2. „U”
Literę u piszemy:
w formach czasu teraźniejszego zakończonych na -
uję, -ujesz, -uje, np.
maluję, malujesz, maluje, gotuję, gotujesz, gotuje,
w wielu przyrostkach, np.
-un - zwiastun, opiekun,
-ulec - hamulec, budulec,
-uch - leniuch, dzieciuch,
-uchna - matuchna, córuchna,
-unek - pakunek, wizerunek,
-utki - malutki, skromniutki,
-us - dzikus, lizus,
-uszek - garnuszek, maluszek,
-uś - dzidziuś, synuś;
3. „Ó”
Literę ó piszemy:
gdy w innych formach tego wyrazu
lub w wyrazach pokrewnych wymienia
się na o, e lub a np.:
wóz- wozy, pióro - pierze,
mówić - mawiać
w cząstce -ów, -ówna, -ówka np.
projektów, Iłłakowiczówna,
temperówka
w niewielu wyrazach na początku:
ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówdzie.
5. „RZ”
gdy w wyrazach pokrewnych wymienia
się na „r”, np.
morze – morski
w zakończeniach -arz, -erz, np.
malarz, pacierz
pospółgłoskach:
p, b, t, d, k, g, ch, j, w, np.
uprzykrzać, brzoza, trzon,
drzewo, drzazga, wrzask,
grzyb, chrzan, ujrzeć
6. WYJĄTKI W PISOWNI „RZ”
kształt
pszczoła
pszenica
Pszczyna
wszystko, wszędzie, zawsze
kształcić, kształtny, wykształcenie,
bukszpan
Oksza
kszyk (ptak)
7. „Ż”
gdy w innych formach tego wyrazu
lub w wyrazach pokrewnych wymienia
się na g, dz, h, z, ź, s, np.
trwożnie - trwoga, pieniążek – pieniądz
grożę - groza, obrażać - obraźliwy,
drużyna – druh, boży – boski
po literach r, l, ł np.
łże, rży, lżej
w zakończeniach –aż,-eż np.
bandaż, odzież
8. „CH”
gdyw wyrazach i formach
pokrewnych wymienia się na sz, np.
dach - daszek
blacha – blaszka
zawsze na końcu wyrazów, np.
mech, Lech, duch,
Wyjątek: druh
po literze s, np.
schodzić, schizma, schlebiać
9. „H”
gdy w innych formach tego wyrazu lub w
wyrazach pokrewnych wymienia się na g,
ż, z, dz, np.
wahać - waga,
druh - drużyna
błahy - błazen,
w rozpoczynających wyraz cząstkach
hiper-, hipo-, hekto-, homo-, np.
hiperbola, homonim, hipopotam, hektolitr
po literze z, np.
zhańbić, rozhuśtać
„hałaśliwe wyrazy” np. huk, harmider, hop
10. Pisownia cząstek –bym, -by, -byś
Cząstki te piszemy łącznie:
1. Z osobowymi formami czasowników np.
przyszlibyśmy, zrobiłby, kupiłbyś
2. Ze spójnikami i partykułami oraz wyrazami
pełniącymi rolę spójników i partykuł np.
aby, gdybym, jeżeliby, żebyś
piszemy rozdzielnie:
1. Po nieosobowych formach czasownika np.:
zrobiono by, zalano by
2. Po innych częściach mowy np.:
gdzie by, dlaczego bym, tam byś, tak by
11. Pisownia z przyimkami
Przyimki piszemy łącznie:
1. Z rzeczownikami, w połączeniach
przyimkowo - rzeczownikowych np.
do szkoły, do siego roku, po omacku
Wyjątki: poniewczasie, nawzajem,
2. Z przymiotnikami i przysłówkami np.
za niski, na oślep
Wyjątek: pomału
3. Z liczebnikami np. do stu, na pół
Wyjątek: wpół
4. Z zaimkami np.
beze mnie, po czym, od nas
12. Przyimki złożone
przyimki złożone z dwóch, lub
trzech przyimków prostych
piszemy łącznie np.
spoza, spomiędzy, zza, sprzed
jeśli przyimek wraz z
następującym po nim wyrazem
tworzy przysłówek to piszemy
łącznie, np.
poniewczasie, natenczas,
natychmiast
13. Pisownia rzeczowników
zakończonych na –ia, -ja
W dopełniaczu, celowniku,
miejscowniku liczby pojedynczej
rzeczowników rodzaju żeńskiego
zakończonych na:
„- cja”, „- sja”, „- zja” po „c”,
„s”, „z” piszemy „- ji”
przykłady:
Francja – Francji
telewizja – telewizji
misja – misji
14. Pisownia rzeczowników
zakończonych na –ia, -ja
W dopełniaczu, celowniku,
miejscowniku liczby pojedynczej
rzeczowników rodzaju żeńskiego
zakończonych w mianowniku
na „- ia”, „- ja” piszemy „- i”,
kiedy występuje po samogłosce
przykłady:
knieja – kniei szyja – szyi
kolej – kolei nadzieja - nadziei
15. Pisownia rzeczowników
zakończonych na –ia, -ja
Rzeczowniki rodzaju żeńskiego
zakończone na –ia o spółgłoskach w
D, C i Msc. l.poj. mają zakończenie
–ii po spółgłoskach:
t, d, r, l, k, g, ch.
przykłady:
bestia – bestii
komedia – komedii
awaria – awarii
zoologia - zoologii
16. Pisownia z „nie”
1.„Nie" z czasownikami pisze się osobno:
nie ma, nie pił, nie był
wyjątki:
niedomagać, niepokoić, niecierpliwić, nie
dowidzieć, nienawidzieć
2.„Nie" z rzeczownikami pisze się razem:
niepogoda, niewypał, niepalenie
17. Pisownia z „nie”
3. Z przymiotnikami i przysłówkami „nie”
piszemy:
oddzielnie – stopień wyższy i najwyższy
przykłady: nie brzydszy nie
najbrzydszy
łącznie – stopień równy
przykłady: niebrzydki nieładny
4. „Nie" z liczebnikami piszemy oddzielnie:
nie raz, nie dwoje
wyjątki: niejeden (w sensie wielu), nie
jeden (hotel odwiedził)
18. Pisownia ą - om, on oraz
ę - em, en
ę wymienia się na ą (i na odwrót), np. wziąłem -
wzięłam, zacząłem zaczęłam
w rzeczownikach l. poj. piszemy ą, w l .mn.
om, np.
idę z kobietą, daję kobietom
ę piszemy w B l. poj. rzeczowników rodzaju
żeńskiego, np.
matkę, historię, mapę
ę piszemy w 1 os. l. poj. czasu teraźniejszego, np.
myję, szyję, sprzedaję
czasownik włączyć w formie wielokrotnej brzmi
włączać, a jego pochodnymi są: załączyć -
załączać itp.
19. Pisownia ą - om, on oraz ę
- em, en
W wyrazach obcego pochodzenia,
nieprzyswojonych piszemy on, om, em,
en, np.
kompromis, kontrola, kontrakt, kompas,
prezent, stempel
Przed l i ł w formach osobowych cz.
Przeszłego l.poj. r. żeńskiego i
nijakiego oraz w l. mn piszemy ę, np.
wzięłam, spięłam, wydęły, klęły
20. I co? Takie trudne?
Skoro znasz zasady, czas się
zabrać do ćwiczeń!
PAMIĘTAJ!!
Trening czyni mistrza
