Hitzaldia Bilboko Paraninfoan, Euskal Antzertia Gaur jardunaldien barruan. 2012ko uztailaren 3a.

1. Antzerti-antropologia
garaiko euskal teatroan
Antton Luku Maite Agirre Ander lipus

2. Antzerti antropologikoa
“Antzertiaren adar bat non gizakia ikusten den natura eta
kulturarekiko dituen harremanetan.” Pavisen arabera
antzerti antropologikoaren nozioa teatro europarrarena
baino zabalagoa da, eta bertan kultura-antzezpenak ere
sartzen dira. Hori horrela, kultura-antzezpen horiek beren
testuinguru kultural, historiko eta sozialean ikertuko dira;
diziplina-arteko ikuspegi batetik helduta, eta betiere
edozein motatako etnozentrismoa saihestuz.
“A trend in staging where human beings are examined in
their relationships to nature and culture, expanding the
European notion fo theatre to include cultural
performance practices and adopting an
ethnoscenological approach to explain such practices.”
Pavis, Patrice. 1998. Dictionary of the Theatre: Terms,
Concepts, and Analysis. University of Toronto Press, 29.

3. Kultura-antzezpena
(Cultural performance)
“Indiarrek, eta agian herri guztiek, ikusten dute beren kultura horrelako
antzezpen diskretuetan gordeta baleude bezala, zeinak kanpotarrei zein
beren buruari erakuts diezaieketen. Antzezpen horiek estruktura
kulturalaren unitate adierazgarri zehatzenak dira kanpotarrarentzat .”
“Indians, and perhaps al peoples, think of their culture as encapsulated in
such discrete performances, which they can exhibit to outsiders as well as
to themselves. For the outsider these can be conveniently taken as the
most concrete observable units of the cultural structure.”
Singer, Milton B. 1959. Traditional India: structure and change.
American Folklore Society.

4. Antropologia-antzertia: abiapuntua
 Gizarte Testuingurua, Kultura, Etnozentrismorik eza
 --> Giza-harremanak, Tradizioa, Postkolonialismoa
 Abiapuntua:
 Errituala, gorputz antzerkia, komunitatea, talde lana,
herria, identitatea, kulturen arteko elkarrizketa, tokian-
tokiko antzerki tradizioak, ez-profesionalismoa...
 Artaud, Grotowski, Eugenio Barba, Peter Brook...

5. Antropologia-antzertia <> “Teatro-antropologia”
 Antropologia-antzertia: antzerti-antropologiari dagokion teatro
korrontea?
 Teatro-antropologia: “Gizakiak antzezpen egoeran duen jokaera
biologiko eta kulturala aztertzea; hau da, bere presentzia fisiko eta
mentala erabiltzen duenean eguneroko bizitzari ez dagozkion
printzipio batzuen arabera.”
“The study of man's biological and cultural behaviour in a
performance situation; that is, man using his physical and mental
presence according to different principles than those governing
everyday life”.
Barba, Eugenio & Savarese, Nicola. 1991. A dictionary of theatre anthropology: the

6. Antzerti-antropologia
eta Herri-antzertia
 Testuinguru sozio-kulturalaren garrantzia --> tradizioa,
identitatea, herria.
 Antzertiaren ikerketa antropologikoa = tokian-tokiko
antzerti formekiko interesa.
 Etnozentrismorik eza, jite postkolonialista.
 Kulturen arteko elkarrizketa, eklektizismoa.
 Giza-harremanak eratu eta garatzeko baliabidea, talde-lana
(herri-lana).
 Alde erritualaren garrantzia.
 Ez-profesionalismoa.

7. Euskal antzerti-antropologia?
Herri-teatroari dagozkion zenbait ezaugarriri
(identitatea, tradizioa, komunitatea eta giza-
harremanak, erritua, ea.) eusteko, balioa emateko,
berreskuratzeko eta berrinterpretatzeko aro
postmodernoan hartu diren ikuspegi edo estrategiak.

8. Barbaren antzerti-antropologiaz egindako
irakurketa postkoloniala
 Teatro tradizio guztien berezko balioa
 Menpeko kulturen duintasuna
 Kulturen arteko elkarrizketa
 Estruktura errizomatikoa

9. Antzerti-antropologia eta
Postmodernitatea
 Antzerti-antropologia <> Antzerti postdramatikoa
 Postmodernitatearen errefusatze edo ezaxola
 Antzerti-antropologiaren ezaugarri postmodernoak:
 Errizoma formako erlazioak
 Eklektizismoa
 Permeabilitatea
 Esperimentazioa
 Hibridazioa-mestizaia
 Antzerti-antropologia <> Herri antzertia

10. ANTTON LUKU
 Antzezlanak
 Tu Quoque Fili (1996)
 Hotel du Fronton (2000)
 Tobera tetralogia
 Lurra (2003)
 Eskualdunak (2005)
 Beltzeria (2006)
 Fauxto karrusa (2008)

11. TOBERA-MUNSTRA
 Bertsolariak, dantzariak, bufoiak...
 Funtzio sozial bat
 Jokaera gaitzesgarri baten salaketa
 Imitazio satirikoa eta epaiketa
 70eko hamarkadan Tobera-munstra politikoak

