phong đều còn
rất trẻ, có tính cách riêng, hoàn cảnh riêng nhưng đều giống nhau ở
chỗ có phẩm chất chung của chiến sĩ thanh niên xung phong ở chiến
trường. Họ đều là người có tinh thần trách nhiệm cao, dũng cảm,
luôn đoàn kết gắn bó bên nhau hoàn thành nhiệm vụ. Mặc dù sống
giữa một vùng trọng điểm đánh phá ác liệt ở chiến trường nhưng
các cô gái này rất lạc quan yêu đời, thích làm đẹp cho cuộc sống
của mình: cô Nho thích thêu thùa, chị Thao hay chép bài hát, Định
thích soi gương ngồi mơ mộng và hát. Những cô gái thanh niên
xung phong đã tiếp nối những người phụ nữ anh hùng trong lịch sử
chống ngoại xâm: Bà Trưng, Bà Triệu, Nguyễn Thị Định,…Hay
những hình tượng phụ nữ trong văn học như chị Út Tịch, chị
Sứ,…Tuy công việc có khác nhau nhưng tất cả đều xuất phát chung
từ lòng yêu nước và khát vọng tự do độc lập. Nhân vật Phương
Định phần nào đã thể hiện chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong thời
kì chống Mĩ cứu nước của dân tộc. Đây là một tác phẩm đầu tay của
Lê Minh Khuê. Cũng viết về những cô gái thanh niên xung phong
trên tuyến đường Trường Sơn nhưng truyện vẫn có những nét đặc
sắc riêng. Tác giả rất thành công trong việc lựa chọn ngôi kể, đó là

5. Phạm Nguyễn Thục Linh 5
ngôi thứ nhất cũng là nhân vật chính của truyện. Việc lựa chọn như
vậy vừa phù hợp với nội dung, vừa phù hợp với tâm hồn, tính cách
cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật. Ngôn ngữ trần thuật, kết hợp với
cách dùng câu văn ngắn, nhịp nhanh tạo được không khí khẩn
trương nơi chiến trường. Cốt truyện khá đơn giản nhưng vẫn lôi
cuốn được người đọc bởi nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ tự
nhiên gần gũi với nhân vật, giàu chất trữ tình.
Truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã làm
sống lại cuộc sống và chiến đấu của những cô thanh niên xung
phong ở một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kì
chiến tranh chống Mĩ cứu nước. Sau bốn mươi năm đọc lại truyện
“Những ngôi sao xa xôi”, như được sống lại trong lòng ta hình ảnh
tuyệt đẹp và những chiến công phi thường của tổ trinh sát mặt
đường, sống lại những năm tháng hào hùng của đất nước. Chiến
tranh đã đi qua, nhưng những “ngôi sao Hôm” “sao Mai” như chị
Thao, như Nho, như Phương Định vẫn tỏa sáng hồn ta với bao
ngưỡng mộ, biết ơn. Vẻ đẹp tâm hồn của họ, những chiến công lặng
thầm, sự hi sinh của họ mãi toả sáng, lung linh, lấp lánh như những
ngôi sao xa xôi. Chiến tranh đã lùi xa, chúng ta thật sung sướng
được sống trong thời kì đất nước đang trên đà phát triển và hội
nhập quốc tế. Là chủ nhân tương lai của đất nước, em rất cảm kích
trước những tấm gương chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc để
chúng em có được cuộc sống thanh bình như ngày hôm nay. Em vẫn
luôn tự nhủ, sẽ cố gắng khắc phục khó khăn để vươn lên trong học
tập, cũng như trong cuộc sống.

6. Phạm Nguyễn Thục Linh 6