1. ESKUBALOIA
AURREKARI HISTORIKOAK
Eskubaloiaren sorrera aintzinakoa dela diote aditu batzuek. Honela, Grezia
zaharrean, eskuzko pilota joku bat praktikatzen zuten. Sagar baten tamainako
pilota erabiliz, hark lurra ez ikutzea lortu behar zuten . Homerok "Odisea"n
deskribatu zuen joku hau "Ukraniako jokua" izenarekin eman zen ezagutzera .
Erromatarren garaian, Claudio Galeno izeneko sendagile batek bere gaixoei
"Hapastom" jokuan aritzea gomendatzen zien . "Hapastom" deiako joku hau
eskuaz eta baloi batez jokatzen omen zen.
Erdi Aroan, batez ere gortean, eskuzko pilota jokuak praktikatzen ziren inongo
arautegi eta legerik jarraitu gabe . Koblakariek "Udako lehen jokuak" izenarekin
bataiatu zituzten joku haiek.
SORRERA
Gaur egun ezagutzen dugun eskubaloiaren sorrera XIX. mendearen
azkenetakoa dugu. Honela, 1892 . urtean, Konrad Koch gimnastikako
irakasleak, "Raffballspied" izeneko jokua sortu zuen, gaur egungo
eskubaloiaren antzeko ezaugarriak zituena.
Garai hartan Txekoslobakian "Hazena" izeneko jokua praktikatzen zuten
eskoletan . Zazpi jokalariko ekipoekin eta lehen aldiz 1905ean ezarri zen
arautegi batean oinarrituta.
Danimarkan, 1898 urte aldera Holgen Nielsen soin hezkuntzako irakasleak joko
berri bat sortu zuen; baloi txiki batekin jokatzen zen eta helburua golak porteria
batean sartzea zen, futbolean bezala, baina baloia eskuetan erabiliz .
Urte batzuk beranduago Suedian ere praktikatuko zen joku hari "Haanbold"
deitu zitzaion.
Hala ere, eskubaloiaren sorreran sakondu duten historiagile gehienek, kirol
modalitate honen benetako eta legezko aita Max Heisen (Berlinen soin
hezkuntzako irakaslea) dela diote. Berak asmatutako jokuak, "Torball" izena
hartu zuen.
2. ESKUBALOIAREN OINARRIZKO ARAUTEGIA
Jarraian ahalik eta erarik didaktikoenean, oinarriak edo eskubaloia bereizten
duten elementuak zeintzuk diren azaltzen saiatuko gara . Ez da, beraz,
helburua arau korapilotsuen laburpen zehatza egitea, eskubaloian zuzen
jokatzeko beharrezkoak diren oinarriak zeintzuk diren erakutsi eta ulertaraztea
baino.
Eskubaloia bi taldek elkarren kontra jokatzen duten kirola da, kontaktu fisiko
haundikoa du eta baloiaz jabetzeko gogor borrokatzea eskatzen du. Taldearen
helburua, kirolaren arauak errespetatuz, baloia aurkakoen atean sartzea da.
JOKO EREMUA
40x20 metroko laukizuzena da. Jokalari eta baloiaren kopurua kontutan hartuta,
akzio bakoitzean abiadura handia lortzeko modua eskeini behar du.
BALOIA
Baloi txiki bat 54 eta 60 cm bitarteko diametrokoa.
Bere ezaugarririk garrantzitsuena: esku batekin erraz maneia daitekeela .
JOKALARI KOPURUA
Jokoan, talde bakoitz.eko 7 jokalari (atezaina barne) aritzen dira. Talde guztia,
ordea, aulkiko jokalariak eta guzti, 12 partaidek osatzen dute. Jokalari aldaketak
partiduaren edozein unetan eta arbitroari abisatu gabe egin daitezke.
ATEA
3 m-ko luzera eta 2 m-ko aituera du . Zuzenean atezainak defendatzen du eta
urrunago (areaz kanpo) gainontzeko jokalariek.
ATE EREMUA
6 metroko erradioa duen zirkuluerdi baten antzeko forma du, eta atezaina
bakarrik sar daiteke barrura. Gainontzeko jokalariek galerazita dute bertan
sartzea, dela defentsan nahiz erasoan . Horren ondorioz, edozein jokalari
(atezaina izan ezik) baloiarekin edo baloirik gabe gune horretan sartzea
zuzeneko jaurtiketaz edo penaltiz zigortuko da, kasuaren arabera.
GOLA
Puntuak lortzeko balio duen akzio bakarra da, eta, beraz, gola egitea da bi
taldeen helburua . Gola sartzeko, baloiak atearen mugak (ateko marrak) osoki
gainditu beharko ditu .
PARTIDUAREN IRAUPENA
Gorengo mailetan eskubaloi partiduek 30 minutuko bi zati izaten dituzte eta 10
minutuko atsedenaldia egiten da bien artean .
Jokoan zehar egoera berezietan bakarrik gelditzen da erlojua: lesio baten
ondoren, baloia joku eremutik asko urruntzen denean, eta abar.
3. BALOIA JOKATZEKO AUKERA
Baloiari bote eraginez eta eskuan hartu gabe aurreratzeko aukera dago.
Bote eragin eta gero eskuetan hartzen bada, ezin zaio berriz baloiari
bote eragin (dobleak).
Baloia eskuetan eta boterik eragin gabe hiru pauso emateko aukera
dago.
Ezin zaio baloia aurkakoari kendu baldin eta kontrolatuta badu.
Ezin da baloia jokatu belaunetik beherako gorputzatalekin.
Baloia hartzen dugunean, hiru pausu, bote bat eta beste hiru pausu
emoteko aukera daukagu.
AURKAKOAREN JOKAERA
Aurkakoaren erasoa gorputzarekin bakarrik galerazi daiteke besoak eta
hankak zabaldu gabe.
Debekatuta daude eta zigortu egingo dira bestelako jokabideak:oratzea,
jotzea...
Aurkakoari edozein mesprezu edo irain egitea zigortu egingo da.
ZIGORRAK
Zuzeneko jaurtiketa : Zuzeneko jaurtiketa kasu hauetan egingo da:
o Jokalari batek baloia duela falta teknikoa egiten duenean
(urratsak, dobleak, 6 metroko eremua zapaltzea ..) edo
defendatzaile batekin arauz kanpoko kontaktua egiten duenean
(erasoko falta) .
· Baloia duen taldeak erasotzeari uko egiten dionean, hau da, gol
edo jaurtiketa egiteko aukera garbia izanda, jokoa moteltzea
erabakitzen duenean (pasiboa) .
· Defentsa batek, gol aukera garbia ez duen erasotzaile bat
desegoki defendatzen duenean.
Penalti: Arbitroak honako kasu hauek zigortuko ditu penaltiz :
o 6 metroko eremuaren barruan defendatzea .
· Gola egiteko aukera garbian egonik, baloia duen jokalari bati falta
egitea.
· Atezainari baloia nahita pasatzea .
Esklusio eta kanporaketak: Baloia jokatzea helburu ez duten aurkakoarekiko
kontaktuzko akzioek (besoetan jotzeak, bultzadek, eta gisa berekoek)
disziplina zigorra jasoko dute. Egoeraren arabera era ezberdinetan zigortuko
dira :
· Ohartarazpenak .
· Bi minutuko esklusioak.
· Behin-betiko kanporaketak.