12. Fauxto karrusa (2008)
 Faustoren mitoa: arima saldu =
identitatea galdu
 Identitatea, turismoa, teatro-
profesionalismoa, alienazioa,
lurraldetasuna, kolonizazioa,
kulturaren merkantilizazioa, ea.
 Kultura-antzezpenaren dimentsioa

13. ANTTON LUKUREN
ANTZERKIGINTZAREN EZAUGARRIAK
ANTZERTIA ESTETIKA KEZKAK
Salaketa politiko-soziala Toberatik hartua Profesional/amateur
egiteko bidea
Talde-lana Salaketa politikoa Turismoa eta folklorekeria
Herriaren adierazpena Satira sozio-politikoa Kultura eta identitatearen
desagerpena, Asimilazio
kulturala
Kultura-adierazpena Hausnarketa/entsegua Mendebaldeko gizartearen
alienazioa
Commedia Dell'Arteko Ipar-Hego harremana
pertsonaiak
Herri antzertiaren formak Transmisio kulturala
ikertu eta beraiekin
esperimentatu
Testuaren tonua: ironia
(garratza), zuzena, zorrotza

14. MAITE AGIRRE
 Antzezlanak:
 [tetralogia] Woyzeck (1986), Beckett (1987), Beckett II (1988) eta
Pelotari (1989)
 Pantzart (1991)
 Molly Bloom (1992-93) Katalan-gazteleraz
 El borracho burlado (1994)
 Zergatik panpox (1995-96)
 Eta Maria hiru aldiz Amapola (1997-98)
 Puta zahar alkauete Zelestina (2004)
 Neska politak, artasoro alaiak (2005)
 [tetralogia] Doltza (2009), Doltza, Dultzinea Kixote vs Teresa Panza
(2010), Nork ikusi du Dultzinea? (2010), Zu ere On Kixote? (2011)
 Zu ere On Kixote? Trikitrixa, teatroa eta herria (2012)

15. PELOTARI (1989)

16. PELOTARI (1989)

17. PELOTARI (1989)

18. PELOTARI (1989)

19. PANTZART (1991)

20. PANTZART (1991)

21. PANTZART (1991)

22. PANTZART (1991)

23. Maite Agirreren antzerkigintza
ANTZERKIA ESTETIKA KEZKAK
Besteekin erlazionatzeko Bizitzearen ospakizuna/Jaia Emakumearen
bidea ahalduntzea/
ikusgarritasuna
Mendeko identitateak Jaia-inauteria Kulturen arteko elkarrizketa
ikustarazteko tresna
Bizitza ospatzeko aitzakia Gorputzaren plazerak, alde Ipar-Hego harremanak/
dionisiakoa Immigrazioa
Publikoaren inplikazioa Bizitzaren plazerak/Carpe
Diem
Testu klasikoen Mendebaldeko
berrikuspena (Celestina, alienazioa/garapenaren
Kixote...) arriskuak
Elkarrizketa bizi eta Lurrarekiko lotura
naturalak poetikotasun
uneekin, musikaltasuna

24. ANDER LIPUS
 Antzezlanak
 Anderground trilogia: Minutu bat (Saghi, 1997), Ardoaz
(Lartartegi, 1998), eta Mis rarezas dirías tú (Peru Saban,
Pedro Blanco, 1998)
 8 Olivetti poetiko (Zenbait autore, 1999)
 Yuri Sam. Otoitza (Gerediaga, 2003)
 Au revoir triunfadoreak (Na Gomes, Gerediaga, 2005)
 Babiloniako loreak (Gerediaga, 2009)
 Erregea eta Bufoia (2008)

25. Ander Lipus
 Antzerti errituala:
 Espiritualtasuna
 Herria
 Tradizioa
 Errituala, Kultura, Ikuskizuna

26. Yuri Sam. Otoitza (Gerediaga, 2003)

27. Ander Lipusen antzerkigintza
ANTZERTIA ESTETIKA KEZKAK
Tradizioaren aurpegia Bitalismo iluna Espiritualtasuna
Errituala Pertsonaien barne Herria/Komunitatea
konfliktoa
Herriaren adierazpidea Groteskoa/Punk Tradizioa/Kultura/Identita
tea
Ezetza eta Kaosa Kulturen oinarri
unibertsalak
Kathakali, Baliko Carpe Diem
dantzak, Noh teatroa
Herri adierazpenekin Mendebaldeko
esperimentatu alienazioa
(Bertsolaritza,
Maskarada)
(Testuetan Lurrarekiko lotura
poetikotasunerako joera
dago: Jon Gerediaga)

28. Antzerti-antropologia euskal teatroan:
ezaugarri orokorrak
 Testuinguru sozio-kulturalaren garrantzia --> tradizioa, identitatea, herria.
 Antzertiaren ikerketa antropologikoa < bertoko antzerti formekiko interesa.
 Herri-antzerkia ikertu, sustatu eta esperimentazioaren bidez berreskuratu.
 Etnozentrismorik eza, jite postkolonialista --> hegemoniaren aurkako jarrera:
hegemonia politiko-kultural (Luku eta Lipus); genero-hegemonia (Agirre).
 Kulturen arteko elkarrizketa, eklektizismoa.
 Giza-harremanak eratu eta garatzeko baliabidea, talde-lana.
 Alde erritualaren garrantzia.
 Teatro ez-profesionalismoaren sustapena.
 Lurra eta naturarekiko atxikimendua.