Symposium '50 jaar wet op de Stedenbouw (1962-2012)'. Presentatie 'Handhaving in theorie en praktijk'. Door Hubert Bloemen (departement RWO)

1. Departement RWO
50 JAAR HANDHAVING
Regel en realiteit

2. 1962-1970 Departement RWO
Regeling handhaving
• Eenvoud van
handhaving
• Regelgeving Plannen Vergunnen
• Instrumentarium
– Één herstelvorm
• organisatie
• Handhaving als
theoretisch sluitstuk
Handhaven
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

3. Departement RWO
1962-1970 realiteit
• Nauwelijks gegevens over handhaving
– 16 vonnissen en arresten in archief Bouwinspectie
gekend uit deze periode
– Bevoegdheid vnl. bij gemeenten
• Gemeentelijke verordeningen
• Regelgeving niet voldoende bekend?
• Niet voldoende gekwalificeerd personeel?
• Geen doorstroming van gegevens ?
– Er was nauwelijks of geen handhaving?
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

4. 1970-1990 Departement RWO
Regel
• Aanpassing regelgeving
– Drie herstelvormen
1. Herstel oorspronkelijke staat
2. Aanpassingswerken
3. Meerwaarde
– Gezamenlijk akkoord CBS en GA bij 2 en 3
– Administratieve handhaving: stakingsbevel
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

5. 1970-1990 Departement RWO
realiteit
• Aantal bij centrale overheid gekende
stakingsbevelen eerder beperkt
– 200-tal/jaar
– Bekrachtiging door burgemeester en GA
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

6. 1970-1990 Departement RWO
Realiteit
• Duizenden gerechtelijke uitspraken
– Vanaf 1972
• Samenhang gewestplannen?
– Uiterst eenvoudig, weinig gejuridiseerd in ’70 en
begin ’80-er jaren: gerechtelijke uitspraak op 2 à 3
pagina’s
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

7. 1970-1990 Departement RWO
Realiteit
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

8. Departement RWO
Ter vergelijking
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

9. 1970-1990 Departement RWO
Realiteit
• Discrepantie met realiteit op het terrein
– Uitspraken blijven vaak onuitgevoerd
– Hardnekkige weigeraars ongemoeid gelaten
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

10. 1990-2000 Departement RWO
Regel wordt realiteit
• Er wordt gehandhaafd in de praktijk
– Effectieve vervolging (cf. voorheen)
• Volgens gemeenschappelijke prioriteitennota
• Commissie vervolgingsbeleid
– Dwangsomwet wordt toegepast in RO
• Dwangsom gevorderd
• Nadien ook effectieve invordering
• Verhoging aantal “spontane” uitvoeringen
– Eerste ambtshalve uitvoeringen
• Juridisering zet zich sterk door
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

11. 2000-2010 Departement RWO
Regel
• Handhavingsbeleid wordt in etappes versoepeld
– Afschaffing instandhoudingsmisdrijf in niet-kwetsbare
gebieden leidt tot verjaring oprichtingsmisdrijven
• LWAG
• Lacunes in handhaving – geen sluitstuk
• Problemen voor toekomst: verjaard blijft onvergund
– Bouwinspectie “onder curatele” van de HRH gebracht
• Zeer sterke terugval aantal herstelvorderingen
– Bouwovertreders krijgen rechten, bv. verjaring, uitdovend
woonrecht, kwijtschelding dwangsommen,
rechtsplegingsvergoedingen
• Decreetswijzigingen telkens weerslag op hangende
handhavingsprocedures
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

12. Departement RWO
2000-2010
Handhavingsactiviteiten
ruimtelijke ordening 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998
Processen-verbaal
door gemeente / politie 2144 2014 2153 2323 2261 2043 2084 2501 2312 1997 2061 2065 1954 2480
door inspectie RWO 758 837 632 552 436 462 451 408 498 516 388 318 422 483
(Sub)totaal 2902 2851 2785 2875 2697 2505 2.53 2909 2810 2513 2449 2383 2376 2963
PV informatievrplichtingen 876
TOTAAL 2902 2851 2785 3751
Stilleggingen
door gemeente / politie 953 922 1001 1034 827 722 509 442 608 428 457 306 81 153
door inspectie RWO 307 301 240 144 129 93 121 79 215 38 41 38 33 78
(sub)totaal 1260 1223 1241 1178 956 815 630 521 823 466 498 344 114 231
Staking informatieverplichtingen 876
TOTAAL 1260 1223 1241 2054
Herstelvorderingen
herstel vd plaats / staken strijdig gebruik 275 290 175 231 135 850 911 1087 1027 917 1082 1717
Aanpassingswerken 43 45 25 7 21 82 45 93 72 167 191 268
Meerwaarde 7 6 11 5 40 64 13 23 6 20 45 51
TOTAAL 325 341 211 243 196 153 943 996 969 1203 1105 1104 1318 2036
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

13. Departement RWO
2000-2010
Handhavingsactiviteiten
ruimtelijke ordening 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998
Vonnissen & Arresten
herstel vd plaats / staken strijdig gebruik 84 81 112 125 118 158 149 122 131 76 105 183 141 251
met dwangsom - 81 112 125 114 132 69 117 117 63 92 154 105 174
zonder dwangsom - 0 0 0 4 26 80 5 14 13 13 29 36 77
aanpassingswerken 1 7 14 16 12 14 9 3 4 1 5 18 8 7
met dwangsom - 7 14 16 11 11 7 3 4 0 3 16 8 5
zonder dwangsom - 0 0 0 1 3 2 0 0 1 2 2 0 2
meerwaarde 10 6 14 25 15 32 25 22 7 5 12 24 35 55
totaal vonn. en arr. met herstelmaatregel 95 94 140 166 145 204 165 147 142 82 122 225 184 313
veroordeling zonder herstelmaatregel - 5 37 46 59 132 177 163 122 47 71 103 145 140
totaal vonn. en arr. in kr. v. gewijsde 95 99 177 212 204 336 342 310 264 129 193 328 329 453
Uitvoering vonn. & arr.
uitgevoerde V&A volgens BI 142 401 423 1241 554 348 250 267 360 309 270 122 236 326
% uitgevoerde vonnissen 149 405 302 748 382 171 152 182 254 377 221 54 128 104
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement

14. Departement RWO
Vanaf 2010
• Handhavingsplan Ruimtelijke Ordening
– Monitoring
• Gemeentelijke vergunningenregisters hoogst onvolledig op vlak
van handhaving
– Ondersteuning gemeenten bij handhaven
– Code goede praktijk – ideaal handhavingsproces binnen
bestaande decretale regels
– Beoordelingscriteria herstelmaatregel,
dwangsomverzoeken ..
– Commissie handhavingsbeleid
– Handhavend optreden als startpunt voor
planningsinitiatief
Symposium 50 jaar Wet op de Stedenbouw | 22 maart 2012 | Brussel, Vlaams Parlement